Dagur - 22.01.1982, Page 4

ÚTGEFANDI: ÚTGAFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
RITSTJÓRNARSlMAR: 24166 OG 24167
SlMI AUGLÝSINGADEILDAR OG AFGREIÐSLU: 24222
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARM.: HERMANN SVEINBJÖRNSSON
BLAÐAMENN: ÁSKELL ÞÓRISSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI: JÓHANNES MIKAELSSON
FRAMKVÆMDASTJÓRI. JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT H.F.
Máttur hinna mörgu
Eins og kunnugt er, minnast samvinnu-
menn aldarafmælis hreyfingar sinnar hér á
landi á þessu ári. Hinn 20. febrúar verða liðin
100 ár frá stofnun Kaupfélags Þingeyinga á
Húsavík og sömuleiðis 80 ár frá stofnun
Sambands íslenskra samvinnufélaga. Þessa
verður minnst með margvíslegum hætti,
m.a. á sjálfan afmælisdaginn, en auk þess
verður aðalfundur Sambandsins næsta vor
haldinn á Húsavík af þessu tilefni. Einnig
verður haldinn sérstakur hátíðarfundur að
Laugum, þar sem aldarafmælisins verður
minnst.
Samvinnumenn hafa kosið sér að kjörorði
á þessu merkisafmæli „Máttur hinna
mörgu“. Þetta kjörorð segir meira en mörg
orð. Það lýsir uppbyggingu þeirrar félags-
málahreyfingar sem samvinnustarfsemin er
og jafnframt því, hverju hún hefur áorkað á
liðnum áratugum.
Virkjum Blöndu
Nokkrir áhrifamiklir aðilar í Húnaþingi hafa
ályktað um Blönduvirkjun og mælst til þess
að ráðist verði í virkjunartilhögun I og að
sanngjarnir samningar verði gerðir við
bændur. Meðal þeirra má nefna sýslunefnd
Austur-Húnavatnssýslu og Landeigenda-
félag Austur-Húnavatnssýslu. Fyrr í þess-
um mánuði var samþykkt samhljóða álykt-
un á sameiginlegum fundi allra stjórna
stéttarfélaganna í Austur- og Vestur-
Húnavatnssýslu þar sem segir meðal
annars:
„Fundurinn skorar á samningsaðila um
Blönduvirkjun að ná nú þegar samkomulagi
um virkjun Blöndu samkvæmt tilhögun I,
þannig að hagkvæmasti virkjunarmöguleiki
landsmanna geti orðið að veruleika.
Samhliða virkjunarframkvæmdum verði
hafinn undirbúningur að markvissri upp-
byggingu þróttmikilla, meðalstórra
atvinnufyrirtækja á Norðurlandi, er nota
mundu orku frá Blönduvirkjun sem aflgjafa.
Með bættu vegakerfi og hæfilegri dreifingu
þessara fyrirtækja gæti fólk úr öllum hlutum
fjórðungsins sótt til þeirra atvinnu.
Fundurinn bendir á, að á Norðurlandi
vestra hafa löngum verið hvað lægstar með-
altekjur á íbúa miðað við önnur kjördæmi
landsins. Ungt fólk hefur í stórauknum mæli
orðið að sækja vinnu utan kjördæmisins eða
flutt þaðan alfarið, enda hefur fólksfjölgun
orðið langt fyrir neðan landsmeðaltal á
undanförnum árum. Fundarmenn telja því
að sú framkvæmd að virkja Blöndu muni
hvað best stuðla að bættu atvinnulífi í kjör-
dæminu. “
Með
köldu
blóði
Eins og menn vita blómstrar
nú hið íslenska kvikmyndalíf.
íslenskir gagnrýnendur mega
vart vatni halda yfir ágæti ís-
lenskra kvikmynda. Það er nú
Ijóst að við erum mesta kvik-
myndaþjóð veraldar, miðað
við höfðatölu að sjálfsögðu.
HÁKUR hefur nú tekið að
sér með hjálp visindanna að
veiita lesendum Dags innsýn í
þessa huggulegu þróun í kvik-
myndamálum okkar.
Það varð sumsé úr að eg
dreif mig á Útlagann. Það var
stór stund. Sjálfur hef eg ekki
lagt mig eftir íslenskum kvik-
myndum síðan eg sá Gilitrutt
og Síðasta bæinn í dalnum í
senn, (bæði skiptin á fremsta
bekk). Raunar átti eg ekki
von á að neinar myndir kæm-
ust í hálfkvisti við þessar,
nema ef vera skyldi snilldar-
verk Ósvaldar Knudsen um
Heklugosið ’47, en þar vann
Hekla gamla einn sinn stærsta
leiksigur. Og þó var tónlistin
svo fölsk að fólk með tóneyra
féll í yfirlið. Að öðruleyti ólst
eg upp með Roy, sem skaut
alltaf beint upp í loftið, eða þá
að hann skaut gat á einstaka
vatnstunnu sem var orðin
léleg. Þetta var víst svona
vegna tómatsósuskortsins á
eftirstríðsárunum, sögðu
menn.
Nú er semsagt farið að filma
í lit og hleypur heldur betur á
snærið hjá framleiðendum
tómatsósu, en af henni er nóg
nú á seinni tímum. Tómat-
sósumenn áttu hinsvegar
verulega bágt á tímum svart-
hvítu myndanna. Um það
vitna hagskýrslur. Það er
nefnilega opinbert leyndar-
mál að hér áður fyrr svikust
kvikmyndaframleiðendur aft-
anað áhorfendum með því að
nota dökkt sýrópí stað tóm-
atsósu. Þótti sumum það tíg-
urleg sjón og menningarleg að
sjá hetjur hníga í valinn, löðr-
andi í sýrópi. Eftir að farið var
að filma í lit þótti þetta hins-
vegar ósiður og líkast til arg-
asti sóðaskapur. Það hefði
a.m.k. ekki farið Gunnari á
Hlíðarenda vel. Var því gripið
til tómatsósunnar sem í dag
leggur grundvöllinn að kvik-
myndagerð allra menningar-
þjóða.
Og fleira hefur skeð sem til
framfara horfir. Gamli Mass-
ey-Ferguson (bensín), sem
ávallt var til staðar í söguald-
armyndum hér fyrri, sést nú
hvergi. Ekki heldur óvel-
komnir símastaurar sem af
harðfylgi áttu það til að koma
sér á framfæri í hægra hornið
efst. Slík er hin tæknilega full-
komnun.
Svo gerist það undur á sl.
ári, að íslenska sjónvarpið
nær sérlega hagstæðum samn-
ingum við Efnagerðina Val og
á þá ekki annars úrkosta en
hefja kvikmyndagerð. Tókst
það allt með ágætum og varð
aðstandendum til mikils
sóma, ekki síst tómatsósu-
framleiðendum. Var ekki að
sjá að leikarar söknuðu sýr-
ópsins. Mér er nær að halda
(án þess að fyrir því séu vís-
indalegar sannanir) að Siggi
Hall. hafi fengið stóran kon-
fektkassa frá Val um jólin
fyrir alla þá tómatsósu sem
hann spanderaði þegar fúl-
mennin huggu á belginn.
Og meiri tómatsósa var í
kúnni. Efnagerðin Valur, sem
nú hafði rétt úr kútnum eftir
margra ára taprekstur, hóf
stórfellda flutninga fram-
leiðslu sinnar vestur á firði.
Gengu þar gusurnar yfir
menn, og var því engu sinnt að
tómatsósa er mesti óþverri að
fá í föt. Allt var gert fyrir
listina. Urðu menn því rauðir
mjög og börðust hetjulega til
síðasta tómatsósudropa.
Þetta sá eg allt í Útlaganum,
sem fyrr segir, og var sannar-
lega hlýtt í huga til efnagerð-
arinnar margnefndu eftir þá
mynd. Þótti mér Gísli standa
sig með afbrigðum karlmann-
lega og satt að segja furðaði eg
mig á því hversu lengi hann
stóð uppréttur, eins og hann
var búinn að missa mikla tóm-
atsósu. Myndin var vel gerð
og allar aðalpersónurnar
drepnar.
Ég slæ botni í þetta með því
að varpa einni brennandi
spurningu til lesenda: Hvers
vegna kom ekki tómatsósa úr
pung Eyjólfs gráa þegar Auð-
ur stakk á hann gat? Átti það
kannski að vera sinnep?
4 - DAGUR 22. janúar 1982