Dagur - 26.03.1982, Blaðsíða 4

ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
RITSTJÓRNARSlMAR: 24166 OG 24167
SlMI AUGLÝSINGADEILDAR OG AFGREIÐSLU: 24222
RITSTJÖRI OG ÁBYRGÐARM.: HERMANN SVEINBJÖRNSSON
BLAÐAMENN: ÁSKELL ÞÓRISSON OG GYLFI KRISTJÁNSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI: JÓHANNES MIKAELSSON
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT H.F.
Sunnlendingar ekki
á flæðiskeri staddir
„Norðlendingar standa einhuga að steinull-
arverksmiðju á Sauðárkróki. “ Svo segir í yfir-
lýsingu sem Fjórðungssamband Norðlend-
inga sendi fjölmiðlum á dögunum vegna þeirr-
ar umræðu sem orðið hefur í kjölfar ákvörðun-
ar iðnaðarráðherra að velja steinullarverk-
smiðju stað á Sauðárkróki. í yfirlýsingu Fjórð-
ungssambandsins kemur einnig fram, að á
fundi í febrúar 1980 hafi verið ákveðið að Fjór-
ðungssamband Norðlendinga gerði byggingu
steinullarverksmiðju á Sauðárkróki að sam-
eiginlegu máli, sem allar byggðir Norðurlands
stæðu saman um, sem upphafi að stærri iðn-
þróun í fjórðungnum.
í yfirlýsingu Fjórðungssambandsins segir
einnig, að Steinullarfélagið á Sauðárkróki hafi
átt allt frumkvæði og hugmyndir um steinull-
arverksmiðju fyrir innanlandsmarkað og því
sé með öllu fráleitt að aðrir geti dregið til sín
og notið ávaxtanna af brautryðjendastarfi
Sauðkrækinga, þegar áætlanir um útflutning
hafi reynst ónothæfar.
Fjórðungssamband Norðlendinga undir-
strikar, að með staðsetningu steinullarverk-
smiðju á Sauðárkróki sé ekki verið að bregða
fæti fyrir atvinnuuppbyggingu á Suðurlandi,
sem sé best sett allra landshluta að steinefn-
um og orku. Minna má í þessu sambandi á til-
lögu til þingsályktunar frá þingmönnum
Suðurlands um hafnargerð við Dyrhólaey, sem
bíður afgreiðslu Alþingis, en þar kemur fram í
greinargerð, að Jarðefnaiðnaður hf. hafi að
undanförnu látið rannsaka gæði Kötluvikurs í
rannsóknarstofnun hér heima og í Þýskalandi.
Efniseiginleikar og gæði vikursins uppfylli
kröfur þýskra staðla um léttsteypu. í heild séu
efniseiginleikar og gæði Kötluvikursins góð.
í greinargerðinni segir einnig, að vaxandi
eftirspurn sé nú eftir vikri í Vestur-Evrópu,
Hekluvikri og væntanlega Kötluvikri. Telja
megi öruggt að á næstu árum megi fá markað
fyrir hundruð þúsunda og jafnvel milljónir
tonna af íslenskum vikri árlega í nálægum
löndum, þar sem jarðefni til bygginga séu að
ganga til þurrðar.
í greinargerð sunnlensku þingmannanna
segir enn fremur, að útflutningur vikurs í stór-
um stíl um höfn við Dyrhólaey gæfi tekjur til
hafnarinnar sjálfrar, auk þess sem vikurinn-
yrði markaðsvara erlendis og færði þjóðinni er-
lendan gjaldeyri. Auk þess skapi þetta
atvinnu við flutning vikursins og jafnvel
vinnslu úr honum, auk annarra möguleika
sem höfn gefur. Full þörf er á aukinni atvinnu
og fjölbreyttari á þessu svæði, segir í greinar-
gerð þingmanna Suðurlands.
Af þessu má ljóst vera, að sunnlendingar
ættu ekki að vera á flæðiskeri staddir, þó þeir
verði af steinullarverksmiðju. Þeir hafa fjölda
annarra möguleika á að hagnýta sín fjöl-
breyttu jarðefni.
Það er auk þess ekki bara full þörf á aukinni
atvinnu og fjölbreyttari á Norðurlandi, heldur
brýn nauðsyn.
Um félagsfræði
kvöldverslunar
Kunningi minn einn sem gjör-
þekkir vísindaiegar hneigðir
mínar, kom að máli við mig um
daginn og sagði eitthvað á þessa
leið: „Ég hef nú aldrei gefið
mikið fyrir þetta með samvinnu-
bæinn Akureyri, skólabæinn,
skíðabæinn, Matta Joch. og allt
það. Þegar ég kem hingað er það
ævinlega lúgubærinn Akureyri
sem vekur athygli mína. Þetta
kvöldverslunaratferli Akureyr-
inga hlýtur að vera merkilegt fél-
agsfræðilegt rannsóknarefni.“
Það er og. Svona er glöggt
gests augað. Mín blákalda raun-
hyggja sagði mér að ekki tjóaði
annað en gera félagsfræðilega
úttekt á verslunarlúgum og til-
standinu í kringum þær. Eitt
góðviðriskvöld hér um daginn
arkaði ég af stað til þess að fram-
kvæma fyrsta stig rannsóknar-
innar: vettvangskönnun.
í búðinni voru tvær lúgur og
nú vissi ég að mín beið það erf-
iða hlutverk að velja rétta
biðröð. Ég vissi af fenginni
reynslu að sú stysta er ekki alltaf
sú sneggsta. Ýmislegt í fari
fólksins í röðinni getur gefið vís-
bendingar um verslunarhegðun
og hraða þess. í þetta sinn gat þó
vaiið ekki verið erfitt. Við aðra
lúguna tróðust fimm ákafir við-
skiptavinir, en ein einasta stelpu-
písl við hina. Ég stillti mér fyrir
aftan stelpuna. í laumi virti ég
fyrir mér keppinautana í hinni
röðinni og reyndi að sjá fyrir
innkaupahátterni þeirra. Fremst
var þéttvaxin kona um
fimmtugt. „Þessi er að kaupa sér
með kvöldkaffinu," hugsaði ég.
„Súkkulaðigums og tertubotna,
hálft kíló af sykri, eggjabakka
og einn peia af rjóma. Eg þekki
týpuna. Sendir stelpuna útum
alla búð eftir kökudropum og
aðra ferð eftir döðlupakka.
Ekkert nema tilætlunarsemin.“
Ekki leist mér betur á þann sem
næstur stóð. Sá var úfinn og skít-
ugur, líkiega að koma heim
beint úr vinnu. Hefur verið
sendur út í búð af konunni með
langan lista.
Þetta nægði mér. Ég þurfti
ekki að skoða fleiri. Ég hafði ör-
ugglega valið rétt. Rannsóknin
snerist að stelpupíslinni í minni
röð. Sú var dugleg að versla.
Hún hafði sent afgreiðslustúlk-
una inn í búð eftir sveppum,
þessum í bláu dósunum frá
Kína. Ekki var hún samt vel
ánægð með litinn á dósinni sem
komið varmeð. „Nei,ekki þessa
bláu, hinsegin bláu, þessa með
rauðu stöfunum." Það var farin
önnur ferð, en þá kom í ljós að
dósin var of stór. Enn leggur af-
greiðslustúlkan land undir fót og
kemur loks með þriðju dósina.
Næst voru það saltaðar hnetur.
„Ekki þessar í mjóu baukunum,
heldur hinar, með rauðu merki
og svörtu stöfunum. Þær eru
svona sem gott er að opna, með
plastloki, ekki samt þessar með
glæra lokinu, þær eru ógeðsleg-
ar.“ Með þetta í vegarnesti held-
ur afgreiðslustúlkan af stað og
kemur með fangið fullt af
dósum. Eftir að hafa fengið
greinargóðar upplýsingar um
verð og hugsanleg bragðgæði í
innihaldi dósanna, segir sú
stutta: „Nei annars, ég held ég
sleppi þeim, ég er búin að fá leið
á svona hnetum. Má ég sjá
frönsku kartötlurnar þarna í
neðstu hillunni, nei ekki þessar,
þessar þarna við hliðina, nei
ekki þær, þessar þarna bakvið.“
Til allrar hamingju tókst að
finna hina réttu tegund án frek-
ari málalenginga, en mér sýndist
satt að segja afgreiðslustúlkan
vera orðin ansi pirruð. Þessu
næst var keyptur hinn hefð-
bundni skammtur af mjólk,
skyri og rússneskri jarðaberja-
sultu. Þegar nú loks allt var lagt
saman kom babb í bátinn. í ljós
kom að blessuðu barninu vant-
aði nánast helming fjárins sem
þurfti til þess að greiða vöruna.
Settu menn nú opp vonleysis-
svip, en sú stutta kunni ráð við
þessu: Ef ég skila sveppunum og
fæ í staðinn einn Tópas, eitt
Mars og tvö Æði, hvað er þá
mikið eftir? Afgreiðslustúlkan
virtist ekki hafa mikla þjálfun í
reikningi af þessu tagi og virtist
hreinlega ekki eiga neitt svar við
þessari spurningu. Áður en hún
gat stunið upp hljóði hafði við-
skiptavinurinn ráðgast við stöll-
ur sínar sem biðu skammt frá og
setti nú fram nýtt spursmál: „Nei
annars, ég ætla ekki að fá Æði,
get ég ekki fengið tvo
tyggjópakka í staðinn. Hvað
kostar annars þetta í græna bréf-
inu þarna við hliðina á lakkrís-
rúllunum....?“
Þegar hér var komið við sögu
voru keppinautarnir fimm í
hinni röðinni löngu horfnir á
braut með fangið fullt af girni-
legum vörum. í þeirra stað var
kominn fjöldi annara viðskipta-
vina sem allir horfðu í átt til mín
með meðaumkun í svipnum.
Innra með mér fór ýmislegt að
gerast sem virtist ýta til hliðar
vísindalegu raunsæi. Hin hlut-
lægu sjóngler fylltust móðu og
ég fékk löngun til viðbragða sem
ekki gætu fallið inn í ramma
hefðbundinnar aðferðafræði.
Mér var ljóst að hlutverki mínu
sem félagsvísindamanns var lok-
ið í bili og ég forðaði mér í
burtu. Næst fer ég í hina röðina.
<4 -IÐ'ÁÖ'ÖR -^6/marö-1982