Dagur - 09.11.1982, Blaðsíða 7

Jú, það var sungið, spilað og
drukkið kaffi á samkomu sem
Félag aldraðra á Akureyri stóð
fyrir sl. fímmtudag. Þegar
blaðam. gekk í salinn hljómuðu
gömul og góð ættjarðarlög um
Hótel Varðborg, en skömmu
síðar gripu menn í spil. Kaffi
var borið fram ásamt meðlæti
og gerðu menn sér gott af hvoru
tveggja. Það voru um 70 manns
í salnum á hótelinu og var ekki
annað hægt að sjá en fólkinu
liði vel og það skemmti sér
ágætlega. Þarna hitti það kunn-
ingjana og hver veit nema nýir
hafí bæst í hópinn. Jón Sigur-
geirsson frá Helluvaði kallaði
og bað menn um að beina at-
hyglinni að sýningartjaldi er
stóð við norðurvegg - það átti
nefnilega að sýna myndir úr
ferðalagi aldraðra Akureyringa
sl. sumar. Innan skamms birtist
mynd af Ragnari Ásgrímssyni,
frægum Innbæingi og ég heyrði
að einn nærstaddra sagði:
„Blessaður karlinn, slæmt að
hann skuli ekki vera hér í dag,
en ég skal segja honum frá
myndinni. Hún er hreint
ágæt.“
Það er ekki ástæða til að rekja
öllu frekar dagskrá samkomunnar
sk fimmtudag, en að sögn Helgu
Frímannsdóttur, sem hefur um-
sjón með starfi aldraðra á Akur-
eyri fyrir hönd Félagsmálastofn-
unar, verða samkomur af þessu
tagi hvern fimmtudag kl. 15 til 18
á Varðborg. Þessar samkomur
eru á vegum Félags aldraðra, en á
vegum Félagsmálastofnunar er
m.a. boðið upp á föndur í félags-
heimili Slysavarnarfélagsins við
Laxagötu og handavinnu í Hús-
mæðraskólanum.
Nýr kraftur
Helga Frímannsdóttir sagði að
það væri athyglisvert hve mörg ný
andlit hefðu bæst við í hóp þeirra
sem sæktu samkomur fyrir aldr-
aða frá því sem áður var. Raunar
má segja að það hafi færst nýr
kraftur og fjör í starfið því í fyrra
var algengt að 20 manns eða svo
kæmi á auglýstar samkomur fyrir
aldraða. Nú komu rúmlega þrisv-
ar sinnum fleiri. Helga sagði að
það léki enginn vafi á því að ný-
stofnað Félag aldraðra á Akureyri
ætti mikinn þátt í auknum áhuga,
auk þess sem umræðan um mál-
efni aldraðra væri mun meiri en
nokkru sinni áður.
„Á þessum samkomum í Varð-
borg er drukkið kaffi og spilað, en
líka er boðið upp á skemmtiatriði
sem framkvæmdanefnd sér um,“
sagði Helga. Hún bætti því við að
það yrði án efa vel þegið ef ein-
hverjir klúbbar, einstaklingar eða
söngmenn, svo dæmi séu tekin,
vildu koma og skemmta viðstödd-
um. „Við erum ekki að biðja um
löng og ströng atriði," sagði karl
sem ekki vildi láta nafns síns
getið, „en við höfum gaman af
öllu milli himins og jarðar.“ Ef
einhver vill sinna þessum tilmæl-
um er sá hinn sami beðinn um að
snúa sér til Helgu sem er í síma
22468.
Besta auglýsingin sem félags-
starf aldraðra getur fengið er já-
kvæð umsögn þeirra sem taka þátt
í starfinu. Helga sagði að nýtt fólk
kæmi ef kunningjarnir mæltu með
því sem gert væri, en það kæmi
síður af sjálfsdáðum - eftir aug-
lýsingum og þ.h. Þá ætti verðið á
veitingunum í Varðborg ekki að
fæla menn frá að koma. Kaffið og
kökurnar kosta 2Ö krónur.
Líf og fjör
„Ég held að þetta starf sé eitthvert
það skemmtilegasta sem ég hef
nokkurn tíma gegnt,“ sagði
Helga. „Fólkið er svo þakklátt og
hjálpsamt og það vill gera sér
dagamun. Ef við ræðum frekar
um samkomurnar á Varðborg þá
er þess að geta að forráðamenn
félagsins ætluðu að sjá hve margir
kæmu á þær og taka í framhaldi af
því ákvörðun um frekara starf á
vegum félagsins."
Á vegum Félagsmálastofnunar
er handavinna í Húsmæðraskól-
anum á laugardögum. Helga
sagði að hún hæfist kl. 15 og stæði
til 18. Öllu öldruðu fólki er heim-
ilt að koma þangað með prjónana
Helga Frímannsdóttir.
sína eða aðra handavinnu og hafi
einhver gleymt garni eða öðru
þess háttar ætti það vart að koma
að sök því slíkt er hægt að kaupa á
staðnum. Þar er víst oft líf og fjör
og kaffi er á boðstólum. Akureyr-
arbær gefur kaffidropann en þátt-
takendur hafa sjálfir skipst á um
að koma með kökur. Að sögn
Helgu hefur það heppnast prýði-
lega. í vetur hafa verið þrjár
„handavinnustundir" ef svo mætti
að orði komast og hefur fjöldi
þátttakenda verið hátt í 40 í hvert
skipti.
Á miðvikudögum milli 15 og 18
koma aldraðir saman í félags-
heimili Slysavarnarfélagsins í
Laxagötu. Sumir eru þar í bók-
bandi, aðrir búa til gripi úr tágum
og þeirsem vilja geta málað. Þessi
starfsemi er ný af nálinni. Skortur
er á tækjum til bókbandsvinnunn-
ar og sagði Helga að ef fólk vildi
lána eða gefa slík tæki væri það
vel þegið. Að lokum má geta þess
að aldrað fólk á Akureyri á þess
kost að fara á dansleiki sem eru
sérstaklega ætlaðir því, en einn
slíkur var einmitt haldinn sl.
sunnudag. Helga gat þess að
dansleikir fyrir aldraða væru
haldnir einu sinni í mánuði á veg-
um Félagsmálastofnunarinnar í
Sjallanum.
Lífið er síður en svo búið þó
Tryggingastofnun ríkisins fari að
senda fólki ellilífeyrisgreiðslu.
Þetta virðist vera að renna upp
fyrir æði mörgum sem eru nú
ákveðnir í að njóta ævikvöldsins
til hins ýtrasta.
Gestur Ólafsson, fyrrv.
kennari, var einn þeirra sem
var á samkomunni á Varðborg.
„Starfið hjá félaginu okkar hef-
ur tekist vel,“ sagði Gestur.
„Allt hefur þetta verið eftir
áætlun, en gengið frekar hægt.
Það er ýmislegt sem kemur
ekki alveg í hvellinum.“
Gestur sagðist vera ánægður
með mætinguna á Varðborg og
hann bjóst við að þar væru ýmsir
sem ekki hefðu tekið mikinn þátt í
félagslífi undanfarin ár.
Það er alltaf eitthvað að gerast í
Félagi aldraðra á Akureyri, en
það kom fram hjá Gesti að nú
væri félagið búið að fá skrifstofu-
pláss í húsnæði Rauða krossins
við Lundargötu. Þar er ætlunin að
hafa opið tíma úr degi og veita
öldruðu fólki upplýsingar um
ýmis mál sem skipta það miklu.
En hver er ástæðan fyrir aukn-
um áhuga aldraða á sínum hags-
munamálum? Við lögðum þessa
spurningu fyrir Gest. Hann sagð-
ist telja að stofnun félagsins hefði
haft mikil áhrif eða öllu heldur sú
jákvæða umfjöllun sem félags-
stofnunun fékk í fjölmiðlum.
„Sumt fólk áttaði sig ekki á því
hvað var að gerast fyrr en félagið
var stofnað hvað var og er hægt að
gera,“ sagði Gestur.
Eflaust býr aldrað fólk á Akur-
eyri sem á erfitt með að fara út á
meðal fólks af ýmsum ástæðum -
m.a. vegna þess að það skortir
áræði. Gestur sagði að Félag aldr-
aðra vildi brjóta þennan ís og auð-
velda öldruðu fólki að komast út á
meðal jafnaldra og njóta lífsins.
„Ég held að félaginu geti tekist
þetta,“ sagði Gestur.
Ég er ekkert hrifin af því að fá
nafnið mitt í blöðunum“, sagði
karlmaður sem rætt var við,
„en því máttu koma á framfæri
að ég er ánægður með það sem
gert er fyrir aldraða á Akur-
eyri, en því meira sem við ger-
Hljóðbókasafn blindrafélagsins og Borgarbókasafns
Reykjavíkur hefur verið starfandi um nokkurra ára
skeið. Margir aldraðir eru sjónskertirogeiga þvíerf-
itt með að lesa sér til fróðleiks og skemmtunar. Áríð
1975 tókst samvinna með Borgarbókasafni Reykja-
víkur og Blindrafélaginu um hljóðritun og dreifingu
hljóðbóka. Útlánsbækur eru nú allar á snældum og
hafa margir aldraðir þegar lært að nýta sér þessa
þjónustu. Allar nánari upplýsingar um starfsemi
þessa er unnt að fá hjá Blindrafélaginu, Hamrahlíð
17, Reykjavík.
Þessi mynd og aðrar f opnunni voru teknar ó Varðborg sl. fimmtndag og skýra
sig sjólfar. Myadir. óþ.
um fyrir okkúr sjálf því betra“.
Aðspurður sagðist viðmælandi
okkar hafa gaman af að umgang-
ast fólk og hann bætti því við að
samkomurnar í Varðborg væru
ágætar. „Ég hitti þarna vini og
vandamenn sem ég hefði ekki séð
annars, en ég veit að úti í bæ eru
margir aldraðir sem vilja koma en
hafa sig ekki í það. Þessum ein-
staklingum leiðist oft heima og
það þarf ekki nema smávegis
bank til að þeir komi.
Ég vil hvetja þá til að hafa sam-
band við kunningjana og fara
ásamt þeim á samkomurnar. Þær
skemma ekki nokkurn mann -
þvert á móti“.
SUNGIÐOG DRUKKIÐ
Þrátt fyrir þá staðreynd að elli-
lífeyrismörk hérlendis eru
hærri en víðast hvar annars
staðar á nágrannalöndunum er
atvinnuþátttnka meiri hérlend-
is en þar. í könnun sem Jón
Bjömsson, félagsmálastjóri á
Akureyri, gerði fyrir Félags-
málaráð Reykjavíkur á árunum
1974-1975 um atvinnumál aldr-
aðra kom m.a. í Ijós að það
heyrir fremur til undantekn-
inga ef fólk hættir alveg vinnu
um 67 ára aldur, þrátt fyrir þá
staðreynd að heilsa margra er
brostin miklu fyrr. Jón skrifaði
grein um þessi mál í tímarit um
sveitarstjórnarmál en þar segir
m.a.: „Þá kom það fram í áð-
urnefndri könnun að flestir
virðast hætta að stunda launa-
vinnu af „illri nauðsyn“ en ekki
samkvæmt eigin ósk. Eldra
fólk heldur í vinnuna dauða-
haldi af ýmsum ástæðum.
Bætur almannatrygginga duga
ekki til lífsframfæris nema við
bestu aðstæður, svo að margt
eldra fólk er beinlínis nauðbeygt
til þess að halda í nokkrar vinnu-
tekjur. Tekjuskattur knýr marga
til þess að halda áfram vinnu.
Ýmsar félagslegar og sálrænar
ástæður eru þó síst léttvægari
heldur en hinar fjárhagslegu.
Eldra fólki, sem vissulega er af
mjög vinnusamri kynslóð, sem lít-
ið hefur þekkt til tómstunda,
finnst að drjúgur hluti manngild-
isins felist í því að geta séð fyrir
sér sjálfur og vera ekki upp á aðra
kominn. Margiróttast einangrun-
ina, þegar látið er af vinnu
o.s.frv., sakna vinnufélaganna,
tilbreytingarinnar og þeirrar lífs-
fyllingar, sem vinnan gefur.“
Á ári aldraðra hefur komið í
ljós að mörg verkefni eru eftir
óunnin - ekki síst hvað snertir þau
atriði sem Jón minnist á í tilvitn-
uninni. Hitt er svo aftur annað
mál að félag á borð við Félag aldr-
aðra á Akureyri er vísast til að
leggja þyngstu lóðin á vogarskál-
ina þegar kemur að réttlætismál-
um á borð við atvinnumál, hús-
næðismál og frístundamál aldr-
aðra. Það er einmitt hagur hinna
öldruðu að styðja við bakið á sínu
eigin félagi - og það geta þeir hinir
sömu gert með því að koma á
samkomur sem haldnar eru fyrir
aldraða af öldruðum.
„Líkamsrækt getur haft mjög mikil áhrif til þess að
koma í veg fyrir hrörnun/‘ segir Ársæll Jónsson,
læknir.
„Líkaminn hefur þörf fyrir notkun. Þeir líkams-
hlutar, sem ekki eru notaðir, hrörna. Líkamsrækt
dregur líka úr stirðnun, bætir almenna líðan, blóð-
þrýstingurinn lækkar og menn sofa betur sem er
mjög mikilvægt og tápið eykst. Margirhafa líka bent
á, að hugrækt geti að sama skapi verið holl fyrir
hugann. “
Maður nokkur á níræðisaldri var að því spurðurhvað hefði haft
mest áhrifá hann á efri árum. Hann svaraði:
„Mesta áfallið sem ég heforðið fyrir á ævinni var þegar ég
varð að hætta að vinna og hafði bókstaflega ekkert að gera. “
Margir geta sjálfsagt tekið í sama streng og þessi aldni
maður, en þó fer það gjarna eftir efnum og aðstæðum hverju
sinnihversu erfittþaðer fyrir fólkað„hætta að vinna“. Sumum
er sagt upp með litlum fyrirvara og eru þá lítt undir það búnir,
aðrir fá smám saman að minnka við sig vinnu eftir löngun og
þreki, og enn aðrir hafa aðstöðu tl þess að dunda sér heima við
eftir að launavinnu lýkur og þá jafnvei við verkefni sem þeir
hafa lengi þráð að geta helgað sig.
Þannig verður þessi breyting misjöfn eftir aðstæðum, ein-
staklingum og atvinnurekendum.
Árið 1920 voru íbúar á íslandi, 70 ára og eldri 4.100,
árið 1960 voru þeir orðnir 8.700, árið 197012.100 og
árið 1980 um 15.600.
Árið 1990 ergert ráð fyrir að íbúar 70 ára og eldri
verði um 18.400 og árið 2000 hafi þessi fjöldi vaxið
upp í21.700.
Margir aldraðir og aðstandendur þeirra hafa þurftað
líða mikið á undanförnum árum vegna rúmliggjandi
sjúklinga í heimahúsum. Fáir eða engir hafa betur
fundið hvar skórinn kreppir en hinir öldruðu sjálfir,
aðstandendur þeirra svo og starfsfólk heilbrigðis- og
félagsmálaþjónustu sem vinnur að og sinnir þessum
málaflokki.
Úr bóldnni Þegar ég eldist eftir Þóri Guðbergsson.
Úr bókinni Þegar ég eldist eftir Þóri Guðbergsson.
Úti á landsbyggðinni hafa víða risið upp byggingar
með þarfir aldinna sérstaklega íhuga. Hafa sérhann-
aðar íbúðir afsvipuðu tagi og í Reykjavíkýmist ver-
ið til leigu eða svokallaðar endursöluíbúðir þar sem
sveitarfélagið á rétt til að kaupa íbúðina aftur á mats-
verði og selja hana öðrum öldruðum. Sums staðar
eru íbúðir og rými á vistheimili undir sama þaki.
Veturinn 1981 voru samþykkt sérstök lög frá AI-
þingi um framkvæmdasjóð aldraðra og er honum
ætlað það hlutverk að stuðla að byggingu húsnæðis
og dvalarstofnana fyrir aldraða og ber hann heitið
Framkvæmdasjóður aldraðra.
Úr bóldnni Þegar ég eldist eftir Þóri Guðbergsson.
Úr bóldnni Þegar ég eldist eflir Þóri Guðbergsson.
Úr bóldnni Þegar ég eldist eftír Þóri Guðbergsson.
6 - DAGUR - 9. nóvember 1982
9. nóvember 1982 - DAGUR - 7