Dagur - 12.07.1985, Page 4

4 - DAGUR - 12. júlí 1985
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58,
AKUREYRI, SÍMI 24222
ÁSKRIFT KR. 220 Á MÁNUÐI ■ LAUSASÖLUVERÐ 30 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GlSLI SIGURGEIRSSON
FRÉTTASTJÓRI: GYLFI KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN: ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR,
GESTUR E. JÓNASSON, YNGVI KJARTANSSON,
KRISTJÁN G. ARNGRlMSSON, MARGRÉT Þ. ÞÓRSDÓTTIR
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Fjórðimgpsambcmdið og
sjállss^ómarbaráttan
Fjórðungssamband Norð-
lendinga var stofnað á Ak-
ureyri 14. júlí árið 1945 og
er því 40 ára nú um helgina.
í 2. grein laga um samband-
ið var tilgangi þess lýst
með þessum hætti:
„Höfuðmarkmið sam-
bandsins er að sameina
sýslu- og bæjarfélög Norð-
lendingafjórðungs um
menningar- og hagsbóta-
málefni hans og stuðla að
því, að félögin komi fram
sem heild út á við, bæði
þegar um sameiginleg
framfaramál þeirra er að
ræða, og einnig til stuðn-
ings velferðarmálum ein-
stakra sýslu- og bæjarfé-
laga, eftir því sem við verð-
ur komist.“
Þetta meginmarkmið
Fjórðungssambandsins
hefur ávallt verið í heiðri
haft og má raunar segja að
betur hafi til tekist í þess-
um efnum en ætla hefði
mátt, þar sem oft verður
ekki hjá því komist að hags-
munir einstakra sýslu- og
bæjarfélaga á Norðurlandi
rekist á. Nú undanfarið
hafa sveitarstjórnarmenn á
Norðurlandi velt fyrir sér
þeirri spurningu hvort
Fjórðungssambandið hafi
orðið til þess gagns sem til
var ætlast. Um það atriði
má vafalaust deila. Þó verð-
ur að ætla að með sameig-
inlegu átaki hafi ýmislegt
áunnist sem ekki hefði tek-
ist að öðrum kosti. Má
raunar nefna dæmi því til
stuðnings.
í einni af fyrstu ályktun-
um Fjórðungssambands
Norðlendinga var farið fram
á aukið vald í hendur hérað-
anna og meiri hlutdeild í
ráðstöfunartekjum ríkisins.
Miðað við það sem nú er að
gerast í sjálfstæðisbaráttu
landsbyggðarinnar er þessi
tillaga mjög athyglisverð,
en hún hljóðaði svo:
„Fjórðungsþing Norð-
lendinga, haldið á Akureyri
dagana 14. og 15. júlí 1945,
leyfir sér að skora á stjórn-
arskrárnefnd að athuga
gaumgæfilega hvort ekki
sé rétt að taka upp í hin
nýju stjórnskipunarlög
ákvæði er heimili eða fyrir-
skipi, að landið skiptist í 4
til 6 fylki, sem fái í hendur
nokkurt sjálfsstjórnarvald,
jafnframt því að þeim,
hverju um sig, sé ætluð
tilsvarandi og eðlileg hiut-
deild í ráðstöfunum á tekj-
um ríkisins innan sinna vé-
banda. “
Varla verður sagt að mik-
ið hafi áunnist í þessari
sjálfsstjórnarbaráttu sveit-
arfélaganna, en þar er ekki
við Fjórðungssambandið að
sakast, heldur steinrunnið
stjórnkerfi. Enn eru lands-
byggðamenn að berjast fyr-
ir sömu málefnum, oft með
landshlutasamtökin í
broddi fylkingar. Dagur
lætur þá ósk í ljós að Fjórð-
ungssambandið og önnur
landshlutasamtök megi efl-
ast svo að eftir því verði
tekið í ríkara mæli, sem frá
þeim kemur. Fjórðungs-
sambandi Norðlendinga er
óskað heilla á fjörutíu ára
afmælinu.
Förum í himdana
„Ertu nokkuð að hugsa um að fara
í hundana?“
„Veit það ekki. Eru ekki allir að
fara í hundana á þessum síðustu og
verstu verðbólgu- og kjaraskerð-
ingartímum?“
„Má vera. Að minnsta kosti ætla
Akureyringar sér að fara ærlega í
hundana, og linna ekki látum fyrr
en á þjóðhátíðardegi Frakka, þegar
þarlendir minnast framtakssemi
Parísarmúgsins árið 1789 þegar
hann jafnaði Bastilluna illræmdu
við jörðu, og hratt þar með af stað
byltingunni sem enn stendur."
Stétt móti stétt
Já hundadagahátíð Akureyringa
stendur nú yfir á fullu og mun
reyndar ná hámarki dagana 12. til
14. júlí, það er að segja ef Guð og
hæðin yfir Grænlandi lofa. Um
þessa helgi byrja einmitt hunda-
dagarnir sem kenndir eru við þá
ágætu stjörnu Síríus (en vitanlega
ekki Nóa). Á hundadögum var líka
framkvæmd einasta stjórnarbylt-
ingin í sögu íslensku þjóðarinnar
þegar Jörundur hinn danski tók hér
fyrirhafnarlítið völd, en hélt þeim
ekki nema í nokkrar vikur vegna
þess hvað íslendingar voru vitlausir
að grípa ekki tækifærið. Sann-
leikurinn er nefnilega sá að Jör-
undur var hreint ekkert verri en
hver annar Dani, og raunar miklu
betri en rumpulýður sá bæði dansk-<
ur og íslenskur sem stjórnaði
landinu. Viðhorf okkar til Dana
eru annars kapítuli út af fyrir sig.
Ef marka má íslenska fjölmiðla eru
Danir samansafn heilabilaðra
ónytjunga sem ekkert nenna að
gera annað en labba út á næstu fé- •
lagsmálastofnun til að hirða sósial-
inn sinn, og þaðan beint á krána.
Samt erum við ekkert yfir það hafin
að apa alla skapaða hluti eftir þess-
um heilabiluðu aumingjum, jafnvel
þýða heilu lagabálkana þeirra og
nota óbreytta þótt aðstæður í þess-
um tveim löndum séu gjörólíkar
sbr. frumvarpið til sveitarstjórnar-
laga.
Hundadagahátíð Akureyringa
mun ekki eiga rót sína að rekja til
danskra fyrirmynda, heldur er ætl-
unin að yfirbragð hennar verði að
nokkru leyti með líkum hætti og á
karnivalhátíðum þeim sem lengi
hafa tíðkast í sunnanverðri Evr-
ópu, og ekki síst Brasilíu, en þar
þykja það mikil tíðindi ef færri en
tuttugu og fimm manns liggja í
valnum að loknum hátíðarhöldun-
um. Ekki er þó verið hér að mæla
með því að hátíðin okkar verði
með þvílíkum glæsibrag.
Karnivalhátíðir tengja flestir
upphafi hinna löngu föstutímabila
sem kirkjan fyrirskipaði, en sann-
leikurinn er hins vegar sá, að það
var drjúgur hluti alþýðu manna sem
neyddist til að fasta hvenær sem
var, og hvort sem kirkjan fyrirskip-
aði það eður ei, enda eru hátíðir
þessar sumar hverjar að minnsta
kosti talsvert eldri en kristnin, og
eiga rót sína að rekja til hinnar ríg-
bundnu stéttaskiptingar sem á
komst í menningarþjóðfélögunum
sem mynduðust við Miðjarðarhaf
á síðustu öldunum fyrir Krists
burð. Yfirstéttin var nefnilega
nægilega traust í sessi til þess að
geta leyft sér að snúa hlutunum við
og afhenda alþýðunni völdin í
nokkra daga á ári. Auðvitað í
gamni. Ekki ber að skilja þetta sem
svo að íslendingar þurfi nú orðið á
karnivalhátíð að halda til að lofa al-
þýðunni að rasa út enn er stétta-
skiptingin ekki orðin svo mögnuð.
Ýmsar blikur eru þó á lofti. Svo
virðist sem ákveðnir stjórnmála-
flokkar séu búnir að gera kjörorðið
„stétt móti stétt“, að sínu, og að
ýmsir innan annarra hafi gleymt
því að þeir hafi ætlað sér að berjast
fyrir jöfnuði. Því miður kann svo
að fara að karnivalhátíðir á íslandi
verði náðarbrauð nýrrar yfirstéttar
í landinu. Pað nýjasta á þeim vett-
vangi eru einkaskólarnir.
Gáfur hf.
Um fátt hefur verið meira talað að
undanförnu en þá framtakssemi
hjá stöllunum úr Mosfellssveitinni,
að stofna einkaskóla, kenndan við
stærsta og veglegasta drullupoll á
íslandi. Stúlkukindur þessar munu
hafa starfað við kennslu, og vitan-
lega verið orðnar hundleiðar á því
að vinna upp á þau kjör sem hið op-
inbera býður kennurum upp á. En
sjálfsagt hefur þeim fundist kennsla
skrambi skemmtilegt starf, óg því
þá ekki að reyna að græða á þessu
hugðarefni sínu, ekki síst þar sem
hægt var að klæða tilganginn í
tískubúning lýðræðis og valfrelsis.
Því má heldur ekki gleyma að
mögulegt reyndist að gera út á
ríkið, en sem kunnugt er þá er slík
útgerð allra útgerða hagstæðust.
Hlutafélagið Gáfur hf. hljóp af
stokkunum.
En einu gerðu aumingja konurn-
ar ekki ráð fyrir. Það eru ekki
margir krakkar á aldrinum 13 til 15
ára sem geta lagt út rúmar þrjú þús-
und krónur á mánuði, og allra síst í
milliliðaplássinu Reykjavík. Ef til
vill væri einhver smá von til þess í
einstöku sjávarplássum þar sem all-
ir vinna við framleiðslustörfin þeg-
ar þeir fara að ganga. Og enginn
unglingur með einhvern snefil af
sjálfsvirðingu og hefur fulla heilsu,
getur látið það spyrjast um sig að
hann láti pabba og mömmu borga
fyrir einhver sérréttindi sem flestir
hafa ekki efni á að njóta. Og ein-
hvern veginn þá hef ég svo mikla
trú á íslenskum unglingum að þeir
muni verða til þess að stöðva þessa
vitleysu hinna eldri. Og vilji hinar
ungu hugsjónakonur raunverulega
leggja sitt af mörkum til að auka
gæði og fjölbreytni í íslensku
menntakerfi, þá ættu þær að drífa
sig í eitthvert sjávarpláss fyrir vest-
an eða austan og fá sér vinnu í
frystihúsi staðarins þar sem þær
munu kynnast fjölda unglinga á
grunnskólaaldri sem leggja hart að
sér oft til að milliliðapabbarnir geti
keypt vitið í krakkana sína. Ágóð-
ann af sumarvinnu sinni ef einhver
yrði, gætu þær svo notað til þess að
bæta kennslu unglinganna á
staðnum, meðal annars með því að
yfirborga góða kennara svo þeir
leiti þangað. Þessir unglingar eiga
það skilið.
Eins konar eftirmáli
„Jæja, þú varst ekki búinn að svara
mér hvort þú ætlaðir að fara í hund-
ana.“
„Já, það. Eftir öllu blaðrinu í þér
að dæma, þá virðist ærin ástæða
vera til þess. Hvað varstu annars að
þvaðra um stéttaskiptingu. Er hún
virkilega eitthvað áþreifanlegt á fs-
landi?“
„Veit það ekki, verður það ef til
vill í framtíðinni. Höfum engar
áhyggjur af því núna, nú skulum
við gleyma öllum áhyggjum um
stund, skemmta okkur, sletta úr
klaufunum og að sjálfsögðu hlusta
á Útvarp Síríus. í stuttu máli: För-
um í hundana.“