Dagur - 07.11.1985, Qupperneq 8

8 - DAGUR - 7. nóvember 1985
Ræða Hafþórs Helgasonar á Kjördæmisþingi:
Endurskapa ímynd
Framsóknarflokksins
Hugtakið sannlcikur er ckki til í
eiginlegri merkingu sinni. Hvort
eitt eða annað er sannleikanum
samkvæmt er háð forsendum,
gildismati og viðhorfum þess er
það nemur hverju sinni með
skilningarvitum sínum. Til að
staðliæfing teljist sönn er, að
margra áliti, nægjanlegt að fyrir
henni séu færð þau rök er teljast
vera vel haldgóð. Er þá gjarnan
horft framhjá því að til kann að
vera önnur staðhæfing, studd
gildum rökum, er stangast á við
hina fyrri. Ég hygg að um allar
staðhæfingar megi fullyrða að
þær séu ekki sannar í víðustu
merkingu þess hugtaks. Það að
ekkert er í rauninni algildum
sannlcika samkvæmt er á margan
hátt einkennandi fyrir umræður
um stjórnmál, ekki síst meðal
þeirra einstaklinga er kenndir eru
við hina svokölluðu miðju á
stjórnmálastikunni.
Þá, sem telja sig hafa höndlað
hinn eilífa sannleika í umræðum
um stjórnmál, má telja í besta
falli þröngsýna en horft til hins
verra, beinlínis hættulega.
T.a.m. eru þeir menn, sem
hampa, með trúarglampa í aug-
um, ritum (Miltons Friedman og
Karls Marx), hættulegir með of
miklu valdi til stjórnunar. Enn
hættulegri eru þeir menn er varpa
trúarglampanum eingöngu af
vitrunum um eigið ágæti og yfir-
burði. Maður, eins og Jón Bald-
vin Hannibalsson, sem trúir því
að hann geti umbreytt íslandi á
einni nóttu fyrir tilstilli eigin
ágætis er vægast sagt mjög líkleg-
ur til að taka hættulega rangar
ákvarðanir. Og cf maður, eins og
Albert Guðfnundsson, er einn
fingursmell að hugsa stöðu ríkis-
sjóðs í mínus tvo milljarða vakn-
ar spurning um hversu lcngi hann
hefði verið að smclla okkur öll út
af kortinu ef förlögin hefðu ekki
gripið í taumana. Þeirsem vakna
að morgni í fullvissu um sannleika
ákvaröana sinna á komandi degi
vita ekki hvaö sannleikur er eða
öllu heldur er ekki.
Leit mannsins að sannleikan-
um hefur staðið frá því að vitn-
eskja hans um eigið sjálf kvikn-
aði. Trúarbrögð og stjórnmál
hafa m.a. fært heim sanninn um
að hverja viti borna manneskju
þyrstir eftir sannleika í einni eða
annarri mynd. Scm einstaklingur
á ég minn sannleika um hin að-
skiljanlegustu málefni manna og
málleysingja og sé til stjórnmál-
anna horft lít ég sannleika í hinni
s.k. miðju þcirra. Ég veit ekki
hvort það stafar at' því að ég cr al-
inn upp af sósíalistum eða því að
ég er ekki alinn upp af kapítalist-
um en sá sannleikur minn stend-
ur enn óhagganlegur að það þarf
rými fyrir manninn þrátt fyrir
auðinn. Samvinnurekstur, einka-
rekstur og ríkisvald er sá grunnur
sem ntinn sannleikur stendur á,
Framsóknarflokkurinn er tækið
sém ég trúi aö viðhaldi honum.
Tækið Framsóknarflokkur hef-
ur reynst öflugt og farsælt á undan-
förnum einum og hálfum áratug.
Landið 1985 er í annarri mynd en
landið 1970 og hin nýja mynd er
sett fögrum dráttum í anda sam-
vinnustefnunnar. Skoðanamunur
er um einstakar línur; lita-
samsetningu þeirra og lögun en
meginuppistaðan sem við blasir á
myndfletinum er svokölluð
byggðastefna. Án hennar hefðu
bersýnilega stórir hlutar myndar-
innar hrunið saman og í ramm-
anum væri snertipunktalaust
hrafnaspark með sorglegri áferö.
Það er enginn algildur sann-
leikur til. Ég hef sett fram þá
skoðun að sú ímynd sem Fram-
sóknarflokkurinn hefur í hugum
stórs hluta kjósenda sé neikvæð
og helstu orsakavaldarnir séu erf-
ið áróðursstaða bænda og sam-
vinnuhreyfingarinnar.
Það ber að hefja markvissa
sókn gegn þeim öflum sem á okk-
ur hafa ráðist. Viss naflaskoðun
er okkur nauðsynleg og hversu
poppað og vitlaust það kann að
virðast þá verða menn að sætta
sig við þá staðreynd að fyrirbærið
ímynd skipti orðið skelfilega
miidu máli fyrir framgang ein-
staklinga, fyrirtækja og stofnana
í samtelagi nútímans. Meö því að
endurskapa ímynd bænda og
samvinnuhreyfingarinnar og
þannig um leið Framsóknar-
flokksins, verður öll aðstaða til
að hafa áhrif önnur og betri og
áhrif viljum við hafa til að koma
stefnumálum okkar til fram-
kvæmda. Miðað við þann fjand-
skap scm fram hefur komið á
undanförnum árum í garð bænda
og samvinnuhreyfingarinnar vek-
ur ugg sú tilhugsun að áhrif
Framsóknarflokksins kunni á
næstu árum að fara stööugt
þverrandi; ekki vegna málefna-
legrar stöðu hans heldur vegna
skorts á tengslum hans við vit-
undarþróun almennings í landinu
um stjórnmál.
Gera má ráð fyrir aö á árinu
1987 gangi u.þ.b. 26 þúsund nýir
kjósendur að kjörboröinu og þeir
verði þá nærri fimmlungur kjós-
enda. I síðustu alþingiskosning-
um hlaut Framsóknarflokkurinn
18,5% heildaratkvæðamagns.
Hann hlaut þá aðeins 10,3% at-
kvæða í Reykjavík og á Reykja-
nesi þar sem 61,3% landsmanna
áttu sér heimili. Það eru m.a.
þcssar tölur, cinkum og sér í lagi
þær sem lúta að hinum mikla
i'jölda ungmenna á næstu
kjörskrá, sem liafa orsakaö um-
ræður í þessu kjördæmi um að
Ingvar Gíslason og Stefán Val-
geirsson ættu e.t.v. aö fara að
hugsa til þess að minnka afskipti
sín af stjórnmálum. Sú umræða
scm um mál af því tagi hefur
spunnist er að öllum líkindum al-
gerlega séríslenskt fyrirbæri og
athygli vert fyrir merkileghcita
sakir. í flestum ríkjum Vestur-
landa hafa valist til starfa á lög-
gjafarsamkomur rosknir menn
með mikla reynslu og þekkingu
og þannig öruggan grunn til að
byggja á hvers konar ákvarðana-
töku í bráð og lengd. Ég trúi því
ekki aö nokkur einstaklingur á
þessu kjördæmisþingi dfagi í efa
getu þeirra Ingvars Gíslasonar og
Stefáns Valgeirssonar til að taka
réttar ákvarðanir á Alþingi ís-
lendinga; svo mikil er reynsla
þeirra og þekking orðin. Hins
vegar getum við ekki leyft okkur
að horfa framhjá þeirri þróun
sem framundan er á kjörskránni;
unga fólkið kemur inn í stórum
stíl og til fjárfestingar í því þarf
að hugsa. Og það er athyglisvert,
í framhaldi af þessu, að horfa
upp á einn mætasta sjálfstæðis-
manninn í stjórnmálunum í dag,
Geir Hallgrímsson, hverfa af
vettvangi fyrir nánast það eitt að
vera orðinn of gamall í augum
kjósenda; hann hefur sennilega
ekki áður verið betur í stakk bú-
nn til að taka ákvarðanir þó
maður sé ekki sammála öllum
þeim nýjustu frá hans hendi.
Persónulega sé ég ekki sannleik-
ann sjálfan fólginn í því að
Ingvar og Stefán dragi sig út úr
stjórnmálum fyrir aldurs sakir en
það kann að vera, þó ekki ætli ég
að dæma þar um, að tíðarandinn
kunni að verða viðhorfunum yfir-
sterkari og ræna menn, því sem
mætti nefna, hinni dýpri skyn-
semi.
Sem betur fer, fyrir stjórnmál-
in, halda málefnin, sem slík, gildi
sfnu í umræðunni þó á stundum
vilji hún leiðast út í spurningar
um manninn hér og manninn þar
og daga þá jafnvel uppi í tali um
eitthvað allt annað en stjórnmál.
Eitt er það málefni sem ég vil
taka hér til umfjöllunar öðrum
fremur. Það eru áform stjórn-
valda um að stöðva erlenda
skuldasöfnun íslendinga. Þeim
ber að fagna sérstaklega því hin
erlenda skuldasöfnun undan-
farinna ára hefur farið verr með
landsbyggðina en margan hefur
grunað. Stjórnvöld hafa verið all-
gjörn á að taka erlend lán til brúa
erfiðleika heima fyrir en þessi lán
hafa gert það að verkum að
þensla hefur skapast í sumum
greinum atvinnulífsins; þensla
vegna þess að hið erlenda fjár-
magn er veltufé umfram verð-
mætasköpunina í hagkerfinu og
kallar því á tilkostnaðar- og vöru-
verðshækkanir í ýmsum greinum.
Hins vegar getur höfuðatvinnu-
grein landsmanna, sjávarútveg-
urinn, ekki velt vanda sínum út í
verðlagið því hér ríkir fastgengis-
stefna. Hann verður því undir í
samkeppninni um starfskraftana
sem leita þangað sem meira er
að hafa. Um leið og þetta gerist
blómgast heildsalaliðið á höfuð-
borgarsvæðinu því við eyðum að
meðaltali 4 krónum af hverjum
10, innlendum sem erlendum, í
innfluttar vörur sem verða hag-
stæðari í verði eftir því sem
þenslan vex innanlands með hinu
fasta gengi. Þannig hafa erlendar
lántökur, ásamt fastgengisstefn-
unni, átt stóran þátt í að veikja
stöðu útvegsgreinanna í sam-
keppninni um vinnuaflið á sama
tíma og verslunin á suðvestur-
horninu hefur blómgast. Ég
fagna því heilshugar þeim áform-
um stjórnvalda að stöðva erlenda
skuldasöfnun þjóðarinnar, ekki
síst ef halda á þeirri stefnu að
krónan skuli standa, svo sem við
verður ráðið, á föstu verði í er-
lendum gjaldmiðlum.
Það fer velá því að ég láti þessi
orð verða mín síðustu; þau eru já
kvæð í eðli sínu og merkingu og
einmitt á þann hátt finnst mér að
framsóknarmenn, ungir og
gamlir, eigi að móta hugsanir sín-
ar í vitund hvers annars. í því
m.a. er minn sannleikur fólginn.
spurning vikunnac
- Hvaða áhrif telur þú að
myndbandanotkun hafi á fólk?
Gísli Tryggvason:
Mjög góð áhrif. Menn geta fræðst
af þessu og fengið hugmyndir.
Einnig er þetta góð afþreying.
Myndbönd er hægt að ofnota. Það
á við um fleiri hluti. Sumir hugsa
ekki um annað en myndbönd. Það
fólk hefur ekki áhuga á neinu öðru.
Sjálfur horfi ég á í törnum. Þess á
milli horfi ég ekkert.
Heiðdís Norðfjörð:
Myndbönd geta verið af hinu góða
ef rétt er á haldið. Ég veit til þess að
fólk horfir allt of mikið á þetta. Einn-
ig á þetta við um börn sem ánetjast
myndböndum. Margar af þeim
myndum sem á markaðnum eru
þjóna engum tilgangi. Þar á ég við
myndir sem eru fullar af ofbeldi og
mannfyrirlitningu. Þær kenna bara
fólki allt það Ijóta í manninum. Það
þarf meira af myndum sem fjöl-
skyldur geta horft á í sameiningu.
Einnig þarf að bíða dögum og vik-
um saman eftir góðum og vinsæl-
um myndum og þyrfti á einhvern
hátt að lagfæra þau mál.
Hörður Ólafsson:
Myndbönd eru af því góða. Það vill
brenna við hjá okkur íslendingum
að við ofnotum nýjungar og það á
við um myndböndin. Börn virðast
horfa mikið á þetta. Sum hver allt of
mikið. Ég heyri á tal barna sem
hafa setið einsömul yfir myndbönd-
um tímunum saman. Þetta þarf að
athuga vel og koma í veg fyrir.
Óskar Hjaltalín:
Ég vona að myndbönd hafi góð
áhrif. Þetta er það skemmtilegt ef
vel er notað og ekki í óhófi. Sjálfur
legg ég mikið upp úr því að velja
góðar myndir með góðum og
þekktum nöfnum. Ég fer aldrei inn
á myndbandaleigu til að fá ein-
hverja mynd. Hef alltaf ákveðið mig
fyrirfram og fer frekar tómhentur út
ef ekkert er bitastætt. Úrvalið er
ekki nógu vandað. Það er 80% rusl
sem er í hillum sumra myndbanda-
leiga. Það neikvæða í þessu sam-
bandi kemur aðallega fram hjá
börnum sem hanga yfir þessu dög-
um saman og gleyma öllu öðru.
Helga Björk Eiríksdóttir:
Áhrifin fara eftir einstaklingum. Það
eru dæmi þess að fólk horfi á þrjár
myndir á dag og finnist ekkert at-
hugavert. Myndbönd eru góð í hófi.
Aðallega horfi ég á verðlauna-
myndir og góðar spennumyndir.
Einnig tek ég upp þætti ef ég þarf
að gera eitthvað annað. Myndbönd
sitja aldrei í fyrirrúmi hjá mér.