Dagur - 08.11.1985, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 8. nóvember 1985
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUFI: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58,
AKUREYRI, SlMI 24222
ÁSKRIFT KR. 360 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ 35 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: GlSLI SIGURGEIRSSON
FRÉTTASTJÓRI: GYLFI KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN: ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR,
BRAGI V. BERGMANN, GESTUR E. JÓNASSON,
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (HÚSAVlK),
YNGVI KJARTANSSON, KRISTJÁN G. ARNGRlMSSON,
KRISTJÁN KRISTJÁNSSON, MARGRÉT Þ. ÞÓRSDÓTTIR
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
leiðarL
Um helgina fer fram um
allt land söfnun sem ber
heitið „Átak fyrir aldr-
aða“. Skólabörn munu
ganga í hvert hús og selja
hvítan penna sem kostar
eitt hundrað krónur, en
einnig verður gengið í
fyrirtæki. Söfnunarfé verð-
ur varið til að bæta að-
stöðu fyrir aldraða heima í
héraði.
Sérstakar nefndir starfa
við undirbúning þessa
máls m.a. í öllum sýslum
á Norðurlandi svo og í öll-
um stærstu þéttbýlis-
kjörnunum. Ekki hefur
endanlega verið ákveðið í
hvað söfnunarfé rennur í
A.- og V.-Húnavatnssýslu
og verður það ákveðið
þegar ljóst er hversu mik-
ið safnast. Skagfirðingar
eru að ljúka við byggingu
elliheimila bæði á Sauðár-
Söfnum fyrir cddraða
króki og á Hofsósi. Fénu
þar verður varið til kaupa
á húsbúnaði og tækjum.
Á Siglufirði er verið að
gera stórátak í byggingu
íbúða fyrir aldraða og
rennur söfnunarfé í þær
framkvæmdir. Ólafsfirð-
ingar safna fé til að bæta
aðstöðuna á Hornbrekku
og á Dalvík og í Svarfað-
ardal mun söfnunarfé
renna til að byggja upp
föndur- og vinnuaðstöðu í
Dalbæ, sem nýtist bæði
fyrir vistmenn og þá sem
vilja koma þangað og
njóta félagsskaparins.
í Norður-Þingeyjarsýslu
verður söfnunarfénu varið
eftir því sem best þykir,
en margt kemur til greina.
Ákvörðun verður tekin
þegar upphæðin liggur
fyrir. Þórshafnarbúar
safna fé til að efla þá upp-
byggingu sem verið er að
vinna við fyrir aldraða. í
Suður-Þingeyj ar sýslu
mun Hvammur, dvalar-
heimili aldraðra á Húsa-
vík, fá söfnunarféð til ráð-
stöfunar.
Á Akureyri er ástandið í
málefnum aldraðra mjög
bágborið. Þegar vantar
legurými fyrir 40 hjúkrun-
arsjúklinga. Fjársöfnun
fyrir aldraða á Akureyri
hefur það að markmiði að
breyta Seli II í hjúkrunar-
bústað fyrir aldraða. Áætl-
aður kostnaður við breyt-
inguna er á milli 5 og 6
milljónir króna. Akureyr-
arlæknishérað hefur 10
þúsund penna til sölu að
upphæð ein milljón króna.
Ekki ætti að vera skota-
skuld að selja þá alla og
nægja þeir raunar ekki til
þess að hvert heimili í
bænum geti lagt fram
þessar hundrað krónur.
Það þarf ekki að fara
mörgum orðum um það að
aldraðir hafa verið afskipt-
ir í þessu allsnægtarþjóð-
félagi okkar. Þeir eru ekki
vanir því að krefjast ein-
hvers af öðrum. Þeir hafa
vanist því að gera kröfur
til sjálfra sín. Gerum öldr-
uðum ævikvöldið léttara
og verum örlát í þessari
söfnun.
ðr hugskotinu-
Þúsimd andlit jafhréttis
Reynir
Antonsson
skrifar
Þá er kvennafrídagurinn afstað-
inn, og ekki nema tæpir tveir
mánuðir eftirlifandi af kvenna-
áratugnum, sem vitanlega hefur
orðið með öllu árangurslaus eins
og reyndar öll hliðstæð fyrirbæri
sem Sameinuðu þjóðirnar eða
aðrir góðviljaðir aðilar hafa stað-
ið að. Hér á landi héldu menn
upp á kvennafrídaginn með því
að stöðva verkfall dæmigerðrar
kvennastéttar. Og menn komust
að því að jafnvel innan okkar
hjartkæra Alþýðuflokks hefur né
verið stofnað Félag Flugleiða-
vina. Já nú er Bleik brugðið.
Mannréttindi
Orðið jafnrétti kemst inn í þjóð-
félagsumræðuna með frönsku
stjórnarbyltingunni eins og fleira
gott. Þetta orð er reyndar eitt af
einkunnarorðum hennar ásamt
frelsinu og bræðralaginu, sem
reyndar eru skilyrði alls jafnrétt-
is. Þess má að vísu geta, að á tím-
um frönsku byltingarinnar, þá
voru menn nú fyrst óg fremst
jafnréttháir frammi fyrir fallöx-
inni, en það er önnur saga.
Já, orðið jafnrétti hefur þús-
und andlit og það eru fá hugtök
sem eru eins afstæð og jafnréttið.
Jafnrétti merkir ekki hið sama
fyrir blökkumanninn sem berst
við alvopnaða lögguna í Suður-
Afríku, barnið í eþíópsku hung-
urbúðunum og útslitna íslensku
fiskverkunarkonuna, og þó. All-
ar eru þessar mannverur á einn
eða annan hátt fórnarlömb
mannvonsku, sérhyggju og arð-
ráns og enn eitt eiga þær allar
sameiginlegt, þeirra bíður eilífur
dauðinn, misfljótt ef til vill, en
örugglega, þar eru að minnsta
kosti allir jafn réttháir.
En við getum hér einfaldað
hlutina nokkuð og látið orðið
jafnrétti tákna allt að því hið
sama og mannréttindi og í því
ljósi verðum við að skoða til
dæmis baráttu kvenna. Það er
þannig ekkert annað en hróplegt
mannréttindabrot að konur skuli
ekki hafa sömu laun fyrir sömu
störf og karlar. Launamisrétti
gagnvart konum er jafnfáránlegt
og slíkt misrétti gagnvart til dæm-
is fötluðum eða svertingjum. Hér
er í rauninni um svo sjálfsagðan
hlut að ræða að á hann er vart
orðum eyðandi og ekki er alveg
laust við það að allt kvenréttinda-
talið - án þess að nokkuð sé gert
- sé byrjað að hafa þveröfug áhrif
á við það sem til var ætlast.
Litla víxlarabúðin
Við íslendingar höfum alveg
óskaplega gaman af því að stæra
okkur af því jafnrétti sem hér
ríkir á milli þegnanna, þegar við
erum stödd í útlandinu og ekki
hvað síst þegar við erum komin
á þriðja eða fjórða glas og vissu-
lega stöndum við betur í þessum
efnum en margar aðrar þjóðir.
Hinu er þó ekki að leyna að á
vissum sviðum skortir víða svolít-
ið á mannréttindin. Þannig er til
dæmis verkfallsréttur almennt
talinn til grundvallarmannrétt-
inda, en hér á landi nær hann að
því er virðist ekki til starfsfólks
Flugleiða sem eins og kunnugt
er, er einokunarfyrirtæki í eigu,
a.m.k. að langmestu leyti, nokk-
urra heildsalafjölskyldna í
Reykjavík. Það er alveg rétt, að
flugfreyjur geta engan veginn tal-
ist til láglaunafólksins í landinu.
Þær hafa til dæmis ýmis fríðindi
sem lítið er minnst á svo sem
tekjur af bjórsölu, en gangverð
eins bjórkassa mun vera þetta tvö
til þrjú þúsund krónur, jafnvel
hærra þegar eftirspurn er mikil,
en framboð lítið. Þetta er þó ekki
kjarni málsins, heldur hitt að þeir
sem Flugleiðum ráða hafa engan
rétt til þess að hringja til ráðherra
og panta eitt stykki gerðardóm.
Og eitt kenndi þetta andvana
fædda verkfall okkur. Flugleiðir
eru hreint ekkert ómissandi fyrir
samgöngur okkar og ef svo ólík-
lega vildi til að svo yrði, þá ætti
skilyrðislaust að þjóðnýta félag-
ið. Það er í rauninni siðferðilegt
ábyrgðarleysi að svo valdamikið
fyrirtæki sé látið vera í höndum
einhverra heildsalaklíka. Og
hvenær í ósköpunum gerðist það
að þeirri skyldu var velt á ís-
lenska skattborgara að fara að
styðja innanlandsflug í Svíþjóð?
Mál flugfreyja er þó langt frá
því að vera grófasta dæmið um
misrétti sem viðgengst í þeirri
„litlu víxlarabúð" sem ísland er
á góðri leið með að verða. Víxl-
arabúð, það er að segja fyrir viss-
an hluta þjóðarinnar. Hinn hlut-
inn er nú á góðri leið með að
verða auðfengin bráð ýlfrandi
lögfræðingahjarða, eða sýslu-
manna og fógeta sem vopnaðir
uppboðshömrum sínum, að
flokksskírteinunum ógleymdum,
svipta menn húskofanum, eða
þegar best lætur vinnunni, eins
og við lá að gerðist á dögunum á
Húsavík, eða í Ólafsvík.
Það hlýtur annars eitthvað
meira en lítið að vera bogið við
þjóðfélag þar sem það viðgengst
að fullfrískir menn geta lifað
kóngalífi, skattlaust að sjálf-
sögðu, bara með því að eiga
verðbréf upp á nokkrar milljónir,
sem venjulega eru fengnar með
sölu eigna, sem blessuð verðbólg-
an gaf á sínum tíma af sinni al-
kunnu rausn, meðan aðrir slíta
sér út í botnlausu skuldafeni há-
vaxtaþjóðfélagsins.
Váleg tíðindi
Hér hefur ekki verið minnst á
misréttið sem ríkir milli hinna
ýmsu landshluta, og að minnsta
kosti, ef dæma má eftir leiðurum
hinna svonefndu landsmálablaða
sem við fáum að heyra á hverjum
mánudagsmorgni úr hinu reyk-
víska gufuradíói, er á góðri leið
með að kljúfa hólmann í nokkur
sjálfstæð smáríki.
Frá kirkjuþingi berast svo þau
válegu tíðindi, að sjálf Guðs
kristni í landinu sé á góðri leið
með að drukkna í brennivíni, að-
eins fimmtán árum fyrir þúsund
ára afmælið. Þetta er að sönnu
ekki í fyrsta skiptið sem slíkt
''gerist. Það hefur reyndar alltaf
öðru hvérju verið að gerast allt
frá siðaskiptum. Hér skal ekki
gert lítið úr þeim vanda sem
skapast af ofneyslu vímugjafa,
né úr því að kirkjan láti sér það
mál varða og sjálfsagt er þjóðinni
ekkert of gott að halda sér þurri í
eina viku, náist um slíkt þjóðar-
samstaða. En mikið vildi maður
að kirkjan væri jafn áhugasöm
um ýmis önnur vandamál sem
okkar litlu víxlarabúð hrjá, til
dæmis lífskjaramisréttið, vinnu-
þrælkunina eða verslunarbruðlið.
En þetta er víst pólitík og þar
má kirkjan ekki koma nærri. En
fyrst það er svona mikil synd að
drekka brennivín, af hverju byrja
þá ekki blessaðir guðsmennirnir
á byrjuninni, sjálfum meistaran-
um frá Nasaret sem svo margt
fagurt kenndi, en var ekkert yfir
það hafinn að smakka vín. Eða
hinum sæla Þorláki verndardýrl-
ingi íslands, sem mjöðinn bless-
aði svo hann yrði betri. Bjórbann
var þá víst ekki til umræðu.
Rcynir Antonsson.