Dagur - 20.08.1986, Síða 6

6 - DAGUR - 20. ágúst 1986
20. ágúst 1986 - DAGUR - 7
Kristín Möller meinatæknir við
Blóðbankann var nokkurs konar
leiðangursstjóri starfsliðsins sem
kom til blóðsöfnunarinnar á
Húsavík. Hún var spurð hvort
slíkir leiðangrar væru oft farnir
og hvort víða væri farið um
landið.
„Við förum vikulega út á land
yfir sumartímann en reynum að
hlífast við að fara í langar ferðir
að vetrarlagi meðan skólarnir eru
starfandi í Reykjavík. Þá reynum
við að fá hópa blóðgjafa úr þeim
skólum þar sem nemendur eru
orðnir 18 ára, en þar eru aldurs-
takmörkin. Blóðgjafi má ekki
vera yngri en átján ára.“
- En hver eru efri aldursmörk-
in?
„Fólk má gefa blóð til sextugs.
Þó eru gerðar undantekningar
hjá þeim sem hafa gefið blóð
reglulega árum saman. Þeir mega
gefa blóð til sextíu og fimm ára
aldurs."
- En hvað farið þið víða til
blóðsöfnunar?
„Við förum mjög víða, alla
vega á þá staði sem hafa um þús-
und íbúa eða fleiri. í sumar leit-
umst við við að fara á þá staði
sem flugfélagið getur flutt hópinn
til.“
- Þið ferðist með flugi út á
land en þar er auglýst að blóð-
söfnunarbíll sé staddur á hinum
eða þessum staðnum.
„Rauði krossinn í Reykjavík
útvegar okkur bíl til að keyra til
og frá, meö t.d. nemendurna sem
gefa á veturna. Einnig fylgir okk-
ur heilmikið af dóti þegar við för-
um út á land og þá er bíllinn not-
aður til að koma farangrinum út
á flugvöll og síðan til að sækja
okkur þangað aftur. Þannig erum
við í sambandi við Rauða kross-
Blóðgjafarnir bíða eftir að komast að.
Myndir: IM
Kristín Möller:
Okkur er vel tekiðu
„Ætla að spila
fótbolta á eftir“
Blóðprósenta og blóðþrýstingur mældur hjá Loga Sigurðssyni.
inn og reynum að setja okkur í
samband við deildir hans úti á
landi. Þetta væri ekki hægt nema
fyrir það hve okkur er vel tekið.
Oft er það sama fólkið ár eftir ár
sem tekur á móti okkur, undirbýr
komu okkar og setur upp auglýs-
ingar. Auk Rauða krossdeild-
anna eru það oft hjálpar- eða
björgunarsveitir og ýmis góð-
gerðarfélög sem taka á móti
okkur.“
- Er mikið um að sama fólkið
gefi blóð ár eftir ár?
„Það er mjög mikið sama fólk-
ið sem kemur árum saman, en
alltaf kernur eitthvað nýtt. Það er
einmitt það sem við sækjumst eft-
ir því fólk vill gjarnan vita í
hvaða blóðflokki það er og blóð-
gjöf er leið til blóðflokka-
greiningar auk þess sem unnið er
góðverk í leiðinni."
- Hvernig gengur ykkur að fá
fólk til blóðgjafar upp á síðkast-
ið? Dregur hin mikla umfjöllun
um ónæmistæringu kjark úr
fólki?
„Þetta skiptir ekki öllu máli
fyrir þá sem gefa, því þeir vita að
blóðið fer í rannsókn og það er
visst öryggi. Það væri eðlilegra að
þeir sem þurfa að þiggja blóð
hugsuðu sig tvisvar um. En hér er
afskaplega gott eftirlit með þess-
urn málum. Allt blóð er rannsak-
að áður en það er gefið svo að
enginn þarf að vera hræddur við
að þiggja blóð hér á landi. Blóð-
gjafar spyrja miklu meira en áður
og það er ósköp eðlilegt og bara
til bóta að fólk spyrji og hafi
áhuga á því sem verið er að gera.
Við erum með langa spurninga-
lista fyrir blóðgjafana sem þeir
lesa fyrst við skráningu og aftur
við mælingu og þá kemur í ljós
hvort eitthvað er athugavert
þannig að vísa þurfi blóðgjafan-
um frá.“
- Þurfið þið að vísa mörgum
frá?
„Nei, alls ekki en þó kemur
það alltaf fyrir. T.d. var kona hér
áðan sem ekki hafði nóg til að
geta gefið; einn var ekki með
nógu góðan blóðþrýsting, annar
hafði fengið sprautu vegna utan-
landsferðar, en þá þarf að líða
viss tími. Sama er að segja um
mann sem hafði fengið blóðgjöf.
Það þurfa að hafa liðið nokkrir
mánuðir frá því að blóðgjafi hef-
ur þegið blóð. Svona er hitt og
þetta sem þarf að gæta að...“
- Er blóðgjöf í raun ekki blóð-
gjafanum til góðs?
„Eftir því sem þeir segja sem
mest blóð hafa gefið hjá okkur þá
líður þeirn miklu betur. Þeir eru
hressari og vakna betur á morgn-
ana og sumir segja að þeir séu
nákvæmlega eins þegar þeir fara
út eins og þegar þeir komu inn.
En það er til að fólki verði um
þetta og þá gefur það ekki blóð.
En þetta er visst eftirlit og margir
segja að gott sé að gefa blóð til að
fá blóðflokkagreiningu, mældan
blóðþrýsting og prósentu.“
- Hvernig skiptist fjöldi blóð-
gjafa eftir kynjum?
„Ég þori ekki að fara með
tölur, en konum sem gefa blóð
hefur mikið fjölgað þó að karlar
séu fleiri, enda hafa konurnar af
minnu að taka.“
- Hvernig gengur ykkur að
safna á Húsavík?
„Við fáum yfirleitt svona um
hundrað manns, og er það svipað
og í öðrum ferðum út á land. Það
þýðir heldur ekki að safna of
miklu á sama deginum þó að blóð
sem gefið er geymist í fimm
vikur.“ IM
Það ætti enginn að fá smáhjartslátt eða kvíðatilfinningu þótt
hann sé beðinn að draga peningaseðil upp úr veskinu og gefa
til líknarmála og fjöldi fólks ver ómældum hluta af frítíma sín-
um til vinnu að líknarmálum. En hægt er að gefa fleira en
peninga og vinnu og þá gæti málið farið að vandast fyrir
mörgum. Það er hægt að fara í Blóðbankann og gefa blóð
sem oft er mikil og brýn þörf fyrir. Flestir sem búa úti á landi
eru vanir því að sendinefnd frá Blóðbankanum komi í heim-
sókn í nágrennið einu sinni á ári. Koma þeirra er rækilega
auglýst og um að gera er að hlaupa af stað til að afhenda sop-
Það var þó ekki fyrr en um
þrjúleytið um daginn sem blaða-
maður Dags hélt á vettvang til að
gegna þessari þegnskyldu. Þá var
hann búinn að segja talsvert
mörgum, sem ekki höfðu reynsl-
una, að blóðgjöf væri ekkert mál
og þeir skyldu bara drífa sig í
þetta. Það skal þó viðurkennt að
ég var með svolítinn hjartslátt
eða kvíðatilfinningu þegar á átti
að herða. í veskinu mínu fann ég
bankakort, ökuskírteini, sjúkra-
samlagsskírteini, blóðflokkakort
og þó nokkur fleiri skilríki, en
þar sem blóðgjafakort sást þar
ekki, skrapp ég heiin til að ná í
kortið þótt síðar kæmi í Ijós að
ekki er þörf á að mæta með eldri
kortin sín lengur. Nýtt tölvu-
skráningarkerfi er komið yfir
blóðgjafana.
Blóðgjöfin fer þannig fram að
fyrst mætir maður til skráningar
og fær langan spurningalista til
lestrar. Margar orsakir geta legið
að baki því að blóðgjafa sé vísað
frá. T.d. að hann sé í eða
umgangist náið fólk úr áhættu-
hópum ónæmistæringar, að hann
sé haldinn sjúkdómi, noti lyf o.fl.
Næst er mældur blóðþrýstingur
og blóðdropi tekinn úr fingri íil
að mæla blóðprósentu og enn er
spurningalistinn á dagskrá. Hér
verða nokkrir frá að hverfa ef
blóðþrýstingur er ekki hagstæður
eða blóðprósenta þannig að við-
komandi er ekki aflögufær. En
flestir dæmast hæfir til blóðgjafar
og fá þeir glas af ávaxtasafa til að
vega upp á móti vökvatapi úr lík-
amanum og þá er komið að því
sem flestir kvíða fyrir, nálinni.
Blóðgjafinn leggst á bekk og
lætur fara vel um sig. Hann er
staðdeyfður í olbogabótina. í
mínu tilfelli var það ákaflega
handlaginn ungur maður sem tók
við framlaginu og hann var löngu
búinn að koma nálinni á sinn stað
meðan ég beið eftir að hann byrj-
aði. Allar nálar og fleira sem not-
að er við blóðtökuna eru einnota
þannig að enginn þarf að óttast
sýkingu úr þeirri átt. Blóð-
skammturinn sem gefinn er er
vandlega vigtaður og ekki eru
þegnar fleiri en 450 einingar frá
hverjum blóðgjafa. Að lokinni
blóðgjöf er vandlega búið um
stunguna með miklum svöðu-
sáraplástri og síðan býður starfs-
fólk Rauða Krossdeildarinnar
upp á kaffi og kex í næsta her-
bergi. Þar er glatt á hjalla og
flestum finnst þeir sjálfsagt vera
ósköp gott fólk og kannski eru
fleiri en viðurkenna fegnir að
þetta skuli nú vera afstaðið. Allir
virðast þó vera sammála um að
blóðgjöf sé sjálfsögð og ekkert
mál sé að gefa blóð.
Ég er sammála að öðru leyti en
því að mér fannst stórmál að ná
öllum plástrinum af handleggn-
um á eftir og það var virkilega
vont. Næst ætla ég að mæta alveg
ókvíðin en harðneita að fá svona
stóran plástur. IM
kemur hingað hef ég gefið og svo
lengi sem ég man aftur í tímann.“
- Finnur þú fyrir blóðgjöf?
„Nei, þetta gerir mér ekkert
til, ég finn ekki fyrir neinum
eftirköstum. Þó að ég gefi blóð í
dag ætla ég t.d. að fara að spila
fótbolta alveg á fullu klukkan sjö
í kvöld. Ég leik með B-liði
Völsungs sem á að keppa við
Tindastól frá Sauðárkróki í svo-
kölluðu Bautamóti."
- Finnst þér fólk óþarflega
hrætt við að mæta til blóðgjafar?
„Ég held að þeir sem fyrir
blóðsöfnuninni standa væru ekki
svona eindregið að hvetja fólk til
að koma ef þetta væri ekki allt í
lagi og þörfin fyrir blóðgjöf brýn.
Það er vakin athygli á söfnuninni,
ég heyrði kallað til fólks úr hátal-
arabílnum þar sem ég var við
vinnu mína í kirkjugarðinum.
Hafdís Jósteinsdóttir sá um að gefa blóðgjöfunum kaffi og Jóhanna Svava Sigurðardóttir aðstoðaði.
„Ég fann ekkert fyrir þessu.“
...„Mér finnst sjálfsagður hlutur
að gefa blóð ef maður getur. Mér
hefur ævinlega liðið vel eftir
blóðgjöf."
Þannig var hljóðið í tveim
blóðgjafanna á Húsvík og fleiri
tóku í sama streng.
Hafliði Jósteinsson kemur
hlaupandi með blóðflokkakortið
sitt í höndunum en auðveldlega
gengur að stoppa hann á sprettin-
um og spyrja af hverju hann sé
mættur til blóðgjafar.
„Ég kem til að gefa blóð t.d.
vegna þess að á blóðkortinu
mínu stendur: Bjargið lífi - Gef-
ið blóð. Ef blóðgjöf gæti orðið til
að bjarga lífi hefur maður unnið
að minnsta kosti eitt góðverk í
dag.“
- Hefur þú oft gefið blóð?
„Þegar blóðsöfnunarbíllinn
Hins vegar vissi ég af söfnuninni,
því konan lét mig fá kortið og
minnti mig á að gefa blóð.“
- Mætir hún einnig til blóð-
gjafar?
„Ég þori ekki að fullyrða það
en vonast til þess. Finnst varla
ástæða til að hún sé að hvetja mig
til að fara og gefa blóð og inæta
svo ekki sjálf. Ég vildi nota tæki-
færið til að koma því á framfæri
við fólk að hafa það í huga að
hugsanlega gæti blóðgjöf þýtt
áframhaldandi líf einhvers ein-
staklings."
i- Þakka þér fyrir Hafliði, en
að lokum, ert þú í óalgengum
blóðflokki?
„Ég er í A rh+ og ég held að
það sé ekki mjög algengur blóð-
flokkur og vona að blóðgjöfin
kdmi að gagni.“ IM
Hafliði Jostoinsson mættur til blóðgjafar.
ann sinn með sama hugarfari og þegar tíma og peningum er
varið til líknarmála. Þann 11. ágúst s.l. var starfslið Blóð-
bankans mætt til blóðsöfnunar í Barnaskóla Húsavíkur.
Söfnunin hafði verið auglýst í gluggum verslana, á fjölmenn-
ari vinnustöðum og samdægurs í útvarpinu. Svo að örugglega
færi ekki fram hjá neinum hvað um væri að vera ók sjúkra-
bifreið Rauða Krossdeildarinnar á staðnum um bæinn í
hádeginu og með hátalarakerfi var fólk hvatt til að mæta og
gefa blóð.
Blóðgjöfin (Kristín Möller er fjær á myndinni).
Hafliði Jósteinsson:
Skráning blóðgjafa fór fram á ganginum.
Það er skylda að fá sér djúsglas fyrir bióðgjöfina og
Georg Karlsson er kominn með glasið og hvergi
smeykur.
Mætt tíl blóðgj afar
- með svolítinn hjartslátt og kvíðatilfinningu