Dagur - 15.09.1986, Síða 5

15. september 1986 - DAGUR - 5
Vélmenni í
húsverkunum
f>ær eru víst fáar húsmæðurnar
sem hafa gaman af húsverkun-
um. Elizabeth Holland er ein af
þeim sem dreymir um að geta
farið að heiman að morgni til og
látið vélmenni gera öll húsverkin
á meðan. Allt verði fágað og fínt
þegar hún kemur heim seinni-
partinn.
Það er eiginmaður Elizabeth,
Peter Holland, sem reynir að láta
þennan draum konu sinnar ræt-
ast. Hann hefur búið til um 50
vélmenni og u.þ.b. 10 þeirra eru
að vinna á heimili þeirra hjóna.
Vélmenni þessi hafa mismunandi
verksvið. Eitt þeirra hefur það
verkefni að strauja, annað greiðir
dóttur þeirra hjóna og það þriðja
er nokkurs konar þjónn.
Húsmæður. Það eru bjartari
tímar framundan. Við skulum
bara vona að eitt stykki húsverka-
vélmenni sé ekki mjög dýr fjár-
festing.
_Jokdreifac___________
Greiöslubyröi nýju
húsnæðislánanna
Fjölmargir húsbyggjendur og
húskaupendur velta því nú fyr-
ir sér hvaða byrðar það muni
hafa í för með sér í framtíðinni
ef þeir taka húsnæðisstjórnar-
lán eftir hinu nýja kerfi, sem
tók gildi í byrjun þessa mánað-
ar. Um nákvæmlega þetta mál
fjallar Björn Björnsson, hag-
fræðingur ASÍ, í september-
hefti Vinnunnar. Hann hefur
veitt Degi góðfúslegt leyfi til
þess að birta þessa grein, en
þar er útskýrt með einföldum
hætti hvernig greiðslubyrðin
muni þróast.
Á undanförnum árum hefur
oft verið rætt um greiðslubyrði
húsbyggjenda, sem í ýmsum til-
vikum hefur verið lítt eða ekki
bærileg. Eitt meginmarkmið
þeirra laga um Húsnæðisstofnun,
sem tóku gildi um síðustu mán-
aðamót er að fjármögnun hús-
næðiskaupa verði með þeim
hætti, að ekki séu miklar líkur á
að húsnæðiskaupendur lendi í
greiðsluþroti með afborganir,
vexti og verðbætur vegna lántöku
til íbúðarkaupa. í lögunum er sú
skylda lögð á herðar Húsnæðis-
stofnunar að meta í samráði við
lántaka greiðslugetu viðkom-
andi. Ljóst er að miklu skiptir að
menn geri sér skýra grein fyrir
því hver greiðslubyrði lána
verður og þá um leið hversu mik-
ið eigið fé er nauðsynlegur bak-
hjarl húskaupanda.
Hversu mikið þarf
eigið fé að vera?
Ekki er með neinum ótvíræðum
• Lánin eru til 40 ára eða
skemmri tíma að vali lántaka.
• Fyrstu tvö árin greiðast aðeins
vextir en síðan endurgreiðast
lánin á næstu 3§ árum eða því
sem eftir lifir lánstíma.
• Lánin endurgreiðast með jöfn-
um greiðslum (annuitet) fjór-
um sinnum á ári.
• Vextir eru breytilegir, nú
3,5% á ári.
• Lán eru verðtryggð með láns-
kjaravísitölu.
Fyrstu tvö árin eru afborgunar-
laus. Pá reiknast hver greiðsla,
sem er á þriggja mánaða fresti
þannig:
eftir Björn Björnsson
Viðbótarlán
Pær endurgreiðslur sem um ræðir
vegna Húsnæðisstjórnarlána
verða að teljast mjög hóflegar
m.v. aðrar tegundir lána. Ef mið-
að er við hámarkslán og lengsta
lánstíma svarar endurgreiðslan til
8.345 kr. á mánuði, sem líklega
teldist mjög lág húsaleiga á leigu-
markaði. En hvað ef önnur lán
koma inn í dæmið? Þá er útkom-
an fljót að breytast.
Tökum dæmi sem byggir á því
að ráðist sé í kaup á 3ja millj. kr.
eign, að eigið fé sé aðeins 10%
eða 300.000 kr. og að samsvar-
andi fjárhæð sé tekin að láni hjá
lífeyrissjóði og enn 300.000 til
viðbótar hjá þanka til skamms
tíma. Þá gæti greiðslubyrðin,
miðuð við fast verðlag, orðið sem
hér segir, í þús. kr.
Eigið fé Banki Lifsj. Húsn,- Greiöslu-
stjórn byröi alls:
Fjárm. þús kr. 300 300 300 2.100
Fjárm. kostn % 7% 5% 3.5%
Endurgr. Meðalgr. á mán.
1. ár 6.750 2.500 6.125 15.375
2. ár 6.400 2.438 6.125 14.963
3. ár ,6.050 2.375 8.345 16.770
4. ár 5.700 2.313 8.345 16.358
5. ár 5.350 2.250 8.345 15.945
6. ár 2.188 8.345 10.533
20. ár 1.313 8.345 9.658
21. ár 8.345 8.345
40. ár 8.345 8.345
Þingmenn sitja
fyrir svörum
„Sú hugmynd kom upp, þar
sem ég er staddur á Akureyri á
annað borð, að ég fengi þing-
menn Norðurlandskjördæmis
eystra í viðtal, einn í senn, þar
sem ég legði fyrir þá nokkrar
spurningar og Íeitaði eftir við-
horfi þeirra til ýmissa mála,“
sagði Atli Rúnar Halldórsson
fréttamaður Ríkisútvarpsins í
samtali við Dag.
Atli Rúnar verður með viðtals-
þætti með þingmönnunum í
svæðisútvarpinu strax að loknum
fréttum klukkan 18. Hann sagði
að stefnan væri að kynna alla
þingmenn kjördæmisins eftir því
sem færi gæfist. '
Fyrsti þátturinn var á fimmtu-
daginn og þá sat Björn Dag-
bjartsson, Sjálfstæðisflokki, fyrir
svörum. í kvöld verður Stefán
Valgeirsson, Framsóknarflokki,
gestur Atla Rúnars en óráðið er
með framhaldið enn sem komið
er.
Ástæða er til að hvetja fólk til
að hlusta á þessa þætti og kynnast
þannig viðhorfum þingmanna
Norðurlandskjördæmis eystra til
þeirra mála sem efst eru á baugi.
Atli Rúnar ætti ekki að vera í
vandræðum með spurningarnar,
því hann er stjórnmálunum vel
kunnugur eftir að hafa séð um
fréttaflutning Ríkisútvarpsins af
Alþingi síðastliðinn vetur. BB.
Mánaöarleg endurgreiðsla m.v. mismunandi lánstima og
lánsfjárhæð.
Láns-
fjárhæð 20 ár 25 ár 30 ár 35 ár 40 ár
500 3.130 2.645
1000 6.260 5.290
1500 9.389 7.935
2000 12.519 10.580
2100 13.145 11.109
hætti unnt að slá því föstu hvert
hlutfall eigin fjár er nauðsynlegt
þegar ráðist er í húsnæðiskaup.
Þetta veltur m.a. á tekjum, verð-
mæti þeirrar eignar sem kaupa á
o.fl. Hins vegar er ekki
óskynsamlegt að reikna með því
að eigið fé þurfi að vera um 30%
af verðmæti eignarinnar. Þetta
kemur líka heim og saman við
hámarkslán Húsnæðisstjórnar.
Ef um er að ræða kaup á nýju
húsnæði og viðkomandi hefur
ekki átt eign áður getur lánshlut-
fallið orðið 70%. Eiginfjárstaðan
getur líka markast af veðhæfi
eignar, en lán Byggingarsjóðs
ríkisins miðast við að þau fari
ekki fram úr 70% af kaupverði
eða verðmæti eignarinnar. Líf-
eyrissjóðir miða yfirleitt við mun
lægra hlutfall eða 50% af bruna-
bótamati. Nauðsynlegt er að
kaupendur fasteigna kynni sér
rækilega reglur viðkomandi
stofnana að þessu leyti öðru.
Hver verður
greiðslubyrði
Húsnæðisstjórnarláns?
En hverjar verða endurgreiðslur
af nýju lánunum? Mjög einfaldar
reglur gilda um endurgreiðslur af
lánum til kaupa á nýbyggingum
eða notuðum íbúðum.
2.341 2.134 1.987
4.681 4.268 3.974
7.022 6.402 5.961
9.362 8.536 7.947
9.830 8.963 8.345
Endurgreiðsla fyrstu tvö
ár = Lánsfjárhæð x vaxta-
prósenta/4.
Ef lánið er 2.100.000 kr. og
vextir 3,5% á ári reiknast endur-
greiðslan:
Endurgreiðsla = 2.100.000 x
0,035/4 eða kr. 18.375 á árs-
fjórðungi.
Eftir tvö ár bætast afborganir
við greiðsluna. Hver greiðsla
reiknast þá sem tiltekið hlutfall af
upphaflegri lánsfjárhæð. Miðað
við 3,5% vexti og að lánið sé tek-
ið til 40 ára verður þetta hlutfall
0,01192117.
Endurgreiðsla = Lánsfjár-
hæð x hlutfall.
Fyrrgreint hlutfall verður
hærra eftir því sem lánið er tekið
til skemmri tíma. Eftirfarandi
tafla sýnir greiðslubyrði, þá fjár-
hæð sem lántaki þarf að endur-
greiða af láninu eftir að greiðsla
afborgana byrjar. Til hægðar-
auka er ársfjórðungsgreiðslum
hér jafnað niður á mánuði.
Á endurgreiðsluna eru reikn-
aðar verðbætur m.v. lánskjara-
vísitölu. Til einföldunar eru
endurgreiðslurnar hér miðaðar
við fast verðlag eða að kaupmátt-
ur m.v. lánskjaravísitölu haldist
óbreyttur.
Hér er auðvitað um tilbúið
dæmi að ræða, en engan veginn
fjarstæðukennt. Af því er ljóst,
að ef eigið fé er rýrt í upphafi get-
ur greiðslubyrði hæglega orðið
tvöfalt meiri en hún yrði ef ein-
ungis væri um að ræða lántöku
frá Húsnæðisstjórn. í þessu dæmi
er greiðslubyrði á 3. ári 16.770
kr. á mánuði, þar af eru einungis
8.345 kr. vegna Húsnæðis-
stjórnarláns. Með öðrum orðum:
Greiðslubyrði vegna 300 þúsunda
skammtíma bankaláns og 300
þúsunda láns í lífeyrissjóði til 20
ára er á tímabili jafnmikil og af
Húsnæðisstjórnarláni að fjárhæð
2,1 milljón til 40 ára.
Af framansögðu er ljóst að
nauðsynlegt er að húsnæðiskaup-
endur leggi málin vel niður fyrir
sér og velti endurgreiðslubyrð-
inni fyrir sér.
• Hvað má árleg greiðslubyrði
verða mikil?
• Er eigið fé nægilega mikið, er
eignin of dýr m.v. greiðslugetu
eða er skynsamlegt að fresta
kaupum um sinn?
• Er nauðsynlegt að taka Hús-
næðisstjórnarlán til 40 ára eða
er hægt að komast af með
skemmri lánstíma.
• Nær endurgreiðslan fram á líf-
eyrisaldur? Hverjar verða
tekjurnar þá?
Aldrei verður of mikil áhersla
lögð á að húsnæðiskaupendur
velti spurningum sem þessum
rækilega fyrir sér áður en farið er
af stað. Ekki skiptir síður máli að
fólk kynni sér rækilega lánsrétt-
indi í þeim stofnunum sem það
hyggst leita til og þá jafnframt
hvaða veð eru til staðar.
Gerið dæmið upp fyrirfram og
látið ekkert koma ykkur á óvart.