Dagur - 28.01.1988, Blaðsíða 9

28. janúar 1988 - DAGUR - 9
af erlendum vetfvanai
Svartamakaðsverslun með vopn blómstrar alls staðar þar sem stríð eru háð,
ekki síst í löndunum fyrir botni Miðjarðarhafs.
maður laus við boltann! Petta fer
því vel saman og hef ég fullan
hug á að halda báðum störfunum
áfram.“
Hvernig líst þér á sumarið?
„Það leggst bara vel í mig.
Strákarnir eru staðráðnir í því að
leggja allt í sölurnar til að endur-
heimta sæti sitt í 2. deildinni. Ég
vona því að Vopnfirðingar styðji
við bakið á okkur, eins og undan-
farin ár, og með þeirra hjálp er
ég sannfærður um að við förum
upp.
Það er eitt sem mig langar að
minnast á svona í lokin en það
eru dómaramálin, þá sérstaklega
á Austurlandi. Ástandið hjá lið-
unum á Norðurlandi var víst
þokkalegt, en á Austfjörðunum
var það fyrir neðan allar hellur.
Það er því vonandi að KSÍ eða
KDSÍ geri gangskör að lagfæra
þau mál fyrir næsta sumar.“ Þetta
var Njáll Eiðsson þjálfari og
leikmaður Einherjaliðsins og við
hér á Degi óskum þeim velfarn-
aðar á komandi keppnistímabili.
AP
ar ’88
% verðhækkun á brauði og
oru 5 eða 10 stk. vigtuð sam-
m betur fer hefur hver sinn
ns og fróðleiks.
26.jan.BS
Verí st. Kílóverí Hikkun !
63 100.80 14.5
63 105.88 14.5
92 168.81 15.0
92 164.29 15.0
20 500.00 17.6
25 250.00 13.6
22 338.46 15.8
41 482.35 13.9
42 494.12 13.5
22 400.00 15.8
19 380.00 11.8
18 439.02 12.5
46 511.11 15.0
41 205.00 13.9
21 350.00 16.7
366 435.71 15.1
209 390.65 14.8
209 444.68 14.8
Þegar vopnakaup eru
annars vegar, koma
hvorki lög eða siðareglur,
né nokkuð annað, í veg
fyrir að fylgt sé fornum
venjum um samningagerð
Sjö ár eru liðin síðan tvö ríki í
Mið-Austurlöndum, bæði auðug
af olíulindum, hófu heimskuleg
átök um yfirráð yfir Shatt al
Arab, þröngri siglingaleið við
Persaflóa. Á þessum tíma hefur
milljón manna týnt lífi í bardög-
um, sem ekki hafa leitt til neinna
úrslita og 100 milljörðum dollara
hefur verið sóað í íran og írak.
Og hver hefur hagnast á þessu?
Örugglega ekki stríðshrjáðir
íbúar þessarra tveggja landa. En
þetta stríð heldur svo sannarleg
áfram að vera gróðalind fyrir
sölumenn dauðans - fyrirtæki
ýmist í ríkiseign eða einkaeign,
sem versla með vopn, og eru til-
búin til að selja hverjum sem er,
ef skjótfenginn gróði er annars
vegar. Stundum selur sama fyrir-
tækið jafnvel báðum stríðsaðil-
um. Ekki svo slök viðskipti, ef
hægt er að koma þeim í kring.
Barátta um yfir-
ráð auðlinda
Persaflóastríðið varpar meðal
annars skýru ljósi á tvær stað-
reyndir alþjóðastjórnmála og
hagfræði okkar tíma. Þegar þjóð-
erniskennd er blandað saman við
landvinningastefnu og baráttu
um yfirráð auðlinda, koma jafn-
vel skilyrðislausar reglur sameig-
inlegrar trúarhefðar - í þessu til-
felli múhammeðstrúar - ekki í
veg fyrir blóðbað.
Og þegar um vopnaverslun er
að ræða, kemur ekkert í veg fyrir
að beitt sé fornum venjum um
samningagerð - ekki trúarbrögð,
ekki skynsemi, ekki mannúð,
ekki alþjóðalög og ekki velsæmi.
Flest ríki Vesturlanda banna
vopnaframleiðendum, að
minnsta kosti á pappírnum, að
selja til íran, sem réttilega hefur
aflað sér fyrirlitningar vegna
stuðnings við alþjóðlega hryðju-
verkastarfsemi. Afleiðingin er
sú, að íranir verða að leita fanga á
hinum leynilega, alþjóðlega upp-
boðsmarkaði til að fá það sem
þeir vilja. Á uppboðsmarkaðin-
um er nóg að hafa. Þar sem papp-
írsbönn hafa sjaldnast dugað,
þegar vopnaverslun á í hlut, hafa
framleiðendur í þessum sömu
ríkjum Vesturlanda með glöðu
geði séð fyrir verlsunarvarningi,
oft með því að gefa rangar upp-
lýsingar um ákvörðunarstað eða
með því að þykjast flytja aðrar
vörur en reyndin var. Þegar um
vopnakaup er að ræða, virðist
skemmsta leiðin frá Stokkhólmi
til Teheran liggja um Singapore.
Yantar þig leiser-
stýrðar flaugar?
Gróðinn er stórkostlegur og eftir-
spurnin óseðjandi - en það sama
verður ekki sagt um ýmis önnur
svið alþjóðaviðskipta um þessar
mundir. íranir eru til dæmis
reiðubúnir til að borga fyrir
TOW eldflaugar þrefalt það
verð, sem þær myndu kosta, ef
um venjuleg viðskipti væri að
ræða. Ekkert er ófáanlegt. Vant-
ar þig leiserstýrðar flaugar?
Reyndu hjá AB Bofors, dóttur-
fyrirtæki Nobel-iðnaðarsam-
steypunnar í Svíþjóð. Sprengi-
efni? Þú gætir snúið þér til fjöl-
þjóða-samsteypu í Evrópu í eigu
fyrirtækja frá Svíþjóð, Belgíu,
Finnlandi og Noregi. Kannski
ertu að leita að 155 mm fallbyss-
ur.i ? íranir komust að því, að
þeir gátu reitt sig á Noricum í
Austurríki, enda þótt austurrísk-
ar reglugerðir banni útflutning til
ríkja, sem eiga í stríði. Lítur út
fyrir skort á tundurduflum?
Kondu til hinnar friðelskandi
Ítalíu, Valsella hefur þar heil-
mikið af þeim til sölu. Birgðir
koma einnig frá Spáni og Portú-
gal, en vopnasala þessara landa
nálgast það að færa þeim eins
mikinn gjaldeyri og ferðamanna-
þjónustan. íranir og írakar, sem
sjá að varningurinn er fljótur að
eyðast, kaupa á hvaða verði sem
er.
Vopnasala bjargar
frá gjaldþroti!
Hagnaður seljendanna verður
auðvitað ekki auðveldlega mæld-
ur eða skoðaður. Það er eðli
þessara viðskipta, að þau eru
leynileg. Eigi að síður varð upp-
víst um Ameríkumenn í sam-
bandi við Íran-Kontra hneykslið.
Og nú er röðin komin að Evrópu-
mönnum. Nýlegar uppljóstranir í
sambandi við ólöglega vopnasölu
benda til þess, að ýmsir fram-
leiðendur í Evrópu hafi bjargað
sér frá gjaldþroti með því að sjá
stríðandi ríkjum við Persaflóa
fyrir vopnum og skotfærum. Það
lítur til dæmis út fyrir að framá-
menn í Svíþjóð, en ekki hefur
mátt á milli sjá hvorir héldu uppi
meiri orðræðum um afvopnun
þeir eða Indverjar, hafi staðið í
vopnasölusamningum við írani
jafnvel á sama tíma og friðar-
nefndir undir forystu Svía ferð-
uðust til landanna við Persaflóa.
Þetta ber ekki svo að skilja, að
Svíar hafi endilega viljað að
stríðið héldi áfram; en heima hjá
þeim hallaði undan fæti fyrir
Nobel-iðnaðarsamsteypunni, og
fyrirtæki í hennar eigu þurftu á
aukinni sölu að halda. í Svíþjóð,
eins og víða í Evrópu var eftir-
spurnin heima fyrir einfaldlega
ekki nóg til að halda uppi vopna-
framleiðslunni. Næðust ekki nýir
sölusamningar, blasti við lokun
verksmiðja og uppsagnir
starfsfólks. Þrátt fyrir hlutleysi
þeirra sýndu Svíarnir, að sam-
viskan fer í frí, þegar að því kem-
ur að gera sölusamninga.
Kannski væri tímabært að koma
með nýja skilgreiningu á hlut-
leysi: Að selja jöfnum höndum til
allra, einkum þeirra, sem eiga í
styrjöld.
Ríki þriðja heimsins
græða á vopnasölu
Vissulega eru Evrópumenn ekki
einir um að græða á E1 Dorado
Persaflóastríðsins. Ríki þriðja
heimsins hafa einnig fallið fyrir
freistingum mammons. Suður-
Kórea, Taiwan, Kína, Norður-
Kórea, Tékkóslóvakía, ísrael,
Singapore, Brasilía og Argentfna
hafa öll haldið uppi birgðaflutn-
ingum til Irans eða íraks eða
beggja. Richard F. Grimmett,
varnarmálasérfræðingur hjá
rannsóknastofnun þingsins í
Washington, segir að á árinu
1984 hafi Brasilía selt vopn fyrir
nærri 500 milljónir, að mestu
leyti til stríðsríkjanna við Persa-
flóa. Þetta sama ár seldi Taiwan
vopn til írans og íraks fyrir 447
milljónir dolara. Sala Kínverja?
Nálægt tveimur milljörðum þetta
sama ár. Janfvel Pakistan sem
hefur ekki mikinn hergagnaiðn-
að, flutti út vopn árið 1984 fyrir
290 milljónir dollara.
Styrjaldir taka enda, og víst
mun sá dagur koma, að byssurn-
ar við Persaflóa þagni. Hvað þá?
Grimmett og fleiri sérfræðingar á
sviði hermála telja, að fyrir sum-
ar þjóðir Þriðja heimsins geti
tekjurnar af vopnasölu til íraks
og íran haft svipuð áhrif á efna-
hag þeirra og deyfilyf á lifandi
'verur. Ef einhver þessara ríkja
fara að treysta á tekjurnar af
vopnasölunni, vakna þau upp við
vondan draum, þegar Persaflóa-
stríðinu lýkur og eftirspurn eftir
vopnum þeirra gufar upp. Það
gæti leitt af sér alvarlega efna-
hagskreppu og vaxandi óróleika
meðal íbúanna.
Vopnabraskið er í
eðli sínu óstöðugt
Handahófskennd aukning vopna-
framleiðslu og vopnaverslunar
hjá ríkjum Þriðja heimsins er í
rauninni ekkert annað en efna-
hagsleg nauðvörn. Með því móti
geta fegnist tekjur, sem þau eru í
mikilli þörf fyrir, til að halda
völtu efnahagslífi þeirra gang-
andi, þegar aðstoð vestrænna
ríkja er takmörkuð við 30 millj-
arða dollara á ári og skuldir
Þriðja heimsins eru orðnar 1,2
billjónir dollara. Þetta stökk inn í
alþjóðlega hergagnaverslun getur
jafnvel virst ákjósanlegur val-
kostur til skemmri tíma, þegar
mið er tekið af langtímaverkefn-
um grasrótarhreyfinga, vegna
þeirrar atvinnu sem innlend her-
gagnaframleiðsla veitir.
En vegna þess hve vopnabrask-
ið er í eðli sínu óstöðugt gerir
það ríki Þriðja heimsins, miklu
fremur en vestrænar þjóðir, háð-
ar landvinningastefnum og ófriði
um allan heim. í stað þess að
loka augunum fyrir þeim marg-
slungna óþverraskap, sem vopna-
salan til Persaflóa er eða taka
þátt í að skipta upp gróðanum af
henni, ættu leiðtogar Þriðja
heimsins að leggja harðar að sér
til að fá endi bundinn á þennan
hörmulega ófrið. Friður, ekki
hagnaður, ætti að vera forgangs-
krafa þeirra.
(Newsweek nóv. 87. - Þýð. Þ.J.)
Stríð bitna oft á þeim sem síst skyldi, börnunum.