Dagur - 08.02.1988, Blaðsíða 4

4 - öjaíÖÓh - ö. fébftiari5é8é
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 560 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 55 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 400 KR.
RITSTJÓRAR:
ÁSKELL ÞÓRISSON (ÁBM.)
BRAGI V. BERGMANN
BLAÐAMENN:
ANDRÉSPÉTURSSON
(Reykjavik vs. 91-17450, pósthólf 5452, 105 Reykjavík),
ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR, EGGERTTRYGGVASON, EGILL BRAGASON,
FRlMANN HILMARSSON (Blönduósi vs. 95-4070),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTÍR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, KRISTJÁN KRISTJÁNSSON (íþróttir),
STEFÁN SÆMUNDSSON,
TÓMAS LÁRUS VILBERGSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
ÞÓRHALLUR ÁSMUNDSSON (Sauöárkróki vs. 95-5960),
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Stefna ber að
einsetnum skóla
Á undanförnum árum hafa skólamenn rætt mik-
ið um nauðsyn þess að koma á einsetnum skóla.
Fyrir þessu hafa þeir fært mörg og gild rök en
því miður hefur minna orðið um framkvæmdir.
Hér ræður án efa fyrst og fremst sú staðreynd
að einsetinn skóli er mun dýrari en núverandi
kerfi. Þrátt fyrir það mega menn ekki missa
sjónir á takmarkinu, einsetna skólanum, því
ljóst er að með tilkomu hans verður kennsla
mun heilsteyptari og betri en gerist í dag. Fátt
er eins nauðsynlegt í nútíma þjóðfélagi og að
ungviðið fái þá bestu kennslu sem völ er á. Ein-
setinn skóli er leið að því marki.
Nýlega kom út tímarit sem ber heitið Með
fólki. Þetta er fyrsta tölublað og segir ritstjórinn
í formálsorðum að ritinu sé ætlað að ná augum
foreldra. Ritinu er, segir ritstjórinn, sett tvenns
konar markmið. í fyrsta lagi að auka virðingu
foreldra fyrir hlutverki sínu og í öðru lagi að
styðja við umræðu í landinu um uppeldismál.
Aðstandendur blaðsins, sem eru Samtök for-
eldra og kennarafélaga við grunnskóla Reykja-
víkur, eiga þakkir skilið fyrir blaðið sem er í
senn áhugavert og fræðandi. í blaðinu eru m.a.
greinar eftir skólastjórana Kristínu H. Tryggva-
dóttur og Áslaugu Friðriksdóttur þar sem þær
fjalla um einsetinn skóla.
„Einsetinn skóli hefði tvímælalaust í för með
sér betri starfsaðstæður fyrir nemendur og
kennara," segir Áslaug. „Löngu er ljóst orðið að
breyttir þjóðfélagshættir hafa lagt auknar skyld-
ur á skólana, án þess þó að starfsfólki þeirra
væru sköpuð vinnuskilyrði og kjör til að sinna
með eðlilegum hætti vaxandi uppeldishlutverki.
í einsetnum skóla ætti að vera hægt að laga
vinnuaðstöðu að þörfum kennara og nemenda
og þar að auki að skipuleggja skóladaginn eftir
hentugleikum. Skóladagurinn gæti verið sam-
felldur og nemendur og kennarar ættu að ljúka
störfum sínum á vinnustað, í skólanum." Þá
nefnir Áslaug að í einsetnum skóla er hentugra
að koma við námsaðgreiningu, sveigjanlegum
kennsluháttum og hópstarfi.
Kristín H. Tryggvadóttir bendir á að einsetinn
skóli sé forsenda fyrir góðu skólastarfi og að
slíkt gefi börnunum tækifæri á að vera meira
með foreldrum sínum. í niðurlagi greinar sinnar
segir Kristín: „Kennarasamband íslands hefur
lengi ályktað um nauðsyn einsetins skóla. Nú er
komið að foreldrum að reyna að hafa áhrif á
ráðamenn menntamála og fjármála." Dagur tek-
ur undir þessi orð skólastjórans. ÁÞ.
Frumvarp til fjár-
hagsáætlunar fyrir
Akureyrarbæ 1988
í frumvarpi því sem nú er lagt
fram til fjárhagsáætlunar Ak-
ureyrarbæjar 1988 kemur í Ijós
að greiðslugeta bæjarsjóðs og
stofnana verður með knapp-
asta móti á þessu nýbyrjaða
ári. Þrátt fyrir að eignir Akur-
eyrarbæjar megi telja í millj-
örðum er nú svo komið í þessu
iandi að fjárhagsáætlunargerð
hjá þessu trausta bæjarfélagi
snýst um það að skammta og
skera niður á öllum sviðum.
Það var kalt verk og karlmann-
legt en ég vil nota þetta tæki-
færi til þess að þakka öllum
bæjarráðsmönnum fyrir góða
samstöðu og mikla festu í erfiðu
verkefni. En hvers vegna verð-
ur fjárhagur bæjarsjóðs og
stofnana svo knappur sem spár
benda til á nýbyrjuðu ári? Fyr-
ir því eru nokkrar ástæður.
Afkoma ársins 1987
Spenna á vinnumarkaði á sl. ári
leiddi til miklu meiri launahækk-
ana hjá Akureyrarbæ en ráð
hafði verið gert fyrir í fjárhags-
áætlun 1987. Reiknað var með
22-23% meðalhækkun launa frá
1986 til 1987 en reyndist 39%.
Má reikna með að sá kostnaðar-
auki hafi numið a.m.k 35-40
millj. kr. fyrir bæjarsjóð.
Álagðar útsvarstekjur og
aðstöðugjöld reyndust um 15
milljónum meiri en fjárhagsáætl-
un gerði ráð fyrr en þær fréttir
reyndust vera skammgóður
vermir þegar þær bárust á haust-
mánuðum því þegar á haustið
leið ágerðust vanskil bæjarbúa.
Er það dæmalaust að innheimtu-
hlutfall bæjargjalda skyldi lækka
úr 90,7% á árinu 1986 í 86,3%
1987. í upphafi árs 1987 voru úti-
standandi bæjargjöld 53 milljón-
ir. í fjárhagsáætlun var gert ráð
fyrir að þau yrðu orðin 83 millj-
ónir í árslok en reyndust 106
milljónir.
Fjármagnskostnaður jókst gíf-
urlega á árinu. í upphafi árs 1987
voru greiddir 17% vextir á yfir-
drætti á hlaupareikningi en í árs-
lok uni 35%. Vextir af verð-
tryggðum bankalánum voru um
6% í ársbyrjun en 9,5% í árslok.
Það sem lýsir fjármálasnilld þjóð-
arinnar betur en nokkuð annað
var stóraukin ásókn í lánsfé í
haust með hækkandi vöxtum.
Krítarkortafárið kynti undir
eyðsluna, en notkun þessara
korta ætti að banna í matvöru-
verslunum eins og hjá flestum
öðrum þjóðum. Ofnotkun kort-
anna kemur óforsjáluln einstakl-
ingum í vandræði og stóreykur
vanskil þeirra annars staðar, m.a.
hjá bæjarfélögunum.
Einn þátturinn enn sem valdið
hefur Akureyrarbæ miklum bú-
sifjum er rekstrarhalli dvalar-
heimilanna. Halli á rekstri heim-
ilanna á sl. ári var um 30 millj.
kr. en hafði verið tæpar 9 millj.
kr. árið áður. Daggjaldanefnd
hefur fram að þessu ekki viljað
viðurkenna að fjöldi heimilis-
fólks á almennri deild nýtur
mikillar hjúkrunar, því eigi er
pláss fyrir það á hjúkrunardeild-
um. Bærinn situr uppi með vand-
ann og borgar brúsann. Það verð-
ur að vera forgangsverkefni hjá
bæjarstjórn Akureyrar á næstu
mánuðum að taka á þessu erfiða
máli og finna lausn á því.
í heild fór nettó niðurstaða
fjárhagsáætlunar bæjarsjóðs
u.þ.b. 45 millj. kr. fram úr áætl-
un, en þá er rekstrarhalli dvalar-
heimilanna ekki meðtalinn því
þau hafa sjálfstæðan fjárhag og
ekki heldur kaup á vélarúms-
hermi til Verkmenntaskólans, en
þau voru utan fjárhagsáætlunar.
Forsendur tekjuhliðar
fjárhagsáætlunar 1988
Auk þess að standa frammi fyrir
þeim vanda sem slæm greiðslu-
staða í árslok 1987 leiðir af sér
fyrir fjárhagsáætlunargerð þessa
árs komu til nú um áramót stór-
kostlegar kerfisbreytingar á inn-
heimtukerfi ríkis og sveitarfé-
laga. Breytingar þessar eru mikið
framfaraspor þegar til lengri tíma
er litið en kosta Akureyrarbæ
tugi milljóna á þessu ári í töpuð-
um tekjum miðað við gamla kerf-
ið.
Útsvarstekjur samkvæmt
gamla kerfinu hefðu t.d. orðið
u.þ.b. 40 millj. kr. hærri en þær
munu væntanlega verða eftir nýja
kerfinu. Við tekjuáætlun voru
eftirfarandi forsendur hafðar til
hliðsjónar.
Sigfús Jónsson bæjarstjóri.
Útsvar
Gert er ráð fyrir 35% almennum
launahækkunum á milli áranna
1986 og 1987 og 25% á milli 1987
og 1988. Að auki er miðað við að
útsvarsstofn vaxi um 7,5% vegna
þeirra skattkerfisbreytinga er
urðu um síðustu áramót.
Aðstöðugjald
Við mat á aðstöðugjaldsstofni er
einkum stuðst við almennar
veltubreytingar eins og þær koma
fram í álagningu söluskatts og
helstu þjóðhagsstærðum, auk
þess sem litið er til launabreyt-
inga. Fyrirliggjandi upplýsingar
gefa til kynna að aðstöðugjalds-
stofn hafi hækkað að meðaltali
um 33-34% á milli áranna 1986
og 1987 fyrir landið allt. Hækk-
unin er mismikil eftir atvinnu-
greinum. Mest er hún í bifreiða-
verslun og hjá byggingavöru-
verslunum, en einnig allnokkur í
ýmsum þjónustugreinum. í sjáv-
arútvegi, iðnaði og smásöluversl-
un voru veltubreytingar undir
meðaltalinu og því þykir ekki
ráðlegt að áætla hækkun að-
stöðugjaldsstofns hér á Akureyri
um meira en 31%.
Fasteignagjöld
Heildarhækkun fasteignamats
íbúðarhúsnæðis á Akureyri milli
áranna 1986 og 1987 reyndist
44% en atvinnuhúsnæðis rúm-
lega 27%. Fasteignamat allra
mannvirkja, landa og lóða hækk-
aði um rúmlega 37% og þar sem
bæjarstjórn hefur nú þegar sam-
þykkt óbreytta álagningu er gert
ráð fyrir að tekjur af fasteigna-
gjöldum hækki jafnt og matið.
Álagning fasteignaskatts verður
0,55% af fasteignamati á íbúðar-
húsnæði og 1,25% á atvinnu-
húsnæði, holræsagjald er 0,08%
og vatnsskattur er 0,18%. Lóðar-
leiga miðast hins vegar eingöngu
við fasteignamat lóðar og er t.d.
1% fyrir íbúðarhúsalóðir.
Jöfnunarsjóöur
Reiknað er með 4.600 kr. fram-
lagi á íbúa og eru þeir taldir
13.760 alls.
Vaxtatekjur
Með breyttum innheimtuaðferð-
um í staðgreiðslu munu dráttar-
vextir dragast verulega saman.
Því er áætluð sama krónutala í
vaxtatekjur og fyrir árið 1987.
Ráðstöfunartekjur af eigin
tekjuöflun bæjarsjóðs munu
væntanlega aukast úr 683 í 877,5
millj. kr., eða um 28,5%, en þá
er reiknað með að útistandandi
bæjargjöld hækki um 54 milljónir
á árinu og verði orðin 160 millj-
ónir í árslok. Ríkisframlög til
bygginga skóla og dagvista voru
28,6 millj. kr. á síðasta ári en
verða 37,7 millj. kr. á þessu ári.
Afborganir lá ia voru 88 millj. kr.
1987 og er sambærileg tala 107
millj. kr. á þessu ári, en að auki
er gert ráð fyrir 8 millj. kr. til að
greiða niður hluta af yfirdrætti á
hlaupareikningi um síðustu ára-
mót.
Forsendur gjaldaliðar
fjárhagsáætlunar 1988
í forsendum gjaldaliðar fjárhags-
áætlunar er reiknað með 18%
álagi á gildandi launataxta 1.
október 1987 og 25% meðal-
hækkun vöru og þjónustu milli
1987 og 1988. Aætluð rekstrar-
gjöld bæjarsjóðs eru 768 millj.
kr. en voru 559 millj. kr. á sl. ári.
Þar sem rekstrargjöldin fóru um
10% fram úr áætlun á síðasta ári,
aðallega vegna launahækkana,
verður áætluð hækkun rekstrar-
gjalda 1988 25% frá rauntölum
1987 en 37% frá áætlun 1987.
Gert er ráð fyrir því sem næst
óbreyttum rekstri á árinu 1988
miðað við fyrra ár. Nær öllum
beiðnum um nýmæli í rekstri er
hafnað og viðhald fasteigna verð-
ur í algjöru lágmarki. Helstu
nýmæli eru fjárveitingar til rekst-
urs tveggja nýrra dagvista, þ.e.
Sunnubóls og dagvistar Hvíta-
sunnusafnaðarins. Einnig fjár-
veiting til tilraunar með tilsjón-
armannskerfi unglinga í stað
unglingaathvarfs er lagt var niður
á síðasta ári. Þá er gert ráð fyrir
að bætt verði við sjúkraliða í
hálft starf á Heilsugæslustöð.
Bæjarráð hefur frestað að taka
afstöðu til umsókna ýmissa fé-
lagasamtaka um styrki úr bæjar-
sjóði, en óskiptar upphæðir tekn-
ar inn hjá viðeigandi málaflokk-
um. Upphæðunum verður skipt
fyrir síðari umræðu um fjárhags-
áætlun.
Rétt er að vekja athygli á