Dagur - 02.03.1988, Side 11

2. rtiars 1988 - DÁGUfi - 11
mog
m((
inu. Ég hélt að húsið (timburhús)
myndi þá og þegar leggjast sam-
an og gólfið hallaðist um stund.
Greinilega fannst hvernig jörðin
titraði og gekk í bylgjum.
Óvenjumikið braut á Ytri-Kvísl-
arskerjunum og hrun heyrðist úr
björgum,“ sagði bóndinn á Hóli í
Skefilsstaðahreppi, Jón Jakobs-
son.
Mörgum var tíðrætt um hvin-
inn sem fylgdi aðalskjálftanum.
Gunnari bónda á Reykjum í
Skarðshreppi fannst sem þungur
bíil færi um hlaðið. I Svartárdal í
Lýtingsstaðahreppi var haldið að
flugvél hefði hrapað í hlaðvarp-
anum. Söngmenn á æfingu í Héð-
insmynni í Akrahreppi iíktu
drununum við að þrýstiloftsflug-
vél nálgaðist óðfluga úr norðri,
síðan fór húsið að kippst til,
norður og suður. Hlupu allir út
úr húsinu.
Pórarinn Jónasson bóndi í
Hróarsdal sagði hvininn líkan því
að stóðhópur væri rekinn að hús-
inu á stökki og hófarnir dunið á
gaddaðri jörðinni. Svo hefði ver-
ið eins og nokkrir mótorar færu í
gang í kjallara hússins og því
næst hefði húsið hrist eins og
strákhnokki í höndum manns
sem hristir hann að sér og frá.
Óla Biltvilth á Lindargötu l á
Sauðárkróki fannst rétt áður en
ósköpin byrjuðu eins og haglél
skylli á, sem geysistór högl skyllu
á járnþakið. I kjölfarið fylgdi
mjög kröftugt og óhugnanlegt
hljóð um leið og fyrsti kippurinn
kom. Slíkt óhugnanlegt ýlfrandi
hljóð sagðist hann aldrei hafa
heyrt áður, þó svo að hann hafi
mörg ár dvalið í Noregi og upplif-
að verstu þrumuveður þar.
Ólafsfirðingur sem staddur var
úti við þegar ósköpin byrjuðu
datt fyrst í hug jarðhræringar eða
kjarnorkusprenging. Maður sem
með honum var hélt að spenni-
stöð hefði sprungið. Fleirum en
Ólafsfirðingnum kom í hug að
Þaft er eins og áhrif skjálft-
ans hafi vaxift sunnan vift
yngstu hraunlögin við
norðanverðan Skagafjörð.
Strikuðu svæðin á kortinu
sýna hvar yngri hraunlögin
kjarnorkusprenging hefði orðið,
um slíka þanka getur einnig í
fréttum blaða á þessum tíma frá
Akureyri og Skagaströnd. Mjög
mörg dæmi voru þess að fólk
héldi að urn sprengingu í mið-
stöðvarkatli væri að ræða.
Fólk lostið skelfingu
Það er sama hvar borið er niður í
frásögnum fólks frá þessari mars-
nótt fyrir 25 árurn. Jarðskjálftinn
olli mikilli skelfingu meðal fólks
og þess er víða getið að mikið
hafi verið að gera hjá læknum
daginn eftir við að gefa fólki
róandi lyf.
Á þessum tíma háttaði því
þannig til í sjávarþorpum
norðanlands að lítið var um
atvinnu og fóru fjölskyldufeðurn-
ir þá gjarnan á vertíð suður. Þær
voru því margar konurnar einar
með börn sín þetta kvöld og má
nærri geta að það hafi ekki verið
notalegt. Enda voru heimili yfir-
gefin um nóttina af þessum
sökum.
Þórarinn Jónsson sem þá var
bóndi á Fossi í Skefilsstaðahreppi
skarst illa á handlegg við að
koma börnum sínum út úr hús-
inu. Var hann nýsofnaður en
vaknaði. Snaraðist fram úr rúm-
inu en endasentist horna á milli.
Hélt hann að bærinn væri að
hrynja. Braut þá rúðu til að finna
útgönguleið, en skar sig við það á
slagæð. En æsingurinn kom í veg
fyrir að hann kenndi sársaukans.
í Bæ á Höfðaströnd voru börn
kominn í svefn og fullorðið fólk
að taka á sig náðir. Þá var eins og
allt færi af stað. Brothljóð og
skruðningar heyrðust og borð
sem heimildamaður (Björn í Bæ)
sat við tók sinn andadans. Hann
varð sem snöggvast lamaður af
hræðslu en fyrsta hugsunin var að
komast út. Þá heyrði hann sárt
vein ofan af lofti þar sem börnin
sváfu. Hægt var að afstýra því að
drengur steypti sér út um glugga í
algjöru æði, úr 4-5 metra hæð.
Kornabörn voru borin út í bíl.
Meðan á þessu stóð fór rafmagn-
ið af, frá díselrafstöð. Fólkið var
yfir sig spennt því aldrei var að
vita hvað gerðist næst.
Frá Haganesi í Fljótum bárust
þær fréttir að menn og skepnur
hafi orðið óttaslegin. Kýr tóku að
baula og öskruðu lengi nætur.
Kindur gáfu sig lítið að heyi
morguninn eftir. Laugar urðu
mjög gruggugar.
Kirkjuklukkurnar
byrjuðu að hringja
Blöðin segja frá áhrifum jarð-
skjálftans á Sauðárkróki þannig,
að fólk hafi þust út úr húsum sín-
um sumt á náttklæðunum einum
saman. Mikill þytur heyrðist áður
en kippurinn kom og honum
fylgdu ógnarþungar drunur. Allt
lauslegt fór af stað og menn sáu
jörðina ganga í bylgjum og húsin
skakast til. Mikill ótti greip um
sig og létu foreldrar börn sín
klæða sig og vera úti af ótta við
að húsin hryndu. Það var lítið
sofið þessa nótt og margir bjuggu
um sig í bifreiðum, en aðrir
höfðu tjald við höndina. Tvær
konur meiddust. Duttu þær báð-
ar á leið niður stiga. Önnur hæl-
brotnaði, en hin brákaðist á fæti.
Lýsingu þessa má heimfæra
upp á fleiri staði hér fyrir norðan.
En slys á fólki munu ekki hafa
orðið fleiri en þegar er getið.
Fréttir frá Siglufirði herntdu að
áhrif skjálftans hefðu verið
óhugnanleg. Rafmagnslínum frá
Skeiðsfossvirkjum laust saman
svo að bærinn varð myrkvaður.
Um leið byrjuðu kirkjuklukkurn-
ar að hringja og hringdu þær í
eina mínútu. Allt skalf og nötraði
í húsum og þau hentust til eins og
draugur riði á mæninum. Fólk
þyrptist út á göturnar utan við sig
af skelfingu. Sumir voru á hlaup-
um um götur bæjarins með fá-
klædd börn í fanginu. Heilar fjöl-
skyldur yfirgáfu hús sín og voru á
stjái. Sumir fóru í bíla og óku inn
fyrir bæ og voru þar í bílum til
morguns. Aðrir létu fyrirberast í
kjöllurum eða á neðri hæðum
húsa langt fram eftir nóttu.
Léttasótt á Akureyri
Áhrifa skjálftans gætti mikið á
Akureyri. Nötruðu rúður þar í
húsum. Mikill ótti gerði gerði
vart við sig hjá fólki og það æddi
út á göturnar. Margir skelfdust
þegar þeir minntust skjálftanna
1934. Víða var fólk í fötum alla
nóttina og sofnaði ekki. Algengt
var að menn leituðu í önnur hús
þar sem þeir töldu sig tryggari.
Sumir sátu í bílum, jafnvel leigu-
bílum, en aðrir voru á götum úti.
Óvenjumargar konur tóku létta-
sótt og munu 4 hafa verið fluttar
á sjúkrahús um nóttina. Eitthvað
var um að fólk fengi taugaáfall og
var læknir sóttur til nokkurra
þeirra til að gefa þeim róandi lyf.
Athyglisverð ókyrrð var í húsdýr-
um, köttum og fuglum í búrum.
Bara á þessum nokkrum sekúnd-
um áður en fólk varð kippanna
vart.
Skjálftans gætti greinilega í
Reykjavík og nágrénni. Fólk sem
bjó á efstu hæðum háhýsis sagði
að kippurinn hefði verið svo
sterkur að rúm hefðu færst úr
stað. Salurinn á 8. hæð Hótel
Sögu var fullur af fólki. Þustu all-
ir upp frá borðum, útlendingarnir
ýlandi og gólandi. Einn gestanna
var að fara niður með lyftunni
þegar fyrsti kippurinn kom. Hon-
um varð ekki um sel þegar lyftan
fór allt í einu að hlaupa niður, og
varð allfeginn þegar hann komst
út á réttum stað.
Haft var eftir konu í Reykjavík
er fengið hafði upphringingu frá
móður sinni í Hafnarfirði, sem
sagðist hafa oltið fram úr rúminu
um nóttina: „Svo eitthvað hefur
gengið á í Firðinum, úr því að
mamma þeyttist fram úr rúminu.
Hún sem er bæði stór og feit."
Jarðskjálftans varð einnig vart
á sjó. Togskipið Björgvin frá
Dalvík var statt á Grímseyjar-
sundi. Sögðu skipverjar að það
hefði verið einna líkast því að
skipið steytti á skeri þegar kipp-
urinn kom, og engu hefði verið
líkara en skipið væri að stranda.
Tjón af völdum skjálftans
Eignatjón varð ekki mikið af
völdum skjálftans og smámunir
miðað við Dalvíkurskjálftann
1934. Nokkrar torfbyggingar
hrundu eða skemmdust mikið, en
varanlegri byggingar stóðust
hann nokkuð vel, sérstaklega
timburhús. Talsvert bar á sprung-
um í múrhúðun steinhúsa,
einkanlega þeim sem stóðu á
klöpp eða móhellu. T.d. urðu
miklar skemmdir á Sjúkrahúsi
Skagfirðinga á Sauðárkróki sem
þá var nýbyggt og nær eingöngu á
þeim hluta hússins sem stóð á
móhellu. En algengustu sprungu-
skemmdirnar voru í innveggjum
húsa. Talsvert var um að mið-
stöðvarlagnir i húsum skemmd-
ust og víða varð breyting á
rennsli vatns, bæði neysluvatns
og heitra lauga. Dæmi voru þess
að laugar þornuðu upp, t.d. í
Haganesi í Fljótum.
Tjón á byggingum mun hafa
orðið einna mest á Hofsósi. T.d.
urðu miklar skemmdir á læknis-
bústaðnum. Veggir og loft
sprungu illa, gólfflísar losnuðu
frá veggjum, veggflísar hrundu
niður í eldhúsi og miðstöð bilaði.
-þá