Dagur - 28.02.1989, Blaðsíða 4

') — iUir>A'J — í IBÍlufeT
4 - DAGUR - 28. febrúar 1989
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 800 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 70 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 530 KR.
RITSTJÓRI:
BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON (íþróttir),
BJÖRN JÓHANN BJÖRNSSON (Sauöárkróki vs. 95-5960),
EGILL H. BRAGASON, INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON
(Reykjavík vs. 91-17450, pósthólf 5452, 105 Reykjavík),
MARGRÉT ÞÓRA ÞÓRSDÓTTIR, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARI: TÓMAS LÁRUS VILBERGSSON,
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRfMANN FRÍMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDfS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Óblíð
vetrarveðrátta
Náttúruöflin hafa minnt á sig með eftir-
minnilegum hætti síðustu daga og vikur.
Haustið og fyrrihluti vetrar voru með mild-
ara móti en um áramótin skiptu veðurguð-
irnir um ham og síðan hefur fannfergi verið
afar mikið um land allt. Segja má að snjór-
inn sé ýmist í ökla eða eyra, því framan af
vetri gátu skíðaunnendur ekki iðkað íþrótt
sína vegna snjóleysis en upp á síðkastið
hafa þeir ekki komist í brekkurnar vegna
fannfergis og ofankomu.
Sem betur fer hafa mikil snjóþyngsli ekki
valdið alvarlegum óhöppum enn sem kom-
ið er, en samgöngur hafa farið úr skorðum
og margir orðið fyrir óþægindum af þeim
sökum. Þá hefur þurft að fresta fjölmörgum
fundum og samkomum vegna veðurs og
ófærðar og víða hefur skólahald fallið niður
dag og dag. Mörg snjóflóð hafa fallið en
svo lánlega hefur tekist til að þau hafa ekki
valdið tilfinnanlegu tjóni. Víða er snjóflóða-
hætta þó enn mikil og hafa íbúar á mestu
hættusvæðunum þurft að yfirgefa heimili
sín um stundarsakir til öryggis.
Þjóðin hefur tekið þessu með jafnaðar-
geði, enda má alltaf búast við því á þessum
árstíma að við séum minnt á það hversu
norðarlega á hnettinum við búum. Mest er
um vert að við komumst stórslysalaust frá
hörðum vetri. Þess vegna er full ástæða til
að hvetja alla til að gæta fyllstu varúðar,
bæði heima fyrir og að heiman. íslenskur
vetur í sínum versta ham er ekkert lamb að
leika við. Það er því afar mikilvægt að fólk
fylgist vel með fréttum af veðri og færð og
leggi ekki í tvísýn ferðalög, nema ýtrasta
nauðsyn krefji. Þá er einnig sjálfsagt að
hvetja fólk til að sýna almenna tillitssemi í
^mferðinni; hjálpa þeim ökumönnum sem
^iga í vandræðum og ekki síður að taka
sérstakt tillit til gangandi vegfarenda, sem
oft þurfa að grípa til þess ráðs að nota
umferðargötur sem gangveg, vegna ófærð-
ar á gangstéttum. Varkárni og tillitssemi
auka líkurnar á því að við komumst stór-
slysalaust gegnum erfiðan vetur. BB.
Jónas Pétursson:
Neyttu meðan á nefinu stendur!
eða kapp er best með forsjá!
- Útmánaðahugleiðingar
Stundum kemur fyrir að eyrað
nemur góða frétt. Frétt úr
útvarpi allra landsmanna. Ég á
við rás 1 - við aðra reyni ég ekki.
Það var fréttin af skinnauppboði
loðdýra í Finnlandi. Nú varð
veruleg hækkun á verði refa-
skinna. Þótt um lítið magn væri
að ræða eru áhrif þessarar hreyf-
ingar mikil. Lífssýnin verður allt
í einu bjartari, þótt varúð skuli
viðhöfð við mat á fyrirbærinu,
þar til stærri sölur hafa svarað.
En tími verðsveiflanna er ekki
liðinn. Eins og tíðarfar sveiflast
er háttað með skinnaverðið. Eftir
slæma tíð kemur betri tíð.
Bændur eða braskarar?
Það varð með þynnra móti „móð-
ureyrarð" á mér þegar frétt kom í
útvarpinu fyrir nokkru um undir-
tektir loðdýrabænda við hug-
myndum „Framleiðnisjóðs“ það
er kynning á líklegri aðstoð til að
breyta frá refum í mink, er mun
hafa verið metið sem skástu
kostir. Tekið var fram að all-
margir hefðu valið skiftin, en svo
var bætt við að þingeyskir bænd-
ur hefðu skorið sig úr og áber-
andi væri að þeir hefðu margir
hafnað þessu, viljað fremur halda
áfram með refinn. Þetta gladdi
mig og þá kom upp í huga minn
milliíyrirsögnin. Aðalsmerki og
lífssýn hins sanna bónda er að
hugsa aldrei í árum, þótt öld sé
að vísu skáldamál ætti 'að vera
lágmark að miða t.d. við 10 ár -
og sérstaklega á lítt troðnum
slóðum, nýrra viðfangsefna, eins
og loðdýrabúskapar. Það er gæt-
inna háttur eins og bænda að
muna málsháttinn, spakmælið:
Betri er húsbruni en hvalreki á
fyrsta búskaparári. Viðskipta-
þjóðfélag brasks og gróðurhyggju
elur ekki upp bændur hvorki til
loðdýrabúskapar, fiskeldis, né
nokkurs búskapar.
í búskap skal byrja á grunni og
byggja svo þrep fyrir þrep.
Gleyma aldrei bernskunni, fyrsta
reynslustigi lífsins. Afstaða þing-
eysku bændanna hressti mig
mjög. Ég vil svo minna á þann
heildar„glæp“ sem drýgður hefir
verið í mörg ár gegn loðdýra-
búskapnum, eins og allri fram-
leiðslu og sköpun verðmæta á
heimsaslóðum: með rangrí
gengisskráningu.
Að reikna landið í eyði
Dagur 1. febrúar hefur allstóra
fyrirsögn á baksíðu: „Enga
hreppapólitík því annars fer allt
til Reykjavíkur.“ Tilefnið er
alvöruumræða um að flytja mjólk
Þingeyinga til innleggs í Mjólk-
ursamlag KEA. Þetta sló mig
illa. Búast mátti við að sjá slíkar
hugleiðingar í DV. jafnvel Mbl. -
því að á þeim vígstöðvum sem
þau standa næst er reiknikúnst-
um hagspekinga beitt til að
reikna landið í eyði, þegar fólkið
heitir mannár og gildi þeirra
síminnkandi í tæknivæddri ver-
öld á glötunarskeiði!
Stærsta mál íslenzkrar þjóðar
er varðveizla byggðar um allt
land. Varðveizla fólks, sem aldrei
fellur í gildafarveg útreiknings af
því að manngildið er ofar auð-
gildi. Hreppapólitík! Útþynnt
ófrægingarhugtak í þjónustu
þeirra er starfa í anda þess að
deila og drottna. Um hvað er að
ræða? Átthagatryggðina! Hún er
ein af frumhvötum mannsins,
eins og margra dýrategunda t.d.
laxinn leitar að upphafsósi og þar
gengur sauður er lamb gengur.
Innbyggt öryggi almættisins í
náttúrlega stjórnun á samleik
hinna fjölmörgu fyrirbæra í nátt-
úrunni dýra og gróðurs. Hreppa-
pólitík, áhrif þess orðs brengla
náttúrlegt skyn á þessu lögmáli.
Slagorð fjármagns og valds. En
nú ætti það að verða máttlaust.
Svo augljós er lífsnauðsyn sam-
stöðu fólksins í hinum dreifðu
byggðum að standa vörð um allt,
sem gildi hefur og heimta í sjálf-
stjórn og ábyrgð heimabyggð-
anna allt sem snertir líf og
umsvif, almennt nefnt þjónusta.
En framleiðslan stendur undir.
Baráttan fyrir byggðum íslands
frá strönd til dala er barátta við
gróðahyggju fjármagns og valda.
„Hagkvæmnis“-talið er hnitmið-
uð aðferð til að eyða byggðum.
Raunalegast er að verða var
skyldrar hugsunar hjá þeim er
ætla má að vilji skipa sér í sveit
varnarliðs byggðanna. Með þeim
leiðum er vörnin dæmd til að
tapast. Aðeins með manngildis-
hugsun ofar auðgildi, með sam-
vinnu og samhug á nýtingu þeirra
náttúrugæða, er í hverri byggð
felast, í lífbeltunum tveimur
verða byggðirnar varðveittar.
Um allar byggðir býr snilli í fólk-
inu til að skilja og marka greiðar
leiðir. Mjólkursamlag á Húsavík
er svo sjálfságt fyrirbæri, vaxið á
grunni samvinnustarfs, sem efla
þarf en ekki veikja í gjörninga-
veðrum gróðahyggju.
Enn kom böggull
fyrir brjóstið!
„Hef hugleitt í fullri alvöru að
banna alla heimaslátrun!“ í Degi
4. febr. haft eftir landbúnaðar-
ráðherra á bændaklúbbsfundi í
Hlíðarbæ. Hér er á ferðinni enn
eitt uppgjafarfálmið í landbún-
aði. Vald viðskiptaþjóðfélagsins,
sem hefir ákveðið að byggðin
skuli skorin niður! Strjálbýlið
burt. Sú bændamenning sem hér
er til skorin af þjóðinni! Hér
verður enginn landbúnaður ef
gróðahyggja ræður! Sjálfsbjörg-
in, fullnæging sjálfsþarfa fjöl-
skyldu, sem er aldagrunnur
búskapar á íslandi, þar sem stillt
er saman breytilegum skilyrðum
nágrennis og ýmsar framfarir síð-
ari tíma hagnýttar til æskilegs
umhverfis og daglegs lífs, án þess
að djöfulæði græðginnar nái að
steypa öllu kollhnís! Það er tals-
verð þolraun og frumskylda
oddvita bændalífs að vernda og
styðja hugsunarhátt hins náttúr-
lega bændaþjóðfélags. Þar verð-
ur íslenzk þjóð varðveitl.
Sláturhúsageðveikin
í framhaldi af þessu spjalli er rétt
að minnast á alla sláturhúsa„geð-
veikina". Störfin við slátrun hafa
verið í höndum strj álbýlisfólks-
ins, styrk stoð við afkomu og bú-
setu.
Þar kom fjandlið byggðar um
ísland auga á sterkan leik til að
greiða högg með ópum fjármagns
og valda um „hagkvæmni stærð-
arinnar" stutt kröfum „markað-
ar“ erlendis - þótt jafnframt sé
stefnt að því að ekkert dilkakjöt
verði til hér á erlendan
„markað“! Þetta mál allt er enn
eitt raunadæmið um áttavillu
ýmsra, sem annars virðast vilja
vernda byggðir! Dæmi um algjört
ofurvald sjónhverfinga fjármagns
í krafti fjölmiðlunar! Fyrir meira
en 60 árum endaði Jónas Þor-
bergsson forystugrein í Degi með
þessum orðum: „í eyrum þeirra
munu gjalla dómklukkur rétt-
lætisins yfir rústum íslenzkra
sveita.“
Hvalveiðar
Herferð í Þýskalandi! Eru þetta
siðræn samskifti? Hvernig er
hnefarétti beitt? Eru „siðalög"
virðulegustu þjóða heims enn á
stigi valdníðslu hnefaréttarins?
Auðvitað er sárast þar sem högg-
ið lendir! En í aldabaráttu fjölda
þjóða fyrir siðrænum samskift-
um, sem ég vona að íslenzka
þjóðin heyri til - verður að fara
með gát, ef hnefinn er reiddur,
og það er samskiptamál stjórn-
valda án tvímæla. Árna Oddssyni
var hótað með hervaldi á Kópa-
vogsfundi. Vökul þurfa augu
íslendinga að vera ár og síð, gegn
valdinu, fyrirréttinum.
Réttlætiskennd
Er það ekki aðall kristinnar lífs-
skoðunar? Fyrir nokkru heyrði
ég í útvarpi umræðu um vísitölur!
Ekki svo fágætt umræðuefni!
Samanburður á tveimur leiðum
til grundvallar útreiknings. Kem-
ur þá fram í máli viðmælanda að
önnur leiðin var hagstæðari!
Hagstæðari? Og þá fyrir hvern!
o.s.frv. Ekki væri úr vegi að
varpa fram til alþingismanna
hver er tilgangur vísitalna? Er
það hagsmunaslagur - eða rétt-
lætismál? Hvað vakir fyrir alþing-
ismönnum? Eða dettur engum
lengur í hug réttlæti.
Yfirskrift þessara hugleiðinga
kunna sumir að telja út í hött. Én
er það ekki hrein og klár nauðsyn
að velta stöku sinnum fyrir sér
fjölmörgum spakmælum! Er
nokkur vanþörf að hrista upp í
athyglinni einstaka sinnum.
Jónas Pétursson.
Höfundur er fyrrverandi alþingismaöur
Sjálfstæðisflokksins á Austurlandi.
Viðskiptaþjóðfélag brasks og gróðahyggju elur ekki upp bændur hvorki til
loðdýrabúskapar, (iskeldis, né nokkurs búskapar, segir Jónas Pétursson í
grein sinni.