Dagur - 04.05.1989, Síða 9

Fimmtudagur 4. maí 1989 - DAGUR - 9
Jón Björnsson félagsmálastjóri lagði áherslu á samvinnu fatlaðra, aðstandenda, vinnuveitenda og samstarfsmanna.
Óskar Erlendsson frá Kjötiðnarstöð KEA sagði að það væri nauðsynlegt að
láta fatlaðan starfsmann fínna að hann væri einn úr hópnum, en ekki sér á
báti.
þátttöku á almennum vinnu-
markaði. Hann sagði að skólinn
hefði síðan unnið að báðum þess-
um markmiðum og fleiri hefðu
bæst við, en hann ræddi sérstak-
lega um seinna markmiðið.
„Þessi markmiðslýsing segir í
sjálfu sér ekkert til um það
hvernig unnið er að þessum þætti
í skólanum. Leiðirnar sem við
höfum valið að fara byggjast á
þeim skilningi sem við höfum á
nemendum okkar og mannfólki
yfirleitt. Verklega þjálfunin er
fólgin í því að nemendur fá að
glíma við verkefni sem veita
þeim hæfilega ögrun og Örvún,
þannig að þeir upplifi sigra en
ekki ósigra. Hlutverk okkar er að
efla svo sjálfstraust og sjálfsvirð-
ingu nemendanna að þeir þori að
takast á við að læra störf úti á
vinnumarkaðinum, fremur en að
við séum að kenna þeim ein-
hverja ákveðna færni. Samt er
bein verkleg þjálfun í skólanum.
Hún felst einkum í því að við
erum með lítilsháttar fram-
leiðslu. Áhersla er lögð á að
nemendur upplifi allt fram-
leiðsluferlið, frá hugmynd til full-
búinnar vöru, og taki þátt í þessu
ferli. Það er reynt að efla sköp-
unargleði með því að gera vel
grein fyrir endamarkinu, þ.e.a.s.
fullbúinni vöru og viðtakanda
hennar. Síðan vita krakkarnir
það að ágóðinn af þessari fram-
leiðslu rennur í ferðasjóð.
Þegar við teljum að einhver
nemendanna sé tilbúinn að reyna
sig á vinnumarkaðinum hefst
atvinnuleitin. Að mínu mati á
ekki að byggja þennan þátt
skólastarfsins á því að hvetja til
þess að vinnuveitendur geri góð-
verk sín á nemendum með því að
ráða þá í vinnu, heldur að þeir
gefi þeim tækifæri til að spreyta
sig og hjálpi til við að gera úr
nemandanum góðan starfsmann.
Það þurfa allir að hafa hag af
þessum viðskiptum," sagði
Magni.
Starfsskólinn hefur skilað
13 manns út á vinnumarkað
Hann sagði að það væri rými fyrir
16 nemendur í Starfsskólanum í
Löngumýri og venjulega væru
þeir á aldrinum 16-18 ára. Miðað
er við að námið taki tvo vetur en
það getur verið styttra ef mark-
miðin nást fyrr, en búast má við
að þrír nemendur skólans leiti á
ári hverju út á vinnumarkaðinn.
Magni sagði að 13 vinnustaðir
hefðu tekið við unglingum frá
skólanum á fjórum árum. Fimm
nemendur eru enn í þeirri vinnu
sem skólinn útvegaði þeim en
hinir hafa flestir fengið aðra
vinnu síðan. Alls hafa verið 16
nemendur í skólanum frá upp-
hafi.
Sunneva Filippusdóttir frá
Starfsdeildinni Löngumýri 9 tók
næst til máls og ræddi markmið
þessarar starfsdeildar fyrir fuil-
orðna.
„Starfsdeild fyrir fullorðna tók
til starfa 1987 og er tilraun til
tveggja ára. Að deildinn standa
Félagsmálastofnun Akureyrar,
fræðsluskrifstofan og Svæðis-
stjórn um málefni fatlaðra.
Starfsdeildin er hugsuð fyrir þá
einstaklinga sem af ýmsum
ástæðum eru ekki eins sjálfbjarga
og almennt er, einkum hvað
varðar heimilishald, félagstengsl,
starf og efnahag. Markmið starfs-
deildarinnar er: Sjálfstæð búseta
og þátttaka á almennum vinnu-
markaði."
Sunneva sagði að þátttakendur
væru nú átta, á aldrinum 22ja til
59 ára. Þeir hafa ólíka þekkingu
og reynslu, sumir litla sem enga
skólagöngu, aðrir öllu meiri.
Reynt hefur verið að sníða tilboð
starfsdeildarinnar eftir þörfum
hvers og eins.
Sjálfstæð búseta og
þátttaka á almennum
vinnumarkaði
Hún sagði að einstaklingunum
mætti skipta í þrjá hópa. Ifyrsta
hópnum er lögð áhersla á sjálf-
stæða búsetu, í öðrum hópnum
sjálfstæða búsetu og þátttöku á
almennum vinnumarkaði og í
þriðja hópnum eru þeir sem
stunda vinnu, en koma í bóklegt
nám í skólanum t.d. einn morgun
í viku hverri.
„Ef við lítum á markmiðið um
þátttöku á vinnumarkaði þá er í
fyrsta undirbúningi lögð áhersla á
að meta getu og áhuga hvers og
eins með atvinnu í huga og þeir
búnir sem best undir starf, t.d.
með því að efla sjálfstraust og
félagslegan þroska og færni.
Einnig er lagt mikið upp úr þjálf-
un í samskiptum og viðhorfi til
vinnu. Þegar viðkomandi ein-
staklingar eru tilbúnir til að fara
út á almennan vinnumarkað, þá
er þeir hafa náð þessum mark-
miðum sem við stefnum að, þá
þarf að finna starf við hæfi hvers
og eins, undirbúa starfsmann
undir væntanlegt starf, undirbúa
verkstjóra sem tekur við starfs-
manni og veita aðstoð og hand-
leiðslu eftir að starf hefst.
Við vitum að það er margt fólk
úti á vinnumarkaðinum sem er
ekki eins sjálfbjarga og almennt
er við ýmsa þætti daglegs lífs.
Það er ef til vill ástæða til að
varpa fram þeirri hugmynd hvort
einhverjir af starfsmönnum ykk-
ar gætu nýtt sér nám í starfsdeild,
t.d. á námskeiðum einn dag í
viku,“ sagði Sunneva og beindi
máli sínu til fundargesta.
Hún sagði að þrír af þátttak-
endum starfsdeildarinnar væru á
vinnumarkaði, en einn þeirra
tímabundið. Fjórir bíða því eftir
að fá vinnu, en það hefur reynst
erfitt að finna störf við þeirra
hæfi. „En það er eitt sem víst er,
að þetta fólk vill vinna, það getur
unnið, þó að það geti ekki unnið
hvaða starf sem er,“ sagði Sunn-
eva að lokum.
Að veita fötluðum vinnu
við hæfi
Inga Magnúsdóttir, starfsmaður
Atvinnuleitar fyrir fatlaða, sagði
næst frá starfi sínu, en hún var
ráðin í þetta nýja starf fyrir rúmu
ári. Lög kveða á um að 10 þús-
und nranna bæjarfélag eða fjöl-
mennara skuli hafa sérstakan
starfsmann til að sinna atvinnu-
málum fatlaðra. Inga ræddi um
eðli fötlunar hjá því fólki sem
leitaði aðstoðar hjá henni:
„Sunrar fatlanir eru tíma-
bundnar, aðrar eru ævilangar.
Sem dæmi urn fötlun má nefna
geðsjúkdóma, sjónskerðingu,
þroskahömlun, heyrnarskerð-
ingu, hreyfihömlun, gigtveiki,
jafnvel bakveiki o.fl. Fötlun
veldur því stundum að fólk leitar
aðstoðar við atvinnuleit, en hún
þarf hins vegar ekki að koma í
veg fyrir það að fatlaðir stundi
vinnu eins og aðrir þjóðfélags-
þegnar. Fötlun þarf ekki að
minnka starfsgetu ef hinn fatlaði
er í vinnu sem hann ræður við.“
Inga er ásamt fulítrúum frá
Svæðisstjórn um málefni fatl-
aðra, Bjargi og Iðjulundi í nefnd
sem tekur fyrir allar umsóknir
sem berast urn aðstoð við
atvinnuleit. Nefndin metur getu
hvers einstaklings og tekur
ákvarðanir um starfsþjálfun í
framhaldi af því mati. I því sam-
bandi nefndi hún auk heimilanna
við Löngumýri, Iðjulund og
Bjarg.
Hún sagði að það væri ekkert
nýtt að fatlaðir væru úti á vinnu-
markaðinum en undanfarin ár
hefði orðið mikil vakning í
málefnum fatlaðra. Vandamálið
væri eftir sem áður að finna starf
við hæfi, þar sem fötlunin haml-
aði ekki vinnu. Markmiðið með
starfi sínu sagði Inga einmitt vera
það að finna fötluðum vinnu við
hæfi, undirbúa vinnustaðinn og
starfsfólk jafnvel og veita við-
komandi aðstoð við að komast
inn í starfiö.
Góð reynsla af störfum
fatlaðra
„Við ykkur atvinnurekendur vil
ég segja að störf fyrir fatlaða
leynast víða. Þegar horft er yfir
vinnustað má yfirleitt alls staðar
finna störf fyrir fatlaða," sagði
Inga.
Fulltrúar frá vinnustöðum
lýstu næst reynslu sinni af því að
hafa fatlað starfsfólk í vinnu.
Brynleifur Hallsson, frá Mjólk-
ursamlagi KEA, Þórhalla Þór-
hallsdóttir, frá Hagkaupum, og
Óskar Erlendsson, frá Kjötiðn-
aðarstöð KEA, kváðust öll hafa
góða reynslu af andlega eða lík-
amlega fötluðum starfsmönnum
og þau skoruðu á forsvarsmenn
fyrirtækja að veita fötluðum
tækifæri.
„Við höfum ákveðið að hafa
alltaf eitt laust starf fyrir fatlaða
því okkar reynsla er góð, þótt
ekki sé hún löng. Viðbrögð
starfsfólks voru líka mjög
jákvæð,“ sagði Brynleifur, en
hann taldi nauðsynlegt að undir-
búa verkstjóra vel undir komu
viðkomandi einstaklings.
„Það fyrsta sem yfirmenn eiga
að gera þegar fatlaður einstakl-
ingur ætlar að hefja störf hjá hans
fyrirtæki er að kalla starfsfélag-
ana saman, segja þeim frá fötlun
nýja starfsfélagans og brýna vel
fyrir þeim að þessi nýi félagi
verði ekki fyrir aðkasti þeirra
I sem fyrir eru,“ sagði Þórhalla og
gat þess að hjá Hagkaupum á
Akureyri hefðu starfað þrír and-
lega fatlaðir einstaklingar.
„Við höfum tvo fatlaða starfs-
menn á Kjötiðnaðarstöðinni og
eru þeir mjög ólíkir. Þeim fyrri
var fylgt mjög vel úr hlaði, bæði í
vinnunni, kaffitímum og félags-
lífi. Ég tel mjög nauðsynlegt að
láta viðkomandi starsmann vita
að hann er einn af okkur,“ sagði
Óskar meðal annars.
Slæmt atvinnuástand
sl. vetur
Valgerður Magnúsdóttir fundar-
stjóri dró saman niðurstöður
fundarins og skulum við grípa
niður í mál hennar:
„Við höfunr heyrt um mikil-
vægi þess að undirbúa vinnustað-
inn, starfsfólkið, yfirmennina vel
og huga að því hvað má bjóða
nýjum starfsmönnum, hversu
langan tíma, hvernig störf og
huga virkilega vel að þvf hvað
hver og einn einstakur getur gert,
hverju hann veldur, og ekki síst
hvað samskiptaþátturinn er
mikilvægur. Við getum í rauninni
skipt öllum störfum í verkefna-
þátt og samskiptaþátt. Mér
sýnist, þegar horft er á atvinnu-
mál þeirra sem minna mega sín í
þjóðfélaginu, þá sé það ekki
síður samskiptaþátturinn sem
strandar á. Fólk sem verklagni
sinnar og burða vegna getur unn-
ið ýmiss konar vinnu flosnar upp
af vinnustöðum vegna þess að
það hefur ekki félagslega færni til
að takast á við þennan samskipta-
þátt eins og aðrir gera og eins og
kröfurnar eru í rauninni gerðar
um.“
Að lokum voru alinennar um-
ræður og fyrirspurnir um málefni
fundarins. Þorleifur Þór Jónsson
spurði hvernig gengið hefði að
útvega fötluðum vinnu, annars
vegar líkamlega fötluðum og hins
vegar andlega fötluðum. Inga
Magnúsdóttir svaraöi því til að
almennt hefði gengið illa að fá
vinnu fyrir fatlaða í vetur, enda
atvinnuástandið slæmt. Hún
sagði að fáir hreyfihamlaðir
hefðu leitað aðstoðar Atvinnu-
leitar fatlaðra og flestir vinnu-
staðir væru illa í stakk búnir til að
taka við fólki í hjólastólum. Þetta
fólk hefði hins vegar fengið vinnu
á Bjargi.
Einar Sveinn Ólafsson kom
með tillögu um að kortleggja
vinnustaði með atvinnumál fatl-
aðra í huga. Jón Björnsson tók
vel í þá tillögu en sagði slíka
kortlagningu þurfa sífellda
endurskoðun. Margt fleira kom
fram á fundinum en fleira verður
ekki tekið fyrir hér. SS
GOTTKAFFI
GOTTVERÐ
Heildverslun Gunnars
Hjaltasonar Reyðarfirði
Sími 97-41224