Dagur - 26.08.1989, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - Laugardagur 26. ágúst 1989
„Kannski væri nær að koma
upp hesthúsi þarna!“
- Jón F. Hjartarson, skólameistari Fjölbrautaskólans á Sauðárkróki,
í helgarviðtali í tilefni af 10 ára afmæli skólans í haust
Fjölbrautaskólinn á Sauðárkróki hóf starfsemi sína haustið 1979
og því á skólinn 10 ára afmæli í haust. Á þessum tíu árum hefur
nemendum fjölgað jafnt og þétt. í haust verða nemendur í fyrsta
sinn yfir 300 talsins, en fyrstu önnina voru þeir um 80. Skólameist-
ari þessi 10 ár hefur verið Jón Friðberg Hjartarson og hefur hann
unnið ómetanlegt starf við uppbyggingu skólans. Það er meiri
vinna en margan grunar að hleypa af stokkunum nýjum skóla og
hefur Jón þurft að sækja marga fundina suður yfir heiðar til við-
ræðna við embættismenn í fjármála- og menntamálakerfi ríkisins.
Frá því Jón byrjaði sem skólameistari F.á S. hefur hans stærsti
draumur verið að bóknámshús skólans rísi frá grunni og eftir 10
ára baráttu hyllir undir að sá draumur rætist, því framkvæmdir
hefjast á næsta ári. Þá mun stunguskóflan, sem Jón keypti á sínum
tíma til að taka fyrstu skóflustunguna, koma að góðum notum.
Þann 22. september nk. verða liðin nákvæmlega 10 ár frá því Fjöl-
brautaskólinn á Sauðárkróki var settur í fyrsta sinn. í tilefni þessa
höfum við fengið Jón Friðberg Hjartarson í helgarviðtal Dags.
Peir sem umgangast Jón vita að hann er
önnum kafinn maður. En í annarri tilraun
tókst undirrituðum að hitta manninn á
heimili hans og konu hans, Elísabetar
Kemp, að Furuhlíð á Sauðárkróki. Er við
höfðum komið okkur fyrir var ekki úr vegi
að hefja spjallið á því sem flest viðtöl hefj-
ast á, þ:e.a.s. uppruna Jóns og uppvaxtarár-
um. Gefum skólameistaranum orðið: „Ég
er sennilega kominn af honum Ævari
heimska sem nam land undir Eyjafjöllum á
sínum tíma. Ævar var reyndar kominn af
Haraldi hilditönn, Noregskonungi. Hversu
mikið af eiginleikum þessara forfeðra minn
ég hef eða eru lýsandi fyrir mig, er aftur á
móti annað mál. Pað er nærtækara að nefna
það að faðir minn er ættaður úr Mosfells-
sveitinni og móðir mín frá Hundadal í Dala-
sýslu. Ég er fæddur í Reykjavík 29. júlí
1947 og er því orðinn fjörgamall. Ég er
alinn upp á Barónsstígnum barnaskólaárin
og gekk í Barnaskóla Austurbæjar til 12 ára
aldurs og þaðan í Gagnfræðaskóla Austur-
bæjar. Ur landsprófi fór ég í Menntaskól-
ann í Reykjavík og útskrifaðist þaðan sem
stúdent úr stærðfræðideild 1967.“
Margir komu við sögu áður en
skólinn var stofnaður
Að loknu stúdentsprófi lá leið Jóns í læknis-
fræði í Háskóla íslands og tók hann fyrsta
hlutann, en hætti í miðhlutanum. Þá fór Jón
að kenna og tók uppeldis- og kennslufræð-
ina í Háskólanum og var kominn með ann-
an fótinn í skólakerfið. Jón var einn af liðs-
mönnum Jóns Böðvarssonar, þegar Fjöl-
brautaskóli Suðurnesja var stofnaður í
Keflavík 1976. Par var Jón í tvö ár en 1978
gerðist hann aðstoðarskólameistari Fjöl-
brautaskólans á Akranesi. Jón stoppaði
aðeins í eitt ár á Akranesi því hann sótti um
starf skólameistara nýstofnaðs Fjölbrauta-
skóla á Sauðárkróki, ásamt tveim öðrum,
og fékk það á sumarmánuðum ’79.
- Hvernig var stofnun skólans háttað?
„í upphafi áttunda áratugarins lagði
Ragnar Arnalds fram þingsályktunartillögur
á Alþingi um stofnun framhaldsskóla á
Sauðárkróki. Ólafur Jóhannesson, fyrrv.
forsætisráðherra, hafði áhuga á að stofna
menntaskóla á Sauðárkróki. Pað var svo
ekki fyrr en 1978 sem ákvörðun var tekin
um að koma skólanum á legg og undirritað-
ur samningur þar um 17. maí það ár. Margir
aðilar komu við sögu áður en skólinn var
stofnaður. í tvo vetur, áður en F.á S. byrj-
aði, var framhaldsdeild í Gagnfræðaskólan-
um á Sauðárkróki og Iðnskóli hafði verið
starfræktur um árabil. Guðjón Ingimundar-
son var formaður skólanefndar þegar samn-
ingurinn var undirritaður og hann var einna
ötulastur heimamanna við að koma skólan-
um á legg.“
Það komu fleiri umsóknir
nemenda en við gátum sinnt
- Hvað kom til að þú sóttir um skólameist-
arastöðu hér?
„Upphafið af því að ég sótti um stöðuna
hér var þegar ég var á Akranesi. Þá var haft
samband við mig frá Vestmannaeyjum og
skorað á mig að sækja um þar. Ég hugsaði
ekki til þess en þeir héldu áfram að tala við
mig. Ég ákvað þá að skoða málið og niður-
staða þeirrar skoðunar var sú að ég sótti um
stöðu skólameistara hér á Sauðárkróki. Það
réði auðvitað nokkru að konan mín á for-
eldra hér á Sauðárkróki og átti þá einnig
systkini hér. Ég var líka búinn að vinna mik-
ið innan skólakerfisins við vel flesta þætti
skólastjórnunar og hafði þess vegna áhuga á
þessu starfi.“
Þegar Jón tók við stöðu skólameistara 1.
ágúst ’79 höfðu borist fyrirspurnir frá 12
nemendum um skólavist. „Tíminn var
naumur og það var að hrökkva eða stökkva.
Ég ákvað að fresta skólasetningu til 22.
september og fór í auglýsingaherferð eftir
kennurum og nemendum. Það er erfitt að
vera með skóla ef kennarar eru ekki til stað-
ar og það er erfitt að ráða kennara ef ekki
eru nemendur fyrir hendi! Þetta var vandinn
en það komu fleiri umsóknir nemenda en
við gátum sinnt. 97 sóttu um skólavist og við
gátum tekið við 82,“ sagði Jón.
Heimavistin var það fjöregg
skólans sem skipti sköpum
- Voru 82 nemendur ekki mikill fjöldi mið-
að við þann húsakost sem skólinn bjó við
fyrstu árin?
„Jú, jú, á þeim tíma var ekki búið að
byggja neitt mannvirki, nema heimavistina.
Heimavistin var það fjöregg skólans sem
skipti sköpum, án hennar hefði verið tómt
mál að hefja skólahald. Við fengum inni
með kennslu í Gagnfræðaskólanum og ég
hef stundum líkt því við að við höfum verið
settir niður eins og gaukur í hreiður grunn-
skólans. Öll kennsla fór fram í „Gagganum"
fram til 1982, en þá fluttist kennslan í verk-
námshúsið. Ári seinna fluttust skrifstofur
skólans einnig í verknámshúsið."
- Sættu menn sig ekki við aðstöðuna á
sínum tíma?
„Jú, við höfðum gulrótina fyrir framan
okkur, þ.e. að mannvirki skólans yrðu
byggð upp og þetta væri bara til bráða-
birgða. Hins vegar hefur uppbyggingin ver-
ið mjög hæg á köflum. Verknámshúsið var
fullbyggt ’83 en samkeppninni um hönnun
bóknámshússins lauk ’82. Þá höfðu menn
gert sér vonir um að eitthvað væri hægt að
gera í uppbyggingu hússins. Menn voru að
ræða lagabreytingar um að ríkið yfirtæki
framhaldsskólana, eins og verður reyndar
raunin um næstu áramót. En enn bíðum
við, það verður ekki fyrr en á næsta ári sem
fyrst verður hreyft við mold.“
Hjákátleg fyrirstaða embættis-
manna gegn uppbyggingu skólans
- Nú hefur þú átt mikil samskipti við yfir-
völd menntamála og staðið í baráttu um að
fá bóknámshúsið byggt. Hugsuðu menn sem
svo að verknámshúsið dygði skólanum
næstu árin?
„Það verður að segjast eins og er að á
stundum voru viðhorf embættismanna og
stjórnmálamanna gagnvart uppbyggingu
skólans mjög ólík. Menntamálaráðherrarnir
voru allir áhugasamir um að skólinn yrði
byggður, en við stofnun skólans var strax
nokkur fyrirstaða gegn uppbyggingu hans
hjá embættismönnum, stundum nokkuð
hjákátleg. Sem dæmi um það þá áttum við í
upphafi í erfiðleikum með að fá þörf skól-
ans fyrir ljósritunarvél viðurkennda. Á
þeim tíma var Þorsteinn Þorsteinsson
bæjarstjóri á Sauðárkróki og það var Otto
Michelsen hjá Skrifstofuvélum sem bjargaði
okkur um ljósritunarvél. Hann lét okkur fá
hana og sagði okkur að borga hana bara
seinna. En embættismenn menntamála-
ráðuneytisins töldu ekki tímabært að skól-
inn fengi vélina. Á þeim tíma var miklu til-
finnanlegra fyrir kennara að hafa ekki vél
heldur en núna, því þá var útgáfa kennslu-
bóka og efnis af skornum skammti og því
þurfti mikið að ljósrita. Það hefur alltaf ver-
ið lítið um fjármagn til tækjakaupa til
skólans. Bæjarfélagið hérna hefur oft lagt
fram meira fé en samsvaraði ríkisframlag-
inu. Við höfum verið mjög heppin með
skólanefndarmenn. Formenn skólanefnda
hafa allir verið atkvæðamiklir og það mun-
aði um þeirra þátt í uppbyggingu skólans.
Fyrst var það Guðjón Ingimundarson, síðan
Jón Ásbergsson, sr. Hjálmar Jónsson, Þórð-
ur Þórðarson bæjarstjóri og núna Þorbjörn
Árnason."
Miklar breytingar á skólahaldi
á 10 árum
- Hvað finnst þér hafa tekið mestum breyt-
ingum í skólastarfinu á þessum 10 árum?
„Kringumstæður skólahalds hafa breyst
mikið á þessum tíma. Stærsta breytingin er
framundan um næstu áramót, þegar ríkið
yfirtekur allan rekstur framhaldsskóla. Þeg-
ar.skólinn var stofnaður var engin námsskrá
til fyrir hann. Fyrstu árin fór mikil vinna í að
smíða námsskrána, sem allir framhaldsskól-
ar á Norðurlandi unnu í samvinnu. Núna er
hins vegar komin ein sameiginleg námsskrá
fyrir allt landið. Að þessu leyti eru kringum-
stæður skólahalds allt aðrar en áður. Það
stefnir í mikla tæknivæðingu skrifstofuhalds
í skólum, s.s. í námssviðsbókhaldi og
stundatöflugerð. Við höfum þurft að sækja
þjónustu til Reiknistofnunar Háskólans í
hvert skipti sem stundaskrár eru gerðar. í
framtíðinni verður þessi vinna innan hvers
skóla fyrir sig.
*
I fjölbrautaskóla eru
nemendur af öllum getustigum
Eins og áður greinir fer fjöldi nemenda við
skólann yfir 300 manns í haust í fyrsta skipti
og segir Jón að með auknum nemendafjölda
verði margt miklu auðveldara í skólastarf-
inu, t.d. kennararáðningar. Gefum honum
orðið: „Fjöldi kennslustunda nú gerir
kennararáðningar auðveldari en áður. Ég
held að skólinn sé að nálgast það að vera af
hentugri stærð. Fjögur til fimm hundruð
manna skóli er mjög eftirsóknarverð stærð.
Ég myndi ekki sækjast eftir því að nemend-
um fjölgaði meira en það. Hver námsbraut
styður aðra, þær standa saman. Það væri
ekki hægt að vera með þýskukennslu fyrir
málabrautina, nema nemendur af öðrum
brautum sæktu þýskuna líka.“
- Finnst þér þú hafa fengið vel undirbúna
nemendur í skólann fyrir framhaldsnámið?
„Nemendur eru mjög misjafnlega í stakk
búnir til þess að takast á við nám. Það er
ekki hægt að rekja eingöngu til þess frá
hvaða skólum þeir koma. Þeir eru sem ein-
staklingar mjög misjafnlega undir þetta
búnir. í fjölbrautaskólum eru nemendur af
öllum getustigum. Fjölbrautaskólar geta
komið betur til móts við óskir nemenda sem
vegnar vel í námi og líka þeirra sem vegnar
miður. Nemendur geta hraðað yfirferð sinni
og lokið námi fyrr en eíla. Þeir geta sem sagt
ráðið ferðinni að verulegu leyti. Þjónustan
við nemendur í fjölbrautaskólum er meiri
en í bekkjakerfisskólum.“
Fjárveitingar oft verið
sárgrætilega litlar
- Hvernig hefur baráttan fyrir byggingu
bóknámshússins gengið síðasta misserið?
„Fjárveiting til hönnunar bóknámshúss-
ins hefur fengist í tvígang. Fyrst árið 1982,
en þá fékkst málamyndafjárveiting og háð
var samkeppni um hönnun hússins. Guð-
finna Thordarson vann þá samkeppni, hún
er dóttir Sigvalda sem teiknaði Sjúkrahús
Skagfirðinga. Síðan leið og beið og fjárveit-
ingarnar fóru allar í heimavistina, stundum
sárgrætilega litlar. Núna fékkst sem sagt
fjárveiting til hönnunar í annað sinn og
Guðfinna var ráðin til þess að vinna verkið.
Bragi Þór Haraldsson og Jón Örn Berndsen
á Sauðárkróki verða með verkfræðiteikn-
ingar en fyrirtæki f Reykjavík tekur að séf
hönnun rafteikninga. Stuðst verður við
verðlaunateikningu Guðfinnu en það hefur
margt breyst á þessum árum. T.d. var gert
ráð fyrir hjólhestageymslu en það hefur sýnt
sig að Sauðkrækingar nota reiðhjól lítið á
veturna. Því var hún felld út. Kannski væri
nær að koma upp hesthúsi þarna! Síðan hef-
ur sérstök byggingarnefnd bóknámshússins
verið sett á laggirnar. Ragnar Arnalds er
formaður hennar en aðrir nefndarmenn eru
Jónas Snæbjörnsson og Einar Gíslason. Ég
og Snorri Björn bæjarstjóri vinnum með
nefndinni og hún hefur haldið allmarga
fundi, bæði á vettvangi og í Reykjavík.
Bóknámshúsið tekið í notkun
haustið ’92
Nú er keppst við að ljúka allri hönnunar-
vinnu við bóknámshúsið fyrir vorið. Þá
verður verkið boðið út og framkvæmdir
ættu að geta hafist næsta sumar. Miðað er
við að fyrsta skóflustungan verði tekin strax
og frost fer úr jörðu næsta vor. Verkið verð-
ur boðið út í tveim áföngum. Settar hafa
verið fram hugmyndir um að grunnurinn
verði steyptur á næsta ári, húsið steypt upp
og gert fokhelt árið 1991 og haustið 1992
verði bóknámshúsið tekið í notkun. Að
þessu er stefnt."
Fórum landveg í blindhríð á
amerískri drossíu bæjarstjórans
- Ef við kannski tökum upp léttara hjal. Nú
hefur þú átt löng og ströng samskipti við
embættismenn syðra. Hefur ekki eitthvað
spaugilegt komið upp ykkar á milli, eða á
þínum mörgu ferðum suður yfir heiðar?
„Þessir embættismenn eru vel flestir að
störfum ennþá, þannig að ég held ég þori
ekki að svara þessu fyrr en ég er kominn á
elliheimili. Áuðvitað hefur fjölmargt
skemmtilegt komið fyrir, t.d. á ferðalögum
okkar norðanmanna suður. Mér er minnis-
stæð ein för með sr. Hjálmari Jónssyni,
Þórði Þórðarsyni, bæjarstjóra og Hauki
Guðlaugssyni, söngmálastjóra Þjóð-
kirkjunnar. Við lögðum af stað um kvöld-
matarleyti og höfðum bundið fastmælum að
hitta Ingvar Gíslason, þáverandi mennta-
málaráðherra, kl. 8 morguninn eftir. Það var
blindhríð, og við á leið frá Sauðárkróki