Dagur - 21.09.1989, Side 4

4 - DAGUR - Fimmtudagur 21. september 1989
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 1000 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 90 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 660 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON (íþróttir),
KARL JÓNSSON (Sauðárkróki vs. 95-35960),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARI: KRISTJÁN LOGASON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RlKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDIS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Það eina sem ávallt
er tryggt upp í topp
Það vaxtaokur sem hér er við lýði er tvímæla-
laust mesti bölvaldur íslensks atvinnulífs.
Raunvextir hér á landi eru mun hærri en lán-
takendur standa undir að greiða. Er þá sama
hvort um einstaklinga eða fyrirtæki er að
ræða. Vaxtabrjálæðið er ótrúlegt. Árið 1986
vorur raunvextir útlána viðskiptabankanna
um 5%. í fyrra voru þeir 10,3% eða rúmlega
helmingi hærri. Rauntekja fjármagnsins var
með öðrum orðum helmingi meiri í fyrra en
árið 1986. Samkvæmt upplýsingum Seðla-
banka íslands voru heildarútlán innlends fjár
um 220 milljarðar króna árið 1988. 10,3%
vextir færðu því fjármagnseigendum rúma 23
milljarða króna í aðra hönd á síðasta ári, eða
sem svarar 7-8% af þjóðartekjum! Og það
voru einungis raunvextirnir, þ.e. þeir vextir
sem fjármagnseigendur fengu, eftir að þeim
hafði að fullu verið tryggt raungildi pening-
anna, með verðbótaþætti og/eða vísitölu-
tryggingu. Fullyrða má að leitun sé að þeim
atvinnuvegi sem staðið getur undir að greiða
svo háa raunvexti, ef hann þá yfirleitt er til.
Stjórnmálamenn og efnahagssérfræðingar
hafa lengi talað um að raunvextir á bilinu 4-
5% séu eðlilegir. Samt sem áður er vaxtaokrið
látið viðgangast ár eftir ár.
Það hlýtur að teljast fullkomlega óeðlilegt
að fjármagnseigendur (eða peningamenn
eins og sumir kjósa að kalla þá sem fjármagn-
ið eiga, til aðgreiningar frá hinum almenna
sparifjáreiganda) haldi ævinlega sínu á
hverju sem gengur. Fjármagnið er verðtryggt
í bak og fyrir, auk þess sem það ber himinháa
raunvexti. Fjármagnskostnaður lántakenda
rýkur þar með upp úr öllu valdi. Framleiðslu-
fyrirtækin, eins og allur atvinnurekstur í land-
inu, er að kikna undan fjármagnskostnaðin-
um. Hann hækkar tilkostnaðinn við fram-
leiðsluna og útflutningsfyrirtækin heimta
gengisfellingu. Þau fá hana ekki. Það virðist
talið óþarft að bæta þeim skaðann. Kaup-
máttur launa rýrnar. Hann er ekki heldur
bættur. Það eina sem ávallt er tryggt upp í
topp, á hverju sem gengur, er fjármagnið.
Sú meinloka að unnt sé að tryggja peninga
en annað ekki, fær engan veginn staðist. Hve-
nær ætlar sú staðreynd að verða stjórnendum
íslenskra efnahagsmála ljós? Munu menn
bíða eftir því að atvinnulífið í landinu verði
ein rjúkandi rúst áður en látið verður til skar-
ar skríða gegn vaxtaokrinu? Svo mikið er víst
að bæði nafnvextir og raunvextir eru enn tals-
vert ofan við það sem raunhæft, sanngjarnt
og eðlilegt getur talist. BB.
Ný bók:
Þegar hiinimmm blakknar
- minningarþættir Porbjarnar Kristinssonar
Út er komin bókin Pegar himinn-
inn blakknar, minningarþættir
Porbjarnar Kristinssonar, fyrr-
verandi kennara við Glerárskóla.
Hér er um að ræða beint fram-
hald af bókinni Undir brúar-
sporðinum sem kom út árið 1986
og er uppseld. Áður hafði Þor-
björn sent frá sér ljóðabókina Á
valdi minninganna -75% ástar-
Ijóð, en hún er enn fáanleg hjá
höfundi.
í þessari bók fjallar Þorbjörn
opinskátt um líf sitt; einnig er að
finna ýmsan fróðieik um líf
alþýðunnar fyrr á öldinni. Hann
segir gjarnan skoplega frá, t.d.
samskiptum nemenda og kenn-
ara, svo og er hann segir frá því
er hann eignaðist sinn fyrsta og
eina bíl á efri árum. Annars
gengur ástin eins og rauður þráð-
ur gegnum bókina, enda höfund-
ur lcngi litinn hýru auga af kven-
fólki.
Þorbjörn Kristinsson.
Bókin Pegar himinninn blakkn-
ar skiptist í 19 þætti og vettvang-
ur hennar er Skagafjörður, Laug-
ar, Mývatnsöræfi, Reykjavík,
Akureyri, Reykjalundur, Krist-
nes og Vaðlaheiði. Hún endar á
kaflanum í grennd við Gullna
hliðið, þar sem höfundur fjallar
um líf sitt í dag og hugleiðir
ókomna daga.
Þorbjörn er Parkinsonsjúkling-
ur og hefur haft sér til aðstoðar
við þetta verk stúlkur sem skrifað
hafa upp eftir honum. í þættinum
Klórað í bakkann segir hann frá
fyrstu kynnum sínum af sjúk-
dómnum og þeim breytingum
sem honum fylgja.
Bókin er offsetprentuð í POB,
176 blaðsíður með myndum, inn-
bundin og í kápu, eins og segir í
tilkynningu frá síðasta ritara
hennar, Ingibjörgu Stefánsdótt-
ur. SS
íshind tók nú þátt í „Bok och Biblioteksmássen“ í Gautaborg í fyrsta sinn. Bak viö afgreiðsluborðið í íslenska kynn-
ingarbásnum eru þær Anna Einarsdóttir, Margrét Guðmundsdóttir, Þórdís Þorvaldsdóttir og Guðrún Magnúsdótt-
„Bok och Bibliotek“ í Svíþjóð:
ísland verður aðal-
viðfangseMð árið 1990
- stærsta bóka- og bókmenntakynning
sem haldin er á Norðurlöndunum ár hvert
Nú hefur verið ákveðið að Island
vcrður aðal viðfangsefnið á „Bok
och Bibliotek“, bóka- og menn-
ingarþinginu í Gautaborg árið
1990. Síðastliðinn sunnudag lauk
menningarhátíðinni sem haldin
var í ár og komu 60.000 manns
þá fjóra daga sem hún stóð yfir.
Það voru 850 aðilar sem sýndu og
var ísland með eigin sýningarbás
í fyrsta skipti. Bókasamband
íslands kynnti íslenskar bækur og
íslenska höfunda og Norræna
húsið veitti upplýsingar um
íslenska menningu og þjóðfélag.
íslenska deildin vakti mikla
athygli. Meðal gesta voru sænski
forsætisráðherrann, Ingvar Carls-
son og Svavar Gestsson, mennta-
málaráöherra, en hann var sér-
stakur gestur hátíðarinnar.
Menntamálaráðherra kynnti
norræna bókmenntadagskrá
„Nyskrivet í Norden“, þar sem
rithöfundarnir Einar Kárason frá
íslandi, Dag Solstad frá Noregi,
Kristina Lugn frá Svíþjóð, Rosa
Liksom frá Finnlandi og Dea Tri-
er Mörch frá Danmörku lásu úr
verkum sínum.
„Bok och Bibliotek“-þingið
var nú haldið fimmta árið í röð.
Auk rithöfunda og bókaútgef-
enda frá Norðurlöndum voru rit-
höfundarnir Friedrich Dúrren-
matt, Nawal El-Saadawi, Nadine
Gordimer, Peter O’Donnell,
Yasar Kemal, Jackie Collins,
Tahar Ben Jelloun og Maurice
Sendack gestir hátíðarinnar.
Eitt Norðurlandanna hefur
verið kynnt sérstaklega á hverju
ári. í ár var það Danmörk og
næsta ár verður það ísland eins
og fyrr segir. Bókaþingið verður
haldið dagana 13. til 16. sept-
ember 1990.
Með þátttöku íslands gefst
einstakt tækifæri til að kynna
bókmenntir og menningu lands-
ins fyrir fjölda áhugasamra gesta,
segja Anna Einarsdóttir hjá
Bókasambandi íslands og Lars-
Áke Engblom, forstjóri Norræna
hússins, en þau undirbjuggu þátt-
töku íslands í ár.
Skipuleggjendurnir hafa mik-
inn hug á að hlutur íslands verði
sem veglegastur og efli um leið
hinn norræna svip bóka- og
menningarhátíðarinnar.