Dagur - 26.09.1989, Qupperneq 4

4 - DAGUR - Þriðjudagur 26. september 1989
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 1000 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 90 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 660 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON (íþróttir),
KARL JÓNSSON (Sauðárkróki vs. 95-35960),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARI: KRISTJÁN LOGASÓN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RlKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRIMANN FRlMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Sparaaðarhugmyndir
heilbrigdisrádherra
Guðmundur Bjarnason heilbrigðisráðherra hefur lagt
fram í ríkisstjórninni hugmyndir um hvernig ná megi
fram verulegum sparnaði í heilbrigðiskerfinu. Mikil
umræða hefur farið fram að undanförnu um sparnað
og hagræðingu í ríkisrekstri, enda ljóst að þjóðin
stendur ekki lengur undir því velferðarkerfi sem hér er
rekið. Útgjöld aukast ár frá ári og halli ríkissjóðs eftir
því. Á þessu vandamáli verður að taka og tillögur
Guðmundar Bjarnasonar eru framlag heilbrigðisráð-
herra til hagræðingar innan þess viðamikla málaflokks
sem hann veitir forstöðu og fela í sér allt að 1,5 millj-
arða króna sparnað, verði eftir þeim farið.
Tillögur Guðmundar Bjarnasonar heilbrigðisráð-
herra eru að verulegu leyti byggðar á því nefndastarfi
sem fram hefur farið á vegum ráðuneytisins í hinum
ýmsu málaflokkum. Helstu liðirnir í tillögunum eru
tekjutrygging elli- og örorkulífeyris, sem talin er spara
200 til 650 milljónir króna á ári, eftir því hvaða leið er
farin. Sameining eða samvinna sjúkrahúsa er talin
spara 400 milljónir króna, lyfjakostnaður er talinn geta
lækkað um 300 milljónir króna og loks er talið að hægt
sé að lækka sérfræðikostnað um 150 milljónir króna. Á
þessari stundu er ekki ljóst hvaða viðtökur þessar
hugmyndir fá innan ríkisstjórnarinnar. Almenn sam-
staða er um að stefna beri að sparnaði í ríkisrekstri, en
vafalaust mun rísa ágreiningur um hvaða leiðir skuli
fara til að ná því markmiði.
Guðmundur Bjarnason heilbrigðisráðherra er fyrsti
ráðherrann í ríkisstjórn Steingríms Hermannssonar
sem leggur fram svo ítarlegar hugmyndir um sparnað
í ríkisrekstrinum. Hugmyndir hans eru allrar athygli
verðar, þótt ljóst sé að mikil vinna sé framundan áður
en þær geta orðið að veruleika. Jafnframt má búast við
að við ramman reip verði að draga, því ýmsir hags-
munaaðilar innan heilbrigðiskerfisins hafa þegar mót-
mælt sparnaðarhugmyndunum kröftuglega. Það er
sama gamla sagan: Allir eru sammála um nauðsyn
þess að draga úr útgjöldum ríkisins en þegar niður-
skurðarhnífurinn beinist að þeim sjálfum kveinka þeir
sér ógurlega. Ólafur Ólafsson landlæknir orðaði þetta
svo á aðalfundi Læknafélags íslands, sem haldinn var
í síðustu viku:
„Mér er ofboðið. Um leið og minnst er á að gera ein-
hverjar breytingar í heilbrigðiskerfinu rjúka menn upp
til handa og fóta og tala um skemmdarverk og niður-
rifsstarfsemi. Hér hafa komið sex eða sjö ræðumenn,
sem allir eru sérfræðingar á einhverjum stofum úti í
bæ og eru í bullandi hagsmunagæslu. Geta menn
aldrei rætt þetta á faglegum grunni? Málið snýst ein-
faldlega um hvernig á að veita bestu þjónustu með
sem minnstum kostnaði. “
Dagur gerir þessi orð Ólafs Ólafssonar landlæknis
að sínum. Það frumkvæði sem Guðmundur Bjarnason
heilbrigðisráðherra hefur sýnt innan ríkisstjórnarinnar
hvað varðar hugsanlegan sparnað í ríkisrekstri er til
mikillar fyrirmyndar. BB.
Ályktanir frá 21. þingi
Alþýðusambands Norðurlands
Ályktun um kjaramál
21. þing Alþýðusambands Norður-
lands er haldið við óvenjulegar
aðstæður í þjóðfélaginu miðað við
það sem verið liefur um nokkurt
skeið. Stöðnun einkennir flestar
atvinnugreinar og atvinnuleysi hefur
aukist. Þröngt er fyrir dyrum á fjöl-
mörgum alþýðuheimilum í landinu.
Orsakir þessa eru margar og marg-
víslegar. Helstar eru efnahagsleg
óstjórn, offjárfesting og hár fjár-
magnskostnaður,
Við aðstæöur sem þessar er erfið-
ara en ella að ná samkomulagi um
skiptingu þjóðarteknanna og á hverj-
um samdrátturinn skuli bitna. Við
gerum þó þá ófrávíkjanlegu kröfu að
það velferðar- og samneyslukerfi
sem við höfum byggt upp með langri
baráttu verði ekki skert. Til kjara-
jöfnunar krefst þingið meðal annars
samfellds skóladags og dagvistunar
fyrir öll börn.
Þingið leggur áherslu á að staðið
veröi við gcrða samninga varðandi
almenna og fclagslcga húsnæðiskerf-
ið.
Við gerum líka þá kröfu að það
kaupmáttartap sem við höfum orðið
fyrir verði að fullu bætt. Kaupmátt-
urinn hcfur fallið um 17% frá fjórða
ársfjórðungi 1987 til þriðja ársfjórð-
ungs 1989 og mun halda áfram að
falla það sem eftir er af þessu ári.
Þingiö krefst þess að næstu kjara-
samningar verði ekki undirritaðir án
kaupniáttartryggingar.
Leggja verður áhcrslu á að tryggja
öllum lífvænlega afkomu. Það er
hægt ef þjóðartekjum verður réttlát-
lega skipt.
í næstu kjarasamningum verður að
leggja höfuðáherslu á jöfnun lífs-
kjara og kaupmáttartryggingu.
Jafnhliða verði samið uni aukningu
kaupmáttar almennra launa í
þrepum.
í öðru lagi verður að ná samkomu-
lagi við stjórnvöld um réttlátara
skattakerfi, meðal annars verulega
hækkun skattleysismarka vegna al-
mennra launatekna, með neikvæðum
tekjuskatti og með hækkun barna- og
húsnæðisbóta. í þriðja lagi verður að
gera þá kröfu að allir þeir sem hafa
starfsorku gcti fengið vinnu viö sitt
hæfi.
Atburðir síðustu missera sýna
okkur svo ekki verður um villst að
verkalýðshreyfingin verður að víkka
út starfssvið sitt.
Það verður að huga að stjórnmála-
legri uppbyggingu og stefnumörkun
hreyfingarinnar.
21. þing A.N. heitir á sambands-
félögin og verkalýðshreyfinguna í
heild að vinna einhuga að því að
þessuni markmiðum verði náð og að
við látum af varnarbaráttu síðustu
ára og undirbúum verulega sókn til
breytinga á þjóðfélaginu.
Ályktun um atvinnumál
21. þing Alþýðusambands Norður-
lands bendir á þær hættur sem eru að
skapast í atvinnulífi þjóðarinnar.
Atvinnuleysi virðist ætla að vera
viðvarandi í flestum atvinnugreinum
landsmanna. Hefðbundnar atvinnu-
greinar eiga við verulegan vanda að
etja vegna samdráttar í sjávarafla og
niðurskurðar í framleiðslu landbún-
aðarvara. Þjónustugreinar hafa beð-
ið verulega hnekki vegna minnkandi
tekna og rýrnandi kaupmáttar.
Offjárfesting í fiskiðnaði og sjáv-
arútvegi miðað við afrakstursgetu
fiskistofna hafa valdiö vaxandi erfið-
leikum í þessum atvinnugreinum, og
er ásamt fjármagnsokri langt komin
með að leggja þessar undirstöðuat-
vinnugreinar í rúst. Aðgerðir stjórn-
valda til að móta raunhæfa stefnu í
atvinnu- og peningamálum, sem fyrst
og fremst taki mið af þörfuni fram-
leiðslunnar, hafa verið of seinvirkar
og ekki er enn Ijóst hvort þær ná
þeim árangri, sem stefnt var að.
Ljóst er að störfum í hefðbundn-
um atvinnugreinum hefur fækkað og
miðað við að engar breytingar eigi
sér stað í framleiðslu mun þeim
fækka enn frekar. Nauðsynlegt er að
huga að frekari þróun í vinnslu sjáv-
arafla og markaðssetningu sjávar-
afurða. Skoða þarf hvort þau sölu-
samtök, sem nú selja meginhluta
útflutningsframleiðslunnar, eru í takt
við markaðsaðstæður í dag. Huga
þarf að því hvort ekki geti verið hag-
kvæmt að efla sjálfstæði fyrirtækja í
vöruþróun og markaðssetningu af-
urða sinna.
Miklar breytingar 'nafa átt sér stað
í viðskiptalífi heimsins og okkar
helstu viðskiptalanda. Evrópubanda-
lagið stefnir að virkari samvinnu' á
flestum sviðum. Ríki seni utan
standa eiga sífellt erfiðara með að
brjótast í gegnum tollmúra sameigin-
legs markaðar þessara ríkja. Islend-
ingar þurfa að leggja þunga áherslu á
að tryggja viðskiptahagsmuni sína
innan þessa markaðar. í þessum efn-
um er mikilvægt að efla tengsl ís-
lenskrar verkalýðshreyfingar við
verkalýðshreyfingar landa Evrópu-
bandalagsins og Norðurlanda.
Nýting orkulinda okkar er mikil-
vægur þáttur í afkomu þjóðarinnar.
Sala á þessari orku til orkufreks iðn-
aðar er einn af þeim kostum, sem við
hljótum að vega og meta á hverjum
tíma.
Undirstöðu fyrirtæki í atvinnulífi
fjölmargra byggðarlaga hafa orðið
gjaldþrota á síðustu misserum og
verkafólk þar hefur verið skilið eftir í
fullkominni óvissu um afkomu sína.
Við þessu þarf að bregðast með
skjótum hætti og skapa þessu fólki
niöguleika til eðlilegrar lífsafkomu.
Ályktun um málefni
lífeyrissjóðanna
21. þing A.N. haldið á Illugastöðum
í Fnjóskadal 22. og 23. september
1989, hvetur alla launamenn á
Norðurlandi, ásamt stjórnum verka-
lýðsfélaga og lífeyrissjóða til að
vinna ötullega að sameiningu lífeyr-
issjóðanna á Norðurlandi.
Sameiningin skal hafa það að
markmiði að stofnaður verði einn
öflugur lífeyrissjóður, er nái til alls
Norðurlands og taki til a.m.k. allra
þeirra launamanna á Norðurlandi er
starfa á samningssviði Alþýðusam-
bands íslands.
Þingið beinir því til miðstjórnar
A.N. að stofnuð verði nefnd strax að
þinginu loknu. Nefndin fái það verk-
efni að afla ítarlegra og traustra upp-
lýsinga um stöðu lífeyrissjóðanna á
Norðurlandi og gera tillögur um
framtíðarskipan þessara mála í fjórð-
ungnum.
Stefnt skal að því að nefndin skili
áliti árið 1990, sem fylgt verði eftir
með því að boða til aukaþings á veg-
um A.N. haustið 1990, er taki álit
nefndarinnar til umræðu og af-
greiðslu. Vegna kostnaðar, sem
verða kann af starfi nefndarinnar
skal miðstjórn A.N. heimilt að inn-
heimta hann hlutfallslega í samræmi
við félagatölu.
Jafnframt hvetur þingið til þess að
A.N. og lffeyrissjóðirnir á Norður-
landi standi fyrir kynningarátaki um
starfsemi og hlutverk lífeyrissjóð-
anna. Átakið hafi það að markmiði
að upplýsa launamenn á Norðurlandi
um þau mikilvægu réttindamál, sem
lífeyrismálin eru.
Ályktun um byggðamál
Eitt af megin markniiðum íslenskrar
verkalýðshreyfingar er barátta fyrir
efnahagslegu, félagslegu og menn-
ingarlegu jafnrétti, án tillits til búsetu
og þjóðfélagsstöðu.
Þessum markmiðum verður ekki
náð svo vel sé, nema fólki sé unnt að
velja sér búsetu, við eðlileg atvinnu-
leg skilyrði í hinum dreifðu byggðum
landsins.
Stefna stjórnvalda á hverjum tíma
hlýtur að ráða mestu um skipulag og
þróun byggðamála. Fram til þessa
hafa þau ekki mótað heildstæða
stefnu um skipan þessara máia. Stór-
felld byggðaröskun hefur orðið
undanfarna áratugi og flest bendir til
að enn mciri byggðaröskun sé fram-
undan, ef ekki verður brugðist við
með markvissum hætti.
Sú nauðsynlega stýring, seni sett
hefur verið á tvo aðalatvinnuvegi
okkar, bitnar fyrst og fremst á
atvinnulífi landsbyggðarinnar.
Samhliða slíkri stýringu og takmörk-
un á veiðum og landbúnaðarfram-
leiðslu var nauðsynlegt að móta
atvinnu- og uppbyggingarstefnu fyrir
landið til að vega upp þá röskun sem
þetta hefur valdiö.
Það er höfuðnauðsyn að ekki verði
dregið lengur að móta stefnu í þess-
urn efnum. Sú stefnumótun verður
að fela í sér endurskoðun á þeim
þáttum sem mestu ráða um afkoniu
byggðar í drcifbýli og þeim þéttbýlis-
kjörnum sem eru undirstaða þeirrar
verðmætasköpunar sem þjóðin lifir
á. Þessi stefnumótun skal byggja á
eftirfarandi meginatriðum.
1. Að auðlindir til lands og sjávar
séu ævarandi sameign þjóðarinnar.
2. Að engir eigi arfborinn eða sjálf-
tekinn rétt til þessara auðlinda.
3. Að það sé hluti af sjálfstæðis-
stefnu þjóðarinnar að sem mest af
landinu sé í byggð.
4. Að uppbygging atvinnulífs sé í
þágu þeirra markniiða að viðhalda
og treysta atvinnulíf hinna dreifðu
byggða.
Ályktun
21. þing A.N. mótmælir harðlega öll-
uni hugmyndum um breytingar á al-
mannatryggingalögunum, sem fela í
sér hækkun aldurstakmarka til töku
ellilífeyris. Réttur til ellilífeyris er
mannréttindamál sem verkalýðs-
hreyfingin hlýtur að standa vörð um.
Krafa hennar er að taka lífeyris geti
hafist við 65 ára aldur, ef launþegi
óskar þess.
Stefnt skal að því að lífeyrisaldur
verði lækkaður í áföngum. Tekju-
tenging lífeyris getur aftur á nióti átt
rétt á sér. ef þess er gætt að tekjuvið-
miðun sé réttlát.