Dagur - 18.11.1989, Qupperneq 4

4 - DAGUR - Laugardagur 18. nóvember 1989
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 1000 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 90 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 660 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
UMSJÓNARMAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON
BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON (Iþróttir),
KARL JÓNSSON (Sauöárkróki vs. 95-35960),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARI: KRISTJÁN LOGASON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Uppbygging stóriðju
og rirkjanaröð
Æ fleiri eru að átta sig á því hvaða afleiðingar það
hefði fyrir landsbyggðina í heild ef nýtt álver yrði
reist á suðvesturhorni landsins. Þá kæmi t.d. hug-
myndin um byggingu álvers á Eyjafjarðarsvæðinu
örugglega ekki til framkvæmda fyrr en í fyrsta lagi
eftir fjölmörg ár eða áratugi. í annan stað yrði þá
örugglega farið eftir þeirri virkjanaröð sem Lands-
virkjun hefur sett fram og kynnt var fyrir skemmstu.
Samkvæmt henni á ekki að ráðast í eina einustu
virkunarframkvæmd á Norðurlandi né Austurlandi
á næstu árum; öll uppbyggingin miðast við þarfir
suðvesturhornsins. Um leið og forsendur fyrir
stækkun álversins í Straumsvík voru brostnar, var
ljóst að baráttan stæði um það hvar nýtt álver
kæmi til með að rísa. Sú ákvörðun kemur til með að
ráða virkjanaröðinni.
Jóhannes Geir Sigurgeirsson, þingmaður Fram-
sóknarflokksins í Norðurlandskjördæmi eystra, lét
svo ummælt á kjördæmisþingi framsóknarmanna
um síðustu helgi, að þetta mál væri ef til vill
stærsta byggðamálið sem þjóðin stæði frammi fyrir
á næstu árum. „Ég horfi til þess með hryllingi ef
svo færi að álver af stærðinni 130-180 þúsund tonn
yrði byggt á suðvesturhorni landsins. Það myndi
auka enn á þann viðsnúning sem er hjá okkur í
byggðamálum í dag," sagði Jóhannes Geir við það
tækifæri. Vafalaust getur flest landsbyggðarfólk
tekið undir þau orð. Á það hefur verið bent að
Eyjafjörður er eina landsvæðið utan Reykjavíkur
og nágrennis sem getur tekið við svo stóru fyrir-
tæki sem álver er. En það er langt í frá hags-
munamál Eyfirðinga einna að nýtt álver rísi þar.
Það skiptir aðra íbúa Norðurlands verulega miklu
máli og ekki síður eiga íbúar Austurlands mikilla
hagsmuna að gæta, því staðsetning nýs álvers
ræður sem fyrr segir mestu um virkjanaröðina. Sú
ákvörðun mun í raun skipta alla landsmenn máli,
því með henni verða þáttaskil í byggðaþróuninni, á
annan hvorn veginn.
Norðlendingar eins og aðrir gera sér auðvitað
grein fyrir því að endanleg ákvörðun í málinu verð-
ur tekin af þeim aðilum sem ætla að byggja nýtt
álver á íslandi. Hins vegar verða Norðlendingar að
vera í viðbragðsstöðu ætli þeir Eyjafirði að koma til
álita þegar endanleg ákvörðun verður tekin. Þess
vegna er ánægjulegt að skynja hve samstaðan um
þetta mikla byggðamál hefur vaxið meðal Norð-
lendinga.
Dagur skýrði frá því í gær að Héraðsnefnd Eyja-
fjarðar, í samráði við bæjarstjóra á Eyjafjarðar-
svæðinu, hyggðist hefja viðræður við stjórnvöld
vegna breyttra forsendna í stóriðjumálum á ís-
landi. Slíkar viðræður nú eru nauðsynlegar og eðli-
leg afleiðing þeirra þáttaskila sem orðið hafa í mál-
inu. BB.
úr hugskotinu
Minn maöur
á Blönduósi
Pað vakti óneitanlega talsverða
athygli nú um daginn, þegar
einn frómur og framsækinn
Vestfirðingur vakti á því athygli
í kjaftaklúbbnum við Austur-
völl, að einn af rukkurum ríkis-
sjóðs, staðsettur í Húnaþingi
hefði trassað að gjalda keisara
sínum, það er að segja honum
Óla Gríms það sem honum bæri,
hefði látið undir höfuð leggjast
að gjaida þjóðinni, það er að
segja Reykjavík það sem henni
bæri að fá til síðari tíma útdeil-
ingar.
Elliheimili og
fataskápar
Okkar maður á Blönduósi, sem
reyndar er löngu landsþekktur,
ekki síst fyrir hið sérstaka vin-
fengi sitt við Stuðmenn (það er
annað én með suma kollega
hans), viðurkenndi fúslega að
líklega hefði hann farið nokkuð
frjálslega með þennann skatt
sem greiðast ætti keisaranum
syðra. Pað hefði bara vantað
peninga í elliheimilið á Skaga-
strönd og ýmis önnur þarfleg
verk heima í héraðinu. Framlög
frá þartilgerðum sjóðum syðra
hefðu barasta ekki borist, og
því hefði verið gripið til þessa
ráðs.
Nú þykir það varla nein
stórfrétt, þegar það spyrst að
einhver sem aðstöðu hafi til
skuli fara frjálslega með
almannafé, og er nýjasta dæmið
fréttin um lánið sem blessunin
hún Guðrún þingforseti fékk,
að hennar eigin sögn, meðal
annars til þess að hressa upp á
eigin fataskáp. En það sem vek-
ur athygli í sambandi við mál
sýslumannsins í Húnaþingi, er
einmitt það, að hann notar pen-
ingana sem hann fer svo frjáls-
lega með ekki í eigin þágu,
heldur til hinna þörfustu og
óumdeilanlegustu verka. Hann
er þarna ekki að reisa sér dýran
embættisbústað, redda laxeldis-
fyrirtæki fjölskyldunnar eða að
láta smíða eitt stykki frystitog-
ara handa fjölskylduútgerðinni,
hvað þá að birgja upp eigin
fataskáp og verða allt að því
virtur maður fyrir eins og dæm-
Reynir
Antonsson
skrifar
in hér að framan sanna. Heldur
var honum, ja, gott ef ekki hót-
að brottrekstri úr embætti, og
gott ef ekki ærumissi.
Afstæð eign
Annars kemur það manni eilítið
spánskt (ef til vill þar sem mað-
ur er nýlega kominn frá Spáni)
fyrir sjónir, að sá flötur skuli
hvergi hafa komið upp í allri
umræðunni um mál sýslu-
mannsins á Blönduósi, hvort
þessu héraði bæri ekki í raun-
inni siðferðilegur réttur til ráð-
stöfunar á þessum peningum,
þar sem þarna væri þeirra aflað
og þarna væru þeir greiddir.
Það var fyrir nokkrum árum
nokkur umræða einmitt um það
að landshlutarnir fengju sjálfir
að verulegu leyti ráðstöfunar-
rétt á þeim gjaldeyri sem þeir
öfluðu, en því miður hefur sú
umræða algerlega þokað fyrir
heimskulegri umræðu um það
hvaða verð Seðlabankinn eigi
að skrá á gjaldeyri, eða hvort
hann eigi yfirhöfuð að vera að
skrá eitthvert slíkt verð. Þetta
kemur að sjálfsögðu ráðstöfun-
arrétti á gjaldeyrinum nákvæm-
lega ekkert við, fremur en það
kemur kvótakerfinu við hvort
Nonni selur Óla eða Bjarna
kvótann sinn á okurverði.
Kjarni málsins er spurningin
hverjir eigi að hafa réttinn til
þess að ráðstafa tekjum, gjald-
eyrinum sem þjóðin aflar. Og
þessi spurning kann að vera
svolítið afstæð.
Það er auðvitað margtuggin
staðreynd, að landsbyggðin hef-
ur í tímans rás verið hrikalega
arðrænd, og sem atvikið í
Húnaþingi er bara lítð tákn um.
Hins vegar verður því ekki neit-
að að það eru ýmsir hlutir sem
þjóðin verður að leggja sameig-
inlega í kostnað til að viðhalda,
og alltof mikið af þessum hlut-
um er því miður staðsett í
Reykjavík. Mörgum þessara
hluta hefði mátt dreifa um
landið. Tökum dæmi. í stað
hinnar dýru og óhagkvæmu
Þjóðarbókhlöðu hefði mátt
reisa fjögur eða fimm látlaus en
vel búin Amtsbókasöfn sem
hvert um sig hefði getað staðið
að varðveislu sagnfræði- og
menningarverðmæta eigin
héraðs.
Að afla og eyða
Það er ekki svo lítið inni í
umræðunni líka þessa dagana,
að þeir sem afli gjaldeyrisins
skuli selja þeim sem honum
eyða á einhverju verði sem ráð-
ist af framboði og eftirspurn.
Enginn hefur þó fjallað um það
hvernig verðlagi til þeirra sem
bæði afla hans og eyða skuli
háttað. Þá vefst það nú örugg-
lega fyrir mörgum, að skilgreina
það svo vel fari hverjir það eru
sem afli gjaldeyris í þjóðfélag-
inu. Vitanlega sjómenn og fisk-
vinnslufólk er sagt, en það er
víst ekki fólkið sem strákpjakk-
ar á borð við Vilhjálm Egilsson
(mikið væri gaman að fara í
framboð gegn drengnum til að
loka á honum túlanum fyrst
fjölmiðlar gera það ekki), bera
fyrir brjósti, en hvað þá um
sjómannskonurnar til dæmis
eða fóstrurnar sem stuðla að því
í sjávarplássunum að halda
þessu gangandi svo að sjó-
mennirnir geti fiskað og kon-
urnar unnið í frystihúsinu. Afla
þær ekki óbeint gjaldeyris líka?
Við skulum í þessu sambandi
láta hér liggja á milli hluta sið-
ferðilegar spurningar á borð við
það hvort allir þeir sem afla
gjaldeyris eigi endilega að geta
gengið í hann og eytt að vild,
eða á hinn bóginn hvort þau til-
felli séu ekki til þar sem þeir
sem eyða gjaldeyri þjóðarinnar,
eða stuðla að eyðslu hans séu
ekki á stundum bæði vanmetnir
og vanlaunaðir.
Þjóðareign
í lögum um stjórn fiskveiða,
hinum alræmdu kvótalögum, er
ansi merkilegt ákvæði sem
segir, að fiskistofnar landsins
séu þjóðareign. Og ætli afrakst-
urinn, það er að segja gjaldeyrir
sá sem veiddur kvóti gefur af
sér, hljóti þá ekki að teljast
þjóðareign líka. í Ijósi þessa
verður gjörningur okkar manns
á Blönduósi að teljast órétt-
lætanlegur, en hann er engu að
síður afsakanlegur í ljósi
arðráns, og ekki síst þess mis-
skilnings sem bæði kom fram
hjá vestfirska þingmanninum,
og sólbrúna fararstjóranum
(góður fararstjóri í sólarlöndum
er aldrei sólbrúnn), að þjóðin,
hún sé sama og Reykjavík. Það
er misskilningur hjá Hemma að
Erró hafi gefið þjóðinni
málverk. Hann gaf þau Reyk-
víkingum. Og það er misskiln-
ingur hjá hinum bjórfjandsam-
lega Vestfjarðaþingmanni að
allir aurar sem þjóðin aflar þurfi
að fara um reykvíska sjóði og
kassa.