Dagur - 23.12.1989, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Laugardagur 23. desember 1989
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI,
SÍMI: 96-24222 ■ SÍMFAX: 96-27639
ÁSKRIFT KR. 1000 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ 90 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 660 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON.
RITSTJ.FULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON. UMSJ.MAÐUR
HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON. BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON (íþr.), KARL JÓNSSON (Sauðárkróki
vs. 95-35960), INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR PÓR HALLDÓRSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSM.: KRISTJÁN LOGASON. PRÓFARKAL.: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSH.: RlKARÐUR B. JÓNASSON. AUGLÝSINGASTJ.:
FRÍMANN FRÍMANNSSON. DREIFINGARSTJ.: HAFDÍS FREYJA
RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Fœðingarhátíð frelsara
mannkynsins
Þorláksmessa er dagur
mikilla anna. Þá eru flestir
að leggja síðustu hönd á
að fullkomna hina ytri
umgerð fyrir komu jól-
anna, ljúka jólatiltektinni,
ganga frá síðustu jóla-
pökkunum og skreyta hús
og híbýli. Mörgum finnst
sem umgerð hátíðarinnar
sé orðin full fyrirferðar-
mikil; að hið svonefnda
neysluæði setji orðið allt
of sterkan svip á jólahald-
ið. Um hver jól má heyra
þá gagnrýni að jólin séu
að fjarlægjast uppruna
sinn af þessum sökum.
Slík áminning er okkur
holl, þótt vart sé hætta á
því að boðskapur jólanna
sjálfra gleymist í öllu
amstrinu. Þrátt fyrir ver-
aldarvafstur og lífsgæða-
kapphlaup, gefa flestir sér
tíma til að staldra við á jól-
um og hugleiða boðskap
þessarar aðalhátíðar
kirkjuársins.
Jólin eru fæðingarhátíð
frelsara mannkynsins og
innihald þeirra er friður á
jörð. Aldrei verða spurn-
ingar um réttlætið og
ranglætið í heiminum
áleitnari en einmitt á
jólum, spurningar um það
hvort við höfum gengið til
góðs götuna fram um
veg; hvort við höfum lagt
okkar af mörkum til að
rétta þeim hjálparhönd
sem minna mega sín.
Varnarleysi lítilmagnans
kemur okkur öllum við,
þótt margir gleymi oft að
sýna samkenndina í verki.
„Eigi skulu þér hræð-
ast, sjáið, því að ég boða
yður mikinn fögnuð, þann
er sker öllum lýð, því í dag
er yður lausnarinn fædd-
ur, sá að er Kristur Drott-
inn, í Borg Davíðs." (N.t.
Odds 1540.) Þessi kjarni í
boðskap jólanna á að
veita okkur öllum mátt og
áræði til að sigrast á eigin
erfiðleikum og hjálpa öðr-
um og vera okkur leiðar-
ljós í lífinu. Hátíð Jesú-
barnsins er hátíð allra
barna, líka þess barns
sem býr innra með okkur
sem fullorðin erum. Á
slíkri hátíð skulum við
vera minnug þess að börn-
in læra af okkur, - hvort
heldur það eru jólasiðir
eða annað. Látum boð-
skap jólanna móta dagfar
okkar allar stundir, þá
mun okkur vel farnast,
bæði sem einstaklingum
og þjóð. Með ósk um að
svo megi verða árnar Dag-
ur lesendum sínum og
landsmönnum öllum gleði-
legra jóla. BB.
Að þvælast rvrir
Fastir í sama fari
Pað er furðulegt að ráðherrar þriðja flokksins og hins
vinnandi manns setji sig svo ákveðið á móti aukningu
atvinnulífs og þjóðartekna. Enn sérkennilegri verður
þessi afstaða þegar horft er til vandamála sem þeir eiga
sjálfir við að glíma hver í sínu ráðuneyti. Forysturáð-
herra þriðja flokksins sér ekki fram á að geta afgreitt
hallalaus fjárlög næstu árin. Hann stendur frammi fyrir
þeirri staðreynd að skerða verður velferðarþjóðfélagið
á íslandi og einnig að hækka álögur á einstaklinga. Og
spyrja má hverjir eiga að greiða aukna skatta þegar
tekjur lækka og færri hafa vinnu. Næsti ráðherra þriðja
flokksins heldur utan um deyjandi atvinnuveg. Ég segi
deyjandi, því bændum mun fækka á næstu árum og það
leiðir af sér að færri hafa einnig viðurværi af úrvinnslu
afurða og þjónustu við sveitir. Því verður að spyrja
hvað annað komi í staðinn fyrir loðdýr og laxeldi.
Menntun og menning
Síðasti ráðherra þriðja flokksins hefur með uppeldi
þjóðarinnar að gera. Stundum er eins og gleymist að
greiða þarf fyrir menntun og það sem stundum er köll-
uð menning. Margsetnir skólar, að hruni komið Þjóð-
minjasafn, hriplekt T>jóðleikhús og harmsaga Þjóðar-
bókhlöðu eru allt dæmi um menningarþætti sem við
viljum hafa en höfum ekki ráðið fyllilega við. Fleira
mætti telja þegar menntun og menningarlíf þjóðarinnar
er annars vegar.
Ég held að allir viðurkenni að stóriðja ein og sér á
ekki að standa undir íslensku þjóðfélagi. En hún á að
vera einn þáttur af fleirum til að treysta fjölbreytni
tekjuöflunar og draga úr þeim sveiflum sem við þekkj-
um og hafa komið sér misvel fyrir marga. Pví er til
umhugsunar af hverju þessir þrír ráðherrar virðast
leggjast svo hart gegn áformum um byggingu stóriðju.
Vilja þeir landi og þjóð ekki vel eða eru þeir svo fastir
í fornu hugarfari að nýjar aðstæður og knýjandi þarfir
um fjölbreyttara atvinnulíf og stöðugri þjóðartekjur fá
þeim eigi haggað?
Fyrir tveimur árum voru góðar horfur í efnahagsmál-
um. Kaupmáttur launa jókst um 23% og hlutur hans í
þjóðartekjum fór upp í 72% á árinu 1988. Menn fjár-
festu, keyptu og undu glaðir við sitt þegar þeir höfðu
skrifað undir skuldbindingarnar hjá fjárfestingar- og
kaupleigufyrirtækjunum. Menn trúðu nefnilega að
svona myndi þetta halda áfram og það korn ekki í ljós
fyrr en áramótauppgjörin lágu fyrir að enginn hagnaður
hafði orðið á rekstri fyrirtækja á þessu góða ári.
Góðærið hefur nú snúist í andhverfu sína. Einkenni
kreppu teygja anga sína um allt þjóðfélagið. Fyrirtækin
verða gjaldþrota eitt af öðru. Önnur fækka störfum.
Hin þriðju sameinast. „Hagræðingin“ skilar fólki, sem
ekki veit lengur hvað það á að gera, og reikningar fyrir
lífsbjörg þess hrúgast á borð atvinnuleysissjóða og fé-
lagsmálastofnana. Við þessar aðstæður vaknar aukinn
áhugi á samningum við erlend fyrirtæki um að koma á
fót stóriðju. Par er bæði um stækkun álversins í
Straumsvík eða byggingu annars vers á þeim slóðum að
ræða og einnig er reynt að fá aðila til samstarfs um stór-
iðju á landsbyggðinni. Ýmsir þeir, sem talið hafa var-
hugavert að fara of langt inn á þessa braut atvinnumála
og jafnvel horft beint aftur af öxlinni þegar hún hefur
borið á góma, eru farnir að horfa fram á veginn. Þar má
fyrst og fremst nefna forystu verkalýðshreyfingarinnar í
landinu. Hún treystir sér ekki til að horfa sífellt upp á
aukið atvinnuleysi og þá hættu að við festumst í sama
fari og margar Evrópuþjóðir, þar sem „hæfilegt" at-
vinnuleysi virðist jafn sjálfsagt og árstíðaskipti eða dag-
ur og nótt.
Flóknir samningar
Pótt flestir vilji halda góðærisþjóðfélaginu til haga er
ekki einhugur um að auka hlut stóriðjunnar. Á fundi
sem ráðherrar „þriðja“ ríkisstjórnarflokksins héldu
nýverið töldu þeir allar viðræður við samstarfsaðila um
stóriðjuframkvæmdir mun skemmra á veg komnar en
haldið hefur verið fram. Rétt er í því sambandi að
minna á að iðnfyrirtæki standa ekki í biðröðum við
landamæri til að fá að komast inn fyrir með rekstur
sinn. Pað gildir ekkert síður um okkur en aðra. Lönd
berjast mikið fremur um fyrirtækin og ganga misjafn-
lega langt til að fá þau til samstarfs. Pví gefur auga leið
að einhverju verður að fórna fyrir samstarf. Pað má
einnig minna á að samningar um byggingu stóriðju eru
flókin mál og tímafrek að fást við. Ekki síst ef þeir
snerta marga aðila í einu eins og um er að ræða í tilfelli
Atlantalhópsins. Því má deila uin hvernig slíkar viðræð-
ur standi á hverjum tíma en upplýsingar urn vilja til
fjárfestinga á íslandi Iiggja fyrir.
Að þvælast fyrir?
í sambandi viö málflutning ráðherra þriðja flokksins á
fyrrnefndum fundi vaknar spurning um við hvað þeir
hafi átt. Miðað við það ástand sem ríkir í efnahagsmál-
um okkar og engin leið er til að sjá fyrir endann á,
mætti ætla að ráðamenn þjóðfélagsins væru ákveðnir í
að leita allra leiða til að auka fjölbreytni atvinnulífs og
eftir Þórð Ingimarsson.
treysta undirstöður þess. Svo virðist þó ekki vera.
Fyrirvarar þessara þriggja manna einkenndust af atrið-
um sem ekki er unnt að skilja á annan veg en að þeir séu
á móti þessum atvinnuþætti og ætli sér að berjast gegn
honum eða þvælast fyrir þegar ganga á frá samningum
við erlend fyrirtæki.
Öaðgengilegir fyrirvarar
Ráðherrar þriðja flokksins gerðu í fyrsta lagi kröfu um
íslenskt forræði. Það er ekki unnt að skilja á annan veg
en að um íslenska meirihlutaeign verði að ræða. Það
eitt nægir til að skilgreina hug þeirra því það fjármagn
sem þarf er ekki til á íslandi og er af þeirri stærðargráðu
að íslenska þjóðfélagið stæði tæpast undir kostnaði við
að taka það að láni er það bættist við þær erlendu skuld-
ir sem fyrir eru. Ef við höfum efni á að leggja slíkt fé
fram ætti ekki að vera vandasamt að leysa loðdýra- og
fiskeldisflanið og hreinsa þá blóðugu slóð. í öðru lagi
gerðu þeir kröfu urn eitthvað sem þeir kölluðu hag-
kvæmni íslendinga en skilgreindu ekki nánar. Er það
ekki hagkvæmni fyrir okkur að selja orku fallvatnanna?
Eðlilega ntá deila um orkuverð og við verðum að gæta
þess að gefa ekki með þeirri auðlind. En við verðum
einnig að lúta því að samningar fara eftir lögmálum
markaðar og því ekki unnt að setja fast verð á hvern
foss. Er hagkvæmni ekki einnig fólgin í þeim atvinnu-
tækifærum sem stóriðja leiðir af sér? Er ekki hag-
kvæmni í skattagreiðslum til hins opinbera og sveitar-
félaga? Er ekki hagkvæmni í hverri hagnaðarhlutdeild
sem um semst? Hvað eiga ráðherrarnir við? Vilja þeir
að lagðar verði fram svo harðar kröfur að fyrirfram sé
vitað að ekki verði gengið að þeim og á þann hátt heyri
öll áform um stóriðju sögunni til? 1 þriðja lagi ræddu
þeir um hvort ekki gæti verið skynsamlegt að nýta ís-
lenska orku á annan hátt. í því sambandi verður að lýsa
eftir með hvaða hætti það ætti að vera. Ánægjulegt væri
að vita til þess að við gætum komist að betri sölusamn-
ingum um orku fallvatnanna en væntanlega nást í samn-
ingum um stóriðju á íslandi og þeirri sölu fylgdi ekki
minni atvinnustarfsemi en tveimur stóriðjum, annarri
við Straumsvík en hinni á Norðurlandi. Gallinn er hins
vegar sá að ráðherrar þriðja flokksins eru að ræða um
nýtingaráform sem ekki eru til. Því nefndu þeir enga
kosti málefninu til stuðnings.