Dagur - 18.04.1990, Side 4

4 - DAGUR - Miðvikudagur 18. apríl 1990
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SfMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 1000 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 90 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 660 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
BLAÐAMENN:
JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþróttir),
KÁRI GUNNARSSON (Sauðárkróki vs. 95-35960),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARI: KRISTJÁN LOGASON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RlKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Gjöf sem bera mun
ávöxt um ókomna tíð
Frú Vigdís Finnbogadóttir, forseti íslands,
varð sextug á páskadag. Hinum ástsæla þjóð-
höfðingja okkar var margvíslegur sómi sýnd-
ur á afmælisdaginn, svo sem vera ber. Sú gjöf
til frú Vigdísar sem kemur til með að lifa
lengst í manna minnum og bera mestan
ávöxt er vafalaust sérstakur sjóður sem
stofnaður hefur verið til heiðurs forsetanum.
Undirbúningur að sjóðsstofnuninni hefur
staðið í nokkrar vikur og hafa margir lagt
hönd á plóginn. Peninga í sjóðinn hefur verið
aflað með því að safna áskrifendum að Yrkju,
sérstöku afmælisriti til heiðurs frú Vigdísi
Finnbogadóttur. Allur ágóði af útgáfunni
verður lagður í þennan sjóð, sem að ósk for-
setans sjálfs verður færður íslenskri æsku til
þess að hún rækti land sitt. Þessi sjóður er því
jafnframt gjöf forsetans til landsins. Stefnt er
að því að sjóðurinn verði svo öflugur að hann
geti um ókomin ár staðið straum af kaupum á
trjáplöntum handa öllum grunnskólabörnum
í landinu á hverju vori. Að lokinni níu ára
grunnskólagöngu ætti hver unglingur að
upplifa það að sjá ungar plöntur, er hann
gróðursetti við upphaf náms, vera öflug tré
og hann hefði fylgst með vexti þeirra og
þroska.
Það er vel til fundið að heiðra frú Vigdísi
Finnbogadóttur með þessum hætti á sex-
tugsafmæli hennar. Á gifturíkum embættis-
ferli hennar hefur landið og þjóðin, menning
okkar og umhverfi, verið henni ofarlega í
huga. Ekki síst hefur hún látið landgræðslu-
málin til sín taka og hvatt þjóðina til dáða á
þeim vettvangi. Frú Vigdís hefur hvatt okkur
til að elska og virða landið okkar og sýna þá
ást og þá virðingu í verki með því að græða
það upp og gera það enn fegurrra og búsæld-
arlegra en það er. Sjóðurinn sem æska lands-
ins hlýtur að gjöf frá forseta vorum og þjóð-
inni allri markar viss þáttaskil í uppgræðslu-
starfinu. Hann gæti hæglega orðið tákn nýrra
tíma í umgengni okkar við landið og markað
upphaf nýrrar og samfelldrar sigurgöngu á
sviði landgræðslu og skógræktar.
Sú hvatning sem í sjóðsstofnuninni felst og
sú hugmynd að láta æsku landsins gróður-
setja plöntur ár hvert og fylgjast með vexti
þeirra og viðgangi, er dæmigerð fyrir lífsvið-
horf frú Vigdísar Finnbogadóttur. Hún hefur
nú, með dyggum stuðningi almennings, fært
landinu varanlega gjöf sem bera mun ávöxt
um ókomna tíð. BB.
Stelpnabekkir og strákabekkir -
eða - strákabekkir með stelpum
í skólanum er lagður grunnur að fram-
tíð fólks. Börn og unglingar hljóta þar
menntun, sem á að koma þeim til
manns. í þjóðfélagi sem er í sífelldri
þróun má skólinn alls ekki staðna,
hann verður að fylgjst með þróuninni
og helst að vera á undan þegar um já-
kvæða þróun er að ræða. En hvað er
jákvæð þróun og hver metur það?
Konur og karlar hafí
jafna möguleika
Meðal þeirra markmiða sem stefnt er
að í okkar þjóðfélagi, og sem fólk flest
er að verða sammála um að sé jákvæð
þróun. er að konur og karlar standi
jafnt að vígi hvað varðar áhrif, laun og
kjör og aðra umbun fyrir unnin verk.
Lengi vel hefur verið litið svo á að ef
konur vildu ná sama rétti og karlar
þyrftu þær að aðlaga sig að þeirra
aðstæðum. Þannig hafa aðstæður karla
verið viðmiðunin, hið eðlilega og eftir-
sóknarverða, fyrir bæði kynin. A allra
síðustu árum hefur sú skoðun rutt sér
til rúms að bæði konur og karlar eigi að
hafa sama rétt, jafnvel þótt aðstæöur
séu mismunandi. Einnig hefur vaxið
skilningur á því að til að ná jafnri
stöðu. jafnrétti og jöfnum áhrifum
kynjanna þurfi að beita aðgerðum og
jafnvel svokölluðum tímabundnum
forréttindum til handa konum. Eitt af
því sem hefur sýnt árangur í því sam-
bandi er svokölluð kvennakennsla og
aðskilnaður kynjanna tímabundið og/
eða staðbundið I skólum (sem og víða
annars staðar). Það er gert til að bæði
kynin geti unnið rneð og áttað sig á sín-
um sérstöku eiginleikum, notið sín, án
samanburðar við og tillits til hins
kynsins.
Strákar fá meiri athygli
en stelpur
Strákar I skólum eru mun athafnasam-
ari en stelpur. Ótal rannsóknir á
Norðurlöndunum og víðar sýna að
strákar ná athygli kennaranna mun bet-
ur en stelpur. Kennarinn hefur orðið
mestan hluta tímans eða u.þ.b. %
Valgerður H. Bjarnadóttir.
kennslustundarinnar. Þann tíma beinir
hún/hann athyglinni mun meira að
strákunum en stelpunum. Meðfylgj-
andi mynd sýnir tímaskiptingu í dæmi-
gerðri kennslustund, í meðalbekk með
u.þ.b. 20 krökkum af báðuni kynjuni í
nokkuö jöfnum hlutföllum. Þar sést
glöggt hve virkni stelpnanna er lítil,
þær tala (eru virkar) aðeins um M hluta
tímans. Anne-Mette Kruse er kennari
og stundar rannsóknir við danska
kennaraháskólann. Hún hefurgert ótal
rannsóknir á samskiptum og stöðu
kynjanna í skólum. I einni dæmigerðri
kennslustund í 7. bekk í dönskum
skóla, kom í Ijós að strákarnir (10
strákar) tóku til máls 61 sinni, þar af 10
sinnum án þess að vera spurðir. En
stelpurnar (10 stelpur) 21 sinni og alltaf
sem viöbrögð við spurningu kennarans.
Vissulega er þetta misjafnt eftir bekkj-
um og svolítið misjafnt eftir fögum og
aldri. Það má einnig finna mismun milli
landa, en ekki verulegan.
Alison nokkur Kelly hefur tekið
saman niðurstöður 81 rannsóknar (að-
allega breskra og bandarískra) og þær
sýna allar að stelpur eru minna virkar
en strákar, og fá minni athygli (bæði
neikvæða og jákvæða), sérstaklega í
eldri aldurshópum og í raungreinum.
Hennar úttekt sýnir að karlkennarar
mismuni meira en kvenkennarar, en
aðrar rannsóknir (norrænar) sýna sömu
hlutföll hjá kennurum af báðum
kynjum. Kennarar sem hafa sótt nám-
skeið um stöðu kynja í skólum mis-
muna minna en aðrir.
Þegar strákar eru
viömiðunin lenda
stelpurnar á skjön
Til að þessi hlutföll breytist stelpunum
í hag þurfa þær að vera verulega miklu
fleiri en strákarnir, og séu strákarnir í
yfirgnæfandi meirihluta getur vont
versnað. Þannig má fullyrða að skólinn
veiti strákum meiri og e.t.v. betri þjón-
ustu en stelpum. Venjulegur bekkur er
því í raun strákabekkur, þó stelpur séu
til staðar. Því til stuðnings má einnig
nefna að hingað til hefur kennsla í ótal
greinum, s.s. sögu, eðlisfræði, stærð-
fræði o.fl. greinum verið miðuð nær
eingöngu við stráka, þar sem viðfangs-
efnin í þessum greinum eru tekin úr
„heimi“ karla, en ekki kvenna.
Stelpnakennsla/
strákakennsla
Tilraunir með að breyta þessum áhersl-
um. þ.e. breyta innihaldi námsgreina
og breyta kennsluaðferðum þannig að
meira tillit sé tekið til þarfa og áhuga-
sviðs stelpna hafa gefið góðan árangur.
Námsárangur beggja kynja hefur batn-
að og áhugi aukist. Meðal þess sem
reynt hefur verið er að skipta í bckki og
hópa eftir kynjum, þannig að stelpur
og strákar séu út af fyrir sig uni tíma,
ýmist í einstökum fögum eða bekkjum.
Anne-Mette Kruse hefur rannsakað
árangur bæöi af breyttu innihaldi
kennslunnar og skiptingar eftir
kynjum. Hefinar niðurstöður eru í
samræmi við niðurstöður BRYT-verk-
efnisins en á vegum Brjótum múrana -
BRYT hafa bæði í Svíþjóð, Danmörku
ög Finnlandi verið gerðar tilraunir með
kvennakennslu og kvennabekki.
í stuttu máli má fullyrða að bæði
Örfá orð uin álver
Ég hef oft og einatt furðað mig á
því hversu fjölmennur hópur ey-
firskra íbúa er áfjáður í að álver
rísi við Eyjafjörð. Hafa þeir hug-
leitt eftirfarandi?
1. Hvað gerist meðan á byggingu
álvers stendur?
2. Hvað gerist á næstu 10 árum
eftir að álver hefur verið gang-
stett?
3. Hvað gerist til lengri tíma
litið?
I. Meðan á byggingu álvers
stendur verður atvinnuleysi úr
sögunni hjá flestum starfshópum
á svæðinu sem getur talist til hins
góða ásamt tímabundinni veru-
legri fólksfjölgun. Á móti kemur
að vinnuafl sogast frá ýmsum
atvinnu- og starfsgreinuni sem
ekki hafa fjárhagslegt bolniagn
að bjóða það sama og í boði
verður við byggingu álvers. Hluti
þessara manna fær svo e.t.v. föst
störf hjá verksmiðjunni til fram-
búðar. Fólksfjölgun umfram það
sem yrði hvort sem álver rísi hér
eða ekki yrði því ekki nema brot
af þeim starfsfjölda sem verk-
smiðjan þarf endanlega. Undir
þennan lið má nefna þá óæski-
legu efnahagslegu kollsteypu sem
af þessu leiðir og gildir þá einu
hvar álver er reist.
2. Áður en 10 ár eru liðin frá
gangsetningu álvers má ætla að
landbúnaður verði úr sögunni
bæði í Arnarnes- og Árskógs-
hreppi og að hluta til í Glæsibæj-
arhreppi vegna langvarandi út-
blástursmengunar jafnvel þó um
vothreinsun verði að ræða. Ál-
furstarnir yrðu að sjálfsögðu
skikkaðir til að setja upp slíkan
búnað við eyfirskar aðstæður en í
staðinn má ætla að þeir krefjist
lægra raforkuverðs en nokkru
sinni eða annarra samsvarandi
fríðinda og hver verður þá hinn
efnahagslegi ávinningur þegar
við þurfum svo að sökkva okkur
ennþá dýpra í fen erlendra
skulda. Nei stjórnmálamenn flýt-
ið ykkur hægt. Auðlegð okkar í
fallvötnunum hleypur ekki frá
okkur þó að hún renni að vísu til
sjávar. Innan tíðar getum við
með nú óþekktum aðferðum flutt
út raforku á margföldu því verði
sem væntanlegir álframleiðendur
sættast á að greiða.
3. Til lengri tíma litið, eykst
mengunin í þessum langa, mjóa
lirði þegar saman fer mengun frá
200 þús. tonna álveri og útblástur
biíreiðanna. Ég hrekk oft við, þó
ekki hafi verið nema eins dags
stilla að sjá mengunarslæðuna
sem umlykur Akureyri þegar
horft er frá Moldhaugnahálsin-
um. Þess vegna held ég að mikil
fólksfjölgun hér á svæðinu sé
ekki æskileg að sinni. Ekki fyrr
en búið er að draga verulega úr
þeirri mengun sem fyrir er. Þá
geturn viö viðhaldið og aukið á
þá ímynd sem erlendir ferða-
menn hafa uni hreint og ómeng-
að ísland. Þessi ímynd er margra
milljarða virði en hún glatast
fljótt ef við látuni þessa ferða-
menn sjá og heyra að við tökum
þátt í að draga úr mengun í Aust-
ur-Evrópu, en köllum svo á sama
tíma yfir okkur 200 þús. tonna
álver og staðsetjum það svo í
þokkabót á versta stað á landinu
bæði landfræði- og veðurfarslega
séð. Nei, byggjum heldur upp
stóriðju í matvælaframleiðslu
eins og Árni Steinar hefur bent á.
Framleiðum tilbúna rétti úr sjáv-
arfangi og landbúnaðarvörum.
Tökuni dilkana beint af fjalli og
færum til slátrunar án viðkomu á
ræktuðu landi og framleiðum
„hágæðavöru" til útflutnings.
Þegar við höfum skapað þá