Dagur - 03.07.1990, Blaðsíða 14

14 - DAGUR - Þriðjudagur 3. júlí 1990
Yoga og hugleiðsla
6. - 8. júlí
• Helgamámskeið á Akureyri
• Endumæring hugar og líkama
• Reynsla sem nýtíst þér í dagsins önn
• Leiðbeinandi er Síta
Skráning, bœklingar og nánari upplýsingar hjá Önnu.
Stmar: (96)27678 og 21772, daglega.
PÓST- OG
SlMAMÁLASTOFNUNiN
Utboð
Tilboð óskast í smíði og fullnaðarfrágang póst- og
símahúss á Bakkafirði.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu fasteignadeild-
ar Pósts og síma, Pósthússtræti 5, 3. hæð gegn
skilatryggingu kr. 20.000,-. Tilboð verða opnuð á
skrifstofu umsýsludeildar Pósts og síma, Landsíma-
húsinu v/Austurvöll fimmtudaginn 12. júlí 1990 kl. 11
árdegis.
Póst- og símamálastofnunin.
UTBOÐ
VEGAGERÐIN
Styrking Norðurlandsvegar
um Bólstaðahlíðarbrekku 1990
Vegagerð ríkisins óskar eftir tilboðum í
ofangreint verk.
Lengd vegarkafla 5,6 km, magn 10.600
rúmmetrar.
Verki skal lokið 15. september 1990.
Útboðsgögn verða afhent hjá Vegagerð
ríkisins í Reykjavík (aðalgjaldkera) og á
Sauðárkróki frá og með 2. júlí 1990. Skila
skal tilboðum á sömu stöðum fyrir kl. 14.00
mánudaginn 16. júlí 1990.
Vegamálastjóri.
Kennarar!
Kennara vantar í grunnskóla Svalbarðsstrandar
í alm. kennslu yngri barna, hannyrðir og mat-
reiðslu.
Örstutt frá Akureyri.
Nánari uppl. veita skólastjóri í síma 96-26125 eða
96-24901, eða formaður skólanefndar í síma 96-
27910 eða 96-26866.
Skólanefnd.
AKUREYRARBÆR
Umsjónarmenn
félagsmiðstöðva
Lausar eru til umsóknar eftirtaldar stöður:
Umsjón með félagsmiðstöðinni í Lundarskóla -
hálf staða. - Umsjón með nýrri félagsmiðstöð í
Síðuskóla - hálf staða.
Umsóknarfrestur er til 1. ágúst.
Launakjör samkvæmt kjarasamningi STAK og
Akureyrarbæjar.
Umsóknareyðublöð fást í Starfsmannadeild,
Geislagötu 9.
Upplýsingar um starfið eru veittar á skrifstofu
íþrótta- og tómstundaráðs, Strandgötu 19 b, sími
22722 og hjá starfsmannastjóra Akureyrarbæjar í
síma 21000.
Starfsmannastjóri.
_ Minningar- og kveðjuorð:
Tf Friðrik Vilhjálmur Grímsson
bóndi, Rauðá
Fæddur 26. júní 1903 - Dáinn 9. júní 1990
Bújörðin Rauðá í Ljósavatns-
hreppi blasir við umferð austan
Skjálfandafljóts þar sem Goða-
foss er: Allbreitt landsvæði vafið
grasi neðan frá jökulfljótinu á
mörkum þriggja hreppa upp
brekkur Fljótsdalsheiðar til 200
metra hæðar yfir sjó stendur
bærinn. Áfram upp og drjúglangt
austur um víðáttuland Fljóts-
heiðar; það er Rauðárland.
Algróið, þar sem fjallagrös voru
sem matarbúr fyrr og leynist jafn-
vel veiðivatn. „Vegna þess hvað
bærinn stendur hátt er útsýnið
vítt og blasir við Ljósavatns-
skarðið og héraðið allt frá sjó til
öræfa“, segir Jón í Ystafelli í
sinni Þingeyjarsýslulýsingu. Frá
Rauðá sér niður til gljúfranna þar
sem Goðafossúðinn stígur uppúr,
og þar sem eitt sinn bjó sakamað-
ur sér skjól í skúta og góðhjarta
húsfreyjan á Rauðá færði honum
vistir með leynd. Það sér líka um
skarðið til Vaðlaheiðar og í fjöll-
in vestan Eyjafjarðar og höfuð-
bólið Ljósavatn og samnefnt
vatnið sem speglar skógarhlíðina
sem þjóðvegurinn liggur hjá,
þegar þannig viðrar. Rauðárland
var svo rúmt og grösugt að það
mátti sjá af erfðafestulandi til
Fosshóls þegar það býli reis til
varanlegrar og þjóðkunnrar
frægðar rétt fyrir 1930 og Sigurð-
ur Lúther gerði staðinn kunnast-
an þar rétt gegnt Goðafossi, sem
enn endist þótt þar séu aðrir sem
veita forsjá; gamla kaupfélagið
og nýtt fólk flutt á staðinn sem
hlúir að velferð manna og allir
vænta sér góðs af.
Á Rauðá bjuggu hjónin Grím-
ur Friðriksson og Ingibjörg Jóns-
dóttir frá 1902-1938. Grímur var
utan búsýslu sinnar þjóðhaga
smiður, bæði á tré og járn. Hann
var bróðir Jónasar Jónssonar frá
Hriflu, þó ekki væru nema hálf-
bræður, og Ingibjörg var bróður-
dóttir Björns Jóhannssonar
bónda á Ljósavatni, sem smíðaði
kirkjuna þar og stóra íbúðarhús-
ið, og líka var Jón, faðir Ingi-
bjargar, smiður sem bjó bæði á
Rauðá og Holtakoti. Friðrik Vil-
hjálmur Grímsson hét hann fullu
nafni, húsbóndinn á þessari góðu
jörð á árunum 1938-1970 með
sinni góðu konu, Hólmfríði Hall-
dórsdóttur, sem fædd var á Stöng
í Mývatnssveit 11. september
1908.
Góð og gjöful er sú minning
frá æsku þegar þau Villi og Fríða
léku á hljóðfæri saman, fiðlu og
orgel, og fóru yfir heiði á milli
sveita og spiluðu fyrir dansandi
fólk. Sú tónlist var ekki hættuleg
heyrn manna sakir hávaðaláta og
þurfti ekki eyrnahlífar. Hólm-
fríður dó fyrir aldur fram frá sínu
fólki hinn 12. apríl 1983 á sjúkra-
húsi, eftir nokkurra ára vanheilsu
og fötlun og var jarðarför hennar
gerð á Ljósavatni síðasta vetrar-
dag þess árs. Börn þeirra Rauð-
árhjóna eru: Grímur, kvæntur
Sögu Jónsdóttur og eiga þau tvö
börn og búa á Rauðá; Þórhildur,
sem býr með manni sínum Gunn-
ari Marteinssyni á Hálsi í Kinn og
eiga þau fimm börn; Erlingur,
fjölhæfur handverksmaður og
bóndi á Rauðá og Hreinn, sem er
tæknimenntaður atvinnumaður í
Reykjavík.
Guðný Sæmundsdóttir kom sjö
ára telpa að Rauðá og varð fóst-
urdóttir þeirra Ingibjargar og
Gríms og því fóstursystir þess
þekkta Villa á Rauðá, sem ætlun-
in var að nefna frekar til sögunn-
ar.
Friðrik Vilhjálmur hét hann
fullu nafni, þó lítt væri gripið
nema til annars og oftar ekki að
fullu. Hann var snemma og
reyndar nlla tíð mikill atgervis-
maður, sem best sýnir mynd af
honum ungum, en hann sat sjald-
an fyrir hjá myndasmið. Kunnug-
ir vissu hann skarpgreindan en
mikinn innra með sér af skaps-
munum en þó drengskap og
fágætlega listrænan. Lék mjög
vel á orgelið sitt góða, sem hann
lærði til hjá Jóni Pálssyni í
Reykjavík, þegar hann annars
fórnaði einum vetri þar til náms í
Samvinnuskóla Jónasar Jónsson-
ar, frænda síns. Því má lauma hér
að, að konan mín hún Friðrika
og Vilhjálmur eru bræðrabörn
svo mér má síst verða að mis-
gjöra í nokkru gagnvart honum,
en oft sátum við saman að tali hin
síðustu ár, ef ég tafði hann frá
rennismiðjunni, sem auðgert var.
Og við ræddum stundum um lög-
málin. Víst kom mér á óvart, svo
þrekmikill sem var, að hann
skyldi þurfa að beinbrotna og
líða aðra kvöl og bágindi og fá
ekki að ljúka verki sem hann
hafði nærri því boðið heim. Ég
get varla flokkað undir miskunn
neitt af því, síst þess almáttka.
Þó heimilsró og nokkur sálar-
friður verndaði Vilhjálm frá um-
stangi og vafstri sveitar- eða
þjóðmála, sem mörgum virðist
valda óróleika og sumum full-
nægju, svo hjálpsamur sem hann
var grönnum og gangandi var
hann þó allmörg ár formaður
Búnaðarfélagsdeildar í sinni
sveit, sem hann hafði tekið við af
föður sínum, en lengur var hann
þó í forsvari fyrir lestrarfélag sitt,
keypti því bækur og batt þær eig-
in hendi og sendi á göngu um
svæðið, gætti þeirra síðan riúmer-
uðum í skáp í bæ sínum.
Ég átti þess eitt sinn kost að
ganga með Vilhjálmi um hans
fjölskrúðuga Rauðárbæ og síðast
með Erlingi syni hans. Þetta er
líkast og ganga um fjögurra og
reyndar fimm kynslóða ræktun-
ar-, framleiðslu- og menningar-
lönd. Niðri í djúpi jarðar má
finna hluta af gömlu kjallarafjósi,
hlaðið úr strógrýti, þar sem
björgin hafa fengið „andiit“ af
höggum setthamars hjá Jóni,
langafa nútímans; þeir kunnu þá
til verka að gera réttan flöt á
kletta í grunni. Þar niðri má finna
blöð og bókfell eins og væru frá
trúaðra ög leyndri tíð en ofar rís
bærinn með hinum miklu
ummerkjum andans, sem rís upp
til guðs sem gaf hann.
Frá hinum fögru skýjaborgum
húsbóndans birtast myndir og
málverk um veggi, með skyggni-
gáfu og skapandi list lífs-
reynslunnar sjálfrar. Þannig varð
það líka með bæina og önnur hús
sem hann byggði og víða má sjá,
því hálft var stundum verk hans
rið að byggja fyrir fólk. Búskap-
ur var eins konar félagsbú við
hans annan mann.
Hin síðustu tuttugu ár eða svo
voru afrek Vilhjálms á Rauðá
mikil að endurgera innri veruleik
bæja. Það runnu sem á færibandi
hinir sundurleitustu húsmunir til
viðgerðar á Rauðá, eins konar
þjóðarsátt fór fram í viðgerðar-
stofu. Aftur hurfu heim til sín
með æskublæ hin gömlu skatthol,
stofuorgel, slaghörpur, kommóð-
ur, rekkjur og rennismíði, eða
málmmunstruð sigurverk svo
nærsýnum þótti naumast einleik-
ið og nútíminn fer að hluta til að
meta sitt erfðafé og gæta fremur
en glata. Hér er jafnvel lærdóm
að fá í öfgafullu og ógætnu þjóð-
lífi, sem eyðir um efni fram.
Kunnugir vita að Þórhildur, eina
systirin, átti margar ferðir til föð-
ur sfns að gefa kúptum kistulokj-
um yfirbragð rósa og tákna, mé^
hugkvæmni sinni og ofurlítiþ
skjálfandi handstyrk listamanná.
Kunnugir vita líka að hann
Kormákur, sá ljúfi drengur, sem
ekki var kallaður fóstursonur en
óx þar upp sína æsku og hús-
bóndinn hafði orðin um: „jafn-
góður smiður og við“; hann er
mjög í huga gamals manns sem
hér er enn að skrifa.
Þó nostursemi Vilhjálms á
Rauðá væri viðbrugðið, og hand-
bragði, gat hann brugðist við sem
hamrammur ef lagðist af orku í
verk sem því hæfði. Þannig
heyrði ég sagt frá því, og þá var
ekki veggjarbrot ellegar mishæð í
ræktarlandi öfundsvert. Ailtaf er
mjótt bilið inn í blómastofuna í
nýja húshlutanum á Rauðá, sem
er með nokkrum hætti í jörð
ásamt þar lestrarfélagsbóka-
skápnum. Þar mun fóstursystir
Guðný hafa stutt best að starfinu,
enda er þarna ekki jarðhiti svo
hann verður að fást ofanjarðar.
Sú Flóra íslands sem Rauðár-
bóndinn bjó að í barmi sínum en
safnaði sér þó í möppur og
geymdi frá samfylgd Helga grasa-
fræðings á Gvendarstöðum, hún
er líka í litlu ávöxtuð í heimilis-
garðinum þar sem tré, runnar og
blóm búa saman. Víst hljóðnar
þar um nætur á þessu fegursta
júnívori 1990.
Laugaskóli hefur löngu síðan
borgað lánið sem Vilhjálmur á
Rauðá og félagar hans gengu í
ábyrgð fyrir 1924 og svo miklu
varðaði þá. Enn eiga þó margir
ógreidd sín lán. Ég þakka því
lögmáli sem við lútum þess góðu
guðsgjafir og góðra manna verk.
20. júní 1990,
Jón Jónsson, Fremstafelli.
Birting afmælis- og
miimingargreina
Dagur tekur afmælis- og minningargreinar til birtingar endurgjalds-
laust. Tekið er við greinunum á ritstjórn blaðsins að Strandgötu 31,
Akureyri svo og á skrifstofum blaðsins á Húsavík og Sauðárkróki.
Athygli skal vakin á því að greinar verða að berast með góðum
fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í fimmtudagsblaði, að
berast síðdegis á þriðjudegi og hliðstætt er með greinar aðra daga.
Þá eru minningargreinar ekki birtar í laugardagsblaði.
Meginreglan er sú að minningargreinar birtist undir fullu nafni
höfundar.