Dagur - 26.07.1990, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 26. júlí 1990 - DAGUR - 7
sjónamaður og hafði ákveðnar og
fastmótaðar skoðanir í anda ung-
mennafélags- og samvinnuhreyf-
ingarinnar. Næstu árin sinnti Erl-
ingur sínum störfum við blaðið af
mikilli elju og samviskusemi. Af
og til á þessum árum ritaði hann
smágreinar í blaðið og kom þá
strax í ljós að hann kunni vel að
halda á penna. Síðla árs 1955
fengum við í prentsmiðjunni ein-
hvern pata af því að Haukur væri
á förum suður og tæki við rit-
stjórn Tímans. Ekki vissum við
hver kæmi í hans stað. Mál þró-
uðust svo að Erlingur tók við
starfi Hauks og var það ekki auð-
velt fyrir hann, því Haukur var
viðurkenndur sem einn besti
blaðamaðurinn á landinu.
Nú hófst nýr kapítuli í lífi
Erlings. Hann tekur við ritstjóra-
starfi á útbreiddasta og stærsta
vikublaði á landsbyggðinni, 55
ára að aldri. Ég er sannfærður
um að hann sá aldrei eftir að hafa
tekið þá ákvörðun. Hófst nú far-
sæl stjórn hans á Degi, sem stóð
óslitið í 24 ár. Á þessum árum
komu út þrjú önnur vikublöð á
Akureyri, því í þá daga fannst
pólitísku tlokkunum í bænum
nauðsynlegt að gefa út blöð til
stuðnings sínum málstað, en oft
held ég að launin fyrir slík út-
gáfustörf hafi verið af skornum
skammti. Hin blöðin voru íslend-
ingur, Verkamaðurinn og Al-
þýðumaðurinn.
Ekki var fjárhagur Dags ýkja
traustur, fyrstu ár Erlings á blað-
inu. Erlingur var svo heppinn að
skömmu eftir að hann tók við rit-
stjórninni réðist ungur maður,
Jóhann Karl Sigurðsson, til
Dags. Hann sá um auglýsingar og
afgreiðslu blaðsins. Undir sam-
eiginlegri stjórn þeirra varð Dag-
ur fjárhagslega sjálfstæður og vel
það, því blaðið eignaðist sitt eig-
ið húsnæði og prentvél og síðan
leiddi eitt af öðru til þess sem er í
dag. Dagur varð dagblað, fyrsta
og eina dagblaðið á landsbyggð-
inni.
Eitt af fyrstu verkum Erlings
eftir að hann tók við ritstjórninni
var að koma upp neti fréttaritara
á Norðurlandi eystra og vestra.
Það var skynsamleg ákvörðun og
efldi blaðið að mun. Einnig átti
bindindishreyfingin og ung-
mennafélagshreyfingin greiðan
aðgang að blaðinu.
Það kom fljótlega í ljós, eftir
að Erlingur tók við ritstjórninni,
að honum lét einkar vel að skrifa
viðtöl við fólk. Leiddi þetta sfðar
til þess að hann varð einhver
mikilvirkasti ritari viðtalsbóka
hér á iandi.
Samskipti okkar urðu meiri
eftir að hann tók við ritstjóra-
starfinu. Léiddu þau síðar til þess
að hann varð einn af mínum
bestu vinum á lífsleiðinni. Gaf
hann mér mörg góð ráð um dag-
Erfingur Davíðsson, fyrrum
ritstjóri Dags, lést þann 17. júlí,
og er útför hans gerð í dag frá
Akureyrarkirkju. Með honum er
fallinn frá mikilhæfur persónu-
leiki og virtur borgari á Akur-
eyri.
Erlingur fæddist 11. apríl árið
1912 á Stóru-Hámundarstöðum á
Árskógsströnd. Hann lauk bú-
fræðiprófi frá Hvanneyri árið
1935, og starfaði eftir það í fjögur
ár við Laugaskóla í Reykjadal.
Sama ár og Erlingur braut-
skráðist frá Hvanneyri gekk hann
að eiga Katrínu Kristjánsdóttur
frá Eyvík á Tjörnesi. Þeim varð
fjögurra barna auðið. Synir
þeirra eru Davíð, háskólakennari
í Revkiavík, Kristján, verslunar-
ana. Ég fór að skipta mér af
pólitík og átti sæti í blaðstjórn
Dags. Eðlilega ræddum við Erl-
ingur oft um blaðið og vorum við
sammála um og ólum báðir þann
draum í brjósti að Dagur yrði
dagblað.
Um stjórnmálaskoðanir Erl-
ings er það að segja að hann var
einlægur samvinnumaður, en
samt ekki ýkja hrifinn af stjórn-
málaþrasi. Hann var enginn
framamaður og sóttist ekki eftir
pólitískum vegtyllum. Fastur var
hann á skoðunum sínum og eftir
því sem kynni okkar jukust fann
ég sífellt betur fyrir þessum eigin-
leika Erlings. Langur vegur var
frá því að við værum alltaf sam-
mála í afstöðu til mála, og svo var
einnig um mikinn vin okkar
beggja, Sigurð Óla Brynjólfsson.
Tókum við oft allmiklar brýnur,
en skoðanaskiptin leiddu aldrei
til annars en að menn skildu sátt-
ir að kalla, eða urðu það strax
daginn eftir. Sennilega vorum við
þremenningarnir andlega skyldir.
Við vildum ekki láta okkar hlut
fyrr en í fulla hnefana.
Þótt Erlingur væri fastur fyrir í
sínum skoðunum, var alltaf
grunnt á glettni og gamansemi
hjá honum. Frásagnarmaður var
hann góður og fjölfróður um
menn og málefni. Það sem mér
fannst mest um vert í fari hans
var hin einlæga vinátta sem þeir
áttu að mæta sem þekktu hann
best. Ráðhollur var hann með
afbrigðum og ræddum við oft
saman viðkvæm einkamál. Sagði
hann mér oft til syndanna í sam-
bandi við áfengismál. Þegar ég
tók stærstu ákvörðun lífs míns,
að hætta störfum hjá P.O.B. og
taka ásamt öðrum við rekstri
P.B.J., leitaði ég til Erlings og
spurði hann ráða. Það var í fyrsta
og eina skiptið sem Erlingur varð
alveg orðlaus, er ég leitaði til
hans. Hann horfði langa stund á
mig þegjandi, en sagði svo:
„Svavar minn, ég get ekki ráðlagt
þér í þessum efnum. Þessa
ákvörðun verður þú að taka
sjálfur." Það var ekki fyrr en
mörgum árum síðar sem mér
varð ljóst að á þessari stundu ótt-
aðist Erlingur að ég tæki ranga
ákvörðun, og að miklir erfiðleik-
ar væru framundan hjá mér.
Erlingur var vel heilsuhraustur
fram eftir aldri og þoldi vinnu-
álag vel. Ég man varla eftir að
hann væri veikur, og sumarfríin
hans voru af skornum skammti,
aldrei samfelld heldur aðeins
dagur og dagur. Það vita þeir ein-
ir sem reynt hafa að gífurleg
streita fylgir því að vera einn á
báti með blað, þótt það kæmi
ekki út nema vikulega. Þetta
fékk Erlingur að reyna. Aðstæð-
ur í skrifstofum Dags í Hafnar-
stræti 90 voru hinar erfiðustu og
mikill gestagangur, því margir
vildu hitta ritstjóra blaðsins að
máli er þeir áttu leið til Akureyr-
ar. Erill var því mikill og annríki
á skrifstofunni, ekki síst þegar
kosningar voru framundan.
Þessu öllu tók Erlingur með jafn-
aðargeði.
Menn sem komu til Erlings
hugleiddu kannski ekki að blaðið
þyrfti að koma út á ákveðnum
tíma, og enginn annar en ritstjór-
inn bar ábyrgð á því að nægilegt
efni lægi fyrir. Það fór því oft svo
að bestu stundir Erlings til rit-
starfa voru laugardagar og jafn-
vel sunnudagar, og það veit ég að
ekki var talað um aukavinnu.
Þannig var þetta í þá daga, engin
stimpilklukka, engin tímamæl-
ing, en verkin unnin af skyldu-
rækni og alúð, burtséð frá af-
rakstrinum í launaumslagið.
Þannig var Erlingur, og reyndar
margir fleiri á þeim árum.
Þeir voru góðir kunningjar og
vinir, Jóhannes Óli Sæmundsson
og Erlingur. Jóhannes Óli var
hugsjónamaður. Hann var orð-
inn vel fullorðinn og átti og rak
fornbókaverslunina Fögruhlíð í
húsi sínu í Glerárhverfi. Árið
1970 ákvað Jóhannes, í samráði
viö Erling, að hefja útgáfu á
tímaritinu Súlum. Kom fyrsta
heftið út 1971. Erlingur var með-
ritstjóri með Jóhannesi og skrif-
aði nokkra þætti í ritið. Súlur
koma enn út, nú á vegum Sögu-
félags Eyfirðinga.
Jóhannes var mikill bókamað-
ur, og ákvað á árinu 1971 að gefa
út æviminningar Jóhanns Daníels
Baldvinssonar, sem Erlingur var
að vinna að, og ákveðið var að
bókin „Jói norski“ kæmi út árið
1972. Þannig hófust afskipti Erl-
ings af bókaútgáfu og ritun bóka.
Bókaútgáfan Skjaldborg, sem
ég og fleiri stofnuðum, hafði gef-
ið út nokkrar bækur þegar hér
var komið sögu. Einu sinni sem
oftar, þegar ég leit við á skrif-
stofu Dags að Hafnarstræti 90 til
viðræðna við Erling, spurði hann
mig hvernig bókaútgáfan gengi.
Hann hafði áður sagt mér frá
samvinnu sinni og Jóhannesar
Óla. Þar kom tali okkar að ég
spurði Erling hvort hann væri
ekki til í að skrifa bók fyrir
Skjaldborg. Hann vildi fá að vita
hverskonar bók ég hefði í huga.
Sagði ég honum þá að það gæti
orðið vinsælt bókarefni að taka
viðtöl við eldra fólk, og nefndi
nöfn nokkurra Akureyringa, sem
mér fannst að gætu verið í þessari
fyrstu bók. Ekki ræddum við
meira um þetta að sinni, enda
stóð ég ekki lengi við í þetta sinn.
Nokkrum dögum síðar hitt-
umst við Erlingur aftur og það
fyrsta sem hann sagði var: „Þú
hefur trú á að svona bækur
seljist.“ Ég kvað já við því. Hann
hafði hugleitt málið í nokkra
daga og leist vel á þetta bókar-
form, viðtöl við eldra fólk. Til að
gera langa sögu stutta ákvað Erl-
ingur nú að taka þetta verk að
sér. Ekki var fyrirfram ákveðið
hversu margir viðmælendur yrðu
í hverju bindi, og má segja að til-
viljun hafi ráðið að þeir urðu sjö
í fyrsta bindinu.
Erlingur hófst handa við við-
tölin og í nóvember 1972 kom út
fyrsta bindið í bókaflokknum
„Aldnir hafa orðið.“ Þeirri bók
var mjög vel tekið, og ákveðið að
halda útgáfunni áfram. Þannig
hófust viðskipti bókaútgáfunnar
Skjaldborgar og Erlings Davíðs-
sonar. Samvinna þessi hélst svo
óslitið í 18 ár, með miklum ágæt-
um. Síðasta bindið af „Aldnir
hafa orðið“ kom út í nóvember á
síðasta ári.
Árið 1975 þróuðust mál svo
hjá Skjaldborg að Björn Eiríks-
son gerðist einn aðaleigandi fyrir-
tækisins, en Björn á Skjaldborg
nú ásamt fjölskyldu sinni. Þeir
Erlingur og Björn þekktust vel
frá þeim tíma að Björn var nemi
í prentiðn hjá P.O.B. Tókst strax
með þeim góð vinátta sem entist
öll þessi ár.
Eins og áður sagði var vinnu-
þrek Erlings með ólíkindum
mikið. Ég held að það sé nærri
lagi að hann hafi tekið um 250
viðtöl, öll á segulband, sem síðan
voru unnin á ritvélina góðu, á
þessum 18 árum. Bækur Erlings
urðu 32, en auk þess ritaði hann
þætti í bækur sem aðrir gáfu út.
Skjaldborg gaf út 30 bækur eftir
Erling.
Árið 1979 veiktist Erlingur af
kransæðasjúkdómi, en varla er
hægt að segja að honum hafi orð-
ið misdægurt fram að því. í lok
ársins 1979 lét hann af störfum
sem ritstjóri Dags, eftir að hafa
gegnt starfinu samfleytt í 24 ár.
Erlingur tók sjúkleika sínum af
karlmennsku, en greinilegt var
að veikindin höfðu mikil áhrif á
hann, þótt hann gæfi sig hvergi.
Til marks um það er þetta: Átt-
unda bindið af „Aldnir hafa
orðið“ var í próförk um það leyti
sem Erlingur veiktist. Ekki voru
liðnir margir dagar er hann hafði
samband við Björn ofan af sjúkra-
húsi, og vildi fá að sjá prófarkir.
Björn fór uppeftir. Ekki hafði
hann staldrað lengið við er hjúkr-
unarkona vindur sér inn í sjúkra-
stofuna og sér að Erlingur er að
fletta blöðum. Hún snýr sér að
honum og segir með miklum
þunga að þetta megi hann ekki,
honum sé stranglega bannað að
vinna nokkuð. Erlingur snéri sér
þegar við, segist ekki vera að
vinna enda sé engin vinnuaðstaða
á þessum stað.
Eftir þetta fyrsta áfall varð Erl-
ingur ekki samur maður, en hann
lærði að lifa með sjúkdóminn það
sem eftir var. Ekki lét hann bug-
ast fyrr en kallið kom.
Erlingur átti sitt tómstunda-
gaman, en það var stangveiði.
Hann notaði hinn stopula frítíma
sinn yfir sumarið til veiða, og
skipti ekki öllu máli hvaða fisk-
tegund veidd var, ufsi, þorskur,
silungur eða lax. Veiðifélaga átti
hann marga og góða og varð
Björn Eiríkisson einn af þeim.
Hann lýsir undirbúningi laxveið-
anna í Vopnafirði svo: Veiðileyf-
um var úthlutað um áramótin,
síðan var veiðiferðin undirbúin
allan veturinn. Loks rann stóra
stundin upp. Veiðifélagarnir
voru, auk Érlings og Björns,
Bjarni Jóhannesson skipstjóri,
Jóhann Ögmundsson og fleiri.
Allt var í föstum skorðum hjá
þeim gömlu. Mæting klukkan sex
að morgni brottfarardagsins á
Krókeyri. Síðan var stöðvað á
ákveðnum stöðum á leiðinni
austur í Vopnafjörð og drukkið
kaffi. Veiðiferðir þessar voru oft
stórkostleg upplifun og Björn,
sem oft var með Erlingi, segist
hafa lært mikið í þeim ferðum.
Annað tómstundagaman Erl-
ings var að fylgjast með íþrótt-
um, og ekki spillti fyrir að sonar-
synir hans tveir, Erlingur og Jón,
voru burðarásar hjá K.A., bæði í
handknattleik og knattspyrnu. í
fyrrasumar hittumst við Erlingur
einhverju sinni og þá sagði hann
við mig: „Það gengur vel hjá
strákunum.“ Ég játti því. Þá seg-
ir hann að nafni sinn hafi platað
sig til að gerast styrktaraðili K.A.
það sumarið, „og þeir vinna nú
hvern leikinn á fætur öðrum.“ Nú
brosti Erlingur, og ég vissi auð-
vitað að honunr þótti ekki verra
að strákarnir ynnu sem flesta
leiki.
Ótalin eru störf Erlings að
málefnun Félags aldraðra á
Akureýri. Hann settist í stjórn
þess þegar við stofnun, árið 1982.
Jón Sólnes varð fyrsti formaður
félagsins, en Erlingur tók við eft-
ir fráfall Jóns. Erlingur var einnig
í framkvæmdanefnd um íbúða-
byggingar aldraðra við Víðilund.
Þar eru nú risin tvö 30 íbúða hús
og þjónustukjarni rís á næstunni.
Þrátt fyrir mikil veikindi hlífði
Erlingur sér ekki, ef hann gat lagt
góðu málefni lið. Þannig var
hann.
Ég hef reynt í þessum kveðju-
orðum að draga upp mynd af
Erlingi Davíðssyni. Hann verður
mér ógleymanlegur,
Ég lýk þessum orðum með til-
vitnun í texta á bókarkápu í
bókaflokknum „Aldnir hafa
orðið": Með hinum öldnu hverf-
ur jafnan mikill fróðleikur, er
þeir falla í valinn, sem betur er
geymdur en gleymdur. Þótt Erl-
ingur Davíðsson sé fallinn í val-
inn munu bækurnar hans áfram
halda minningu hans á lofti, um
ókomin ár.
Svavar Ottesen.
Kveðja M blaðstjóm Dags
maður á Akureyri, Sigfús, fram-
kvæmdastjóri hjá Flugleiðum í
New York, og Bergur, bílasmið-
ur á Akureyri.
Árið 1939 hóf Erlingur störf
hjá Kaupfélagi Eyfirðinga, við
kornrækt og ylrækt á bæjunum
Klauf og Brúnalaug í Önguls-
staðahreppi. Eftir 11 ára starf hjá
KEA gerðist hann starfsmaður
Dags, árið 1950.
Það var mikil gæfa fyrir Dag að
Erlingur Davíðsson skyldi ráðast
til starfa hjá blaðinu. I fyrstu var
hann auglýsingastjóri og af-
greiðslumaður Dags, en eftir sex
ár í því starfi tók hann við rit-
stjórastarfinu af Hauki Snorra-
syni. Það var árið 1956. Erlingur
hafði því starfað um nærfellt
þriggja áratuga skeið við Dag, er
hann lét af ritstjórastörfum árið
1979.
Þeir sem þekktu Erling og störf
hans vita að þar fór maður sem
hvergi hiífði sér og gerði alltaf
miklar kröfur til sjálfs sín. Hag
blaðsins bar hann alla tíð fyrir
brjósti og reyndi í hvívetna að
gera veg þess sem mestan. í dag
njótum við uppskerunnar af því
brautry ðj endastarfi.
Erlingur Davíðsson var sjálf-
um sér samkvæmur, fastur fyrir í
skoðunum en vinsæll meðal sam-
starfsmanna. Sjaldan tók hann
sér frí frá störfum, og venjulega
aðeins örfáa daga á ári. Sam-
viskusemi og vinnusemi ein-
kenndu hann öðru fremur, ásamt
hugsjónaglóð í anda samvinnu-
stefnu og ungmennafélagshreyf-
ingar.
Hæfiieiki til ritstarfa og frá-
sagnargáfa var Erlingi í blóð
borinn, eins og fjölmargar bækur
hans bera vott um. Þar gætir
sömu vönduðu vinnubragðanna
og einkenndu starf hans sem rit-
stjóra Dags.
Dagur var ekki stór í sniðum
þegar Erlingur tók þar við stjórn-
artaumum. Á litlu vikublaði
verður ritstjórinn að ganga í öll
verk þegar þörf krefur, og oft
varð vinnudagurinn bæði langur
og strangur. Erlingur Davíðsson
var ekki maður sem lét bugast af
mótlæti, hann efldist við hverja
raun, og Dagur dafnaði og óx
undir hans stjórn.
Á ritstjóraferli sínum kapp-
kostaði Erlingur Davíðsson að
birta mannbætandi greinar og
fróðleik í Degi, jákvæðar fréttir
og efni sem höfðaði til norð-
lenskra byggða, dreifbýlis jafnt
sem þéttbýlis. Hann gleymdi ekki
fámennu byggðarlögunum, og
hafði víða fréttaritara til að afla
frétta frá sem flestum stöðum á
Norðurlandi. Af þessum sökum
m.a. varð blaðið svo vinsælt sem
raun varð á.
Með þessum fátæklegu orðum
viljum við kveðja Erling Davíðs-
son og þakka fyrir fórnfús störf
hans um áratugaskeið. Eftirlif-
andi eiginkonu hans, sonum og
fjölskyldum þeirra sendum við
innilegar samúðarkveðjur.
Blaðstjórn Dags.