Dagur - 20.09.1990, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 20. september 1990 - DAGUR - 9
Aðstaða Óslax hf. við Ólafsfjarðarvatn. Hér þykir vera kjöraðstaða fyrir hafbeitarstöð, ein sú albesta við norðan-
vert Atlantshaf.
kvæmustu leiðina eigi þróun
íslensks hafbeitariðnaðar að vera
happasæl. Hagkvæmnismat verði
að vera ákvarðandi um undirbún-
ing, skipulag, framkvæmdir og
rekstur. „Einkum er mikilvægt
að undirbúningur er varðar nátt-
úrlegar aðstæður, skipulag og
hönnun sé ítarlegur og raunsær,
þar sem hentistefnu- eða byggða-
stefnupot og okurstarfsemi
spekúlanta og hönnunaraðila
eiga ógreiðan aðgang."
Björn lætur ekki staðar numið
hér í skoðunum sínum á stefnu-
mótun fyrir hafbeit á íslandi.
Hann segir að bendi heiðarleg og
hlutvönd undirbúningsvinna
ótvírætt til þess að fyrirhugað
fyrirtæki reynist arðbært eigi
aldrei að verða vandamál að afla
nauðsynlegrar fyrirgreiðslu enda
njóti slíkt fyrirtæki lánstrausts.
„Bankar og lánasjóðir þrífast á
því að ávaxta sparifé og eru jafn-
an fúsir að lána þeim sem ætíð
standa í fullum skilum. Skilvísi
skapar traustum fyrirtækjum
athafnafrelsi og losar þau við þær
ógeðfelldu opinberu „fyrir-
greiðslu“ eða „björgunaraðgerð-
ir“ sem um þessar mundir eru í
tísku í íslensku þjóðfélagi, m.a. í
sambandi við þá grein laxaiðnað-
ar sem fjallar um matfiskeldi á
laxi. Og hér hræða sporin: Nú er
Ijóst að undirbúningur umrædds
laxa-matfiskeldis hefur verið
gróflega falskur eða falsaður og
fjölmiðlablekkingar um arðsemi
purkunarlausar. Væri vinnuað-
ferðum ámóta þeim sem komið
hafa matfiskeldinu á vonarvöl
beitt varðandi þróun hafbeitar-
iðnaðar, má ljóst vera að hann
ætti heldur ekki framtíð hér á
landi. Það er því lífsspursmál, að
hinn ungi hafbeitariðnaður hafi
jafnan í huga framangreind varúð-
arsjónarmið," segir Björn.
Þrír staðir á Norðurlandi
Eins og fram hefur komið er í
þessari hafbeitarskýrslu farið
mjög lofsamlegum orðum um
Ólafsfjarðarvatn sem góðan haf-
beitarstað. Ekki er annað hægt
að ráða af þessari skýrslu heldur
en Norðurland hafi upp á góða
kosti að bjóða í þessari atvinnu-
grein því um Lón í Kelduhverfi
segir Björn að þar sé ágætur
sleppistaður fyrir mikinn fjölda
hafbeitarseiða, einkum ef þar
yrði ekki stundað mptfiskeldi í
kvíum. „Hins vegar er gildru-
aðstaða fyrir þann lax sem snýr af
hafi ekki góð, en ef um stórfellda
hafbeitarstarfsemi yrði að ræða,
mætti væntanlega koma upp við-
unandi gildruútbúnaði, þó með
talsverðum tilkostnaði."
Ós Miklavatns í Fljótum er
stóra spurningarmerkið hvað
varðar aðstöðu fyrir hafbeit að
mati Björns. Hann telur unnt að
sleppa þar ógrynni sjógöngu-
seiða, reynist unnt að hafa hemil
á ósnum. Hins vegar segir hann
aðstöðuna við ósinn þannig að
erfitt verði að koma við gildru-
búnaði nema með miklum til-
kostnaði. Hugsa mætti sér að
taka hafbeitarlax í net í vatninu
og við mynni Fljótaár þó að það
myndi draga úr gæðum fisksins.
Skýrt kernur fram í skýrslunni
það álit höfundar að leggja beri i
mikla áherslu á það að í hafbeit
hér á landi verði um stórar fram-
Lón í Kelduhverfi. Þetta er einn af þremur álitlegustu stöðunum fyrir hafbeit
á Norðurlandi.
leiðslueiningar að ræða. Þar sér
hann t.d. Ólafsfjörð fyrir sér sem
nokkurs konar miðstöð hafbcitar
á Norðurlandi. Björn segir að
ganga megi út frá því sem gefnu
að neysla á Atlantshafslaxi og
markaður fyrir þennan fisk muni
fara vaxandi í heiminum í fram-
tíðinni. Góð aðstaða fyrir þessa
atvinnugrein hér á landi gefi
íslendingum það forskot að þeir
eigi ekki að verða svo mjög háðir
verðsveiflum á markaðinum.
Raunhæft að stefna á
15% endurheimtur
í lokakafla skýrslu sinnar tekur
Björn Jóhannesson saman þá
punkta sem standa uppúr hvað
varðar þróun laxahafbeitar hér á
landi.
Hann segir að í fyrsta lagi þurfi
að velja úr nokkra staði á landinu
með hagstæð skilyrði til mikillar
og ódýrrar framleiðslu. Jafnframt
þurfi að leggja niður nokkrar
óhagstæðar seiðaeldisstöðvar
sem starfræktar eru í dag. I öðru
lagi verði að setja sjúkdómsvarn-
ir efst á blað til að geta framleitt
fyrsta flokks sjógönguseiði. Á
grundvelli erlendrar reynslu og
með hliðsjón af ágætum innlend-
um árangri í fáeinum tilvikum
telur hann varlegt að setja sem
raunhæft markmið að endur-
heimtur íslenskra hafbeitarseiða
verði að meðaltali minnst 15%. í
þriðja lagi þurfi að fá með kyn-
bótum fram hraðvaxnari og
stærri eins árs fiska í sjó en þá
sem nú eru nýttir til hafbeitar. 1
fjórða lagi sé vænlegast að safna
hrognum fyrir hafbeitarlax á haf-
beitarstað enda gefist þar tæki-
færi til að velja til undaneldis
bestu eins árs fiskana. I fimmta
lagi nefnir hann til val á hafbeit-
arstað og segir að á Norðurlandi
sé Ólafsfjarðarvatn langhagstæð-
asti sleppistaðurinn og geti vel
þjónað öllum landsfjórðungum. í
sjötta lagi verði að huga að flutn-
ingi seiða frá eldisstöð á sleppi-
stað og í sjöunda lagi þurfi að
huga að meðferð seiða á hafbeit-
arstöðum. Þá er loks komið að
áttunda þættinum sem er hirðing
fiskanna úr gildrum en Björn tel-
ur brýnt að viðhlítandi aðstaða sé
til að hirða fiskinn úr gildrum án
þess að hann drepist eða
skaddist.
Brett upp erimim
„Ef mörkuð yrði sú stefna að
vinna skipulega að endurbótum á
þeim framleiðsluþáttum sem um
ræðir... og sé reiknað með 15%
meðalendurheimtum hafbeitar-
laxa og meðalþyngd 7 pundum,
þá eru sterkar líkur á, að íslend-
ingar gætu framleitt Atlants-
liafslax í hámarks gæðaflokki og
með minni tilkostnaði en unnt er
að gera í nokkru öðru landi,“
segir Björn í niðurstöðum sínum.
„En það táknar að við yrðum
ætíð vel samkeppnishæfir á erlend-
um mörkuðum, án tillits til ríkj-
andi heimsmarkaðsverðs á hverj-
um tima. Arðsemin myndi þó að
sjálfsögðu ætíð háð heimsmark-
aðsverði.
Því er mál að bretta upp ermar
og stefna að því að byggja upp
arðbæran laxaiðnað, að skapa
atvinnugrein, þar sem þekking,
kunnátta og vandvirkni yrðu við-
höfð í hvívetna. Um leið yrði
sagt skilið við handarbaksvinnu-
brögð, er til þessa hafa einkennt
íslensk laxeldis- og laxaræktar-
störf.“ JÓH
BYGGINGAVORUR
LÓNSBAKKA
LEIDIN
ER GREIDi

Teppi
Dúkar *
Parkett
Flísar
Loft- og veggklæðningar
Hreinlætistæki
Sj Málningarvörur
V Verkfæri
m
VI Boltar og skrúfur
V Innréttingar
V Skrifstofuhúsgögn
V Eldhúsborð og stólar
© Timbur
W Plötur - margar gerðir
ffl Sleypustál
© Einangrunarefni
... og ótal margt fleira
- Lónsbakki - Þægileg verslun fyrir þá sem vilja breyta, eru að byggja
eða eru bara forvitnir! - Næg bílastæði - Heitt á könnunni! -
Opið frá mánudegi til föstudags frá kl. 08 til 18.
601 Akureyri
96-30321 & 96-30326
Fax 96-27813
J