Dagur - 07.04.1992, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - Þriðjudagur 7. apríl 1992
„Fórnarkostnaður EES-aðildar“ -1. grein:
Takmarkað fullveldis-
afsal og landhelgin opnuð
Enn einu sinni er komin upp ný
staða í EES-samningunum. Mál-
inu hefur í annað sinn verið vísað
til Evrópudómstólsins. Upphaf-
lega átti hann aðeins að fjalla um
dómstólakafla hans, en EFTA-
ríkin höfðu beygt sig undir nær
allar kröfur EB varðandi hann.
Þá kom Evrópuþingið til skjal-
anna og bætti við kröfum um að
dómstóllinn kannaði einnig
fjölda annarra atriða samnings-
ins. Með öllu er óvíst, hvernig
álit dómstólsins verður.
í öðru lagi er óvissa um það,
hvort Evrópuþingið muni sam-
þykkja samninginn þegar hann
verður lagður fyrir það í endan-
legu formi, en án samþykkis þess
getur hann ekki tekið gildi.
í þriðja lagi er nú ljóst, að
Sviss getur ekki efnt til þjóðarat-
kvæðagreiðslu um samninginn
um Efnahagssvæði Evrópu á
þessu ári, eins og upphaflega var
áætlað, vegna tafa, sem Evrópu-
dómstóllinn og Evrópuþingið
valda. Einnig er með öllu óvíst,
hvernig svissneska þjóðarat-
kvæðagreiðslan fer á næsta ári.
Ekki er hægt að ganga endanlega
frá staðfestingu samningsins fyrr
en ef samþykki Svisslendinga
liggur fyrir einhvern tíma á næsta
ári, því öll EFTA-ríkin eru í
samfloti með þeim.
Það eru því mörg óvissuatriðin
um endanlegt samþykki EES.
Svikamylla áróðursmanna
Við þessar aðstæður lét Þórarinn
V. Þórarinsson, framkvæmda-
stjóri VSÍ, í ljós þá skoðun sína á
ráðstefnu um Evrópusamfélagið í
Reykjavík 13. mars, að íslend-
ingar ættu að sækja um aðild að
EB samhliða hinum Norðurlönd-
unum. Þá fengist úr því skorið,
hvaða kostir byðust íslandi við
inngöngu. Það væri ekki sama að
máta flík og kaupa hana.
Auðvitað er þetta fyrst og
fremst yfirlýsing Þórarins um
vanþekkingu á málefninu.
Réttarreglur og venjur EB gera
ráð fyrir því, að ný ríki gangi í
samfélagið eins og það er og sam-
þykki gildandi lög og reglur þess
við inngöngu. Um undanþágur er
ekki samið nema í stuttan aðlög-
unartíma. Þannig hefur þetta
verið og þannig verður það sam-
kvæmt gildandi réttargrundvelli
EB. Menn, sem ekki vita þetta
hafa öðrum iítið að miðla um
málið.
Var nema von, að yfirmaður
Þórarins, útgerðarmaðurinn Ein-
ar Oddur Kristjánsson, formaður
VSÍ, lýsti vanþekkingaryfirlýs-

Vlnningstölur laugardaginn (|ix| 4. apríl ’92
(Í9)(Éff if (g)
VtNNINGAR | UPPHÆÐ Á HVERN VINNINGSHAFA
1. 5af5 I 1 3.206.541,-
2.4^50 3 185.654,-
; 3. 4ai5 I 113 8.502,-
4. aaisl 4.417 507,-
Heildarvinningsupphæð þessa viku: 6.963.648.-
M ■
upplvsingar:SImsvari91 -681511 lukkul!na991002
ingu Þórarins hans persónulegu
skoðun, ekki sjónarmið VSÍ?
En svo kom eftirleikurinn, sem
e.t.v. var alltaf í bakhöndinni til
þess að smygla fylgi við EES-
aðild inn á íslendinga. Einar
Oddur, Davíð forsætisráðherra,
Magnús Gunnarsson hjá SAS og
Kristján Ragnarsson, formaður
LÍÚ, Jón Hannibalsson og fleiri,
kepptust um að vitna í hugmynd
Þórarins um EB-aðild og lýsa yfir
því, að aðildarumsókn að EB
væri ótímabær og ekki á dagskrá.
Okkar hagsmunir væru að gerast
aðilar að EES-samningnum, sem
væru okkur hagstæðir.
Þarna var þá komin áróðurs-
brellan um andstæðurnar: Hið
neikvæða EB en jákvæða EES.
Allt annað var útilokað eins og
um ekkert annað væri að velja. A
eina hlið voru vondu drengirnir á
villigötum, sem mæltu með aðild
að EB. Á hina hliðina góðu
bjargvættirnir, sem segja að
hagsmunum okkar sé best borgið
með EES-aðild.
Allt er þetta mikið sjónarspil,
sem dregur athyglina frá rök-
rænni athugun á bestu hagsmun-
um íslands í heimsviðskiptunum
en bindur okkur án rökstuðnings
við EES-aðild. Samkvæmt þess-
ari uppstillingu er EB talið
ótímabært en tekið sem sjálf-
sagður hlutur, að EES sé, án
nokkurs rökstuðnings, í þágu
okkar hagsmuna.
En er þetta nú alveg rétt?
Komum nánar að því síðar.
Fullveldisafsalið
Uffe Elleman-Jensen, utanríkis-
ráðherra Dana, reynir í Morgun-
blaðinu 24. mars sl. að skrifa sig
út úr fullveldisafsalinu, sem felst
í aðild að laga- og reglugerða-
frumskógi EB, með aðferð Lísu í
Undralandi, sem breytti merk-
ingu orða að geðþótta. Uffe segir
nú samkvæmt aðferð Lísu, að
hugtakið „fullveldi“ hafi nú aðra
merkingu en áður. Svo bullar
hann sína skoðun á þessu annars
vel skilgreinda hugtaki í þjóða-
réttinum. Með nýrri og brengl-
aðri skilgreiningu á hugtakinu
réttlætir hann, að aðildarríki EB
og væntanlega EES afsali sér til
yfirþjóðlegra stofnana hluta af
fullveldinu, bæði lagasetningar-
og dómsvaldi á samningssviðinu
og segir í mótsögn við raunveru-
leikann, að slíkt valdaafsal sé
ekki fullveldisafsal.
Samningurinn um EES liggur
nú loksins fyrir í íslenskri þýð-
ingu í tveimur bindum, hið fyrra
510 bls., hið síðara 466 bls. Ætl-
ast er til, að Alþingi samþykki
þetta lagabákn breytinga- og
athugasemdalaust sem landslög.
Samkvæmt upplýsingum Salóme
Þorkelsdóttur, þingforseta, á
fundi forseta þjóðþinga EFTA í
Strassborg 21. febrúar sl., á þar
að auki, samkvæmt EES-samn-
ingnum, að samþykkja um 200 ný
lög til þess að samræma landslög
EB-réttinum. Hvað þetta varðar,
á Alþingi aðeins að vera af-
greiðslústofnun um það, sem Jón
Hannibalsson og aðrir Eurokrat-
ar hafa áður samþykkt úti í Evr-
ópu. Sjálfkrafa og án sjálfstæðrar
hugsunar eiga Alþingismenn að
gera þennan hluta laga- og reglu-
gerðafrumskógar EB að íslensk-
um landslögum.
En fleira kemur til.
I 7. gr. EES-samningsins segir,
að „gerðir, sem vísað er til eða er
að finna í viðaukum við samning
þennan eða ákvörðunum sameig-
1 inlegu EES-nefndarinnar, skulu
vera bindandi fyrir samningsaðila
og vera eða verða teknar upp
sem hluti af landsrétti...“
Þessar „gerðir“ eru m.a. reglu-
gerðir og tilskipanir EB, sem
vitnað er til í hundraðavís í við-
aukahluta samningsins (2. bindi).
í annexíunum eru þær aðeins
nefndar með nafni og númeri í
réttarkerfi EB en efni þeirra
hvergi rakið hvað þá heldur að
þær séu þýddar á íslensku fyrir
þingmenn og aðra landsmenn að
lesa. Ætlast er til að þessum
„gerðum“ sé gefið lagagildi á ís-
landi án yfirlesturs á texta þeirra
heldur nægi að vísa til þeirra eins
og þær eru taldar upp í viðaukum
EES-samningsins.
Á þetta nokkuð skylt við laga-
setningu fullvalda ríkis eða
ákvæði stjórnarskrárinnar um
undirbúning, meðferð og sam-
þykki lagafrumvarpa?
Hið takmarkaða fullveldisafsal
er svo kórónað með því, að
dómsvaldinu varðandi öll mál
samningssviðsins er afsalað úr
landi til EES- og EB-dómstóla.
Er EES-samningurinn ekki of
dýru verði keyptur með þessu
takmarkaða fullveldisafsali á
hluta löggjafar- og dómsvalds til
erlendra stofnana fámennisstjórn-
kerfis EB?
En hvað um blekkinguna
miklu um að EES-samningarnir
snúist fyrst og fremst um fríversl-
un með fisk?
Fríverslun með físk
afgangsstærð í EES
Um liðlega tveggja ára skeið hef-
ur utanríkisráðherra haldið því
að þjóðinni, að EES-samning-
arnir snúist um fríverslun með
fisk. Fátt er fjær sanni. Það hefur
alla tíð verið ljóst, að landbúnað-
ar- og sjávarafurðaviðskipti yrðu
utan fjórfrelsisins. EB gerði þá
kröfu þegar í upphafi samninga-
viðræðnanna, að áður en farið
væri að ræða viðskipti með sjáv-
arafurðir skyldi nást fullt sam-
komulag um, að (1) réttargrund-
völlur EES-samninganna yrði
EB-rétturinn, (2) samkeppnis-
reglur EB skyldu gilda á samn-
ingssviði EES svo og EB-reglur
um fjórfrelsið, (3) samkomulag
nást um stofnanir EES og dóms-
vald. Þá fyrst, þegar samkomulag
hefði náðst um öll þessi atriði,
væri tímabært að ræða önnur
sérákvæði eins og viðskipti með
sjávarafurðir. Þess vegna voru
ekki önnur ákvæði um fisk í
samningsdrögunum, sem EB gaf
út 26. júlí 1991, en ein lína merkt
9. gr. a, þar sem segir: „Sam-
komulag um fisk og aðrar sjávar-
afurðir skal skráð í viðauka"
(Annex). Þessa annexíu var ekki
farið að ræða af alvöru fyrr en í
september og október 1991. Það
er því augljóst, að samningavið-
ræðurnar um EES fyrstu tæp tvö
árin fjölluðu um allt annað en
sjávarafurðir, þ.e. um EB-réttinn
eins og hann skyldi gilda í EES
og stofnunum þess varðandi fjór-
frelsið á hinum sameiginlega
markaði, um frjáls iðnvöru-,
þjónustu- og fjármagnsviðskipti
auk sameiginlegs vinnumarkað-
ar. Utan við þetta kerfi skyldu
vera viðskipti með landbúnaðar-
og sjávarafurðir nema sérsamn-
ingar yrðu gerðir um það í samn-
ingsviðauka eða annexíu.
Að fiskur væri afgangsstærð í
EES-samningnum var í reynd
staðfest með Brússel-samkomu-
laginu 14. febrúar 1992 þegar
gerður var viðauka- og tvíhliða-
Hanncs Jónsson.
samningur um sjávarútvegsmálin
eftir að allt annað hafði verið
samþykkt.
Þessi ákvæði eru nú í 20. gr.
íslensku þýðingar EES-samn-
ingsins, sem segir „ákvæði og
fyrirkomulag varðandi fisk og
aðrar sjávarafurðir er að finna í
bókun 9“.
aðeins að veiða innan íslenskrar
lögsögu heldur einnig að athafna
sig í íslenskum höfnum, landa
þar í gáma og senda beint á er-
lendan markað án nokkurs vinnslu-
auka í landi. Erfitt er að meta
þetta til peninga en hár er þessi
fórnarkostnaðarliður.
Enn eitt atriði sjávarútvegsvið-
aukans, sem Spánverjar fögnuðu
sérstaklega, er að hann skuli
endurskoðaður annað hvert ár, í
fyrsta sinn í árslok 1993. Þeir
telja sig og EB geta fært sig upp á
skaftið í samskiptum risans við
smáríkið við hverja endurskoð-
un, fengið stækkandi veiðikvóta
við ísland uns fiskveiðistefna EB
komi að fullu til framkvæmda
innan 758.000 ferkílómetra efna-
hagslögsögu okkar, sem EB-ríkin
hafa mikla ágirnd á. Þar vilja þau
svo gjarnan, að fiskveiðistefna
EB komi að fullu til fram-
kvæmda, en grundvallaratriði
hennar er, að fiskimiðin og fiski-
stofnarnir utan þröngra marka
séu sameign aðildarríkjanna og
sókn í þá lúti sameiginlegri fisk-
veiðistjórn kommissaranna í
Brússel.
Landhelgin opnuð
fyrir flota EB
I sjávarútvegsannexíu EES-
samninganna er tekið fram, að
EB-ríkjunum skuli heimilt að
veiða 3.000 tonn af karfa innan
íslenskrar efnahagslögsögu. Að
yfirvarpi eiga íslendingar að fá í
staðinn að veiða árlega 30.000
tonn af loðnu við Grænland.
Þessar loðnuheimildir hefur EB
keypt af Grænlendingum síðast-
liðin 5 ár en ekki geta nýtt sér
vegna þess, að þar hefur loðnan
ekki verið í veiðanlegu ástandi í
nokkur ár. Hún hefur því sjálf-
krafa fallið í okkar hlut og veiðst
innan íslenskrar efnahagslög-
sögu. Fyrir 3.000 karfatonnin
fáum við því ekkert nema fram-
kvæmd stefnu EB um aðgang að
auðlind fyrir tollalækkun. Þetta
er dýru verði keypt en verður
vart metið til peninga, enda eru
flotar EB-ríkjanna frægir fyrir að
falsa alla aflakvóta og stunda rán-
yrkju á öllum miðum, sem þeir
hafa aðgang að.
Annar fórnarkostnaður, sem
talsmenn EES-aðiIdar hafa ekki
flíkað, er sá, að við skuldbindum
okkur til þess að breyta okkar
landslögum þannig að flotar EB
fái „samkeppnisjafnrétti“ við
íslensk skip í íslenskum höfnum
til athafna og aðstöðu. Sam-
kvæmt þessu fá flotar EB ekki
Lokaorð
Þótt erfitt sé að meta til fjár
framangreindan, þríliða fórnar-
kostnað okkar samkvæmt sjávar-
útvegsviðauka EES, þá er ljóst
að hann gerir EES-samninginn í
heild allt of dýru verði keyptan.
Grundvallarsjónarmiði okkar í
landhelgismálinu um að við einir
eigum auðlindir sjávar út að 200
mílum er fórnað fyrir lítilræði í
formi tollalækkana af fiski og
rányrkjuflota EB hleypt inn í
landhelgina. Fer þá sigur okkar í
þremur þorskastríðum fyrir lítið.
Enn óaðgengilegri verður samn-
ingurinn þó fyrir smáríki sem
ísland, þegar tekið er tillit til
fórnarkostnaðarins í formi tak-
markaðs fullveldisafsals vegna
takmörkunar á löggjafar- og
dómsvaldi okkar á samningssvið-
inu. í reynd verður það flutt til
yfirþjóðlegra stofnana í Brússel,
en EB býr við stjórnarfar fáræðis
og skrifræðis en ekki lýðræðis og
sama á að gilda um EES.
Hinu má svo heldur ekki
gleyma, að viðskiptalegur pen-
ingaábati af EES-samningunum
er hreint mýrarljós fyrir okkur
íslendinga, ofreiknuð sjálfs-
blekking, svo sem sýnt verður
fram á í framhaldsgreinum.
Hannes Jónsson.
Höfundur er fyrrverandi sendiherra.
Ársfundur Iðnlána-
sjóðs haldinn í dag
Ársfundur Iðnlánasjóös verð-
ur haldinn í dag, 7. aprfl. Á
fundinum verður fyrirtæki,
sem skarar fram úr í aðbúnaði,
öryggi starfsfólks á vinnustað
og verndun umhverfis, veitt
viðurkenning. Viðurkenning-
in, sem verður árlegur við-
burður, er listaverk unnið sér-
staklega fyrir Iðnlánasjóð af
Magnúsi Tómasyni myndlistar-
manni. Verkið lýsir á táknræn-
an hátt ábyrgð stjórnenda
fyrirtækis á aðbúnaði starfs-
manna þess, sem og ábyrgð á
varðveislu umhverfis og nátt-
úru landsins.
Tilgangur þessarar viðurkenn-
ingar er að hvetja stjórnendur
fyrirtækja til að leggja sitt af
mörkum til að móta þjóðfélag
velferðar í sátt við lífríki lands og
sjávar.
Fjögurra manna nefnd velur
það fyrirtæki er viðurkenningu
hlýtur. í henni situr fulltrúi frá
Vinnueftirliti ríkisins, fulltrúi frá
umhverfisráðuneyti auk for-
manns og forstjóra Iðnlánasjóðs.
Eiður Guðnason, umhverfisráð-
herra mun afhenda verðlauna-
gripinn.
Gestur fundarins er Jens
Kampmann, forstjóri Invest
Miljö A/S og fyrrverandi um-
hverfis-, skatta- og samgönguráð-
herra Danmerkur. Erindi sitt
nefnir hann: Er unnt að sameina
hagvöxt og umhverfisvernd?
Jens Kampmann hefur mjög
látið umhverfismál til sín taka um
árabil sem framkvæmdastjóri
umhverfisráðs Danmerkur.
Hann er nú stjórnarformaður í I.
Krúger A/S, AeroChef A/S,
Chemcontrol International A/S
og Saga Food Ingredients og er
fulltrúi Danmerkur í NEFCO
stjórninni, sem er umhverfissjóð-
ur á vegum Norræna fjárfestinga-
bankans.
Jón Sigurðsson, iðnaðarráð-
herra mun flytja ávarp á ársfund^
inum, sem verður haldinn í
Hvammi, Holiday Inn, í Reykja-
vík og hefst kl. 16.