Dagur - 29.07.1993, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Fimmtudagur 29. júlí 1993
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 96-24222
ÁSKRIFT M. VSK. KR. 1368 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ M. VSK. KR. 125
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNARSON (íþróttir),
INGIÐJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavlk vs. 96-41585, fax 96-42285),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
SIGRÍÐUR ÞORGRÍMSDÓTTIR (Sauðárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130),
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON
LJÓSMYNDARI: ROBYN ANNE REDMAN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Aftur til fortíðar
„Erum við að fara aftur í gamla verðbólgu-
farið?“ Þessi spurning gerist æ áleitnari eft-
ir síðustu gengisfellingu og skriðu verð- og
vaxtahækkana í kjölfarið. Því miður bendir
flest til þess að svo sé. Síðasta gengisfelling
var „pólitísk gengisfelling í gamla stílnum,"
eins og Guðmundur Magnússon prófessor
orðaði það í blaðagrein fyrr í vikunni. Þar
vísar hann til þess að síðustu gengisfellingu
fylgdu engin úrræði af hálfu ríkisstjórnar-
innar; hún gerði ekkert til að reyna að
tryggja að gengisfellingin hefði tilætluð
áhrif til lengdar.
Tilgangurinn með því að fella gengi ís-
lensku krónunnar er vitanlega sá að auka
tekjur útflutningsatvinnuveganna. Ávinn-
ingurinn er að engu gerður hækki tilkostn-
aður atvinnulífsins í kjölfarið. í lok júnímán-
aðar sögðust forystumenn ríkisstjórnarinn-
ar gera ráð fyrir „hóflegum verðlagsáhrif-
um“ gengisfellingarinnar. Nú, réttum mán-
uði síðar, stöndum við frammi fyrir því að
ráðherrarnir höfðu ekkert til síns máls. Áhrif
síðustu gengisfellingar fóru af fullum þunga
rakleitt út í verðlagið. Reynslan hefur sýnt
að forystumenn ríkisstjórnarinnar höfðu
ekki hundsvit á því sem þeir voru að segja.
Það er staðreynd að stjórnvöld gerðu eng-
ar ráðstafanir til að koma í veg fyrir að
svona færi. Því má fullyrða að gengisfelling-
in hafi verið hrapalleg mistök af þeirra
hálfu, eða í besta falli afar vanhugsuð að-
gerð. Sem fyrr segir er nær allur ávinningur
af síðustu gengisfellingu upp étinn. Á hinn
bóginn þurfa landsmenn að súpa seyðið af
gjörningnum. Afleiðingar gengisfellingar-
innar eru margar og hver annarri alvarlegri.
í fyrsta lagi hækkuðu erlendar skuldir þjóð-
arbúsins stjarnfræðilega í einu vetfangi. í
annan stað jókst hraði verðbólguhjólsins til
muna á einni nóttu. í þriðja lagi hækkuðu
nafnvextir óverðtryggðra lána um nær 20 af
hundraði í einni svipan. Síðast en ekki síst
varð gengisfellingin til þess að verkalýðs-
hreyfingin og almenningur í landinu glötuðu
trúnni á nýgerða þjóðarsátt.
Fara þarf mjög mörg ár aftur í tímann til
að finna dæmi um svo mislukkaða efna-
hagsaðgerð sem nýafstaðin gengisfelling
hefur reynst. Stjórnmálamennirnir sem bera
ábyrgð á henni hafa sýnt í verki að þeir eru
vanhæfir stjórnendur og síst til þess fallnir
að stýra þjóðarskútunni farsællega upp úr
öldudalnum. BB.
Umsátríð um kastalann
Comet á Guemsey
Það eru 350 ár síðan að ævintýrið
gerðist, þegar setið var um kastal-
ann Comet á Guemsey. Þá ríkti
borgarastyrjöld meðal þegna kon-
ungsins og síðasta vígi konungs-
sinna var í þessum kastala. Þar
héldu þeir velli frá því í mars
1643 þar til 15. desember árió
1651 eða fram á næsta áratug
þeirrar aldar, sem var jafnvel ein-
stakt á þeirrar aldar mælikvarða.
Forsaga málsins var sú að
breska þingið hafði risið gegn
valdi Karls 1. og varð það þess
valdandi að hann var tekinn af lífl.
Nú voru þessi átök komin að dyr-
um Comet kastala á Guemsey.
Þar börðust konungssinnar hraust-
lega fyrir heiðri herra síns, jafnvel
aö honum látnum.
Kastalinn sem stendur skammt
frá innsiglingunni í St. Péturshöfn
var orðinn einangraður á marga
vegu. Fylgjendur breska þingsins
voru allt í kringum hann frá bæði
láði og legi og skutu á hann hve-
nær sem færi gafst. Æðsti yfir-
maður eyjarinnar var því í miklum
vanda. Sir Peter Osborne, sem var
með eindæmum óvinsæll vegna
margra hluta, stóð fyrir vörnum,
og þó svo tækist að ræna yfir-
mönnum hans frá honum og hann
yrði að vera bónbjargamaóur
Georgs Carteret, yfirmanns á Jers-
ey, um það hvort hann fékk mat
og vistir eða ekki, hélt hann áfram
að verjast af breskri þrákelkni,
sem þá þegar var orðin einstæð.
Þarna voru Brctar á móti Bretum
og það varð fljótlega ljóst að ekki
var um annað að ræóa en beita
þolinmæóinni. Konungssinnar áttu
þess lítinn kost að brjótast út frá
kastalanum og ná landsvæði eyj-
arinnar aftur undir sig. Til þess
Frímerkin eru
cinnig gefin út í
sérstökum örk-
um, hvert frí-
merki fyrir sig
og cr stærð
þeirra sú sama
og á hlokkinni.
höfðu þeir hvorki mannafla né
vopn. Það var heldur ekki árenni-
legt fyrir þá sem völdin höfðu í
landi að komast út í kastalann og
upp á virkisveggi hans. Þaö var
jafnvel hægt að grýta þá á klettun-
um fyrir neðan kastalann. Það
þurfti ekki einu sinni að eyða á þá
skotum. Þeir höfðu einu sinni
reynt aó ráðast að kastalanum, en
þá flæddi í kringum þá á klettun-
um við kastalann, þar sem þeir
urðu auðveld bráó fyrir kastala-
búa. I öðru eins vildi enginn taka
þátt að nýju og því ekki önnur slík
árás reynd í bráð. Carteret sendi
aö vísu aðeins byrgðir til kastalans
þegar honum þóknaðist, en hann
og menn hans voru æöi beggja
blands í málunum eins og sjá
mátti af því að skipstjórar á skip-
um hans skiptu stundum um
skoðun. Eitt sinn fóru þrír af
æðstu yfirmönnum hersins í landi
um borð í skip sem þeir héldu að
væri vinveitt sér. Það reyndist þó
ekki vera. Skipstjórinn hafði skipt
um skoðun fyrir tveim dögum og
tók þá nú beint út í kastalann til
konungssinnanna. Þetta voru þeir
de Beauvoir, Carey og de Havi-
land.
Það er ef til vill einfaldast að
segja að svona hafi hlutirnir geng-
ið fram og aftur uns yfir lauk,
nema hvað nú hefir Póstmálastjór-
inn á Guernsey ákveðið að gefa út
frímerkjablokk með ýmsum
myndum af atburóunum til þess
að minnast þess er þarna gerðist.
Eru í blokk þessarri 5 frímerki og
myndir af atburðunum á þeim,
auk þess sem mynd af kastalanum
prýðir einn af myndflötum blokk-
arinnar. Kastalinn er í dag einn
eftirsóttasti staður eyjarinnar af
ferðamönnum.
Myndirnar á frímerkjum blokk-
arinnar á vinstra helmingi og yfir
miðju eru frá baráttunni um kast-
alann og áletrun um það neðantil á
blokkinni. Þá er sagt frá uppgjöf-
inni hægra megin og myndir frá
því að síðasta vígi konungssinnna
gefst upp.
Hönnuður frímerkjanna er Cli-
ve Abbott, en þau eru prentuð hjá
The House of Questa Ltd. sem við
þekkjum af prentun íslenskra frí-
merkja. Prentunin er Offset mynd-
prentun á 102/gcm öryggispappír
án vatnsmerkis. Blokkin er
75x204 mm á stærð. Það eru 16,
24, 28, 33, 39 pennies verðgildi á
frímerkjum blokkarinnar. Hins
vegar er stærð frímerkjanna
24,13x60,96 mm.
Það er ef til vill ekki úr vegi að
taka það fram, svona í lokin, aö í
dag er kastalinn betur tengdur við
land en áður var, jafnvel betur en
Grótta, með vel færum upphækk-
uðum vegi, sem ekki flýtur lengur
yfir á hæsta flóði. Því þurfa engir
lengur að vera hræddir um að
veröa neinum að bráð vegna þess
að þeir verði umflotnir á klettun-
um kringum hann.
Þá eru einnig öll frímerkin gef-
in út í sérstökum örkum fyrir
hvert frímerki fyrir sig og er stæró
þeirra þar sú sama og í blokkinni.
Á þennan hátt reikna Póstmálayf-
irvöld á Guernsey með því að
selja mun meira af frímerkjunum
til safnara, þar sem allir kaupi
blokkirnar og þá jafnvel eitthvaó
af stöku frímerkjunum fyrir söfnin
sín. Þetta er ef til vill sölumögu-
leiki, sem mætti athugast á því
landi Islandi.
Sigurður H. Þorsteinsson.
Blokkin er 75x204 mm á stærð. Merkin eru að verðgildi 16, 24, 28, 33 og 39 pennies.