Dagur - 17.08.1993, Síða 4

4 - DAGUR - Þriðjudagur 17. ágúst 1993
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 96-24222
ÁSKRIFT KR. M. VSK. 1368 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ M. VSK. KR. 125
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNARSON (íþróttir),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585, fax 96-42285),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
SIGRÍÐUR ÞORGRÍMSDÓTTIR (Sauðárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130),
STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON
LJÓSMYNDARI: ROBYN ANNE REDMAN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Tímaskekkja
Hlutfall matvæla í heildarútgjöldum heimila hér á landi
er nú 16,3% og hefur lækkað um rúmlega fimmtung eða
um 20% á síðustu fimm árum. Svarar þessi lækkun til
um 150 þúsund króna á ári ef miðað er við fjögurra
manna fjölskyldu frá því sem var árið 1988. Við það ár
miðar Hagfræðistofnun Háskóla íslands hinsvegar allar
upplýsingar í nýrri skýrslu sem hún hefur gefið út um
landbúnaðinn hér á landi. í skýrslunni er meðal annars
gerður samanburður á hlutfalli matvæla í heildarútgjöld-
um heimila á Norðurlöndunum og komist að þeirri nið-
urstöðu að það sé hæst hér á landi eða 20% en lægst í
Danmörku - aðeins 14,4%.
í skýrslu Hagfræðistofnunar Háskóla íslands er
einnig gerð tilraun til að meta heildarstuðning við land-
búnað á Norðurlöndunum og komist að þeirri niður-
stöðu að hann sé 110,7% hér á landi á móti 81,4% í
Finnlandi en Finnar komi næstir íslendingum af Norður-
landaþjóðunum hvað styrki við landbúnaðinn varðar. Þá
hafa hagfræðingar Hagfræðistofnunar reiknað út að ís-
lenskir neytendur geti sparað sér tæpa sex milljarða
króna eða um 14% á hverja fjölskyldu í landinu ef þeir
ættu þess kost að kaupa landbúnaðarvörur á því sem
þeir kalla heimsmarkaðsverð.
Vegna útflutningsbóta og niðurgreiðslna á landbún-
aðarvörum í mörgum löndum Evrópu er unnt að fá ýms-
ar vörutegundir fyrir mjög lágt verð á mörkuðum í álf-
unni. Er þar um umframframleiðslu að ræða þar sem
tæpast er hætta á að finna bestu vörutegundirnar.
Dæmi um það má nefna kartöflur, sem einkum eru rækt-
aðar til dýrafóðurs á meginlandinu. í skýrslu Hagfræði-
stofnunar virðist gert ráð fyrir þessu lægsta mögulega
verði á mörkuðum í Evrópu þegar hugsanlegur sparnað-
ur íslendinga af innflutningi landbúnaðarafurða er
reiknaður út. En þá á eftir að flytja vöruna hingað til
lands, afgreiða hana á hafnarbakka og afhenda yfir búð-
arborð. Vera má að flutningsaðilar og kaupmenn séu til-
búnir til að gera íslenskum neytendum þann greiða að
framkvæma slíka þjónustu án endurgjalds. Ólíklegt má
slíkt þó teljast og óverjandi fyrir vísindamenn, sem vilja
láta taka sig alvarlega, að viðhafa slík vinnubrögð.
Þótt ýmsir þættir í framangreindri skýrslu séu gagn-
rýni verðir ber þar hæst að stuðst skuli við úreltar upp-
lýsingar. Þegar árið 1988 er haft til viðmiðunar er geng-
ið út frá stuðningi við landbúnaðinn áður en núgildandi
búvörusamningur varð að veruleika. Með honum var
ráðist að rótum margvíslegs vanda hvað landbúnaðinn
varðar og þar á meðal dregið úr opinberri fyrirgreiðslu.
Með búvörusamningnum voru framleiðsluheimildir í
hefðbundnum landbnúnaði miðaðar við sölu viðkomandi
afurða á markaði og útflutningsbætur afnumdar með
öllu svo nokkuð sé nefnt. Árangur breyttrar stefnu í
landbúnaðarmálum kemur nú meðal annars fram í að
hlutfall matvæla í heildarútgjöldum heimilanna er um
20% lægra en sýnt er í útreikningum Hagfræðistofnun-
ar.
Auk þess sem skýrsla Hagfræðistofnunar Háskóla ís-
lands er villandi um margt er einnig mjög ámælisvert á
hvern hátt að kynningu hennar var staðið. Iðnaðar- og
viðskiptaráðherra var fenginn til þess sem samstarfs-
ráðherra Norðurlanda. Sighvatur Björgvinsson hefur áð-
ur tekið að sér ýmis verkefni fyrir flokk sinn og skemmst
er að minnast margra tilþrifa hans í ráðuneyti Heilbrigð-
is- og tryggingamála í því sambandi. Þótt víða sé hallað
réttu máli eru niðurstöður Hagfræðistofnunar vatn á
millu Alþýðuflokksins og annarra er vilja landbúnaðinn
feigan. En þær eru engu að síður tímaskekkja eins og
Halldór Blöndal, landbúnaðarráðherra, hefur látið hafa
eftir sér. ÞI
Að bregða á leik
Bjöm Valur bæjarfulltrúi í Ólafs-
firði sendir mér kveðju sína hér í
blaðinu í dag, (föstudaginn 13.
ágúst) en nú bregður svo við aó
hann er ekkert aó fara í kringum
það sem hann vill koma á fram-
færi og segir þaö umbúðalaust og
er þaö vel.
Það er illþolanlegt að menn
geti sagt það sem þeir vilja koma
á framfæri öðruvísi en að vefja
það í umbúðir þannig að það þurfi
að lesa á milli línanna til að ná
innihaldinu. En nú er Bleik brugð-
ió. Eg ætla mér hins vegar ekki að
fara niður til BV og munnhöggv-
ast við hann á því lága plani sem
hann kýs að vinna á heldur loka
þessum þætti með stuttum athuga-
semdum um efnisatriði.
í fyrsta lagi hlýt ég að harma
það að BV hafi átt í erfiðleikum í
samspili sínu vió Bakkus um leið
og ég fagna því að hann skuli hafa
betur. Líkingin sem ég notaði í
niðurlagi greinar minnar í gær tók
ekki mið af áfengissjúklingi eins
og BV álítur heldur var verið að
leggja áherslu á að málsmeðferðin
var röng. Skýrsla Rekstrar og ráð-
gjafar hf. var unnin fyrir bæjar-
fulltrúa og þeir hafa ekki lokió
umfjöllun sinni né tillögugerð. Að
birta einstaka þætti skýrslunnar í
fjölmiðlum á meðan umfjöliunin á
sér stað býður þeirri hættu heim
aó tillögugerðin verði ekki eins
vönduð og annars hefði oröið. Aö
auki virðist vera gefið til kynna að
Hálfdán Kristjánsson.
það eigi ckkert með þessa skýrslu
að gera en eins og fulltrúi minni-
hlutans í bæjarráói hefði getað
upplýst BV um, þá er raunin önn-
ur.
I annan stað er ég ekki aö reyna
að gera BV tortryggilegan. Hann
er fullfær um það sjálfur. Ef hann
væri að reyna að upplýsa bæjar-
búa um einstaka þætti var honum
nóg aó láta birtingu greinarinnar í
Múla duga. Henni ætlaði ég ekki
að svara en þegar hún birtist á síó-
um þessa blaðs mátti Ijóst vera að
tilgangurinn var annar en að vekja
athygli bæjarbúa á tilteknum hlut-
um. Bæjarstjórn þarf rými til að
fjalla um ákvarðanir sem snerta
viðkvæma þætti í rekstri bæjarins,
rými sem spannar aðeins fáa mán-
uði. Það er varla til of mikils
mælst eða hvaö?
I þriðja lagi vil ég ítreka þá
skoðun mína aö ég tel að bæjar-
fulltrúar eigi fyrst að vióra skoð-
anir sínar á réttum vettvangi sem
er bæjarráð cða bæjarstjórn eftir
atvikum. Fái þær ekki hljómgrunn
þar er ekkert eólilegra cn að skýra
þeim, sem bæjarfulltrúarnir sækja
umboó sitt til, frá málatilbúnaði í
fjölmiðlum. Eg lít svo á að ef
þessu fcrli er snúió við sé vcrió að
gera þeim, sem um málið þurfa að
fjalla á réttum vettvangi, crfiðara
fyrir.
I fjórða lagi er það rangt hjá
BV að ég hafi ekki gert athuga-
semdir við efnistök hans þó svo
aó ég hafi ekki gert það varðandi
grein hans hér í þessu blaði 3.
þessa mánaðar. Og þar sem mál-
flutningurinn dæmir sig sjálfur
nenni ég ekki að clta ólar við þaó
frekar.
Og svo í fimmta og síðasta lagi
vek ég athygli á tilvitnuninni:
„Menn uppskera cins og þcir sá“.
Vilji BV þjóna íbúum Olafsfjarðar
sem best þá er greiðasta leiðin til
þess aó vera með vandaðan mál-
flutning í bæjarstjórn sem og utan
hennar og þá þurfa þcir sem þann-
ig vinna ekki að hafa áhyggjur af
uppskerunni.
Hálfdán Kristjánsson.
Höfundur er bæjarstjóri í Olafsfirði.
Athugasemd frá Ríkis-
útvarpinu á Akureyri
Dagur slær því upp í fyrirsögn í frétt
í föstudagsblaði þ. 13. ágúst að út-
sendingar Utvarps Norðurlands séu
lögbrot. I fréttinni sjálfri, sem er þó
að stórum hluta hugleiðingar og
skoðanir blaðamanns Dags, GT, er
eftirfarandi sagt um útsendingar
svæðisútvarps á dreifikerfi Rásar
tvö:
„Hér virðist um að ræóa skýrt
lagabrot því í 1. málsgrein 16.
greinar útvarpslaga segir: „Ríkisút-
varpið skal senda út til alls landsins
og næstu mióa tvær hljóðvarpsdag-
skrár og minnst eina sjónvarpsdag-
skrá árió um kring.“ í næstu máls-
grein segir hins vegar að Ríkisút-
varpinu sé heimilt að senda út fleiri
dagskrár.“ I lok fréttarinnar fullyrðir
blaðamaður síðan frá eigin brjósti
að naumar tekjur Ríkisútvarps
heimili ekki slíkt brot á útvarpslög-
um.
Menn mega vera nokkuð vissir í
sinni sök áður cn þeir staðhæfa að
einhver hafi brotið lög. Að saka ein-
hvern um lögbrot er alvarlegt mál.
Mér er til efs að nokkur lögfróður
maður muni komast að þeirri niður-
stöðu að útsendingar svæöisútvarp-
anna þriggja brjóti í bága við lög.
GT kýs að sleppa eftirfarandi hluta
úr 16. grein útvarpslaga: „Heimilt er
Ríkisútvarpinu að senda út fleiri
dagskrár hljóðvarps eða sjónvarps í
lengri eða skemmri tíma, til alls
landsins eða hluta þess samkvæmt
ákvörðunum útvarpsstjóra og út-
varpsráðs." Nú vill svo til að út-
varpsstjóri og útvarpsráð hafa á
undanförnuni tíu áruni, skv. ofan-
greindu lagaákvæði, heimilað svæð-
isútvörpum á Noróurlandi, Vest-
fjörðum og Austurlandi að senda út
dagskrá dagpart til hluta landsins.
Ríkisútvarpið sendir út tvær
hljóðvarpsdagskrár um land allt.
Það stendur hvergi í útvarpslögum
að þær dagskrár skuli vera þær
sömu. Útsendingar svæðisdag-
skránna eru því fullkomlega lögleg-
ar í alla staði. Eg er hræddur um að
erindi um lögbrot væri fyrir löngu
Kristján Sigurjónsson.
komið inn á borð útvarpsstjóra og
útvarpsráðs, ef nokkur vafi væri um
slíkt.
Hitt er annað mál, að því fylgja
stöku sinnum óþægindi fyrir hlust-
endur og dagskrárgeröarfólk á
svæðisstöðvum og Rás tvö, þegar
sérstaklega áhugavert efni er á báð-
um stöðvum í einu þessar fáu mín-
útur sem svæðisstöðvarnar senda út.
Þá er oft gripió til þess ráðs að
„samtengja“. Ymist heyrist þá dag-
skrá Rásar tvö út um allt land, eða
efni svæðisútvarps. Tilefnið þarf þó
að vera mjög sérstakt, s.s. viðtal við
forseta eða forsætisráóherra. I því
tilfelli sem GT gerir að umtalsefni,
þ.e. kappræður frambjóðenda til for-
mannskjörs í ungliðahreyfingu eins
stjórnmálaflokks, þá mat viðkom-
andi dagskrárgeróarmaður á vakt
það svo, að ekki væri tilefni til sam-
tengingar við Rás tvö. I morgunút-
sendingu Útvarps Norðurlands á
sama tíma var fróðlegt viðtal við
framkvæmdastjóra öfiugs norð-
lensks fyrirtækis. Auðvitað er slíkt
val aldrei öilum að skapi, en þannig
eru aðstæður í dag.
Útvarp Norðurlands hefur staðið
fyrir svæðisbundnum útsendingum í
átta ár og hefur fyrir löngu unnið sér
s.ess í hugum Norðlendinga. Það
staðfesta fjölmargar hlustcndakann-
anir. Auðvitað eru skiptar skoðanir
um dagskrárcfni og fréttafiutning;
Slíkt liggur í eðli lifandi fjölmiðils.
Vió fáum bæði lof og last í daglegu
starfi og teljum það cðlilegt. Hlust-
cndum stendur þá ekki á sama um
útvarpið sitt. Starfsfólk Dags kann-
ast örugglega viö slík viðbrögó við
skrifum í blaðinu. Aó vera hins veg-
ar sakaður um hreint og klárt lög-
brot í almennri frétt í Degi al' blaða-
manni, á vægast sagt mjög liæpnum
forsendum, er óviðunandi og óskilj-
anlegt.
Fyrir hönd Ríkisútvarpsins á Ak-
ureyri,
Kristján Sigurjónsson.
Höfundur er staógengill forstöóumanns Ríkis-
útvarpsins á Akureyri.
Svar blaðamanns
Hér verður að greina á milli skyldu
Ríkisútvarpsins og hcimilda sam-
kvæmt umræddum lagaákvæðum.
Mergurinn málsins er að meðan
svæðisútvarp tekur fyrir útscnding-
ar Rásar 2 uppfyllir RÚV ekki
skyldu sína til þess að senda út
tvær dagskrár enda telur blaðamað-
ur að rétt túlkun sé að þær skuli vera
hinar sömu, sbr. orðin „til alls
landsins" sem skáletruð voru í frétt-
inni. Eins og Ríkisútvarpið á
Akureyri vitnar til var einmitt bent á
þá heimild sem felst í næstu máls-
grein - henni kaus GT ekki að
slejipa. Blaðamaður skorar á
RUVAK að bera það undir lög-
fróða menn hvort heimikl til betri
þjónustu viö hlustendur leysi RÚV
undan skylclu þess samkvæmt rétt
skýróum lögunt. Lögskýring getur
ekki byggst á líkum á því að erindi
berist inn á borð útvarpsstjóra og
útvarpsráðs. Mat á þessu álitaefni á
auðvitað fyrst og fremst undir Um-
boðsmann Alþingis enda cr það
alvarlegt mál - en ekki feimnismál -
cf ríkisstofnanir fara ekki að lög-
um.
Gísli Tryggvason,
blaðamaður Dags