Dagur - 28.03.1995, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Þriðjudagur 28. mars 1995
---LEIÐARI--------------------------------------------------------------
Pólitísk spuming
I kennaraverkfallínu sem nú hefur staðið ríf- gerð kennara er réttmæt, en hitt er það að
lega fimm vikur hefur lítið farið fyrir umræðu menn verða að fara að nálgast þessi kjaramál
um það sera máli skiptir í þessu sambandi; með öðrum hætti en verið hefur í mörg undan-
nefnilega hver er og á að vera í framtíðínni farin ár. Taki menn ákvörðun um að hækka
launastefna hins opinbera. Kröfugerð kennara laun við kennara eða einhverja aðra stétt er
var að mati samninganefndar ríkisins gjörsam- það ósköp einfaldlega pólitísk ákvörðun sem
lega óraunhæf en kennarar segja á móti að þeir hefur ekkert með það að gera hvað aðrar stéttir
vilji fá til baka leiðréttingu sinna kjara í viðbót fá í launaumslagið. Þetta er spurning um
við það sera aðrar stéttir í þjóðfélaginu hafa launapólitik og ekkert annað. Þetta er spurning
fengið. Um þetta er síðan þrasað fram og til um að menn þori að taka ákvörðun um að
baka. ákveðnar stéttir fái leiðréttingu sinna launa í
Það virðist ekki vera nokkur leið að komast ljósi mikilvægis þess starf sem þær inna af
upp úr því hjólfari í umræðu um launamál að hendi. Kjör hjúkrunarfræðinga voru leiðrétt og í
menn séu eilíft að miða kjör einnar stéttar, í kjölfarið ætlaði allt um koll að keyra og við
þessu tilfelli kennara, við kjör annarra stétta. samningaborðið í Karphúsinu að undanförnu
Ríkið hefur sagt sem svo að vegna þess að búið hefur samninganefnd ríkisins ekki fengið um-
sé að semja á hinum almenna markaði þá komi boð til þess að hækka laun kennara af ótta við
ekki til greina að semja við kennara um eitt- að öll skriðan komi á eftir. Þeirri pólitísku
hvað raeira. Jafnframt er bent á að ekki sé búið spurningu hefur nefnilega ekki verið svarað
að semja við aðra hópa opinberra starfsmanna hvort yfirleitt eigi að hækka laun kennara og
og þess vegna sé óðs manns æði að semja við meta kennarastarfið til launa. Þeir sem ferðinni
kennara í samræmi við kröfugerð þeirra. ráða eru eins og jafnan áður með hugann við
Nú skal ekki lagt á það mat hér hvort kröfu- aðra launahópa en þá sem kjaradeilan tekur til.
Nokkur orð um menntamál
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 60, AKUREYRI, SÍMI: 96-24222
ÁSKRIFT KR. M. VSK. 1500 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ M. VSK. KR. 125
RITSTJÓRAR: JÓHANN ÓUFUR HALLDÓRSSON, (ÁBM.),
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
AÐRIR BLAÐAMENN:
GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNARSON,
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585, fax 96-42285),
KRISTÍN LINDA JÓNSDÓTTIR, SÆVAR HREIÐARSSON (íþróttir).
LJÓSMYNDARI: ROBYN REDMAN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Það væri hægt að skrifa langan
lista yfir öll þau mál sem mér eru
hugleikin og brýnt væri að koma á
framfæri en ég held að rúmsins
vegna láti ég mér nægja að minn-
ast á eitt málefni í þessari grein en
það eru menntamál. Fyrst vil ég
fjalla um málefni grunnskólans.
Góð almenn grunnmenntun er
forsenda þess að einstaklingar geti
myndað sér sjálfstæðar skoðanir,
fundið sér samastað í tilverunni og
haft áhrif á á mótun samfélagsins.
Tryggja verður öllum bömum
sama rétt til menntunar hvar sem
þau búa á landinu. Grunnskólinn á
samt enn langt í land með að sníða
starf sitt að þörfum ólíkra einstakl-
inga. A meðan svo er þá er ekki
hægt að segja að hann sé fyrir alla
heldur aðeins fyrir þá sem best
falla að því kerfi sem fyrir er.
Eins og allir vita þá stendur
fyrir dyrum flutningur grunnskól-
ans frá ríkisvaldinu og yfir á vett-
vang sveitarstjóma en ennþá er
ekki frágengið hvemig að þeim
flutningi verður staóið. I þeim
samningum sem þar verða gerðir
verður að tryggja aó fámennir
skólar í fámennum byggðarlögum
geti staðið undir sömu kröfum og
geróir eru til skóla í stærri svcitar-
félögum en það verður ekki gert
án atbeina og stuðnings frá ríkis-
valdinu. Það er mjög auðvelt fyrir
einstaklinga sem fæddir eru og
uppaldir á höfuðborgarsvæðinu að
sitja við skrifborð upp í mennta-
málaráðuneyti og semja frumvarp
um jafna aðstöðu fyrir alla nem-
endur. En það er ekki jafnauóvelt
fyrir sömu aóila í ráðuneytinu aó
skilja að málin eru ekki svona
auðveld í hinum dreifðu byggðum
landsins og meira þarf aó koma til
en lagafrumvörp til að svo verói.
Þá vil ég fara nokkrum orðum
um framhaldsskólann. Það hefur
lengi verið hugsjón og draumur ís-
lensks alþýðufólks aó allir ungl-
ingar hefðu jafna möguleika á
menntun í framhaldsskóla og
reyndar er þaó bundið í lög í dag
að svo sé. En þaö er ekki nóg aö
binda hluti í lög því orðum verða
að fylgja athafnir og þaó eru ein-
mitt þær, athafnimar, sem skort
hefur. Famhaldsskólunum hefur
því miður ekki verið sköpuð sú
aðstaða að þeir geti uppfyllt þær
væntingar sem til þeirra voru
gerðar.
Þar er fyrst til að nefna að eins
og þeir eru reknir í dag þá er aðal-
áherslan á aö gera alla nemendur
að stúdentum hvort sem hæfileik-
ar þeirra til náms liggja á því sviði
eða ekki. Þaó eru gerðar sömu
kröfur um námsframvindu og
námsgreinar án tillits til þarfa
nemendanna eða óska þeirra hvað
þá að tillit sé tekið í reynd til
þjóðfélagsins. Verkleg menntun
nýtur ekki sannmælis og þykir
vera annars flokks. Hvers vegna
veit ég ekki en ég óttast samt að
um einhvers konar menntahroka
gæti verió að ræða. Til dæmis er
staðreyndin sú aó þegar nemandi
hefur lokió stúdentsprófi þá er
slegið upp mikilli veislu og viö-
komandi eru færðar gjafir en hlut-
unum er öóruvísi varió þegar
nemandi hefur lokió sveinsprófi í
iðnmenntun, þá er ekki eins mikið
um veisluhöld eða gjafir í tilefni
þess þó það væri ekki síður
ástæða til. Ef horft er til náms í
iðngreinum í dag þá hefur það
sáralitlum breytingum tekið s.l.
fimmtíu ár. Menn eru ennþá í
sömu sporunum og þá hvað varóar
innra skipulag hinna mismunandi
greina og lengdar verklegs náms.
Það er t.d. erfitt að hugsa sér að
það þurfi endilega að taka jafn-
langan tíma í verklegu námi að
læra pípulagnir og vélvirkjun.
Ný Iög um málefni fatlaðra stað-
festa réttindi þeirra á við aðra
þjóðfélagsþegna. Það veróur fróð-
legt að fylgjast með hvemig þess-
um lögum verður framfylgt í verki
þegar á reynir. Með aukinni þátt-
töku fatlaðra á hinum ýmsu svið-
um þjóðlífsins verða auknar kröf-
ur gerðar til atvinnuveitenda um
að ráða fatlað fólk í vinnu. Síauk-
inn áhugi fatlaðra nemenda á
framhaldsnámi krefst þess að
framhaldsskólar marki skýra
stefnu varðandi inntöku þessara
nemenda. Aðgengisvandamál eru
víða í miklum ólestri og hafa í
nokkrum tilvikum orðið þess
valdandi að hreyfihamlaðir náms-
menn hafa horfiö úr skóla. Fatlað
fólk án nokkurrar menr.tunnar er
illa í stakk búið til þess aó keppa á
hinum almenna vinnumarkaði.
Þess vegna er góð menntum brýnt
hagsmunamál í lífsbaráttu þessa
hóps auk þess sem slíkt skilar
þjóðfélaginu sjálfstæðari og hæf-
ari þjóðfélagsþegnum. A Islandi
sem og í mörgum öórum löndum
fer hagsmunabarátta fatlaðra fram
á vegum sérhagsmunasamtaka
fatlaðra með mismiklum stuðningi
Það getur verið grátlegt aó
horfa uppá að hæfileikaríkir nem-
endur á verklegu sviði flosni upp
úr námi vegna þess að þeir ná ekki
tökum á einhverjum bóklegum
greinum eóa tungumálum sem
koma ekki til með að skipta þá
neinu máli í lífinu. I sumum til-
fellum er búió að gera þessa sömu
nemendur að töpurum og koma
Anna Karólína Vilhjálmsdóttir.
stjómvalda. Árið 1993 settu Sam-
einuðu þjóðimar á fót sérstakan
sjóð undir forsæti Javier Perez de
Cuellar, fyrrum framkvæmda-
stjóra Sameinuðu þjóðanna. Hlut-
verk þessa sjóðs er að styrkja
frjáls félagasamtök um allan heim
sem vinna að málefnum fatlaóra.
Forsvarsmenn sjóðsins telja slík
Verkleg mennt-
un nýtur ekki
sannmælis og
þykir vera ann-
ars flokks.
Hvers vegna
veit ég ekki en
ég óttast samt
að um einhvers
konar mennta-
hroka gæti verið
að ræða.
því inn hjá þeim að þeir séu ann-
ars flokks þjóðfélagsþegnar sem
geti ekki lært.
Það eru þó famar að heyrast
raddir í dag sem hugsa á öðrum
nótum og vilja aðrar áherslur í
menntamálum og má þar nefna til
dæmis það sem Helga Sigurjóns-
dóttir hefur verið að gera við
Menntaskólann í Kópavogi fyrir
samtök best til þess fallin aó bæta
aðstæður fatlaðra þar sem sér-
þekking er til staðar innan þeirra.
Talið er að einn á móti hverjum
tíu í heiminum í dag búi vió ein-
hverskonar fötlun. Reiknað er
með því aó fjöldi fatlaðra í heim-
inum muni aukast gífurlega á
næstu árum og áratugum. AI-
þjóðaheilbirgðisstofnunin, WHO
hefur hvatt þjóðir heims til þess
að vinna eftir kjörorðinu „heil-
brigði allra árið 2000“. Sam-
kvæmt upplýsingum landlæknis
eru á Islandi tvöfalt fleiri einstakl-
ingar á örorkubótum á aldrinum
16-29 ára en á hinum Norðurlönd-
unum. Þetta eru athyglisverðar
upplýsingar. Samtök fatlaðra
þurfa að vera vakandi fyrir öllum
þeim atriðum sem skipt geta máli
fyrir þennan hóp sem og aðra fatl-
aða hér á landi. Samvinna við aór-
ar þjóðir er mjög brýn og ekkert
tækifæri má láta ónotað til þess að
gefa ungu fötluóu fólki trú á fram-
tíð sína og þá möguleika sem í
boði eru, ekki aðeins hér á landi
heldur einnig í öðrum löndum.
Aðildarlöndum Evrópusambands-
ins bjóðast nú fjölmörg samstarfs-
nemendur í fomámi. Einnig má
nefna Framhaldsskólann á Húsa-
vík sem er að feta sig inn á nýjar
brautir með áherslu á verknám.
Þaó ber að fagna brautryójenda-
starfi því sem unnið er á þessum
stöóum en miklu meira þarf að
koma til og það þarf að verða hug-
arfarsbreyting hjá skipuleggjend-
um námsframboós í framtíðinni
þannig að hægt verði að bjóöa
uppá stuttar verklegar brautir sem
gefi ákveðin starfsréttindi en geti
jafnframt nýst sem áfangar að
frekara námi. Þannig væri hægt aó
hugsa sér að útfæra ýmsar tveggja
ára brautir þar sem aðaláherslan
yrði lögð á verkleg efni og bók-
legu hliðamar tækju mið af náms-
greininni sjálfri en ekki hvað
nauðsynlegt er til stúdentsprófs.
Ef þú Iesandi góður vilt taka þátt í
að skapa bömum okkar betra
þjóðfélag og tryggja rétt lands-
byggóarinnar í framtíðinni setur
þú X vió Kvennalistann á kjördag.
Ásta Baldvinsdóttir.
Höfundur er skólafulltrúi á Laugum í Reykja-
dal og skipar þriðja sæti á framboóslista
Kvennalistans á Noróurlandi eystra fyrir kom-
andi alþingiskosningar.
verkefni sem varða stóraukin
tækifæri fyrir fatlaða á ýmsum
sviðum.
Fjórir fulltrúar Evrópusam-
bandsins kynntu stefnu ESB í
málefnum fatlaðra á fundi í Soll-
efra í Svíþjóð 26. febrúar síðast-
liðinn. Þetta var athyglisveróur
fundur sem sóttur var af fulltrúum
allra Norðurlandanna. Fulltrúar Is-
lands og Noregs reyndu að fá skýr
svör varðandi rétt þjóða sinna í
þátttöku í þessum mikilvægu sam-
starfsverkefnum. Svo viróist sem
ákvæði í EES samningum muni
gera Islandi kleift aó taka þátt í
nokkrum þessara samstarfsverk-
efna en ljóst er að áhrif Islands og
Noregs á stefnu og framgang
þessara mála í Evrópu verða mjög
takmörkuð. Þama er um að ræða
fjölmörg ný tækifæri í samstarfi
Evrópuþjóða sem varða sérstak-
lega fatlaða og framtíðarmögu-
leika þeirra.
Anna Karólína Vilhjálmsdóttir.
Höfundur er framkvæmdastjóri hjá Iþróttsam-
bandi fatlaóra og skipar 2. sæti á lista Alþýðu-
flokksins á N-eystra.
Framtíð fatlaðra