Dagblaðið Vísir - DV - 23.02.1995, Page 12

12
FIMMTUDAGUR 23. FEBRÚAR 1995
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjórar: JÖNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14. 105 RVlK. SlMI (91)563 2700
FAX: Auglýsingar: (91 )563 2727 - aðrar deiidir: (91 )563 2999
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð i lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Lífrænt eða vistvænt
Lífræn framleiðsla á matvælum er skilgreint hugtak,
sem fer eftir alþjóðlegum stöðlum, er settir hafa verið
af alþjóðasamtökum um framleiðslu lífrænna afurða.
Hugtakið felur meðal annars í sér, að einungis er notað-
ur lífrænn áburður og beitt er svonefndri skiptiræktun.
Sérstakar og sjálfstæðar vottunarstofur ábyrgjast, að
farið hafi verið eftir reglum, svo að hægt sé að markaðs-
setja afurðimar undir fána lífrænnar framleiðslu. Það
gefur hærra verð en ella fyrir vöruna á alþjóðlegum
markaði og gerir ræktunarfyrirhöfnina arðbæra.
Lífræn ræktun hefur verið stunduð á nokkrum stöðum
á landinu um nokkurra ára skeið, einkum í Mýrdal.
Fimm sveitarfélög hafa komið á fót vottunarstofu, sem
fullnægir hinum alþjóðlegu stöðlum. í stjóm stofunnar
em líka fulltúar Verzlunarráðs og Neytendasamtakanna.
Stofnanir landbúnaðarins em að reyna að leggja stein
í götu lífrænnar ræktunar. Meðal annars neitar digurt
sjóðakerfi landbúnaðarins að styðja lífræna ræktun eins
og aðra ræktun. Þá hafa bændur í lífrænni ræktun orðið
að kosta ráðgjöf á því sviði og fá hana frá útlöndum.
Óháðar vottunarstofur em eitt af því, sem fer í taugar
ráðamanna landbúnaðarins. Þeir vilja, að stofnanir land-
búnaðarins votti sjálfar hér eftir sem hingað til, að allt
sé hollt og gott, sem frá landbúnaðinum kemur, en ekki
fengnir til þess óháðir aðilar eins og í öðrum greinum.
Sem mótleik í vandamáli þessu hafa stofnanir land-
búnaðarins fengið sér ímyndarfræðing til starfa og búið
til hugtak, sem heitir vistvænn landbúnaður. Það hugtak
á sér enga alþjóðlega skilgreiningu og engar alþjóðlegar
reglur em um störf vottunarstofa á því sviði.
Stofnanir landbúnaðarins munu ekki geta selt útlend-
ingum íslenzkar landbúnaðarafurðir á yfirverði undir
óljósu flaggi vistvæns landbúnaðar. Útiendingamir
munu spyrja, hvað sé átt við með því og hvaða óháður
vottunaraðili ábyrgist, að rétt sé farið með.
ímyndarfræðingur landbúnaðarins hefur hins vegar
selt formönnum þingflokka hugmyndina og fengið þá til
að leggja fram frumvarp, sem felur í sér, að kvartmillj-
arði af fé ríkis og opinberra sjóða verði sóað til að mark-
aðssetja íslenzkan landbúnað sem vistvænan og lífrænan.
í frumvarpinu og greinargerð þess er ruglað fram og
aftur um vistvænan og lífrænan landbúnað, oftast í sömu
málsgreininni. Að baki hggur óskhyggja um, að unnt
verði að selja óskilgreindan landbúnað sem skilgreindan,
svokallaðan vistvænan landbúnað sem lífrænan.
Það er ekki nýtt, að formenn þingflokka séu ginntir
til að flytja saman iha undirbúin mál. Stjómarskráin var
næsta dæmið á undan. Senn fer að verða ástæða til að
stinga við fótum í hvert sinn, sem nöfn þingflokksfor-
manna sjást saman undir frumvarpi á Alþingi.
Skynsamlegt er að salta þetta vitlausa frumvarp. í stað-
inn þarf að skilgreina muninn á lífrænum og svonefndum
vistvænum landbúnaði og kanna markaðsmöguleika
hvors um sig á alþjóðlegum vettvangi. Þá kemur fljótlega
í ljós, að einungis lífrænn landbúnaður á möguleika.
Ráðamenn landbúnaðarins era vanir að ráða sjálfir
málum af þessu tagi án atbeina annarra aðila. Þeir era
ófærir um að skilja, að óháðir aðilar og samtök neytenda
og verzlunar þurfa að vera málsaðilar til að eitthvert vit
verði í markaðssetningu á nýjum sviðum í landbúnaði.
Ráðamenn landbúnaðarins stunda sjónhverfingar og
hugtakaragling. Þeir geta ginnt þingmenn, sem era síður
en svo neytendavænir, en fáa aðra og sízt útlendinga.
Jónas Kristjánsson
Meöan kalda stríðið var á fullu
ríkti grimm fullvissa um að póli-
tískir andstæöingar gengju erinda
annarshvors risaveldisins. Komm-
ar voru handbendi Rússa, íhalds-
menn handbendi Kana og svo
áfram hringveginn. Allir sátu á
næsta bæ við landráð.
Þetta var haldur kaldranalegt og
dapurlegt, fáir áttu það örlæti að
þeir leyíðu andstæðingi að hafa
rangt fyrir sér á hans eigin forsend-
um. Hann hlaut barasta að vera
handbendi þeirra sem réðu heims-
taflinu. Þeir íslendingar fengu
heldur ekki að vera í friði fyrir
þessum látum sem vildu fyrst og
fremst standa við það fyrirheit sem
þeir höfðu gefið sjálfum sér við lýð-
veldisstofnun að island skyldi
standa utan við hernaðarbandalög.
Sá sem ekki er með mér er á
móti mér!
Römm sannfæring
Vissulega áttu þessi læti sér for-
sendur. Upp úr heimsstyrjöldinni
síðari voru sósíalistar saimfærðir
um að Sovétmenn og fylgiríki
þeirra væru bólvirki friðar gegn
yfirgangi bandarískrar heims-
valdastefnu og þar að auki væru
þeir að byggja upp gott þjóðfélag.
Þeir borgaralegu voru jafnvissir
um að Bandaríkin og Nató væru
nauðsynlegir verndarar lýðræðis
Slíkar teikningar birtust gjarnan þegar menn þreyttust á endalausu víg-
búnaðarkapphlaupi kalda stríðsins.
Að ganga erinda
stórveldanna
gegn kommúnísku alræði. Þessum
sterku sannfæringum fylgdi og sú
siðbhnda að menn fyrirgáfu ansi
margt þeim aðila sem þeir settu
traust sitt á - neituðu reyndar flest-
ir að sjá afbrot mörg og stór nelna
„hjá hinum“.
Nauðhyggja í rénun
Allt var í viðjum pólitískrar
I nauðhyggju sem dæmdi menn á
tiltekinn bás. En því má ekki
i gleyma að undanhald þessarar
; nauðhyggju hófst nokkuð snemma.
Um og eftir 1960 kemst skriður á
þróun sem atburðir eins og Víet-
namstríðið og innrásin í Tékkósló-
vakíu hertu mjög á. Fordæming á
yfirgangi sovéskrar heimsveldis-
stefnu (Ungveijaland, Tékkósló-
vakía), á mannréttindabrotum í
austurblökkinni já og á stj ómarfari
þar yfirleitt fór vaxandi meðal
þeirra sem stóðu til vinstri, hvort
sem þeir kölluðu sig sósíalista eða
öðrum nöfnum.
Frá miðju og hægri heyrðist um
leið skýrari gagnrýni á margt í
bandarískri utanríkisstefnu, ekki
barasta á stríðinu í Indókína, held-
ur og á bandarískri baktryggingu
margra illræmdra einræðisherra
(„okkar tíkarsona") - auk þess sem
ungt fólk víöa um ýesturlönd gerði
sig líklegt til að taka margt til rót-
tæks endurmats í eigin þjóðfélög-
um.
Pólitískur heittrúnaður hraktist
smám saman undan efasemdum og
gagnrýni. Þessi þróun var skrykkj-
KjaUarinn
Árni Bergmann
rithöfundur
ótt - en hún varð og hún fjölgaði
þeim mönnum, til vinstri sem
hægri og á miðjunni breiöu, sem
vildu koma sér fyrir í vissri gagn-
rýnifiarlægð frá risunum tveim
sem skiptu heiminum milli sín.
En margir þeir sem tóku ástríður
og aðferðir kalda stríðsins rækilega
inn á sig héldu jafnan í gömlu tví-
skiptinguna eftir mætti. Það eru
svik og bleyðiskapur, sögöu harðir
Sovétvinir sem eftir voru, að
standa ekki með ríkjum sósíalism-
ans í blíðu og stríðu (og svo sögðu
þeir upp Þjóðviljanum í mótmæla-
skyni við hans Sovétskrifi). Það er
argasti moðhausaháttur, sögðu
harðir Natóvinir, að bera saman
stórveldin og ávirðingar þeirra,
það gerir Rússum alltof hátt undir
höfði og þjónar þeirra hag. Og svo
framvegis.
Það eru slíkar ræður sem öðru
freinur dylja það fyrir mönnum í
sögulegri upprifiun síðustu daga,
að þótt kalda stríðið stæði lengi
byrjaði það og þær römmu einfald-
anir sem því fylgdu að molna sund-
ur löngu áður Berlínarmúrinn
hrundi.
Árni Bergmann
„Þessum sterku sannfæringum fylgdi
og sú siðblinda að menn fyrirgáfu ansi
margt þeim aðila sem þeir settu traust
sitt á - neituðu reyndar flestir að sjá
afbrot mörg og stór nema „hjá hin-
Skoðanir annarra
Vísitölubinding
eða verðbólga
„Fyrr eða síðar mun markaðurinn annaðhvort
hafna vísitölubundnum skuldabréfum og útgáfu
þeirra verður hætt eða að verðbólga blossar upp á
ný. Hér er ekki fullyrt að vísitölubinding fiárskuld-
bindinga verði orsakavaldur aukinnar verðbólgu á
komandi árum, heldur einungis það að fiárfestar
vilji sjá að ástandið „lág veröbólga" hafi fest í sessi.
Þetta mun að mestu ráðast af framvindu ríkisfiár-
mála.“ Yngvi Harðarson hagfr. í Viðskiptabl. 22. febr.
Sjálfumgleði á hálendinu
„Full ástæða er til aö gagnrýna þann ofmetnað og
sjálfumgleði, sem virðist vera að festa rætur í hópum
hálendisfara og lýsir sér í því að það er að veröa
hluti af sportinu að bjóða Veðurstofunni byrginn.
Breytist andinn og hugarfarið hvað þetta varðar
ekki sjálfkrafa hjá þeim sem þetta sport stunda, eins
og það hefur gert varðandi ýmis önnur öryggisatr-
iði, einkum varðandi útbúnaö, þá er spuming hvort
ekki beri að grípa til einhverra sérstakra ráðstafana.
BG. í Tímanum 21. febr.
Fylgishrun Kvennalistans
„AUar skoðanakannanir að undafornu sýna ÓM-
rætt að tíma Kvennalistans í íslenskum sfiómmálum
er senn lokið... Fram kemur, að stuðningur við
flokkinn er nær einvörðungu bundinn við reykvísk-
ar menntakonur á miðjum aldri. Annars staðar er
fylgið vart mælanlegt... Málefnaleg sérstaða flokks-
ins er löngu horfin út í veður og vind. Grasrótarlýð-
ræðið svokallaða hefur umbreyst í forhert flokks-
ræði. Örlítil klíka ræöur ríkjum, og vílar ekki fyrir
sér að ógilda niðurstöður forvals ef niðurstaðan er
ekki í samræmi við hagsmuni flokksklíkunnar.“
Úr forystugrein Alþbl. 22. febrúar.