Dagblaðið Vísir - DV - 29.05.1995, Qupperneq 14

14
MÁNUDAGUR 29. MAÍ 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK, SlMI: (91) 563 2700
FAX: Auglýsingar: (91) 563 2727 - Aðrar deildir: (91) 563 2999
GRÆN númer: Auglýsingar: 99-6272. Áskrift: 99-6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritstj@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: (96)25013, blaðam.: (96)26613, fax: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ARVAKUR HF.
Askriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
Enn við botninn
Fiskifræðingar Hafrannsóknastofnunar hafa komist
að þeirri niðurstöðu að þorskstofninn á íslandsmiðum
sé nú loksins á uppleið. Samt sem áður er þessi mikil-
vægi fiskstofn okkar íslendinga enn nálægt sögulegu lág-
marki - það er enn við botninn.
Samkvæmt þeirri skýrslu um ástand og aflahorfur
helstu nytjastofiia, sem stofnunin sendi frá sér fyrir helg-
ina, er veiðistofn þorsksins nú talinn vera um 560 þús-
und tonn og hefur þá stækkað úr 510 þúsund tonnum frá
síðasta mati sérfræðinganna. Hrygningarstofninn meta
þeir nú um 300 þúsund tonn sem er aukning frá fyrra
mati um 70 þúsund tonn.
Þetta eru vissulegar uppörvandi tíðindi, ekki síst þeg-
ar haft er í huga að mörg undanfarin ár hefur mun
meira verið veitt úr þorskstofhinum heldur en fiskifræð-
ingar Hafrannsóknastofnunar hafa lagt til á hverjum
tíma. Því hafa ráðið pólitískar ákvarðanir.
En það er mikilvægt að hafa ríkt í huga að enn er langt
í frá að þorskstofninn sé sterkur. í áhti fiskifræðinganna
kemur fram að allt frá árinu 1985, eða í heilan áratug,
hafa allir árgangar í þorskstofhinum nema einn verið
undir meðallagi. Og þessi eini sem sker sig úr, 1993-
árgangurinn, er talinn aðeins í meðallagi. Þróun þorsk-
stofnsins mun mótast af þessari lélegu nýhðun í nánustu
framtíð.
Samhhða skýrslu fiskifræðinganna hefur verið kynnt
ný vinnuregla stjómvalda við ákvörðun um hversu mik-
ið megi veiða úr þorskstofninum. Samkvæmt henni skal
einungis heimila veiði á 25 prósentum, eða fjórðungi, af
stærð veiðistofhs þorsks á hverju ári - en þó aldrei minna
en 155 þúsund tonn. Þorskurinn er enn í slíku lágmarki
að hórðungur veiðistofnins er verulega fýrir neðan þetta
nýja lágmark, eða aðeins 140 þúsund tonn.
Hafrannsóknastofnun lýsir því yfir að ef stjómvöldum
takist að halda afla hvers árs innan þeirra marka sem
þessi nýju nýtingarregla setur séu nánast engar líkur á
hruni þorskstofnsins.
Margt er þó óvíst í því efni, ekki síst hin náttúrulegu
skhyrði í hafinu kringum landið. Gífurlegur sjávarkuldi
úti fýrir Norðurlandi er nýjasta dæmið um aðstæður sem
geta haft mikh áhrif á vöxt og viðgang fiskstofnana -
aðstæður sem mannlegur máttur fær ekkert við ráðið.
Það er engu að síður th mikilla bóta að stjómvöld
skuh loksins hafa markað nýtingarstefhu sem byggist
fýrst og fremst á mati vísindamanna. Það ætti að auð-
velda stjómmálamönnum að standa fastar en þeir hafa
gert hingað th á móti óábyrgum kröfum um meiri þors-
kveiði en stofninn þolir.
Ef raunverulegur afh á næsta fiskveiöiári verður í
samræmi við þessa nýju nýtingarstefnu er ljóst að þor-
skaflinn minnkar enn á mihi ára. Hann er nú talin verða
um 165 þúsund tonn á þessu fiskveiðiári, eða tíu þúsund
tonnum meiri en stefiit er að fyrir næsta ár. Þjóðhags-
stofhun telur að þetta geti minnkað áætlaðan hagvöxt
næsta árs um hálft th eitt prósent. Eftir sem áður reikn-
ar stofiiunin með umtalsverðum hagvexti á árinu 1996.
Þetta nýjasta áht fiskifræðinga gefur vissulega ástæðu
th nokkurrar bjartsýni um framtíð þorskstofnins. En það
em engin stökk fram undan í því efhi. Uppbygging þessa
mikhvægasta fiskstofns á íslandsmiðum verður í besta
falli hæg og sígandi næstu árin. Það er nefhhega mun
tímafrekara og vandasamara að byggja slíkan stofn upp
að nýju en að eyðheggja hann með rányrkju.
Elías Snæland Jónsson
Það slys hefir hent í utanríkis-
stefnu Islands að hinn 28. maí 1980
gerði þáverandi utanríkisráðherra
Islands samning við Noreg um
loðnuveiðar á svæðinu milli ís-
lands og Jan Mayen, svo sem kunn-
ugt er. Þessi samningur hefir síðan
verið framlengdur tvisvar sinnum
og Grænland gerst aðili að honum.
Skipting loðnuveiðanna á Jiessu
hafsvæði er nú þannig að Island
hefir 78% en hin löndin 11% hvort.
Samningurinn var síðast fram-
lengdur í fyrra og gildir hann nú
til 30. apríl 1998, en eftir þann tíma
framlengist hann „sjálfkrafa um 2
ár í senn, nema einhver aðilanna
segi honum upp. (15. gr.)“
I tillögu utanríkisráðuneytisins
til Alþingis um samþykki fram-
lengingar í fyrra er tekið fram, að
„Fulltrúar hagsmunaaðila í sjávar-
útvegi tóku þátt í samningaviðræð-
unum um gerð samningsins og
hafa mælt með staðfestingu hans.“
„Norðurhafið er innhaf, umlukið af fiskilögsögu íslands, Færeyja, Nor-
egs og Rússlands ... og Norðmenn eiga þar ekki nein sérréttindi."
Uppsögn
loðnusamnings
við Noreg
Eigin túlkun Norðmanna
Norðmenn hafa síðan í fyrra
byggt fiskveiðistefnu sína á þeirra
eigin túlkun á þessum samningi og
á henni byggist yfirráöastefna
þeirra á Norðurhafinu, þar sem
þeir hafa dregið upp 200 mílna
fiskilögsögu í kringum Jan Mayen,
Bjarnarey og Svalbaröa. Þetta
nefna þeir nú Noregshaf og telja
sig mega sljóma þar eftir eigin
reglugerð frú Gro Brundtland frá
því í ágúst í fyrra.
Með þessum hætti hafa þeir
myndað Smuguna og Síldarsmug-
una og vilja stjóma veiðum þar
líka, þótt þetta séu almenn veiði-
svæði utan 200 mílna fiskilögsögu
samkvæmt núverandi alþjóðarétti.
Eðlileg viðbrögö íslendinga við
þessari nýlendustefnu Norðmanna
á hafinu er að segja strax upp
loðnusamningum við Norðmenn
og nú líka Grænlendinga. Það er
nauðsynlegt og mjög aðkallandi að
afstaða íslands til úthafsveiöa í
Norðurhafinu (sem reyndar hefir
stundum verið nefnt Norður-íshaf-
iö, þótt það sé íslaust mikinn hluta
ársins) sé skýr og afdráttarlaus.
KjáUariim
Önundur Ásgeirsson
fyrrv. forstjóri Olís
upp.
Meðan þetta er ekki gert halda
islenskir fiölmiðlar áfram að túlka
rétt Norðmanna til stjómunar
veiða í Norðurhafinu og Norðmenn
að vísa öllum sanngjörnum við-
ræðum við íslendinga á bug, svo
sem komið hefir fram að undan-
fömu. Fiskilögsaga Noregs nær
aðeins 200 mílur út frá heimaland-
inu samkvæmt núgildandi alþjóða-
lögum.
Það var mjög óheppilegt aö hags-
munaaðilar í sjávarútvegi skyldu
hafa samþykkt framlengingu
loðnusamningsins í fyrra, því að
úthafsveiðarnar þar byggjast nú á
þessu samkvæmt túlkun Norð-
manna. Útgerðarmenn verða að
breyta þessari afstöðu og krefiast
fullra eðlilegra veiðiréttinda í
Norðurhafinu og niðurfellingar á
„Eölileg viöbrögö íslendinga við þess-
ari nýlendustefnu Norðmanna á hafinu
er aö segja strax upp loönusamningum
við Norðmenn og nú líka Grænlend-
Fiskilögsaga er sett til að vemda
hagsmuni þess fólks sem hýr í að-
liggjandi landi. Þessar forsendur
em ekki til staðar í eyjunum í
Norðurhafinu og því er þar ekki
nein fiskilögsaga. Þetta kemur
greinilega fram af því að Bretar fá
nú ekki lengur haldið yfirlýstri
fiskilögsögu sinni við Rockall, rétt
utan við 200 mílna heimalögsögu
þeirra, þar sem þessar sömu for-
sendur em nú taldar niður fallnar.
Hlutverk núverandi
stjórnvalda
Þaö hefir orðið algjör breyting á
þessum reglum um fiskilögsögu frá
1980 og því verður þáverandi utan-
ríkisráðherra íslands ekki kennt
um núverandi túlkun á þessum
reglum. Það er hlutverk núverandi
stjómvalda og núverandi utanrík-
isráðherra að taka af skarið og
segja þessum úrelta loðnusamningi
yfirgangi Norðmanna þar.
Noröurhafið er innhaf, umlukið
af fiskilögsögu íslands, Færeyja,
Noregs og Rússlands. Sfiómun
veiða þar á aö vera í höndum þess-
ara ríkja sameiginlega og Norð-
menn eiga þar ekki nein sérrétt-
indi. - Það þýðir ekki að reyna
samningaleiðina við bijálaöa
Norðmenn.
önundur Ásgeirsson
Skoðanir annarra
Áhrifamikil verkfallsboðun
„Á undanfömum mánuöum hafa staðiö yfir við-
ræður á milli íslenzkra sfiómvalda og Svissneska
álfélagsins um stækkun álversins í Straumsvík. Þær
viðræður hafa verið jákvæðari en búast mátti við í
upphafi og verulegar vonir bundnar við, að af þess-
ari stækkun verði... Verkfall í Straumsvík stuðlar
ekki aö því, að Svisslendingar komist að jákvæðri
niðurstöðu um þetta mál. I raun og vem er ekki
hægt að hugsa sér áhrifameiri aðferð en þessa verk-
fallsboðun til að koma í veg fyrir að af stækkuninni
Úr forystugrein Mbl. 24. maí.
Útgerðarofríki
„Ofríki útgerðarmanna er ekki tilviljun. Á síöustu
árum hefur stétt þeirra sölsað undir sig meiri auð
og völd en dæmi em um í lýðveldissögunni. Útgerð-
armenn hafa í skjóli geðlítilla ráðamanna og sundr-
aðs þingheims fengiö einkarétt á nýtingu fiskistofna
við ísland án þess aö greiða krónu fyrir í sameigin-
legan sjóð landsmanna. Engum hópi manna hefur
verið úthlutað viðlika verðmætum í samanlagöri
búsetusögu landsins."
Úr forystugrein Vikublaðsins 24. mai.
Agaleysi frá landnámi
„Island er eina þekkta lýðveldið í heiminum sem
hefur ekki lotiö aga frá landnámi... Heíðu íslending-
ar alist upp við herskyldu, myndi landslið þjóðarinn-
ar keppa í handbolta á næstu ólympíuleikum. íslend-
ingar náöu eins langt á heimsmeistaramótinu í hand-
bolta og agalaus þjóð getur náð innan um þjóðir sem
ganga í takt. Lengra verður einfaldlega ekki komist
með leikaöferð Ingólfs Amarsonar... Svisslending-
ar vissu hvað klukkan sló þegar þeir léku við íslend-
inga, og ekki nema von hjá úrmakaraþjóð. Fyrir leik-
inn voru þeir sigurvissir og sögðu agann mimdu
duga best gegn íslendingum. Svo einfalt var það nú.“
Ásgeir Hannes i föstudagspistli Timans 25. mai.