Dagblaðið Vísir - DV - 28.08.1995, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 28. ÁGÚST 1995
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjóri: JONAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFANSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK, SlMI: 563 2700
FAX: Auglýsingar: 563 2727 - Aðrar deildir: 563 2999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, slmi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Askriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk„ helgarblað 200 kr. m. vsk.
Skynsemin látin ráða

Því ber aö fagna að norsk stjómvöld létu skynsemina
ráða í máli togarans Hrafns Sveinbjamarsonar GK áður
en í óefini var komið og leyfðu skipinu að koma til hafhar
í Honningsvág til að fá varahluti í bilaða vél.
Þótt enginn fáist til að fiillyrða að um stefnubreytingu
sé að ræða hjá Norðmönnum er í það minnsta ljóst að
þeir vildu ekki búa til nýtt milliríkjamál af því tagi sem
bilunin í togaranum Má frá ólafsvík oUi í sumar.
Þegar DV birti fyrstu fréttir af máh Hrafns Sveinbjam-
arsonar GK á fimmtudaginn höfðu norskir embættis-
menn þegar ákveðið að neita togaranum um leyfi th að
koma tíl Noregs. í fyrstu virtust embættísmennimir hafa
stjómmálamennina með sér. Bjöm Tore Godal, utanrík-
isráðherra Noregs, sagði þannig í DV á föstudaginn að
þar sem skipstjóri togarans hefði ekki lýst yfir neyðará-
standi væri engin ástæða til að veita honum aðstoð.
Eftír að máhð varð opinbert, og íslenskir aðhar settu
aukinn póhtískan þrýsting á norsk stjómvöld, fóm Norð-
menn augljóslega að leita leiða th að bakka út úr mál-
inu. Fyrst reyndu þeir á ný að fá skipstjórann á Hrafih
Sveinbjamarsyni GK th að lýsa yfir neyðarástandi um
borð. Þegar það gekk ekki ákváðu þeir sjálfir að lýsa því
yfir að skipið væri í slíkri neyð. Þetta gerðu þeir th þess
eins að geta haldið andhtinu út á við um leið og þeir
breyttu fyrri ákvörðun og hleypu skipinu að landi. Togar-
inn fór því th hafnar í Honningsvág, fékk þar nauðsyn-
lega varahluti, sem áhöfnin setti sjálf í vélina, og hélt svo
á ný th veiða í Smugunni.
Þessi atburðarás er merki um að Norðmenn séu að
átta sig á því að fjandsamleg afstaða þeirra th islenskra
sjómanna sem stunda veiðar í Smugunni sé óveijandi,
hvað sem hði dehunum um veiðiréttindin. Enda benda
fréttir frá Noregi eindregið th þess að það sé fyrst og
fremst norskir stjómmála- og embættismenn og forystu-
menn nokkurra öflugra hagsmunasamtaka sem standa
fyrir ófriðinum gegn íslendingum. Skipverjar á Hrafni
Sveinbjamarsyni GK fengu þannig ágætar viðtökur hjá
íbúum í Honningsvág sem sýndu þeim fuha vinsemd.
Vonandi verður undanhald Norðmanna að þessu sinni
th þess að þeir fari varlegar næst þegar bhaður íslenskur
togari leitar th Noregs th viðgerðar. í því sambandi lofar
góðu að sá yfirmaður norsku strandgæslunnar, sem upp-
haflega tók ákvörðunina um að neita Hrafih Sveinbjam-
arsyni GK um leyfi th að leita hafnar í Noregi, sagði í DV
á laugardaginn að kannski hefði það verið fljótfæmi.
Það vekur enda athygh að þeir virðast einungis hafa
fi’amfylgt banni við aðstoð við erlenda togara í Smug-
unni gegn skipum sem sigla undir íslenskum fána. Að
minnsta kosti fekk htháski togarinn Anykscial, sem gerð-
ur er út af íslenskum aðhum en undir erlendum fána,
aha þjónustu í norskri höfn fyrir skömmu, eins og DV
hefur þegar skýrt frá.
Það ber hins vegar að harma hversu htið gengur að
leysa grundvaharatriðin í dehu íslendinga og Norðmanna
um úthafsveiðamar. Um hríð vom vonir við það bundn-
ar að niðurstaða úthafsveiðiráðstefhunnar í New York
auðveldaði lausn ágreiningsmálanna en svo hefur ekki
reynst. Samkomulagið á ráðstefhunni setur að vísu al-
mennan ramma en það er alfarið undir íslenskum og
norskum stjómvöldum sjálfum komiö að fyha út í þann
ramma með sérstöku samkomulagi. Og þar virðist htið
sem ekkert hafa þokast í áttina, þótt öhum hljóti að vera
ljóst að samkomulag er eina lausnin.
Elías Snæland Jónsson
„Þaö er rétt aö við íslendingar uröum rikir af fiskveiðum. Hins vegar verðum við að minnast þess að fiskurinn
er hverful auðlind."
Nú verður bókvitið
í askana látið
Við fslendingar stærum okkur
gjama af gáfum, enda komnir af
skáldum og sagnariturum. Þó hef-
ur gamalt máltæki verið lífseigt
meðal þjóðarinnar, að „ekki verði
bókvitið í askana látiö". Á nútíma-
máli þýðir það að menntun skapi
ekki verðmæti. Margir kvarta yfir
offramleiðslu menntafólks, sem sé
baggi á þjóðinni, meðan hin „vinn-
andi stétt" afli fisks sem skapi út-
flutningstekjur. Það er rétt að við
íslendingar urðum ríkir af fisk-
veiðum. Hins vegar verðum viö að
minnast þess aö fiskurinn er hverf-
ul auðlind. Við vorum fátæk þjóð
fram á þessa öld og við getum orð-
ið fátæk aftur. Sagan geymir mörg
dæmi um ríki sem misst hafa auð-
lindir sínar eða markaði. Eftir fyrri
heimsstyrjöldina var t.d. Austur-
ríska keisaradæminu skipt upp og
missti þá Austurríki námur sínar
og landbúnaðarhéruð. Þetta olh
efnahagshruni og óðaverðbólgu.
Uruguay tilheyrði eitt sinn ríkari
löndum heims með háþróað vel-
ferðarkerfi. Landið byggði afkomu
sina á sölu landbúnaðarafuröa en
missti markaði sína og er nú eitt
af fátækari löndum heims.
Stig atvinnuuppbyggingar
Atvinnuuppbyggingu þjóða er oft
skipt upp í fjögur stig: 1) frumgrein-
ar, 2) iðnað, 3) þjónustu og 4) há-
tækni- og samskiptaiðnað. Er efna-
hagskerfi ríkja oft metið eftir því
hvar þau standa á þessum þróun-
arferll. Þróunarlöndin byggja t.d.
efnahagsafkomu sína á frumgrein-
unum, svo sem landbúnaöi og fisk-
veiðum. Háþróaðar þjóðir eins og
Bandaríkin, Japan og fremstu ríki
Vestur-Evrópu byggja hins vegar í
auknum mæli á fiátækni- og sam-
skiptaiðnaöi. Með nútímaþróun at-
vinnuuppbyggingar hefur hugtak-
ið auðhndir öðlast nýtt gildi. Fyrir
frumgreinamar eru helstu auð-
hndirnar fiskimið, akurlendi og
Kjallarirui
Bjarki Jóhannesson
doktor í skipulagsfræði
námur, en fyrir hátækni- og sam-
skiptaiðnað era menntun og þekk-
ing í vaxandi mæli sú auöhnd sem
rennir stoðum undir sterkt efna-
hagslíf.
Frændþjóðir okkar eru óðum að
vakna tíl vitundar um þetta, Stokk-
hólmssvæðið hefur t.d. sérhæft sig
í tölvuiðnaði og Eyrarsundssvæðið
(Kaupmannahöfn og Skánn) í heil-
brigðis- og lyfjaiönaði. Bæði þessi
svæði era talin meðal fremstu
þekkingarsvæða Evrópu. Hafa há-
skólar þar byggt upp sambönd við
aðra háskóla og vísindamenn verið
ötuhr að koma sér á framfæri á
alþjóðavettvangi, t.d. með skrifum
í vísindarit, ráöstefnuhaldi o.þ.h.
Stórþjóð
Við Islendingar erum smáþjóð,
en þar með er ekki loku fyrir það
skotið að við getum orðið stórþjóð
á okkar sérsviðum, t.d. sjávariðn-
aði, haffræöi, orkuiðnaöi og jarð-
fræði. Framskilyrði fyrir árangri
er að litið verði á menntun og rann-
sóknir á þessum sviðum sem fjár-
festingu fyrir framtíðina. Meint of-
framleiðsla á menntafólki og of-
þensla Lánasjóðsins mega ekki
leiða til almenns niðurskurðar á
framhaldsmenntun, heldur mætti
reyna að efla þær brautir sem skila
mestu til þjóðarbúsins. Eitt af því
sem bæta má er inntökukerfi Há-
skólans. Það er t.d. sóun á fjármun-
um að á annað hundrað manns
hefji nám í sálarfræði, til að meiri-
hlutinn falli á síuprófi í sögu sálar-
fræðinnar. Víða erlendis era inn-
tökuskilyrði og inntökupróf notuð
jafnframt síuprófunum til að tak-
marka fjölda nemenda. Með því
fyrirkomulagi mætti spara fjár-
muni í húsnæði og kennslu og
mætti í staðinn nota þá fjármuni
til að styrkja kennslu og rannsókn-
ir á ofannefndum sérsviðum ís-
lendinga. Nú verður bókvitið í ask-
ana látið, og gáfur íslendinga geta
orðið sú auðlind sem eftir stendur
ef fiskurinn bregst.
Bjarki Jóhannesson
„Við Islendingar erum smáþjóð, en þar
með er ekki loku fyrir það skotið að
við getum orðið stórþjóð á okkar sér-
sviðum, t.d. sjávariðnaði, haffræði,
orkuiðnaði og jarðfræði.“
Skoðanir aimarra
Efnahagslegt jafnvægi í veði
„Ástæðan fyrir því, að afkoma ríkissjóðs hefur far-
ið batnandi að undanfómu, er fyrst og fremst sú, að
vaxandi efnahagsumsvif í þjóðfélaginu hafa aukið
tekjur ríkissjóðs. Þann bata þarf að nota til að eyða
ríkissjóðshahanum. Hættan sem við blasir er, að
ráðherrarnir og stjómarþingmenn vilji nota féð til
að auka fjárframlög til gæluverkefna og til að létta
af sér þrýstingi hagsmunahópa. Slíkt má ekki ger-
ast, því efnahagslegt jafnvægi í þjóðarbúinu er í
veði.“
Leiðari Mbl. 25. ágúst.
Tölvufjárfestingar
„Fjárfestingar í tölvum og tölvubúnaði era ofboðs-
legar og oft miklu meiri en þörf er á. Fyrirtæki og
einstaklingar fjárfesta í dýrum tæKjum, oft án þess
aö gaumgæfa hvort nokkur þörf er á tölvu og enn
síður að athuga hvort ekki sé verið aö kaupa miklu
dýrari og flóknari búnað en þarf til að sinna einfold-
um verkefnum." Leiöari Tímans 25. ágúst.
Einkavæðing ríkisbanka
„Síðasta ríkisstjórn hafði það á stefnuskrá sinni
að breyta ríkisbönkunum í hlutafélög og einkavæða
þá - í það minnsta Búnaðarbankann. Núverandi rík-
isstjóm hefur ákveðið - við htinn fögnuð sumra
stjórnarliða - að breyta báðum ríkisbönkunum í
hlutafélög sem allra fyrst. Þessari ákvörðun ber auð-
vitað að fagna, enda brýn þörf á því að bankakerfið
búi við eölileg rekstrarskilyröi. Þessi breyting á
rekstrarformi krefst góðs undirbúnings og mikilvægt
að bankarnir fái nægan tíma til aö festa sig í sessi
sem hlutafélagabankar áður en mikil umræða hefst
um einkavæðingu þeirra."
Leiöari Alþbl. 25. ágúst.