Þjóðviljinn - 04.08.1939, Blaðsíða 5

FÖSTUDAGINN 4. ÁGÚST 1939.
ÞJÓÐVILJINN
5
EVENNASIDAN
13. ping Alpjoðasambands kvenréttindaféUganna
var haldið í Kaupmannahöfn dagana 8.-15. jðii
Eftír Þóru Yígfúsdóttur
Corbett Ashbi/
Við vorum-7 í'ulltrúar, sem fór-
um frá Kvenréttindafélagi Islands
til að sækja 13. þing Alþjóðasam-
bands kvenréttir.dafélaganna. sem
haldið var í Kaupmannaliöfn dag-
ana 8.—15. júlí.
Við tókum far með Lyru 29.
júní. Okkur langaði til að leggja
leið okkar yfir Noreg og fara með
hinni frægu háfjallabraut frá Berg
en til Osló. Þó tveggja daga járn-
brautarferðalag sé þreytandi fyrir
þá, sem óvanir eru slíkum farar-
tækjum, þá er þessi leið sérstaklega
fögur og tilkomumikil, Við dvöld-
uitl einn sólarhring í Osló og
kunnum vel við okkur í höfuðborg
frændþjóðar okkar. Pólkið, landið,
allt var eitthvað svo kunnuglegt,
maður var hálfgert heima hjá sér
ennþá. — Svo að kvöldi hins 5.
júlí komum við á áfangastaðinn, í
borg hinna mörgu turna og hjól-
reiðarmanna — Kaupmannahöfn.
Nokkrar konur frá hinu danska
Kvenréttindafélagi voru á járn-
brautarstöðinni tii að taka á móti
okkur og höfðu slæðst með þeim
tveir blaðaménn. sem smelltu af
okkur myndum, án þess að tími
væri til að líta í spegil eða snotra
sig nokkuð til. Þar sem við vorum
gcstir danska Kvenréttindaféla.gs-
ins, meðan á þinginu stóð, var bú-
ið að sjá okkur öllum fyrir sama-
v stað, og mun okkur öllum minnis-
stæð gestrisni sú og alúð, sem hin-
ar dönsku stailsystur sýndu okkur
íslenzku fuiltrúunum, meðan við
dvöldum í Höfn.
Eftir 6 daga ferðalag vorum við
komnar í hóp kynsystra okkar frá
22 löndum. Það var allt í einu
komin ys, þýs og hraði yfir tilver-
una. Enska, fránska, þýzka,
danska, við urðum að hafa okkur
allar við að skilja og átta okkur
á hlutunum. Við, sem heyrum að-
eins óm atburðanna í fjarska, vor-
um nú komnar sjálfar inn í hring-
iðuna.
Þingið var sett laugardaginn 8.
júlí um kvöldið í Ráðhúsi Kaup-
mannahafnar að viðstöddum 1500
manns. Salurinn var skreyttur fán
um þeirra þjóða, sem áttu fulltrúa
á þinginu, og var mikill viðhafnar-
blær yfir öllu.
Stauning forsætisráðherra hélt
ræðu fyrir hönd rikisstjórnarinn-
ar. V. Christensen, yfirborgar-
stjóri, bauð gestina velkomna fyr-
ir hönd bæjarins, og frú Edel
Saunte, lögfræðingur, formaður
danska kvennasambandsins, talaði
í nafni dönsku kvenréttindafélag-
anna. Þvínæst komu fulltrúar
hinna ýmsu landa og fluttu kveðj-
ur. F'rú Aðalbjörg Sigurðardóttir
flutti kveðjuorð frá Islandi og
sómdi sér prýðilega innan um
þennan alþjóðakvennaskara. Að
síðustu talaði forseti Alþjóðasam-
bandsins, Frú Corbett Ashby. Hún
minntist þess, að þegar Alþjóða-
sambandið hefði verið myndað í
Berlín 1904, hefði hinn menntaði
heimur verið sammála um að per-
sónulegt frelsi væri fyrsta skilyrði
fyrir þeim andlega þroska og fram
förum, sem mannkynið gæti náð,
Konur gætu ekki lokað augunum
fyrir því, að þar sem maðurinn
væri frjáls, væri konan það líka,
en í þeim löndum sem maðurinn
væri sviptur frelsi sínu, væri kon-
an bundin þyngri hlekkjum en
hann. Um raunverulegt lýðræði
væri fyrst að tala í þjóðfélögum,
sem settu samvinnu milli manns
og konu í stað samkeppni og kúg-
unar.
Næsta dag, sunnudag, byrjuðu
svo þingfundirnir og stóðu þeir
alla vikuna. Meðal þeirra má!a,
sem voru á' dagskrá, var aðstaða
konunnar í nútímaþjóðf.élagi, bæði
sem móður, húsmóður og starfandi
konu á atvinnusviðinu. Það var hiti
í konunum, þegar þær ræddu á-
hugamál sín, og þótt þeim bæri
ýmislegt á milli og sjónarmiðin
væru ekki alltaf þau sömu, voru
þær ákveðnar, hver úr sínu landi,
að berjast á enn breiðari grund-
velli en áður fyrir rétti sínum og
auknum áhrifum í þjóðfélaginu,
krefjast meiri skilnings og við-
urkenningar á heimilisstörfum kon
unnar, jáfnhárra launa og karl-
maðurinn fyrir sömu vinnu, jafnra
vinnuskilyrða o.s.frv. Áherzla var
lögð á það að vekja konuna til
umhugsunar og skilnings á þjóð-
félagsmálum og heimta, að gerð-
ar yrðu sömu siðferðiskröfur til
beggja kynja.
En það, sem i rauninni var að-
almál þingsins, var hin nýja stefnu
skrá kvenréttindahreyfingarinnar,
sem lögð var fyrir þingið. Forseti
sambandsins hafði löngu áður sent
út tilkynnngu um stefnuskrár-
breytingu (declaration of Prin-
ciple) þar sem bent er á, að við
hin breyttu viðhorf í heiminum,
hafi kvenréttindasambandið um
tvennt að velja, annaðhvort að
halda áfram eins og liingað til,
scm alger kvenréttindahreyfing,
eða taka upp pólitíska baráttu við
hlið mannsins fyrir verndun mann-
réttinda og lýðræðis og var það
lagt til í nýju stcfnuskránni. Um
þessa stefnuskrárbreytingu urðu
miklar umræður og heitar. Frú
Corbett Ashby hélt því fram, að
ef kvenréttindahreyíingin hikaði
við að taka afgtöðu á milli einræð-
Fimm af íslénzku fulltnianum.
Talið frci vinstri: Jónina Jönatans-
dóttir, Kdtrín Pálsdóttir, Ingi-
björg Benedilctsdöttir, AZalbjörg
Sigurdardóttir og Guörún Ryden.
Mgndin er tekin á tröppnm Rá'ö-
hússins i Kaupnutnnaliöffi af ind-
verskum manni, konnn hans er med
i hópnum.
is ocr lýðræðis, væri hún komin út
af stefnuskránni og gæti eins hætt
að vera til, Lady Astor, enska
stjórnmálakonan, lýsti yfir því, að
hún hefði aldrei verið meiri kven-
réttindakona en nú, vildi halda
kvenréttindamálunum aðskildum
og var algerlega á móti stefnuskrár
breytingunni. Skiptist nú þing-
heimur í tvo flckka, því að þótt
þarna væru konur frá flestum
lýðræðislöndum heims, var þeim
misjafnlega ljóst, að verndun lýð-
ræðis og persónulegs frclsis væri
grundvöllurinn fyrir kvenréttinda-
baráttunni. En þó fór svo að lok-
um, að meirihlutinn sá, að kven-
réttindi eru óhugsandi, þar sem
traðkað er á almennum mannrétt-
indum, og var stefnuskrárfcreyt-
ingin samþykkt með 138 atkv.
gégn 102.
Eitt fundarkvöldið var helgað
Norðurlöndum eingöngu og töluðu
þar fulltrúar frá hinum 5 Skand-
ínavisku löndum. Frú Katrín Páls-
dóttir talaði fyrir hönd Islands.
Var umræðuefnið kosningaréttur-
inn, hvað hann hefði fært konum
og og hvað sé ennþá ófengið. Á
eftir ræðunum var Islands-kvik-
myndin sýnd og þjóðsöngurinn
leikinn á eftir. Myndin vakti mikla
hrifningu og var strax farið að
spyrja okkur hvað .farið kostaði
til Islands og margar af konunum
stungu upp á því að gaman væri
að halda næsta alþjóðaþing í
Reykjavík, en það eru nú 3 ár
þangað til. Einn opinber fundur
var haldinn um friðinn og vernd-
un manngildisins og þrír æsku-
lýðsfundir. Það var kraftur og bar
áttuhugur í ungu stúlkunum og
töluðu þær marga.r af mikilli
mælsku og þekkingu um vandamál
nútímans, viðhorf æskunnar til
menningar- og atvinnumála, og
voru róttækar og heitar í kröfum
sínum.
Um þetta 13. þing Alþjóðasam-
bánd kvenréttindafélaganna mætti
skrifa mikið og margt og veit ég,
að þær pennafæru konur, sem voru
með í ferðinni, láta til sín heyra,
áður en langt um líður. Eitt er
Ungu stúikurnar
Við ungu stúlkurnar fáum oft
orð í eyra fyrir hirðuleysi, einkum
þó um föt okkar og hirzlur. Það er
sagt. að við séum latar að stoppa i
sokkana okkar og að við höfum
ekki hvern hlut á' sínum stað, sé-
um alltaf auralausár vegna þess að
við kaupum meira en við höfum
efhi á. Þetta ér auðvitað mjög. mis-
jafnt; margar okkar eru beint til
fyrirmyndar i allri reglusemi, en
aðrar gefa sér minni tíma til að
liafa allt í röð og reglu. Ef við
athúgum nákvæmlega hvað reglu-
. semi er þýðjngarmikil fyrir okkur, !
þá munuin við leggja mikið á okk- 1
ur til þess að hafa allt í lagi. j
í þess orðs fyllstu merkingu. I
Fyrst og fremst ættum við að
fá okkur litla vasabók, sem við
höfum1 í veskinu okktJr. i þessa bók
skrifum við svo daglega allt sem
við kaupum, allt sem við látum úi
peninga fyrir, hvort sem það kost-
ar 5 aura eða 50 krónur. Það er
engin hætta á að það gleymist.
Fyrstu dagana er þetta nýjung og
síðan nauðsynlegur vani. Ég segi
nauðsynlegur vani vegna þess, að
ef þessari reglu er fylgt nákvæm-,
lega, þá veit hver og ein okkar
hvað verður af peningunum. sem
hún vinnur sér inn, en sem ann-
ars virðast hverfa fljótt og á dular-
fullan hátt. Eftir nokkurn tíma
getum við svo gert okkur áætlun
um útgjöldin; í næsta ínánuði og
framfvlgt áætluninni að mestu
leyti. Á þessari reglu byggjast
margar aðrar, sem við verðum að
taka upp og fara eftir. Til dæmis
að- stoppa sokkana okkar strax og
gat kemur á þá, þvo þá oft, helzt
eftir hvern dag, sem þeir eru notað-'
ir; með því móti endast þeir betur,
og þá þarf sjaldnar að kaupa nýja
Sömuleiðis þarf að hengja kjóla og
kápur á herðatré og inn í skáp
strax og farið er úr þeim, það
sparar hreinsun og þar með fata-
slit. Hafa kjóla og skó alltaf hreina
og tilbúna að fara í þá, og 'ganga
ekki í sömu skónum eða sama
kjólnum mjög lengi í einu ef
þú átt til skiptanna, ])vi að ef ein-
ir skór endast með daglegri notkun
eitt ár, þá endast tvennir skór.
notaðir til skiptis, meir en tvö
ár. Svo þarf hver hlutur að vera á
víst, að áhrif frá svona fundum
eru sterk og varanleg. Á þessum
alvöruþungu og langt frá því
hættulausu tímum safnast konur
frá 22 löndum heims að ræða á-
hugamál sún. Þær koma frá
fjarstu álfum, leggja á sig allt að
mánaðarferðalagi í járbbrautum
og á sjó. Margar þeirra standa
mjög framarlega í stjórnmála- og
mannúðarstarfsemi þjóða sinna, en
allar eiga þær sameiginlegt að vilja
berjast til hlítar fyrir rétti sínum
og standa sem samherji mannsins
á verði fyrir frelsi og lýðræði.
Þóra Vigfúsdóttir.
sinum stað, og staður að vera til
handa hverjum hlut, ef allt á að
vera í lagi. Ef við fleygjum frá
ökkur hlut á stað, þar sem hanu á
ekki að vera, getur það orðið til
þess, að sá hlutur eða aðrir eyði-
leggist, og það er oft dýrt að
kaupa nýtt til þess að bæta sér
skaðann. Þetta eru bara nokkur
sýnishorn af nauðsynlegustu reglu-
semi, og ef við tem'jum okkur þess-
ar reglur, lærum við margar fleiri,
svo að við yerðum alldrei sakað-
ar um hirðuleysi framar.
H.
Btréf frá hús-
módur
Kona nokkur hér í bæ skrifar
Kvennasíðunni eftirfandi bréf,
sem hér er að vísu nokkuð stytt,
vegna þess, hve Kvennásíðan hefur
yfir litlu rúmi að ráða:
„Ég vildi gjarna leyfa mér að
spyrja, hvort ekki Vceri liægt að fá
því framgengt, að verð á grænnieti
yrði la:kkað svo, að alménningur
gæti haft ráð á að kauga það sér
til neyzlu. Tómatar liafa að vísu
lækkað að miklum mun nú nýlega,
en þar fyrir er svo hátt verð á
flestu grænmsti, að mörg alþýðu-
heimili verða að fara á mis við
þessa hollu fæðu. Það þýðir lítið
að læknar og efnafræðingar skýri
fyrir fjöldanum næringargildi
grænmetis, þegar fólk getur svo
ekki keypt það vegna þess hve
dýrt það er. Aftur á móti sjást
vörur þessar liggja undir skemmd-
um, í búðunum, og verða þar með
e'ngum að gagni. Væri nú ekki rétt-
ara að selja grænmetið við þvi
verði, sem fólk getur keypt það,
heldur eu að bera það stórskenunt
í sorpið? Ég er húsmóðir, og legg
það til málanna, að vörur, hvort
sem um grænmeti eða aðrar vöru-
tegúndir er að ræða, verði seldar á
meðan þær eru nýjar og óskenimd-
ar.‘‘
M. M.
Kvi nnasíðan er þessari konu al-
veg sammála. Það ætti að vera
ke])])ikefli allra lslendinga að auka
grænmetisrækt og grænmetis-
neyzlu hér á landi svo sem auðið
er. Og á meðan kostnaðurinn við
ræktun grænmetis er enn svo hár
og nú er, og eftirspurnin eftir vör-
unni sivaxandi, þá ætti ekki að
vcra leyfjlegt að láta neitt rotna
,og( fara í sorpið, lieldur selja það
ödýrt ahnenningi til gagns. Þarna
er verkefni fyrir Grænmetisverzlun
ríkisins að vinna, í stað þess að
leyfa kaupmönnum og öðrum milli
liðum að láta grænmetið rotna al-
menningi til ógagns, aðeins til þess
að halda uppi of háu verði á þess-
um, einu ávöxtum lancisins.