Þjóðviljinn - 23.11.1943, Side 7

Þriðjudagur 23 nóvember 1943.
ÞJÓÐVILJINN
ÆVINTYRI STRÆTISVAGNSINS
(Þýtt).
Þetta var allt Þuríði gömlu að kenna. Hún stóð í miðj-
um vagni og stjórnaði umferðinni.
Þið þarna í horninu! Þjappið þið ykkur saman, svo
að fólkið komist inn. Heyrðu drengur, sittu undir honum
litla bróður þínum. Svona, rýmið þið til. Það má ekki
láta fólk standa úti í illviðri og bíða eftir næsta vagni.
Vagnstjórinn sagði ekki neitt. Hann hefði þó átt að
mega segja eitthvað líka úr því að hann var vagnstjóri.
En hann lét frú Þuríði ráða.
Það var ekki mikið í það varið að vera strætisvagn
og verða að sætta sig við svona ágengni. En gaman hafði
honum þótt það á fyrstu árum sínum, þegar litlir strák-
ar söfnuðust saman á gangstéttinni og kölluðu: „Nú
kemur hann! Nú, kemur hann!“
Nú var hann þreyttur og leiður á lífinu og nennti
ekki að geispa, þegar honum var ekið inn í bifreiðaskýli
um kvöldið. Vagnstjórinn var víst þreyttur líka, því að
hann gleymdi að dæla lofti í slöngurnar og flýtti sér
heim.
Það var dimmt í bifreiðaskýlinu og gott næði til að
sofa. Allir aðrir bílar voru sofnaðir, en gamli strætis-
vagninn gat ekki sofið. Honum var svo gramt í geði.
Það var auma hlutskiptið að vera strætisvagn. Hvort
það væri ekki munur að vera bíll! Fólk ruddist ekki
hópum saman inn í bíla. Bílarnir létu ekki bjóða sér
neina ágengni.
Strætisvagninn sá ljósi bregða fyrir úti í horni. Ljós-
ið kom nær. Það var ljósker. Lítill, gamall maður bar
það í hendinni. Hann hafði topphúfu.
Gamli maðurinn gekk að strætisvagninum og fór að
smyrja hann. Þegar honum varð litið á hjólbarðana,
sótti hann dælu.
Loksins ávarpaði strætisvagninn gamla manninn, en
þó með hálfum huga: „Hver eruð þér? Eg hef e'kki séð
yður fyrr.“
wr

f
Ll og RÓAR
M SÁGA EFTIR
NORSKV SKÁLDKONUNA NINI ROLL ANKER.

Q§ ÞETTA
„ELLIN HALLAR ÖLLUM
LEIK“
Einhver þeirra mörgu, sem
heppnazt hefur að koma á prent
áliti sínu um innræti kvenna,
hefur samið eftirfarandi skrá:
TVÍTUG KONA HUGSAR:
Þegar rignir: Nú e’r gott að
eiga regnkápu.
Ef hún sér blómagarð: Hér
gætu gerzt ástarævintýri.
Ef hún er í fjárþröng: Eg
vildi, að ég ætti eina krónu.
Ef minnst er á karlmenn:
Flugmenn og skáld eru dásam-
legir menn.
ÞRÍTUG KONA HUGSAR:
þegar rignir: Eg fer með stræt
isvagni.
Ef hún sér blómagarð: Hér
væri gaman fyrir börn að leika
sér.
Ef hún er í fjárþröng: Eg
vildi að ég ætti hundrað krón-
ur. ,
Ef minnst er á karlmenn:
Skrifstofustjórar geta líka ver-
ið dásamlegir.
FERTUG KONA HUGSAR:
V
Þegar rignir: Mig langar til
að panta bíl.
Ef hún sér blómagarð: Hér
væri gott að vera í sólbaði.
Ef hún er í fjárþröng: Eg
vildi að ég ætti sparisjóðsbók.
Ef minnst er á karlmenn:
Heildsalar eru beztir.
FIMMTUG KONA HUGSAR:
Þegar rignir: Nú verð ég
heima.
Ef hún sér blómagarð: Hér
ætti að rækta grænkál.
Ef hún er í fjárþröng: Bezt
væri að lifa á rentum.
Ef minnst er á karlmenn:
Þeir eru matvandir.
Frú Helvig talaði yið Róar
meðan þau settust til borðs.
Þau voru gamalkunnig og tóku
upp aftur fyrri samræður.
Elí þagði, þar til frú Helvig
sneri sér að henni og spurði:
„Vildi Ingrid ekki koma með
ykkur?“
„Nei, Ingrid átti svo annríkt“
sagði Róar og lagði handlegg-
inn á stólbakið, þar sem Elí sat.
„Elí hefur gert hana svo áhuga
sama, að hún gefur sér ekki
einu sinni tíma til að fara út
að Reistað. Og svo hefur konan
mín gert Sverre svo lærðan, að
hann fékk „ágætt“ í tveimur
skriflegum námsgreinum. Lítið
þér á hana, frú Helvig“.
Elí mætti augnaráði gömlu
konunnar. Hún horfði á Elí, en
svaraði engu því, sem Roar
sagði.
„Datt yður í hug, að hún liti
svona út?“ hélt hann áfram.
„Nei, ég bjóst ekki við, að þér
væruð svona ung“.
„Eg er ekki ung^ Eg er orðin
þrjátíu og þriggja ára“. Elí
færði sig fjær Roari. Henni
þótti bera of mikið á vernd
hans.
„Þrjátíu og þriggja ára. Já,
það er að vera orðin fullorðin.
Hvað ætlið þér yður svo?“
Róar brosti, en Elí svaraði:
„Eg ætla — við ætlum að reyna
að halda í hamingjuna — fast
— með báðum höndum“.
„Heyrið þér það, Liegaard“.
Frú Helvig rétti sig í stólnum
og allar hrukkurnar í andliti
hennar vöknuðu til lífs. „Hún
er af minni ætt. Lífið er þakk-
arvert, meðan það endist. Jæja,
eruð þér þá -svona?“
„Frú Helvig skiptir fólki í
tvo flokka, lýsandi og dimma
hnetti“, sagði Róar.
Þá lá við að Róar Liegaard,
viknaði, þegar frú Helvig sagði
þetta: „Hún er af minni ætt.“
Þau stóðu upp frá borðinu,
þessu hafði.Róar beðið eftir, að
einhver biði Elí velkomna,
kynni að meta hana.
En Elí sagði lágt: „Haldið
þér, frú Helvig, að ég hafi
aldrei verið skuggi á leið ann-
ara. Þar skjátlast yður.“
Gamla konan biosti: „Hann
þessi,“ hún benti á Róar, „har.n
er orðinn hress í bragði.“
Rétt á eftir bað frú Helvig
læknirinn, að líta á einn vinnu-
manninn, sem lá veikur, „og
lækna hann, svo að honum
batni fyrir sláttinn,“ sagði hún.
Þær urðu einar eftir Elí og
Helvig. Greinar eplatrjánna
bærðust utan við stofugluggann.
Frú Helvig sagðist helzt hefði
viljað ganga með Eli um garð-
inn. „En ég er of þreytt til þess.
Nú ætla ég að leggja aftur aug-
un svolitla stund. En ég sef
ekki. Talið þér við mig á með-
an. Eg kann vel við að heyra
ungar raddir, barnið gott.“
Elí átti erfitt með að taka til
máls. Það var eins og stórar,
mannauðar stofurnar hlustuðu.
Hún fór að segja gömlu kon-
unni frá því að hún ætti von á
bróðursyni sínum, Tore. Hún
sagði henni frá drengnum, sem
hún hafði annazt síðan hann
var fjórtán ára. Og nú var hann
tuttugu og tveggja. Hann var
svo kátur og ör, dálítið of ör,
ekki eins gætinn og pabbi hans
Hann var líkur henni. Hún
hafði ekki séð hann í fjóra
mánuði og var að hugsa um,
hvort hann væri ekki farinn að
breytast.
„Hann er skyldur ykkur“,
sagði gamla konan. Hún hallaði
sér aftur á bak með lokuð augu
„Það er undarlegt“, hélt Elí
áfram, „að hugsa til þess, að
maðurinn minn vitjar daglega
sjúkra og dauðvona manna, en
við erum heima, Ingrid, Sverre
og ég, og erum bara að sinna
einhverjum daglegum störfum
í ró og næði“.
„Já, karlmennirnir, þeir
vinna utan heimilis, sjá margt
og reyna. Ef þeim leiðist heima
er vinnan úti þeim frelsi og
hvíld. En þeir sem eru ham-
ingjusamir, finna frelsið og
hvíldina, þega þéir koma heim.
Það er vandi að vera kona. Ég
hugsaði stundum um það áður
fyrr“.
„Ég held, að það sé ósköp
auðvelt, frú Helvig“, sagði Elí
og brosti. „Eigið þér börn?“
„Ójá, ég á börn, fjórar telpur,
fjórar giftar konur í Osló. Ég
hef barnabörnin hérna í sumar-
leyfi og dæturnar fá tekjur af
búinu. En hvorugt er nóg. —
Ójú, það á að heita, að ég eigi
börn“.
„Það ér engin betri eign til
en börn“, sagði Elí.
„Fólk er að segja það. En
það getur verið orðum aukið.
Ég. gæti ekki gert stjúpdætrum
mínum neinn betri greiða en
að deyja sem fyrst. Ekki svo
að skilja, að þær hafi sagt það.
Þær kunna sig vel“.
Elí leit niður fyrir sig: „Er-
uð þér stjúpmóðir?“
„Vissuð þér það ekki?“
„Nei, reyndar datt mér það
í hug, þegar Róar var að tala
um mig og börnin, þér horfðuð
þannig á mig, að mér datt í hug
að þér væruð sjálf stjúpmóð-
ir“.
Gamla konan laut höfði og
svaraði dræmt: „Ég hef enn
ekki lokið verki mínu. Ég er
sjötug og hef enn ekki lokið
dagsverki mínu. Það er minnk-
unn. Ég á reikningsskilin eftir.
Og búskapurinn er mér erfiður.
Þetta er allt misheppnað11.
„Ekki það, sem er fagurt“,
sagði Elí og leit út í garðinn.
„Já, ef ég væri viss um að
léttúðin — og allt bæri ávöxt.
Skyldi verða góð uppskera í
ár? Mig langar til að lifa svo
lengi, að ég sjái það“. — Hún
brosti.
Gamla konan kinkaði kolli.
„Eg var reikul í ráði. Eg naut
lífsins. Nú er það allt liðið.
Stundum horfi ég á sjálfa mig
í spegli og trúi því varla, að
þetta sé ég. Einu sinni var ég
fríð, skal ég segja yður. Stund-
um koma hingað gestir, sem
ekki þekkja mig, moldin og
trén hérna í garðinum. Ég lifi
fyrir þau. En er það ekki til-
gangslaust líf?“
„En þér lesið þó bækur, frú
Helvig“, sagði Elí.
„Sjáið þér bara“. Elí tók bók
af borðinu: „Áburðarfræði“,
hét hún. Elí hló.
Gamla konan sagði: „Ég er
hætt að lesa bækur. Nú hafa
þeir skrifað í mörg hundruð
ár til þess að skilja og skýra.
En hafa þeir þá komizt til
botns í nokkru? Einu sinni
deildu þeir um, hvort Kristur
væri sonur guðs. Nú deila þeir
um, hvort hann hafi verið til.
Og sumir segja að dauðinn sé
ekki endir lífsins, heldur fæð-
ist menn og lifi á ný. Nei, ég
ætla að fara bara eftir mínu
eigin höfði hér eftir. Moldin
hjálpar mér til að skilja. Og
hún gerir mig rólega“.
Gamla konan þagnaði og Elí
fannst húsið enn hljóðara en
fyrr. Þá heyrði hún fótatak
Róars.
„Róar er að koma“, sagði
hún.
Róar kom og var glaður í
bragði. Hann bar ótt á, sagði,
að það væri eitrun að piltin-
um, hann yrði að fara strax á
sjúkrahúsið. Róar ætlaði að
rannsaka sjúkdóminn, gera til-
raunir, lækna manninn. Hann
nefndi svo mörg útlend nöfn
og talaði svo fræðilega, að kon-
urnar báðust vægðar. — Þau
hlógu öll.
„Maðurinn yðar læknar
hann“, sagði gamla konan við
Elí. „Það er tilgangur í slíku
— tilgangur“.
„Má ég mála yður, frú Hel-
vig“, spurði Elí“.
Gamla konan svaraði því
engu.
Þau gengu heimleiðis og af-
þökkuðu vagninn. Það var létt-
ur andvari og Elí bar hattinn í
hendinni.
Þau leiddust. Þau höfðu tal-
að um frú Helvig. Nú þögðu
þau bæði. Trjálimið yfir höfð-
um þeirra glitraði í kvöldsól-
nni.
„Róar!“ hvíslaði hún.
Hann laut niður að henni og
kyssti hár hennar. Annað eins
hár hafði hann aldrei séð. Það
líktist gulli eða hunangi, þegar
sólin skein á það.
„Þú bjarta mær,“ sagði hann.
„En einhverntíma verður það
i