Þjóðviljinn - 30.11.1943, Blaðsíða 2

Þjóðviljinn - 30.11.1943, Blaðsíða 2
2 ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 30. nóv. 1943- Sneglu-Halli: Hver fremur vinnusvik? yyœjamfotnrinn Það heyrist ekki ósjaldan nú á tímuxn talað inn það, sem kall að er vinnusvik. Orðrómur þessi bitnar þó mjög sjaldan nema á einni ákveðinni stétt vinnulýðsins, sem sagt þeim, sem vinna hin algengu störf úti við. Verkalýðurinn, sem í verzlunum vinnur, fær aldrei slíkar sneiðar með ofanálagi. Vel geta þó verið þar og eru sjálfsagt einhver vinnusvik með aílskonar mælgi. í vinnutíman- um á vinnustaðnum og í sím- anum. Öllum hugsandi mönn- um er kunnug uppspretta þess arar elfu og hvert henni er ætlað að renna. Frá íhaldinu er hún komin, og fyrst og fremst skal henni veitt á þann hluta verkalýðsins, sem mann- dóm hefur átt til að mynda sér félagsskap til baráttu fyrir bættum lífsskilyrðum, og skil- ið hefur þau einföldu sannindi að .sameinaðir stöndum vér. Aftur á móti hlífir íhaldið þeim hluta verkalýðsins, sem á skrif stofum og í verzlunum vinnur. Ástæðan til þess er sú, að þar hefur það átt sitt aðalfylgi og þar er fólk, sem ekki er að mynda neinn sérstakan félags skap fyrir sig, heldur lætur sér nægja að vera í sama félagi og atvinnurekandinn. Ekki til þess að ráða þar neinu um, hvemig verzlunin er rekin eða til að skammta honum nein á- kveðin laun, heldur til þess að láta hann skammta sér. Hitt er svo annað mál, af hve auð- mjúku hjarta mikill hluti þess arar stéttar þiggur molana, er að henni eru réttir. Einnig er þetta frá íhaldinu séð mjög sniðug aðferð til að kljúfa hin- ar vinnandi stéttir, sem samleið eiga og sameiginlegan óvin hafa við að glíma. Ein er svo enn ástæðan fyrir þessari þvælu um vinnusvik hjá ákveðnum hluta verkalýðsins, og hún er sú að læða þeirri skoðun inn hjá almenningi, að verkamað- urinn sé ekki verður launanna, að kaupið sé of hátt. Verka- menn! Hafið þið heyrt þessa setningu fyrr? Nú skal því ekki neitað, að í svo stórum hóp sem verka- lýðurinn er, þá getur sjálfsagt verið og >eru einhver lítilháttar vinnusvik, eins og alltaf hlýtur að vera í auðvaldsþjóðfélagi, en almennt er það ekki. Mér finnst, að Þjóðviljinn, eina dagblað alþýðunnar í þessu landi, eigi að ræða þessi mál á opinberum vettvangi í fullri hreinskilni. Hann á ekki aðeins að vera baráttumálgagn fólks- ins, Þjóðviljinn á einnig að rækja úppeldisskyldur við al- þýðuna, ræða við hana á félags legum grundvelli og í bróðerni, það sem aflaga fer. Fátt er ógeðfelldara en sjá menn hanga við verk, sem manni er trúað fyrir, og gildir þar sama hver í hlut á. Nú skul um við reikna með einhverjum smávægilegum vinnusvikum, þó hvimleitt sé þetta eilífa nart í ákveðinn hluta verkalýðsins. En hverjar eru þá orsakirn- ar? Og hverjir ryðja brautina? Orsakimar eru þær, að við lif- um í sundurvirku þjóðfélagi, þar sem hinn vinnandi maður fær aðeins brot af því kaupi, sem honum ber. Rök þess liggja mjög ljós fyrir, því enginn verð ur ríkur af eigin vinnu, hve duglegur sem hann er. Undir eins og einstaklingurinn (oftast nær með aðstoð kunningja) hefur „startað“ einhverju smá- fyrirtæki, þá fer vonin að glæðast hjá honum að verða bjargálna maður. Og hefur sú barátta verið skörp hjá mörg- um manninum. Á hinum qpinberu skrifstof- um, þótt auðvitað sé þar hinn vinnandi lýður, finnst hinum ó- viðkomandi, sem inn lítur, að það sé ekki hálft dagsverk, sem einstaklingnum sé ætlað. Hversu oft heyrast ekki þessar setningar, þegar komið er út af slíkum skrifstofum: Það flækist þama hver fyrir öðrum og afgreiðslan er eftir því. Það er ekkert óeðlilegt, þó setningar eins og þessar hrjóti af vörum manna, sem vinna á eyrinni, sjónum eða í bygging- arvinnu. En hins ber að gæta, að þeim er ekki um að kenna, sem vinna á þessum stöðum, þó skipulagið hagnýti vinnuafl- ið af svona dásamlegri list. Einnig er það kunnara en frá þurfi að segja, að því hærra sem einstaklingurinn kemst, eins og það er orðað, hvort heldur það á að vera 1 gríni eða alvöru, því sjaldnar er hann við kannski er hann af guðs náð einn klukkutíma til viðtals á dag, stundum eru það aðeins tveir tímar í viku. Þetta getur svo aftur á móti kostað margra daga vinnutap hjá öðrum, sem þurfa að hitta þá. Ofan á þetta bætist svo, að loksins þegar til þeirra næst, geta þeir ekki af- greitt viðkomandi aðilja og vísa þá til næsta, og svo hann til þess næstnæsta. Fljótt á lit ið getur þetta virzt allra skemmtilegasta grín. En svo er þó ekki. í fúlustu alvöru er þetta þjóðfélagsmein, sem' hef- ur siðspillandi áhrif á allar stéttir þjóðfélagsins. Því ennþá standa góðar í gildi setningarn ar hans Hallgríms okkar Péturs sonar: Það höfðingjarnir hafast að hinir ætla sér leyfíst það. Til þess, sem hér að ofan er nefnt liggja meðal annars ræt' ur þess, hve stundum er af mörgum mönnum úti á vinnu- staðnum reynt að svindla sér inn 5 til 10 mínútur með því að koma of seint til vinnu, eðá frá mat, úr kaffi o. s. frv. Þótt ég viti, að þetta er ekki almennt, þá er þetta tii. Og það verður að hverfa. Enda græðir hinn vinnandi. maður aldrei á þessu. Hann er þá í staðinn lát- inn vinna fram yfir ákveðinn tíma og hefur sjálfur stungið upp í sig og getur ekkert sagt. Við ykkur sósíalista vil ég segja þetta: látið ekki hin sið- spillandi áhrif, sem þjóðfélag- ið hefur á einstaklinginn, festa rætur í hugsun ykkar né at- höfnum. Verið alstaðar fyrir- myndin, hvar sem þið standið og starfið. Látið það aldrei koma fyrir, að þið mætið ekki á réttum tíma til vinnu, og vinnið ekki eina mínútu fram yfir þann tíma, sem áskilinn er. Því aðeins hef ég skrifað þessa grein, að það hefur verið reynt að læða þeirri hugsun inn hjá almenningi af blöðum afturhaldsins, að kenning kommúnista og nú sósíalist- anna væri sú, að verkalýðurinn ætti að svíkjast um við vinnu vegna þess arðráns, sem hann er beittur. Allt er þetta áróður, sem ekki hefur svo mikið sem eitt prósent af sannleikskorni inni að halda. Frá því fyrsta, að ég kom í Kommúnistaflokkinn, og síðan Sósíalistafl. var stofnaður, hef- ur mér verið kennt það, sem hér að ofan greinir, en aldrei hitt að svíkjast um. íhaldið verður sigrað. Órétt- ur sá og arðrán það, sem verka lýðurinn er beittur verður af- numinn með skynsamlegri leið um. Sneglu-Halli. Leiðrétting Herra ritstjóri. Þar sem blað yðar flutti í fyrradag þriðju árásargrein Arn finns Jónssonar um ungmenna eftirlitið, vil ég hér með biðja yður fyrir eftirfarandi leiðrétt- ingu á þeim atriðum, er ég tel máli skipta að rétt sé frá skýrt: 1) Ungmennaeftirlitið er ekki einkafyrirtœki mitt. Starfsemin var hafin fyrir tilstilli ríkis- stjórnarinnar og falin iögiegiu- stjóra. Allur kostnaður er greiddur úr ríkissjóði. 2) Eg beiti götulögreglunni ekki GEGN neinum. Tn þess hef ég ekki vald. Þegar ég bið götulögregluna um aðstoð liggja ætíð til þess gildar astæður. Flutningur telpna t:l og frá Kleppjárnsreykjum eru mér ó- viðkomandi, því fulltrúi barna- verndarnefndar eða skólastjóri vinnuskólans haia annazt um hann. 3) Eg framkvœmi ekki yfir- heyrslur í heimildarleysi. Störf um mínum er hagað samkvæmt fyrirmælum lögreglustjóra. Barnaverndarnefnd hefur tví- mælalaust fallizt á rétt minn til yfirheyrslu með því að veita skýrslum mínum viðtöku at- hugasemdalaust og byggja úr- skurði á þeim. Ungmennadóm- stóllinn hefur í því nær tvö ár úrskurðað fjölda mála eftir skýrslum frá mér og nokkrar yfirheyrslur hafa farið fram beinlínjs samkvæmt fyrirmæl- Framsóknarmenn velja sér „þjóðhetjur“ ■ Framsóknarflokkurmn er orðinn gamall, forystumenn hans af létt- asta skeiði, og í ellinni dunda þeir við gamlar endurminningar, og velja sér þjóðhetjur. Auðvitað eru þær sniðnar eftir dagdraumum þeim, er þá dreymdi um sjálfa sig og flokk- inn, þegar þeir og hann voru ungir. Jónas byrjaði: Hann valdi Mann- erheim hinn finnska, Jónas kvað hann að minnsta kosti jafnoka Jóns Sigurðssonar. Næstur kom Bem- harð. Hann valdi Gissur jarl Þor- valdsson. Ætli Hermann verði ekki næstur. Hvem skyldi hánn velja? Útvarpið má ekki gera upp á milli Bemharðs og Jónasar Bemharð flutti útvarpserindi um sína „þjóðhetju" á föstudaginn. Gísli Ásmundsson lýsti „hetjunni“ frá sínu sjónarmiði kvöldið eftir. Það fór vel á því. Útvarpið ætti nú tafarlaust að bjóða Jónasi að flytja erindi um Mannerheim, svo mætti t. d. fá Laxness til að flytja þátt um hann kvöldið eftir. Þá væri ekki gert upp á milli Bernharðs og Jónasar. f baráttu fyrir betri heimi Auðvitað haldið þið að ég ætli nú að fara að tala um byltinguna og ríki sósíalismans. Nei, .svo alvar- legt er það ekki að þessu sinni, þó ekki skuli því gleymt, að bar- áttan fyrir sígri sósíalismans er mál málanna. Hér í borginni starfar tón listarfélag. Það hefur unnið mikið verk að því að auka þekkingu Reyk- víkinga á tónlist, það stefndi að því að gera tónlistina að almenn- ings eign, takist það, verða íslend- ingar betri þjóð og mannaðri en áð- ur. Hver sem berst fyrir að gera tónlistina að almennings eign, er að berjast fyrir betri heimi. Eg vildi með þessum orðum minna á starf Tónlistarfélagsins og segja: Skömm er það höfuðstaðn- um og ríkinu,. að félag þetta skuli um hans. Barnaverndarnefnd er kunnugt um þetta, því vara- formaður hennar á sæti í dóm- stólnum. Eitt þessara mála hef ur verið lagt fyrir hæstarétt, en engin athugasemd kom frá honum um rangan málsútbúnað að því er skýrslur snerti: 4) Skýrslur mínar eru ekki „ósamboðnar siðaðri þjóð“. Væru þær það hefðu hinir ekki látið yfirheyrslurnar við- gangast í hér um bil tvö ár. Hið raunverulega áhyggjuefnj í sambandi við þessar skýrslur er sá sannleikur, sern þær greina frá um athafnir og hugs unarhátt, sem nú breiðist óð- fluga út meðal æskunnar. Er það ekki í raun og veru þessi sannleikur, sem Arnfinni Jóns syni blöskrar, miklu fremur en það þó um hann séu skráðar skýrslur? Og hvort er betur sæmandi siðuðu þjóðfélagi að breiða yfir galla sína, eða reyna að upþræta þá hispurslaust? Reykjavík, 29. nóv. 1943. Jóhanna Knudsen. ekki ráða yfír voldugn tónlistar- höll, sem hæfir baráttu þess fyrir betri heimi. Er ekki skipulagið tfl fyrirmyndar? Úr því ég minnist á Tónlistarfé- lagið, get ég ekki látið hjá líða, að minnast á hverjir það eru, sem fé- lagið mynda. Það eru ekki tónlistar- menn, en það eru áhugamenn, sem hafa yndi af tónlist og kunna nokk- ur skil á henni, en þeir stunda ekki tónlist, nema ef vera akyldi sér til ,Jiugarhægðar“, á helmilum sínum. í þjónustu þessa félagsskapar starfa svo ýmsir af færustu tónlistarmönn- um höfuðstaðarins, og með þessu eru tónlistarmennimir sjálfir los- aðir við þann vanda að skipta með sér störfum. í því sambandi kemur leik félagið í hug Leikfélagið er ein hin merkasta stofnun sem unnið hefur mikið verk fyrir íslenzka menningu og vinnur enn af miklum áhuga. En það er fé- lag leikaranna sjálfra. Eðlilegar á- stæður liggja að þessu; áhuginn fyr- ir leikíist hefur sem sé til þessa ekki náð langt út fyrir leikarahóp- inn, en þar hefur áhuginn líka ver- ið mikill og ódrepandi. En væri ekki æskilegra, að leikaramir gætu myndað sitt stéttarfélag, en áhuga- mennimir, sem ekki leika, haldið uppi leikfélagi, sem leikaramir ynnu hja? Vonandi er áhuginn fyr- ir leiklis orðinn það almennur, að slíkt sé hægt. Þessu er skotið fram til athugun- ar. Hættumerkið á fótstall- inum ,ji. þessum fótstalli óstarfshæfD- innar situr nú hæstvirt ríkisstjóm. eins og hættumerki á blindskeri," sagði Magnús Jónson í eldhúsum- ræðunum á dögunum. Skyggn maður sá mynd bregða fyrir í hug Magnúsar er hann mælti þessi orð. Hann hefur lýst henní þannig: Voldugt líkneski rís af öldum út- hafsins. Það ber Janusarhöfuð, horf- ir annað andlitið í suður, það er Ólafs, hitt í norður, það er Jónas- ar. Bæði gjóta homauga í vestur. Fótstallurinn er gerður af mönn- um, og ekki allfriðlegum. Að sunn- an ber Ingólfur Sigurð kjötbeinum. Garðar eys Pétur olíu, Bjarni þreyt ir fang við Þorstein. Aðrir leika einkaframtakshagsmunaleik og ger- ast með þeim hrindingar og pústrar. Að norðan leikur Jömndur bíóleik í olíutunnu og gælir við mynd af Garðari. Sveinarnir Hermann, Svein bjöm, Eysteinn, Páll, Bernharð o. fl- leika bitlingaleik, og verður gaman þeirra grátt. Miklar og ægilegar sprungur eru í fótstallinum. Á suð- vesturhomi • hans situr Vilhjálmur cola, hann horfir til suðurs en sér til vesturs, á norðvesturhorni Bjpm coca, hann horfir til vesturs, á norð- austurhorni Björn, hann ‘horfir sljó- um augum til himins, á suðaustur- urhorni Einar, hann hvarlar augum víða. Vilhjálmur cola tautar. Verði sprungurnar víðari. Gerist atgangur inn harðari, bætir Bjöm coca við Drottinn mirin láttu stallinn ekki bresta, andvarpar Bjöm. Ef hann brestur, föllum við með líkneskj- unni í hið djúpa haf, og upp af öld- um þess stígur stjóm þingsins, mæl ir Einar me'ð stóiskri ró. Hann má hvorki vera heill 'né kiofinn ef vér eigum lífi að halda, heyrist tónað tvíraddað. Dýrð sé coca-cola —. Amen.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.