Þjóðviljinn - 10.02.1944, Qupperneq 2

2
ÞJÓÐVILJINN
Fimmtudagur 10. febrúnar 1944
Gamall pokamaOur leysir frá
Sjómannssamtökin þurfa að fá öryggiseftirlitið í sínar hendur. —
Athyglisverð tillaga sjómanns um sjómannaráð um borð í skipunum
Sjómenn hafa verið óþarflega þögulir um málefni
stéttar sinnar, því margt hefur á daga þeirra drifið,
sem ekki er aðeins vert frásagnar, heldur er beinlínis
þörf að komi fram í dagsljósið.
Umræðumar undanfarið um öryggismál sjómanna
hafa orðið til þess, að sjómennirnir hafa látið meira til
sín heyra um þessi mál og er það sannarlega vel farið,
því engir vita betur en einmitt sjómennirnir sjálfir,
hverju helzt er ábótavant með Öryggismálin og hvað
nauðsynlegast er að gera og ættu sem flestir sjóemnn
að láta álit sitt í ljósi.
í eftirfarandi grein lýsir sjómaður nokkuð veru
sinni á togara. Auk þess kemur hann fram með þá at-
hyglisverðu tillögu, að sjómenn myndi ráð um borð í
hverju skipi, til þess að hafa eftirlit með öryggismálun-
um.
Fer grein hans hér á eftir:

Það gleður mig að umræður
eru byrjaðar um ofhleðslu tog-
aranna, og er það von mín, að
þær verði upphafið að víðtækri
rannsókn á hinum allt of tíðu
sjóslysum. Ástæðan til þess,
að ég birti þessar línur er sú,
að ég veit að ekki muni af
veita, að allir þeir, sem eitt-
hvað geta lagt til þessara mála,
er að gagni mætti koma geri
það.
ÖRYGGISBARÁTTAN ER
IIAFIN
f „Vísi“ er fyrir skömmu
bent á það, að æskilegast hefði
verið að félagssamtök sjó-
manna hefðu getað ráðið bót á
þessu mikla vandamáli, en ef
þau reyndust þess ekki megnug
yrði löggjafarvaldið að taka í
taumana, og mér skilst að láta
þá félagssamtök sjómanna eiga
sig. Þetta er ekki hægt að mín-
um dómi. Það eru félagssamtök
sjómanna, sem eiga að heyja
baráttuna fyrir öryggi þeirra,
sem starfa á sjónum, með stuðn
ingi hvaðan sem hann kemur.
Það verður hver og einn einasti
meðlimur sjómannasamtak-
anna að gera skyldu sína 1
þessu efni.
Sjómenn verða að gera sér
það ljóst, að ekki er hægt að
rannsaka nokkurt sjóslys,
nema með aðstoð þeirra, t. d.
ef rannsaka á, hvort breyting-
ar togaranna skaða öryggi
þeirra. Og hvernig er það bet-
ur hægt en að sjómennirnir,
sem á togurunum eru, segi af-
dráttarlausan sannleikann um
það, hvernig skipin eru eftir
breytinguna. Hvar fást betri
upplýsingar við rannsókn á
Max Pemberton-slysinu en með
vitnisburðum sjómanna, ef til
eru, sem verið hafa á skipinu
á undan og eftir breytinguna
er á því var gerð.
Eins er með löggjöfina. Það
er hægt að búa til lög um
öryggi fyrir sjómenn, en það er
engin vissa fyrir að þau verði
haldin, nema með aðstoð og
fulltingi sjómannanna sjálfra.
Bn eftir á að hyggja, erum við
ekki menningarþjóð? Er ekki
til löggjöf til öryggis fyrir sjó-
farendur? Jú, en samt hefur
allt þetta skeð. En af hverju?
Af því að sjómannastéttin sjálf
hefur því miður verið óvirkur
aðili.
Þessi umbótaalda í öryggis-
málum sjómanna, sem nú er
risin, hefur einskorðazt mjög
við ofhleðslu togaranna eins og
eðlilegt er, þar sem álit margra
er að tveir togarar hafi farizt
á skömmum tíma af ofhleðslu
með allri áhöfn. Eínnig hér
verða sjómexm að gera skyldu
sína. Við getum lagt það mik-
inn skerf í þessa baráttu, að
hún ekki einungis skoli í burt
ofhleðsluhættunni, heldur einn
ig öðrum hættum, sem skip og
skipshafnir komast í af alger-
lega viðráðanlegum ástæðum.
Togaramenn vita bezt sjálfir
hvar skórinn kreppir að og
hvar umbóta er helzt þörf og
þeir eiga ekki að hlífast við að
koma með allan sannleikann í
dagsljósið, þá myndi það vafa-
laust koma í ljós, að sumir
togaraskipstjórar mega ekki
undir öllum kringumstæðum
vera sjálfráðir gerða sinna.
ÁBYRGÐARLEYSI SUMRA
TOGARASKIPSTJÓRA
Eg er með bók fyrir fram-
an mig. Það er vanaleg bók í
stóru broti. Hún er skrifuð
meira en til hálfs. í hana eru
skrifaðar endurminningar, sem
ná yfir sjö ára tímabil, sem
eg var háseti hjá Vilhjálmi
Árnasyni, Bárugötu 35 í Reykja
vík, núverandi skipstjóra á tog
aranum „Venus“. Eg ætla að
birta úr þessum endurminning-
um tvo viðbm’ði sem sérstak-
lega snerta öryggi skips og
skipshafnar. Eg fletti upp í
bókinni á 25. blaðsíðu. Þar
hefst þessi frásögn, sem ég
birti hér orðrétta:
SIGLT INN í HAFÍS
Við vorum að fiska djúpt
úti af Vestfjörðum að vetri til.
Vorum þá á ísfiskveiðum. Það
var náttmyrkur en ágætisveð-
ur. Við vorum að virma við
fisk og litum auðvitað ekki
upp frá okkar verki, vitum við
því ekki fyrr en árekstur verð-
ur og við köstumst í allar átt-
ir og þótti okkur nóg um. Við
fórum að líta í kringum okkur.
Kom þá í Ijós, að siglt hafði
verið með fullum toghraða inn
í hafísbreiðu. Vilhjálmur skip-
stjóri kemur út í brúarglugg-
ann, hafði víst sofið í rúmi
sínu, er hann hafði í brúnni.
Það er sírax farið að draga
vörpuna inn og „stímað“ spöl-
korn frá ísnum. Höldum við síð
an áfram og ljúkum veiðiferð-
inni á þessum slóðum.
Við komum heim til Reykja-
víkur að nóttu til með skipið
fullt af fiski. Duglegur var Vil-
hjálmur. Síðan var lagt af stað
til Hollands með aflann, áður
en birti af degi, án þess að
nokkuð væri athugað, hvort
áreksturinn hefði valdið skip-
inu skaða. Skipstjórinn og tveir
eða þrír hásetar urðu eftr í
landi og var ég einn af þeim.
Hér á eftir mun ég því halda
mér við frásögn stýrimannsins,
sem var skipstjóri í Hollands-
ferðinni. Honum segist svo frá:
Við fengum blíðskaparveður
alla leiðina, þótt vetur væri.
Eg var að velta því fyrir mér,
sagði hann, af hverju það staf-
aði að skipið var framhlaðnara
en vanalega og lét ég gera
gangskör að því að athuga það.
Lét ég losa hlemm sem er yfir
vatnsþéttu öryggisrúmi fremst
á skipinu, en drottinn minn,
hvað skeður, — blíðalogn og
sólskin var —, þegar við tökum
hlemminn af, þá sjáum við
hvorki annað eða meira en
sólskinið í gegnum skipið. Kom
þá í ljós, að við áreksturinn
hafði ísinn sett stærðar gat inn
með stefninu. Er við komum til
Hollands, segir þáverandi skip-
stjóri, var reynt að fá leyfi til
að sigla skipinu til Englands
eins og það var, en öryggiseft-
irlit Hollendinga sleppti því
ekki úr höfn fyrr en viðgerð
hafði farið fram á því.
í HÆTTU VEGNA KOLA-
LEYSIS
Það er á vertíð. Við erum
að fiska djúpt úti á „Köntum“
sem kallað er. Við erum búnir
að vera lengi í „túrnum“ og
tókum þá eftir því, að 1. vél-
stjóri gerir sér tíðar ferðir upp
í brú til skipstjóra. Gizkuðum
við því á, að nú riiyndu kolin
komin að þrotum, en samt er
haldið áfram að fiska og ekk-
ert heimferðarsnið á neinu.
Leiðin var ekkí löng heim.
Mig minnir 5—6 tíma sigling,
svo að ólíklegt var að öllu eðli-
legu að kolin mvndu ekki
duga. Nú er loks lagt af stað
að kvöldi til, en skipstjóri hafði
Hver á að leika hlutverk
Guðm. 1 Guðmundssonar?
Það var myndarleg fjögurra
dálka fyrirsögn á annarri síðu Al-
þýðublaðsins í gær. Hún var þann-
ig;
„Krafa Alþýðuflokksins: Útsvör-
in á hátekjumar og eignaaukning-
una.“
Þetta er nú svo sem ekki ný
krafa, Alþýðuflokksmenn hafa með-
al annars verið meðflutningsmenn
að frumvarpi um sérstakan skatt
á eignaaukningu, ekki bara einu
sinni, heldur þrisvar. Þetta var nú
gott og blessað. En svo bar það til
tíðinda, að greiða skyldi atkvæði
um frumvarpið í efri deild. Guð-
mundur f. Guðmundsson, einn af
þingmönnum Alþýðuflokksins, vissi
að framgangur málsins valt á hans
atkvæði. Hann laumaðist út, frum-
varpið um eignaaukaskattinn féll
með jöfnum atkvæðum.
Nú þykir rétt að spyrja Alþýðu-
flokkinn:
Ef svo skyldi nú fara að krafan
um að leggja útsvör á eignaaukn-
ingu ylti á atkvæðum Alþýðuflokks
manna. Hver á þá að leika hlut-
verk Guðmundar f. Guðmundsson-
ar?
Hverjir sköpuðu þessar
milljónir?
íslendingar hafa auðgazt um
hundruð milljóna króna á stríðs-
tímunum. Allir vita að það eru
verkamenn á sjó og landi, sem hafa
skapað þessa auðlegð.
Hverjir eru taldir
eigendur?
Ekki eru það verkamennimir,
sem auðinn sköpuðu, sem taldir
eru eiga hann. Þeir hafa haft góða
atvinnu og laun, sem hafa veitt
þeim sæmilegt lífsframfæri, og
annað ekki. Þeir eru nú, alveg eins
og fyrri, örsnauðir menn, þeir eiga
ekkert nema vinnuaflið, bregðist
ekki skorðað vindstöðuna nógu
fast og var vindur orðinn mót-
drægur. Fljótlega er farið að
„stíma“ með hægri ferð til
þess að spara kolin. Verður
mér það lengi minnisstætt, þeg
ar við, sem vorum í svefni er-
um kallaðir upp á þilfar kl. 12
á miðnætti. Var þá allt í upp-
námi, við vorum ekki komnir
að Skaga, en kolin að verða
búin.
Hásetamir eru nú settir til
starfa. Nokkrir eru látnir tína
saman allt það á þilfarinu, sem
hugsanlegt er að brenna, en
aðrir voru settir til aðstoðar
kyndurunum og var ég á meðal
þeirra. Það er fleygt niður til
okkar plankabútum, gömlum
botnrúllum, lifur, grút og ýmsu
öðru skrani. Að fá upp gufuna
gekk illa, því að ekkert vildi
brenna nema grúturinn. Eg lít
til þilfars eftir nokkurn tíma.
Sé ég þá, að haldið er inn með
Skaga. Mér er sagt að ferðinni
sé heitið til Keflavíkur og að
þar eigi að taka kol. Þegar við
komum þangað er kominn
sterkur stormur, er stendur á
land.
Nú verður að hafa hraðann
Framhald á 5. síðu.
það, bili heilsan, eða þóknist at-
vinnurekendum ekki að gera kaup-
tilboð í það, þá bíður skorturinn
verkamannanna.
Það eru örfáir menn, sem tald-
ir eru eiga allan þann auð, sem
hér hefur safnazt saman á stríðs-
árunum, flestir hafa þeir litlu eða
engu fómað fyrir þá auðsöfnun.
Hvemig verður svo auður-
inn notaður?
Nú er það vissulega satt og rétt
sem sumir segja, að það skipti
ekki öllu máli hverjir séu taldir
eigendur auðsins, heldur hitt, hvem
ig hann verði notaður. Aðalat-
riðið er vissulega að auðurinn
verði notaður til þess fyrst og
fremst að tryggja öllum vinnufær-
um mönnum atvinnu og sómasam-
leg laun. En það er ekki til snef-
ill af tryggingu fyrir því, að þeir
auðmenn, sem nú eru handhafar
þessa fjár, noti það þannig, þeir
hugsa fyrst og fremst um sinn
hag, um hvemig þeir geti ávaxtað
fé með sem minnstri áhættu.
Stríðsgróðinn ætti að vera
sameign þjóðarinnar
Af þeim ástæðum, sem nú hafa
verið fram færðar er það augljóst
mál, að stríðsgróðinn ætti að vera
sameign þj-óðarinnar, það er að
segja, hann ætti að vera í vörzlu
ríkisins og bæja- og sveitafélaga.
Þessvegna hefur Sósíalistaflokkur-
inn barizt fyrir að leggja á allríf-
legan eignaaukaskatt, þ. e. a. s.
að taka nokkum hluta striðsgróð-
ans í vörzlu ríkisins.
Ólík sjónarmið rekast á
Þegar þetta mál var fram kom-
ið á Alþingi varð auðvitað harður
árekstur milli hinna gjörólíku
sjónarmiði íhalds og sósíalista.
Morgunblaðið barðist fast gegn
hugmyndinni um eignaaukaskatt,
eins og við var að búast, blaðið
og flokkur þess heldur því sem
kunnugt er fram, að fjármunum
þjóðarinnar og framleiðslutækjum
sé bezt borgið í höndum fárra „fjár
aflamanna“.
Þeir sem þykjast vera
en eru ekki
Við þessa deilu sósíalista og í-
haldsmanna var ekkert sérkenni-
legt, ekki heldur það, að hún kom
upp um þá menn, sem þykjast
vera sósíalistar eða hlynntir megin-
sjónarmiðum sósíalista, en eru það
ekki. Allar harðar deilur milli í-
halds og sósíalista koma upp um
fleiri eða færri slíka menn. Fram
sóknarmenn hafa þótzt vera hlynnt
ir sjónarmiðum sósíalista hvað af-
stöðuna til stríðsgróðans snertir,
og Alþýðuflokksmenn þykjast vera
sósíalistar. Það er því rétt að muna
að það var formaður Framsóknar-
flokksins og Guðmundur í. Guð-
mundsson, sem felldu frumvarpið
um eignaaukaskattinn. Þeir komu
upp um sig.
í dag
í dag er fundur í bæjarstjórn
Reykjavíkur, þar verður tekin á-
kvörðun um fjárhagsáætlun bæjar-
ins fyrir árið 1944, og þar með
ákveðið eftir hvaða meginreglu
bænum skuli stjómað þetta ár.
Tillögur sósíalista miða allar að því
að bærinn taki forustu í atvinnu-
málunum og tryggi að hér komi
aldrei framar atvinnuleysi.
Kynnið ykkur þær tillögur, sem
greitt verður atkvæði um í dag
í bæjarstjóminni.