Þjóðviljinn - 12.02.1944, Blaðsíða 2

2
ÞJÓÐVILJINN
Laugardagur 12. febrúar 1944.
Hér jara á eftir no\krar
þingið hefur gert undanfarið:
SKIPASMÍÐA-
RÁÐUNAUTUR.
„Fiskiþing ályktar að fela stjórn-
inni að ráða mann með fagþekk-
ingu í skipasmíðun eigi síðar en
frá ársbyrjun 1945, og fái hann
sömu kjör og aðrir ráðunautar fé-
lagsins. Jafnframt verði komið á
fót skipateiknistofu“.
HAFNAMÁL.
„Fiskiþingið telur brýna nauð-
syn bera til, að hafnarbótamálið
umhverfis landið verði nú þegar
skipulagt og sett í fast kerfi og að
framkvæmdum verði fyrst og
fremst beint að því, að gera sem
fullkomnastar fiskveiðahafnir á
þeim stöðum, sem liggja í námunda
við góð fiskimið og liafa góð skil-
yrði til hafnargerðar frá náttúrunn-
ar hendi og nægilegt uppland. En
horfið verði frá þeirri stefnu, sem
ríkt hefur mjög síðari árin, að veita
að lítt atluiguðu máli, stórar fjár-
upphæðir til hafnagerða víðs veg-
ar um landið, þar sem framtíðar-
skilyrði virðast ekki fyrir hendi“.
LENDINGARBÆTUR.
„Þótt Fiskiþingið hafi ]>egar gert
till. um að hafnarbótamálið verði
skipulagt kringum landið og þing-
ið Ieggur áherzlu á að svo verði í
framkvæmdinni, telur þingið samt
sem áður rétt að Alþingi veiti fé
til nauðsynlegustu lendingarbóta á
einstökum stöðum, þar sem annars
gæti farið svo, að smábátaútgerð
torveldist að miklum mun eða jafn-
vel legðist niður með öllu. 1 því
sambandi vill Fiskiþingið skora á
Alþingi, að fé verði veitt til Iend-
ingarbóta á Alviðru við Dýrafjörð
og Vattarnesi við Reyðarfjörð“.
SAMGÖNGUMÁL.
„Fiskiþingið skorar á ríkisstjórn-
ina, að sjá um að samgöngur með
ströndum landsins séu sem beztar
og greiðastar og séu teknar til
greina þarfir og aðstæður hinna
ýmsu landsfjórðunga á hverjum
tíma árs“.
Greinargerð.
Siðan millilandaskipin hættu
strandferðum, samhliða millilanda-
siglingum, hefur vandræða ástand
ríkt í þeim efnum, þrátt fyrir góða
viðleitni hjá Skipaútgerð ríkisins
að leysa það vandaYnál. Skip hafa
ekki fengizt til slíkra ferða og allra
sízt hentug, og þótt til þessa hafi
verið varið miklu fé, hefur árang-
urinn verið mjög ófullnægjandi.
Eðlilegasta lausnin á þessu máli
væri, að millilandaskipin hefðu við-
komu í nokkrum stærstu höfnun-
um og svo væru minni skip er
flyttu vörur til smáhafnanna.
Mætti í þessu efni benda á, að
athugað yrði hvort Eimskipafélag
íslands sjái sér fært að láta ein-
hver af skipum sínum koma á
helztu hafnir Austfjarða, þó ekki
væri neina einu sinni í mánuði.
Einnig myndi það hjálpa Austfirð-
ingum mikið ef bátur sá, er Al-
þingi fól ríkisstjórninni að láta
smíða til strandferða á Austfjörð-
um, yrði smíðaður sem fvrst er
ástæður leyfa.
þeim samþyhfytum, sem fisþi-
TRYGGINGARMÁL SJÓ-
MANNA
„17. þing Fiskifélagsins lítur
svo á, að óréttlátt sé að útgerð-
in ein greiði slysatrygginga- og
stríðstryggingagjald eins og lög
boðið er nú, þar sem um hluta-
ráðningu er að ræða. Hinsvegar
telur þingið rétt að gjöld þessi
verði tekin af óskiptum afla og
leggur því til, að Fiskiþingið
samþykki áskorun til Alþingis,
að lögum þessum verði breytt
á þá lund, sem að ofan greinir
og sé sama gjald á vélbátum er
stunda flutninga á flóum og
innfjörðum“.
ORLOFSLÖGG J ÖFIN
,,Fiskiþingið samþykkir, að
fara þess á leit við Alþingi, að
orlofslögunum verði breytt þann
ig, að orlofsfé verði ekki greitt
af aflahlutum sjómanna við fisk
og síldveiðar og lækkað til ann-
arra í 2% úr 4%, sem nú er.
Ennfremur, að ekki verði greitt
orlofsfé til þeirra manna, sem
hafa haft 20 þús. króna tekjur
eða meira næsta ár á undan.
Einnig telur Fiskiþingið sann-
gjarnt og eðlilegt, að allt orlofs-
fé sé skattfrjálst“.
GREINARGERÐ
Lögin um orlof voru sett 16.
febrúar 1943 að tilhlutun milli-
þinganefndar, sem starfaði að
athugun málsins. Sú reynsla
sem fengin er af lagasetningu
þessari er misskilningur og mik-
il skriffinnska og þarafleiðandi
óvinsældir. Af framangreind-
um ástæðum og fleirum, sem
gerð verður grein fyrir í fram-
sögu, telur fjárhagsnefnd, að
full ástæða væri til þess, að
löggjöf þessi yrði afnumin. En
þar sem segja má, að enn sé
ekki fengin full reynsla um
þessa nýsettu löggjöf, vill fjár-
hagsnefndin ekki fara lengra að
sinni, en leggja til að þessar
breytingar á orlofslöggjöfinni
verði gerðar:
1. Að orlofsfé á aflahlutum
sjómanna falli niður.
2. Að upphæð orlofsfjár vevði
2% (í stað 4% nú).
3. Að ekki verði greitt orlofs-
fé til þeirra, sem hafa haft 20
þús. kr. tekjur næsta ár á und-
an.
4. Að orlofsfé verði skatt-
frjálst.
RÉTTINDl FORMANNA Á
FISKIBÁTUM
„Að próf það, sem veitir skip-
stjóraréttindi á skipum 6—15
rúml. hækki upp í 30 rúml.,
en lærdómur og önnur skilvrði
breytist eftir tillögum skóla-
stjóra stýrimannaskólans í
Reykjavík og að stjórn Fiski-
félagsins leggi áherzlu á, að
breyting þessi fáist nú þegar
á þessu Alþingi".
GREINARGERÐ
Það er öllum Ijóst, að megnið
af hinum minni mótorbátum eru
Sveinbjöm er hreykinn
af dómnum
Séra Sveinbjörn Högnason virð-
ist all hreykinn yfir að hafa feng-
ið þá frumlegu hugmynd í kollinn
eitt vetrarkvöld, að bíllinn hans
væri flugvél. Eins og kunnugt er,
hegðaði Sveinbjöm sér í samræmi
við þetta. En svo undarlega fór, að |
harðbrjósta menn, bæði erlendit og
innlendir, voru ekki eins hrifnir af
þessari hugmynd klerksins, þeir
sögðu blátt áfram að hann væri
fullur, og harðsvíraðir dómarar
dæmdu prófastinn fyrir brot á á-
fengis og ökulögunum, þei'n gat
alls ekki skilizt að bíllinn hans
væri flugvél.
Nú héldu margir að prófastin-
um hefði fallið þetta illa, mönnum
datt jafnvel í hug að hann kynni
að skammast sín, og l.'gur tí’.ni
leið áður en minnzt var á málið
opinberlega. Á fimmtudaginn birti
prófasturinn grein um málið í
Tímanum, sem tekur af öll tviinæJi
um að þetta er mesti misskilning-
ur, hann er bara hreykinn af þessu
öllu saman, hann kann alls ekki
að skammast sín, enda varla þess
að vænta af formanni Mjólkursam-
sölunnar, sem sagði að sér væri
ánægja að því að neita kerlingur.-
um í Reykjavík um smjör.
Annars er þessi grein Sveinbjarn
ar að mörgu leyti athvghsverð, og
þykir því rétt að birta úr nni
valda kafla.
Á annað hundrað „Svein-
bjamarlíkar“ á tveimur
árum
Séra Sveinbjöm upplýsir að á
annað hundrað manns, þar á meðal
forstjórar, stórkaupmenn, lögmenn,
verkfræðingar, skipstjórar, stýri-
menn og dómarar hafi sætt líkum
dómum og hann á tveimur síðustu
árum. Um þetta farast prófastinum
þannig orð:
„Nú mun það flestum kunnugt,
að brot þetta hendir svo að segja
daglega einhvern borgara þessa
bæjar. Meðal þeirra eru æði marg
ir, sem blöð þau, er áfella mig
harðast, telja hina mætustu borg-
ara og mér miklu fremri um flesta
eða alla hluti. Samkvæmt upplýs-
ingum sakadómara eru þeir á ann-
orðnir mjög gamlir og úr sér
gengnir og stendur endurnýjun
þeirra óhjákvæmilega fyrir dyr-
um. Og þaS er einnig öllum
ljóst að þeir verða ekki endur-
byggðir í sömu stærð, bæði
vegna þess að það er aukið ör-
yggi að vera á stærri bátum og
svo bera þeir meiri afla að landi,
og hægt að sækja á þeim á fjar-
lægari mið, víðsvegar kringum
landið. Og þar sem öll sann-
sýni mælir með því að sá mað-
ur sem átt hefur 15. smál. bát
og endurnýjar hann með stærri
bát, eða þótt hann aðeins stækki
gamla bátinn, fái hann að vera
með hann áfram, þá getur hann
það ekki eftir núgildandi lög-
um, og -skapast þá sama öng-
þveitið og hefur verið með beiðn
ir um^undanþágur til skipstjórn-
ar.
MEÐFERÐ VEIÐARFÆRA
Fjárhagsnefnd er því einhuga
samþykk, að veitt verði fé, þeg-
ar á þessu ári til þess að halda
Framh. á 5. síðu.
að hundrað, sem á liðlega tveim
árum hafa fengið samskonar dóm.
Hjá lögreglunni mun tala þeirra
manna, sem hún hefur haft til
meðferðar fyrir svipaðar sakir
vera mun hærri og má upplýsa
það síðar. Meðal þessara manna
eru forstjórar mikilsmetinna fyr-
irtækja, stórkaupmenn, lögmenn,
verkfræðingar, skipstjórar og stýri
menn og jafnvel menn, sem með
dómsvald fara yfir öðrum, auk
fjölda manna, sem hafa haft bif-
reiðastjóm að atvinnu árum eða
áratugum saman. Og ekki er fyrir
það að taka að upplýsa mætti, að
einhverja þingmenn flokka þeirra
blaða, sem harðast áfella mig, hafi
hent eitthvað svipað, þótt vandlega
hafi verið yfir því þagað og engin
tíðindi talin vera.“
Prófasturinn ber fram
réttmæta gagnrýni
Séra Sveinbjörn gagnrýnir harð-
lega í grein sinni að sagt sé frá
dómum sem „sumir“ hljóta en öðr
um sleppt. Þessi gagnrýni er rétt-
mæt, en eins og prófasturinn við-
urkennir, stafar þetta af því að
blöðin fá ekki að vita um þessa
dóma nema þeim, sé vísað til hæsta
réttar.
Prófastinum íarast þannig orð:
,,Nú er það hinsvegar vitað, að
blöð þau, sem mest far hafa gert
sér um að gera sem mest úr þessu
broti og dómi mínum, hafa ekki
skýrt frá með nafni samskonar
brotum eins einasta þeirra á ann-
að hundrað manna, sem það hafði
áður hent, á ,undan mér, nema í
þeim örfáu tilfellum, þegar hæsti-
réttur hafði fengið málin til með-
ferðar. Svo leynt hafa lögreglubrot
þessi farið, og svo lítið úr þeim
gert af lögreglu og blöðum, að
náustu vandamenn og fjölskyldur
hinna brotlegu hafa ekki einu
sinni um þau vitað, í ýmsum til-
fellum. Er mér kunnugt um þetta,
meðal annars af þvi, að síðan ég
fór að kynna mér meðferð þessara
mála hjá lögreglunni, hafa ýmsir
þessara manna komið til mín og
mælzt til þess, að ég opinberaði
ekki nöfn þeirra í þessu sambandi,
þar sem fjölskyldum þeirra mundi
falla það illa, og í sumum tilfell-
um væru náustu vandamenn þeirra
veikir eða ístöðulitlir og myndu
því hafa illt af að fá vitneskju
um dóm þeirra.
Þegar lögreglan tók einn þekkt-
an borgara hér á s.l. ári, fyrir að
aka undir áhrifum áfengis, —
mann, sem Mbl. telur sér mjög ná-
í kominn, — þá veittist blaðið að lög
i reglunni með ásökunum og að-
i dróttunum fyrir að hún væri að
sitja fysir mönnum til að taka þá,
er þannig væri ástatt um þá. Þar
var sökin orðin lögreglunnar, en
þessi ágæti borgari, sem sekur
gerðist og dæmdur var fyrir sama
brot og ég, hann hefur enn ekki
fengið þennan dóm sinn birtan í
blaðinu, — hvað þá að hann hafi
verið / níddur og ofsóttur fyrir
hann.“
Vill ekki prófasturinn vinna að
því með Þjóðviljanum að nöfn
allra þeirra, sem dæmdir eru fyr-
ir refsivert athæfi verði birt án
undantekningar? Það er jafnrétti,
og það kynni að geta orðið ýmsum
til góðs.
Prófasturinn dæmir sjálf-
an sig
Af þessum tilvitnunum í grein
séra Sveinbjarriar verður ljóst, að
hann er ekki alveg saklaus af að
fara með „dylgjur og aðdróttanir".
Um slíkt athæfi segir hann sjálfur
í sömu grein:
Jsveinn Steindórssoi I
í dag er til moldar borinn
Sveinn Steindórsson í Hveragerði.
Það eru þrjár vikur síðan ég
gekk stilltan og bjartan sunnu-
dagsmorgun yfir hálsinn fyrir of-
an Hvcragerði. Þegar yfir hálsinn
kemur stendur lítið nýbyggt hús
í litlum hvammi upp af Varmá.
Ég vissi að þarna bjó Sveinn
Steindórsson, og þótt hann væri
mér ekki einu sinni málkunnugur,
þá kvaddi ég dyra, til að tala við
þennan unga mann, sem mér var
kunnur af afspurn að miklum á-
huga um mál þau, er þorpið varð-
ar. Við ræddum fram á liádegið
og skyldum þar við, að því miður
var ekki strax hægt að snúa sér
að undirbúningi að skipulögðum
samtökum um einstök atriði. Við'
þurftum báðir skjótlega að
skreppa til Reykjavíkur, en þeg-
ar við yrðum svo báðir komnir
heim, þá ætluðum við að hittast á
ný og. kalla fleiri til ráðagerða.
En nokkrum dögum síðar barst
mér sú fregn hér í bænum, að
Sveinn Steindórsson í Hveragerði
hefði farizt í brunanum mikla.
Hann hafði komið austan yfir fjall
degínum áður í allri ófærðinni,
þegar allar bifreiðaferðir stöðvuð-
ust, kom á skíðum yfir heiðina.
Sveinn féll í valinn þrítugur að
aldri, var fæddur að Efri-Steins-
mýri í Meðallandi 9. des. 1913,
og var elzta barn þeirra hjónanna
Sigurbjargar Þorkelsdóttur og
Steindórs Sigurbergssonar. Þegar
hann var 12 ára að aldri fluttust
foreldrar hans búferlum vestur í
Olfus, og þar andaðizt faðir lians
4 árum síðar. Stóð ekkjan þá úppi
með 5 börn, Sveinn elztur þeirra,
lö ára og tók þá að sér forsjá
heimilisins við hlið móður sinnar.
Ári síðar brugðu þau búi og fluttu
til Ilveragerðis, og stóð hann þar
fyrir heimili móður sinnar, þar til
hann giftist fyrir þrem árum,
Ástu Jónsdóttur frá Sauðárkróki.
Sveinn hafði miklar athafnir
með höndum hin síðari ár. Hann
veitti hitaboruninni forstöðu og
síðastliðið ár.hafði hann reist eitt
stærzta gróðurhúsið, sem byggt
hefur verið í þorpinu. Við það
hafði hann reist lítið íbúðarhús og
með þessu ári áttu að hefjast nýir
möguleikar, er gróðurhúsið tæki
til starfa.
Sveinn var hinn mezti áhuga-
maður um almenn mál og sérstak-
lega þó um félags- og framfaramál
Hveragerðis í sambandi við þau
sérstöku skilyrði, sem þar eru fyr-
ir hendi. Hann var hugkvæmur
og reifur starfsmaður, og livers
inanns hugljúfi, er honum kynnt-
ist.
Blessuð sé minning hans.
G. Ben.
„Hitt er svo vitanlega aumara
en tali taki, að blanda inn í rök-
ræður um almenn mál dylgjum og
aðdróttunum um að einhverjum
hafi orðið eitthvað á, og sýnir að-
eins auman málstað og aumkunar-
vert innræti. — Enda hygg ég að
við því liggi viðurlög í hegningar-
lögum, engu síður en þau, að aka
bifreið undir áhrifum áfengis."
Er svo prófasturinn, alþingis-
maður, yfirmaður mjólkursamsöl-
unnar, endurskoðandi Búnaðar-
bankans og hugvitsmaður, sem hélt
að bíllinn sinn væri flugvél, úr
sögunni um sinn.