Þjóðviljinn - 12.04.1944, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 12. apríl 1944.
»JÖÐTIL JINN
Halvor Floden:
ENGLAHATTURINN
tekið hattinn af mér, hefði hann viljað. En hann vissi
það víst drengurinn, að það var ekki vant að ráðast á
menn, sem komu úr kaupstað. Það var líka skynsam-
legast að koma sér vel við mig, fyrst ég átti fullan
poka af sælgæti.
Pétur lét mig líka í friði, en hann tók tií fótanna og
hljóp heim. Eg flýtti mér eins og ég ga't á eftir honum,
en ég var orðinn lúinn og hafði poka á bakinu.
Pétur var kominn heim á undan mér og þegar ég
kom inn, heyrði ég, að hann var að tala við mömmu.
„Mamma. á ég ekki að fá nýjan hatt eins og Halli?“
spurði hann. En þá tók ég fram í:
„Mamma,vþað var ekki til neinn hattur, sem kostaði
tuttugu og fimm aura. Þeir ódýrustu kostuðu tuttugu
aura“.
Mamma tók hattinn og skoðaði hann.
„En hvað var þessi dýr?“
„Hann kostaði bara — Ja, hann er nú svo fínn og
fallegur, eins og þú sérð, mamma. — En ég fékk hann
fyrir — ja, hann kostaði bara — “
Mér var ómögulegt að minnast á hvað hatturinn
var dýr, svo Pétur heyrði. Eg skildi það svo sem vel,
að það var eitthvað bogið við það, að ég æt’ti svona
dýran hatt, þegar hinir strákarnir áttu enga hatta.
Eg var svo heppinn, að Pétur hljóp út. Hann ætlaði
sjálfsagt að segja hinu fólkinu frá hattinum. Þá kom
ég nær mömmu, náði í aðra hendina á henni og sagði
henni alla söguna eins og hún var.
„Þú mátt ekki verða vond við mig, mamma. En hon-
um Pétri búðarmanni fannst hatturinn fara mér svo
vel, að ég mætti til að kaupa hann. Og þá gat ég ekki
annað,“ sagði ég seinast.
Mamma hlustaði á mig og skoðaði hattinn á meðan.
Svo sagði hún:
„Ef þú verður vænn og duglegur drengur, þá máttu
gjarnan eiga fallegan hatt.“
LECK FISCHER:
HVÍLBátDáOál

ÞETT4
Úr bréfi frá Jóni Árnasyni
biskupi til séra Magnúsar Ein-
arssonar, Kaldaðarnesi, dagsett
13. janúar 1733: „----Eg hefi
meðtekið yðar vinsamlegast
sendibréf, í hverju þér gefið
mér að merkja, að vökunætur
og gleðileikir séu í brúki niður
í Flóa, í sóknum yðar, hverja
þér viljið ekki líða og brúkið
vandlæti í svoddan sökum,
vegna yðar embættis. Þér viljið
og einnin vita, hverja þanka ég
hefi um svoddan gleðileiki og
yðar fyrirtekt. Eg svara: svodd
an vökunætur og gleðileikir
eru að minni meiningu, svívirð-
ing, bæði fyrir guði og öllum
guðhræddum mönnum og eigi
þessvegna engan veginn að líð-
ast. Þeirra nytsemi er engin
svo ég sjái, heldur eru þeir
sæði andskotans^ í vantrúuðum
mönnum, sem eru fullir af gjá-
lífi og vondum gimdum og til-
hneigingum, í hverjum djöfuls-
ins ríki hefur fengið yfirhönd.
Svoddan leikir koma fram af
holds vellyst og elsku til heims
ins. En ef nokkur elskar heim-
inn, í honum er ekki kærleiki
föðurins, segir Jóhannes, og
allt það í heiminum er, það er
ekki annað en fýsn holdsins,
girnd augnanna og drambsam-
legt líferni. Heimurinn forgeng
ur og hans fýsn, svo og einnin
allir þeir, sem dansa eftir hans
pípu. Gefum gaum að því er
sankti Páll skrifar Eph. 5. 3.
etc. Forðist allt, sem hefir illt
álit. í Thess. 5. 22. Eg hef ekki
fram að færa margar skriptar-
innar greinir, sem hér að lúta,
hefi heldur ekki tíma til að
uppleita. Það er oss nóg, að
kóngleg majestæt bannar út-
þrykkilega svoddan leiki, sem
eru ekki annað en verk myrkr-
anna — —.“
baráttunni áfram. Engixm vissi
hvað á dagana gat drifið.
Hann heyrði umgang frammi
og leit til dyranna. Það var
Svea. Hún gekk hægt og lokaði
á eftir sér. Svea leit undrandi
á opna kommóðuskúffuna.
„Eg ætlaði bara að gá að
hvort þú værir háttaður. Hvar
hefurðu verið?“
„Hvar ég hef verið. Eg fór að
tala við Járvel."
Lundbom bjó sig undir að
segja sögu sína, en Svea tók
fram í fyrir honum:
„Hvað ertu með í höndun-
um?“
Hún tók líftryggingarbókina
af honum, rétti honum hana
aftur og leit á hann spyrjandi
augum.
Hann gaf enga skýringu, stóð
á fætur og lagfærði í skúffunni.
Hann var góða stund að því og
Svea hjálpaði honumekki. Hún
stóð í sömu sporum og horfði í
hann.
„Járvel sagði mér hversvegna
ég væri látinn fara frá Salo-
monsen. Þeim finnst ég vera
orðinn of gamall og hafa tekið
ungan mann í minn stað. Þeir
getS. ekki einu sinni notað mig
til óvandaðrar vinnu.“
Svea tók eftir glerbrotum á
gólfinu og tíndi þau upp. Þá
fór hann aftur að hugsa um
Henrik.
„Hittir þú Henrik, þegar
hann Jj:om heim?“
„Nei, hann þorði ekki að tala
við mig. Hann hitti engan nema
Henny. Ætlarðu ekki að
hátta?“
„Henny fór út strax og ég
kom heim. Hún þurfti endilega
að fara, því að Rudolf kom og
spurði eftir henni. •— Hvers-
vegna þorði Henrik ekki að
tala við þig? Það finnst mér
einkennilegt.“
Hann var hræddur, að ég
mundi biðja hann að fara ekki
aftur,“ sagði Svea og gekk út
með glerbrotin. Hún hafði ætl
að að biðja Henny að fara upp
og vera hjá barninu, þangað til
hjónin kæmu heim. En nú var
Henny farin.
Sveu gramdist ekkert við
hana. Það var eðlilegt að hún
yrði sjálf að vera heima en ekki
Henny. Það hafði alltaf verið
svo.
Þegar hún kom inn, hélt
pabbi hennar á rammanum í'
hendinni.
„Henrik hefur tekið myndina
af þér. Mér fellur þetta illa, að
hann sé að reyna að lifa á eig-
in spýtur. Hefur hann fengið
sér herbergi?"
„Já. — Ætlarðu ekki að
hátta?‘“
„Bara að við gætum hjálpað
honum! Bara að ég væri tutt-
ugu árum yngri!“
Lundbom lagði ramman frá
sér og horfði út um gluggann.
Nokkrir ungir menn stóðu við
pylsuvagninn niðri á torginu
og voru að borða. Utan við
kjötbúðina var annar hópur
unglinga að tala saman.
„Það er ef til vill betra fyrir
hann, að við getum ekki hjálp-
að honum,“ sagði Svea og opn-
aði svefnherbergisdyrnar. Hún
bjóst við svari og leit við.
Henni sýndist pabbi hennar
riða á fótunum.
„Er þér illt, pabbi?“ spurði
hún og gekk til hans.
„Það er ekkert. En eg hef
orðið fyrir mörgu í dag og er
þreyttur."
„Eg skal styðja þig.“
Hún lagði handlegg hans um
hálsinn á sér og studdi hann
inn í svefnherbergið.
Hann fór að hugsa um það,
sem hún hafði sagt, að hún
ætlaði að sjá um hann. Auðvit-
að yrði það Svea, sém hlynnti
að honum í ellinni, eins og hún
hafði alltaf gert. Hann settist
á rúmstokkinn til að jafna sig.
„Á ég að hjálpa þér úr föt-
unum?“
„Nei, nei, það get ég sjálfur,
en það væri gott ef þú gæfir
mér vatn að drekka.“
Hann fór að taka af sér skóna
og tíndi utan af sér eina flík -
ina eftir aðra. Hann .lagði ekki
fötin frá sér eins snyrtilega og
hann var vanur. Svea gat lag-
fært það á eftir. Hann hefði
þurft að biðja hana að taka af
sér hálsbindið. en hún kom
ekki aftur. Líklega var hún að
hita te.
Hann heyrði suðuhljóð í katli
framan úr eldhúsinu og lagðist
rólega útaf. Hann var ekki veik-
ur, aðeins dauðþreyttur. Nú leið
honum strax betur. Og á morg-
un yrði hann albata. •
Á morgun átti hann að fara
á fætur og ganga að vinnu eins
og ekkert hefði í skorist. Hann
hafði ekki ráð á öðru en vinna
meðan hann hafði tækifæri til.
Þeir máttu þá gefa honum horn
auga á verkstæðinu.
Svea kom inn með bakka og
settist á rúmstokkinn hjá hon-
um og beið meðan hann drakk.
Hann fór eftir öllu, sem hún
sagði. Það var eins og hann
væri orðinn barn aftur og tæki
því eins og einhverju sjálf-
sögðu. að aðrir réðu yfir hon-
um. Hann drakk úr bollanum
og lagðist útaf aftur.
En þá hvarflaði það strax að
honum aftur að þrátt fyrir allt
yrði hann að bera ábyrgð á
ýmsu. Hann langaði til að vita
um hvað Svea var að hugsa.
Hún var svo óvenjulega rjóð í
vöngum.
„Svea hversvegna segirðu ekk
ert? Hvað ertu að hugsa um?“
„Eg er að hugsa um morgun-
daginn og um þig. Mér þótti
svo einkennilegt, að þú skyldir
vera með líftryggingarbókina
áðan.“
„Einhverntíma eigum við öll
að — —. Eg er nú kominn á
þann aldur, að ég get fallið frá
þegar minnst varir. Og ég
mundi ekki fyrir víst, hvað
upphæðin er mikil. Annars fór
ég að skoða bókina, af því að
hún varð fyrir mér. Eg var að
gá að hvort Henrik hefði tekið
myndina af mömmu sinni, en
hann hafði gleymt því.“
Hann fann að Svea tók þetta
gilt og varð feginn.
„Eg kvíði ekkert fyrir morg-
undeginum,“ sagði hann. „Eg
verð að venja mig við þá stað-
reynd, að ég er orðinn gamall.
Það er sjálfsagt hægt að venj-
ast því með tímanum.“
„Eg vona líka að ég fái eitt-
hvað að gera, svo að við getum
einhvernvegin komist af,“ sagði
Svea.
Hún fór að hugsa um ýmsa
möguleik^. Einu sinni hafði
hún unnið tvo mánuði í blóma- .
búð. Það kunni hún þó.
Lundbom svaraði engu. Það
var bezt að lofa henni að ráða.
Þau heyrðu, að Henny var að
koma. Svea stóð á fætur. Hún
kallaði ekki á Henny. Hún beið
róleg, því að hún hafði sætt sig
við að vera heima. Til hvers
var að Henny kæmi nú? Það
var orðið of seint að heimsækja
Henrik. Hún vildi ekki gera
ókunnugu fólki ónæði svona
seint. Auk þess var Henrik líka
sofnaður.
Henny gekk hægt inn í svefn
herbergið. Hún hafði ekki tek-
ið af sér hálsklútinn. Henni var
auðsjáanlega kalt og hún neri
saman höndunum.
„Nú hefurðu ofkælt þig,“
sagði pabbi hennar og reis upp
í rúminu.
„Það var svo þröngt í spor-
vagninum, að ég varð að standa
aftan á.“
Henny leit bænaraugum á
Sveu og Svea fyrirgaf henni.
Hún fyrirgaf líka pabba sín-
um, þó að hann myndi ekki eft
ir öðru en eftirlætisbarninu.
Svea var ekki öfundsjúk. Hún
vissi að Henny yrði alltaf tek-
in fram yfir, hvort sem hún
átti það skilið eða ekki. Það
j gat ekki breytzt.
Lundbom sá að eitthvað fór
á milli systranna í hljóði um
leið og þær litu hvor á aðra.
En hann vissi ekki hvað það
var. Hann kyssti þær báðar á
vangann og bauð þeim góða
nótt. Þær héldust í hendur, þeg -
ar þær fóru út úr herberginu.
Það var langt síðan hann hafði
séð þær gera það.
Hann slökkti ljósið.
Rétt á eftir heyrði hann að
gengið var út bæði forstofumeg
in og eldhúsdyramegin. Hann
skildi ekkert í því, en hugsaði
ekki mikið um það heldur.
Hann hafði um annað að hugsa
einn í myrkrinu. Gústa systir
hans hafði einu sinni sagt, að
myrkrið og kyrrðin væri margra
meina bót. Hún hafði verið
greind og athugul strax á unga
aldri. Nú hlaut Gústa að vera
búin að læra mikið af lífinu.
Hún var orðin gömul kona.