Þjóðviljinn - 16.09.1944, Blaðsíða 2

ÞJÓÐVILJINN
Laugardagur 16. september 1944.
Hjúfmmarkona heftir ordíd:
,Dragið úr skjallinu í skálaræðunum,
en veiiið okkur jafnréiii*
ByrjaoarlðHii aðstoðarhjúkrunarkona eru 125 kr. á máimðí en
leta orðið 150 kr. á mánuði eftir § árs starf
Fyrir skömmu birtu dagblöð
bæjarins fréttir frá aðalfundi
Læknafélags íslands. Þar á með
al var sagt frá að samþykkt
hefði verið eftirfarandi tillaga:
„Aðalfundur Læknafélags ís-
lands 1944 telur mjög brýna
nauðsyn bera til þess, þar sem
allar líkur eru til að sum sjúkra
hús og sjúkradeildir verði að
ioka vegna hjúkrunarkvenna-
skorts, að reistur verði hið allra
fyrsta hjúkrunarkvennaskóli og
skorar á Alþingi að veita nægi-
legt fé til hans “
Þessi samþykkt læknanna er
:í alla staði réttmæt og eðlileg.
Þeir þekkja bezt hvar skórinn
kreppir að. Þá vantar hjúkrun-
arkonur á spítalana. Margir
læknar úti á iandi sem hafa
sjúkrahús til umráða, verða nú
að bjargast við ólærðar stúlkur
sér til aðstoðar þar eð engin
lærð hjúkrunarkona er fáan-
leg, og eins og tekið er fram
í’ samþykkt læknanna, þá mun
liggja við borð — jafnvel hér í
höfuðstaðnum — að sumum spí-
tölum og sjúkradéildum verði
að loka af þessum ástæðum.
Krafa læknanna hlýtur því að
vera: Fleiri hjúkrunarkonur.
Og ráðið til að bæta úr skort-
inum er: Stærri hjúkrunar-
kvennaskóli.
Þetta er nú þeirra viðhorf til
raálanna.
En hvert er viðhorf okkar
hjúkrunarkvennanna sjálfra?
Að sjálfsögðu erum við því
ekki andvígar að fleiri stúlkum
en verið hefur sé gefinn kostur
á að læra hjúkrun. Én um leið
og látið er í ljós af leiðandi
mönnum í heilbrigðisnálum ■
þjóðarinnar hversu ómissandi
við erum, þá væri ekki úr vegi
að íhuga svolítið þau kjör sem
þessi ómissandi stétt á við að
búa.
Því hefur löngum verið hald
ið á lofti — sérstaklega af bless
uðum karlmönnunum — að við
konur værum ákaflega fórniús-
ar. Sérstaklega hefur verið á
það bent, að fórnarluna okkar
birtist í því að vilja hjúkra sjúk
um. Jafnvel hefur verið lögð á
það mikil áherzla að hjúkrunar-
starfið sé og eigi að vera fórn.
Okkur hefur þótt lofið gott —
eins og okkar ágæta „sterka
k<yni“ — og við höfum gengizt
upp við það.
Afleiðingin hefur orðið m. a.
sú, að innan hjúkrunarkvenna ■
stéttarinnar hefur það til
skamms tíma þótt hin mesta
goðgá að bera fram kröfur um
kjarabætur og beita félagsleg-
um samtökum til að kr.ýja hær
Iram. Slíkt • braut í bága við
„fórnarlundina“ og bar of mik-
inn keim af „brölti“ verkiýðs-
félaganna.
Þegar við byrjuðum hjúkrun
arnámið vorum við ungar og ó-
reyndar í skóla lífsms, bjart-
sýnar, viðkvæmar og með ákaf-
lega háar hugmyndir ur i okkar
eigin fórnfýsi. Hinn harði skóli
hjúkrunarstarfsins iiefur breytt
skoðunum okkar flestra allmik-
ið. Ekki svo að skilja að fórn-
fýsi okkar — að þvi leyti sem
hún var ekki blekking — hafi
þorrið, heldur er hitt, að hjúkr-
unarstarfið er nokkuð á aðra
lund en rómantískan huga okk-
ar dreymdi um áður en við
hófum starfið. „Námið“ var
mestmegnis fólgið í stritvinnu.
Á kvöldin, eftir 10—12 stu.nda
vinnudag, vorum við svo
þreyttar að við gátum varla
hreyft okkur, og þegar við tók-
um námsbækurnar ultum við
brátt sofandi útaf frá þeim. Ok'k
ur fannst þetta skrítinn „skóli“.
Á kjörum nemanna hefur nú
orðið breyting til batnaðar, sem
kunnugt er, og er það vel. Um
hjúkrunarkonurnar er það hins-
vegar að segja, að ég hygg að
flestar hérlendar hjúkrunarkon-
ur þjáist af ofþreytu eftir nokk-
urra ára starf.
Hverjum kemur að liði slík
fórn? Jú, með því sparast ti?
heilbrigðismálanna ef til vill
nokkrar þúsundir króna á ári.
En sá sparnaður er dýru verði
keyptur. Hann er ekki einungis
á kostnað hjúkrunarkvennastétt
arinnar heldur og sjúklinganna.
og læknanna. Góð hjúkrunar-
kona er sjúklmgum og læknum
mikils virði, en hvermg er hægt
að ætlazt til að hjúkrunarkona
sem aldrei fær nægilega hvíld
ieysi störf sín af hendi eins og
hún þarf og á að gera?
Það er einmitt þetta sem okk
ur hjúkrunarkonum gremst
mest og veldur vonbrigðum okk
ar: Vjð getum fæstar leyst störf
okkar af hendi á þann hátt sem
óskir okkar fela í sér. „Fórnar-
lund“ okkar nýtur sín ekki sök-
um þess að oflangur vinnudagui
veldur okkur ofþreytu. Því á-
reynsla sú sem hjúkrunarstarf-
inu fylgir er ekki einungis lík-
amleg, hún er engu síður „and-
legs“ eðlis.
Fjöldi hjúkrunarkvenna gift-
ast eftir nokkurra ára starf,
sumar jafnvel strax að námi
loknu. Það telst til undantekn-
inga ef þessar hjúkrunarkonur
halda, áfram starfi sínu eftir
giftingu. Þetta stingur allmjög
í stúf við reynslu frá öðrum
sviðum þjóðfélagsins. Fjöldi
kvenna sem vinna í verzlunum
eða skrifstofum halda áfram
sama starfi þótt þær giftist,
kjósa það heldur en heimilis-
störfin. Þessi staðreynd talar
sínu máli um kjör hjúkrunar-
kvenna.
Það er ekki ætlun mín að
ganga hér framhjá þeirri stað-
reynd að 8 stunda vinnudagur
lyrir hjúkrunarkonur hefur nú
verið viðurkenndur og vonandi
kemst hann í framkvæmd þeg-
ar stóri skólinn er búinn að
starfa í nokkur ár.
En víkjum nú að launakjör-
unum. Byrjunarlaun hjúkrun-
arkvenna eru kr. 12500 (grunn-
laun) á mánuði og geta hæzt
orðið kr. 150.00 hjá aðstoðar-
hjúkrunarkonum og þó ekki
fyrr en eftir 9 ára starf. Laun
yfirhjúkrunarkvenna munu
vera um kr. 200.00. Við þessi
laun bætist svo fæði, húsnæði
og vinnufatnaður. Fæði okkar
virðist þó mjög ódýrt, því hjúkr
unarkonur fá kr. 60.00 (eða um
kr. 160.00 með núverandi dýr-
tíðaruppbót) í fæðispeninga yf-
n sumarleyfismánuðina.
Þessu til samanburðar má
geta þess, að mánaðarlaun starfs
stúlkna á spítölum eru kr.
120.00 (grunnlaun) samkvSmt
taxta Sóknar. M. ö. o., stúlka
sem varið hefur 4 árum til náms
og tekið próf sem fullgild hjúkr
unarkona fær 5 krónum hærri
mánaðarlaun en gangastúlkan.
Takk! Er ekki von að menn
dáizt að fórnfýsi okkar?
Nú er það fjarri mér að álíta
að starfsstúlkurnar hafi of hátí
kaup. Þær vinna sannarlega fyr
ir þessu. Hitt er svo annað mál
að hér er skír vottur þess hve
starf okkar er lítils metið þrátt
fyrir allt glamrið um göfgi þess
og fegurð.
Það er viðurkennd regla að
launa nokkru betur þeirn er
aflað hefur sér sérmenntunar
sem gerir hann hæfari til ákveð.
ms starfs en hinn sem enga
slíka sérmentun hefur. Þetta
sést bezt ef athugaður er mis-
munur á launum faglærðra og
ófaglærðra verkamanna. Þessi
mismunur er eðlilegur og óhjá-
kvæmilegur í voru borgaralega
þjóðfélagi. Það er hætt við að
fáir mundu verja tíma og fé til
náms ef þeir sköpuðu sér ekki
þar með betri launakjör.
Hvers eigum við hjúkrunar-
konur að gjalda að þessi regla
or brotin á okkur?
Sumir kunna nú að halda því
fram að þetta sé okkur sjálfum
að kenna. Því miður er mikill
sannleikur í þessu fólginn. Eg
gat um það hér að framan að
það hefði jafnvel þótt skortur
á háttprýði innan samtaka okk-
ar að bera fram kröfur um kaup
hækkúh. Það er hætt við því,
að meðan við ekki beitum stétt-
arsamtökum okkar betur en við
höfum gert í baráttunni fyrir
bættum kjörum, þá megum við
enn urn hríð hugga okkur við
þá sætu trú; aS það sem okkur
skortir á um sæmileg lífskjör
Framhald á 8. síðu.
mmw
v ./ 7. ' . . /,//,.
Fyrirspurn til „Víkverja“
Morgunblaðsins
Selfossbúi skrifar: „í Morgunblað
inu 7. sept. s.l. stendur eftirfarandi
grein eftir „Víkverja":
„Á Selfossi er að rísa blómleg
byggð. Þar er kvikmyndahús hið
myndarlegasta. Nokkrir þorpsbúar
réðust í að koma því upp. Á Sel-
fossi er og að ske nokkuð, sem
gæti verið öðrum héruðum og þjóð-
inni allri til fyrirmyndar. — Stjórn-
málaherforingjarnir hafa grafið
stríðsöxina og hjálpast til að koma
þeim framkvæmdum í kring, sem
til heilla horfa fyrir hreppinn.“
Nú langar mig að spyrja vel virt-
an ,,Víkverja“. Hverjar eru þær
framkvæmdir sem „herforingjarnir“
hafa hjálpast til að koma í fram-
kvæmd hér á Selfossi, og sem til
heilla horfa fyrir hreppinn?
Kannski það sé Selfossbíó?"
Óvarkárni sem hefur
valdið slysum
Það mun vera bannað að aka
bifreiðum með ódeifðum ljósum inn
anbæjar. Þeirri reglu er þó ekki
alltaf fylgt sem skyldi og hefur það
valdið slysum. Bifreiðaljósin eru
það stprk, að þeir sem í þau horfa,
„blindast" um stundar sakir, og
getur bílstjórunum, hæglega fatast
aksturinn af þeim sökum.
Eingin þörf virðist vera á því hér
innanbæjar, að aka með mestu Ijós-
um, göturnar eru flestar það vel
upplýstar, enda mun það ekki gert
vegna þess að þörf sé fyrir það,
heldur öllu heldur af hugsunarleýsi.
Öðru máli gegnir með vegina hér
umhverfis bæinn, þar verður að
keyra með fullum ljósum. Þá mega
bílstjórarnir ekki vanrækja að deifa
ljósin þegar þeir mæta bifreiðum,
enda eiga þeir að gefa hver öðrum
merki um það, er þeir mætast. Sum
ir bílstjórar eru þannig skapi farn-
ir að þeir eiga erfitt með að hlýða
settum reglum í þessu efni, og ættu
þeir að hafa það hugfast, að slík
þrákeltni getur haft hinar alvarleg-
I ustu afleiðingár.
Kjör iðnnemanna
Iðnnemarnir eru sá hluti verk-
lýðsstéttarinnar sem erfiðasta að-
stöðu hafa til að verjast gerræði at-
vinnurekenda. Iðnrekendur hafa
löngum skákað í skjóli ranglátrar
iðnlöggjafar og notað iðnnemana
sem ódýrt vinnuafl, en minna hugs-
að um að kenna þeim iðnina og búa
þá undir að ná prófi. Réttindi iðn-
nemanna hafa þó aukizt, en áður
var um hreinan og beinan þrældóm
að ræða. Ennþá eimir þó eftir af
þessu.
Iðnnemum hefur fjölgað mikið nú
á stríðsárunum, enda er það skiljan-
lega hagur fyrir iðnrekendur að
hafa marga slíka lágt launaða starfs
menn, en selja svo vinnu þeirra
fullu verði, eins og um vinnu fag-
manna væri að ræða.
Hvort nemarnir læra það mikið
að þeir nái prófi, geta þeir sjálfir
litlu um ráðið. Það er hægara fyrir
iðnrekandann að sanna að nemi hafi
fallið á prófi vegna heimsku eða
leti, en að iðnneminn geti sannað
að það hafi verið vanrækt að kenna
honum.
Eg hef nýlega átt tal við iðnnema
sem kvartaði sáran yfir réttleysi
stéttarinnar. Hann kvað þýðingar-
laust að kvarta þó svikizt væri um
að kenna þeim, því væri einungis
svarað með skætingi. Þeir fengju
einungis þau svör, að hægt væri
að láta þá gera hvað sem verkstjór-
anum þóknaðist í það og það skipti.
„Það er ekki um annað að gera fyr-
ir iðnnemann en að þegja og hlýða.“
Ef leitað væri til lögfræðinga um
aðstoð, gæfu þeir þau svör að lítið
væri hægt að gera til að rétta hlut
iðnnemans.
Sérstaklega komi þetta hart niður
á iðnnemunum núna, þegar yfir-
menn þeirra væru í „vondu skapi“
vegna verkfallanna.
Svona sagðist þessum iðnnema
frá. Þetta er mál sem fagfélögin
og verklýðsfélögin yfirleitt ættu að
láta sig varða, og vissulega þurfa
iðnnemarnir sjálfir að hafa öflug
samtök. Faglærðu mennirnir verða
að gera sér ljóst að þeir verða að
veita iðnnemunum allan þann stuðn-
ing er þeir geta. Fagfélögin verða að
hafa gætur á því að iðnnemunum
sé ekki fjölgað meira en góðu hófi
gegnir, er leiði af sér fyrirsjáanlegt
atvinnuleysi innan stéttarinnar. Það
er iðnnemunum sjálfum fyrir beztu,
að tala nema innan sömu iðngreinar
sé ekki ótakmörkuð.
Iðnrekendur leggja mikla áherzlu
á að námstíminn verði að vera lang
ur, og er það skiljanlegt. Það er
þeirra hagur að nemarnir vinni sem
lengst fyrir lágt kaup. Námstímann
mætti áreiðanlega stytta í mörgum
iðngreinum, en jafnhliða yrði að
tryggja það að iðnnámstíminn yrði
raunverulegá notaður til náms.

Verkðfflennl Svarið aftarhaldsbMðunam
ffleð því’eð útrýið beim at helfflllam ykkari
Málgögn atvinnurekenda, og ]>á jyrst og jrcmst Vísir og Al-
þýðublaðið, lialda ájrarn níði og rógi um verhjöll reylcvísku og
hajnjirzku verhamannanna.
Verkalýðurinn mun sjáljur svara rógsiðju þessara blaða á verð-
ugan hátt. Aj auðmannamálgagninu Vísi hefur enginn búizt við
öðru, en enn eru til verkamenn, sem jurða sig á því, að lesa í Al-
þýðublaðinu náicvœmlega samshonar rógslcrij um verkalýðsfélög í
verkjalli og forustumenn þeirra og íhaldsblöðin láta sér sœma.
Verkamenn! Svarið rógskrijum atvinnurekendablaðanna með
því að útrýma þeim af heimilum ykkar. Látið klíkurnar sem að
þeim standa jinna hve gjörsamlega áhrifalausar þœr eru mcðal al-
jyýðu manna.
Verkamenn í Rcykjavík og Ilajnarjirði vita hvað það er að
standa í verkfalli, og þeir munu ekki kiyya sér upp við níðskrif og
œsingar atvinnurekendablaðanna.
^wwwwwvmvvwvvwvvwvvvuvwvwiAnnívwwvvtfvwwvm