Þjóðviljinn - 28.03.1945, Qupperneq 3

Miðvikudagur 28. marz 1945
Þ TÓÐVILJ INN
3

SIGRÍÐUR ARNLAUGSDÓTTIR
Verður hættaðyrkja
um íslenzkar konur?
Það virðist svo sem útvarps-
fyrirlestur dr. Bjarnar Sigurðs-
sonar um tækni og heimilishald
framtíðarinnar hafi rumskað ó-
þægilega við .fólki. fhaldsblöðir.
hafa rekið upp ramakvein hvað
eftir annað, séð hættulegan
bolsévisma og ég veft ekki hvað
og hvað.
Nú síðast í Kvennasíðu Vísis
19. marz er bréf frá „ómennt
aðri ekkju,“ sem getur ekki nóg
samlega lýst andúð sinni á
„ungu mæðrunum sem ekkert
vilja á sig leggja fyrir börnin
sín,“ og svo gamla rollan um
háleitt hlutverk móðurinnar og
skáldin sem lofsyngja hana i
ræðu og riti.
Það er gaman að bera saman
þessi skrif íslenzkra kvenna og
kynsystra þeirra annarsstaðar í
heitainum.
Bandarískar konur virðast fyr
ir löngu hafa gert sér ljóst,
hvert stefnir í réttindamálum
kvenna, og stofnanir eins og
dágheimili eða hverskonar
barnaheimili eru þeim löngu
viðurkennd nauðsyn. Borg-
araleg ensk kvennablöð
raéða þessi mál svo róttækt og
hispurslaust að augljóst er að
þær hafa í eift .skipti fyrir öh
stigið út fyrir múra heimilisins,
þær hafa unnið sér sess á sviði
þjóðfélagsmála sem þær munu
ekki láta af hendi aftur.
Rússneskar konur hafa fyrir
löngu gripið inn á öll athafna-
svið þjóðar sinnar — en það
er nú bolsévismi, við skulum
fyrir alla muni ekki gera neihn
hræddan!
En hvaðan úr heiminum sem
við fréttum af konum nú (ut-
'an Þýzkalands og Japan), er
alstaðar sömu sögu að segja,
konumar grípa inn á fleiri og
fleiri svið athafn'alífsins og láta
sig æ meiru skipta hringiðu
lífsins utan heimilanna.
Enskar konur — svo ég vitni
aftur í Englendinga, af því þeir
eru svo sérstaklega viðurkennd
ir fyrir sjálfstæði sitt og íhalds-
semi — ræða með góðlátlegri
kýmni um þá úreltu skoðun að
staður konunnar sé aðeins í
eldhúsinu eða við vögguna, þær
vita að ekki er hægt að færa
mæli tímans afturábak. Þær
telja ekki aðeins sjálfsagt að
framtíðarkonan vinni ut?.n
heimilisins og beri fjárhagsleg-
an kostnað af heimilishaldinu
til jafns við bónda sinn, heldur
líka að bóndinn annist sinn
hluta af heimilisverkunum þeg
ar heim kemur.
En hér má ekki minnast á
dagheimili öðruvísi en svo að
viss hópur íslezkra kvenna þjóti
upp, biðji fyrir sér og séu
hræddar um að hætt verði að
yrkja um þær!
Mér er spum: værum við ís
lenzkar konur ekki betur á vegi
staddar, ef við kynnum að lesa
og njóta verka skálda okkar,
jafnvel þó þau veldu sér annað
yrkisefni en að lofsyngja okkur
sjálfar?
„Ómenntuðu ekkjunni“ í Vísi
„finnst satt að segja að nútíma
menntun sé léttvæg ef hún á
aðeins að vera sem leikur en
ekki þróun og þroski til hins
góða.“ Hefði hún ekki áður ver
ið búin að lýsa svo rækilega
andúð sinni á bamaheimilum,
myndi ég taka þetta sem ein-
dreginn stuðning við okkur hin-
ar, sem viljum fleiri bamaheim
ili. Því það er einmitt þetta sem
við erum að keppa að: að mennt
un nútímakonunnar verði ekki
aðeins kostnaðarsamur leikur,
heldur láti hún þjóðfélagið
njóta starfskrafta sinna og
menntunar. Konur hafa nóg
tækifæri til að mennta sig nú
á tímum, enda gera þær það ó-
hikað, en því miður notast þjóð-
inni ekki nærri nóg menntu..
þeirra, einmitt vegna þess að
við höfum ekki nóg af dagheim-
ilum, almenningsmatstofum og
þvottahúsum. Alltof margar nú-
tímakonur sem hafa fengið ýt-
arlega menntun eru bundnar vf
ir einu eða tveimur börnum og
hafa ekki tíma til að sinna
öðru vegna úreltra vinnubragða
í heimilishaldi. Þær dragast úí
úr athafnalífinu og þjóðin fær
aldrei notið starfskrafta þeirra
nema að sáralitlu leyti, og þá
alls ekki á því sviði, sem þæ*’
hafa búið sig undir með mennt-
un sinni. Við álítum að þjóð-
félagið hafi ekki efni á því að
konur sem hafa búið sig undir
vandasöm störf verði að draga
sig algerlega 1 hlé, þegar þær
giftast.
„Ómenntaða ekkjan“ segist
ekki hafa átt því láni að fagna
j að ala upp böm! Hefði hún nú
' átt börn og þurft að sjá fyrir
þeim með vinnu sinni, skyldi
hún ekki hafa þáð að koma
| þeim á dagheimili meðan hún
væri að vinna þeim inn viður-
væri? Eiginlega á ég bágt með
að trúa öðru.
En hvað sem því líður, sýnir
aðsóknin að bamaheimilunum
að almenningur hefur aðra skoð
un á þeim en ekkjan í Vísi
Bréf frá lesanda
Eftirfarandi bréf hefur
Kvennasíðunni borizt:
„Góða frú, ég þakka yður fyr-
ir, að þér reynið að þvo bletti
af íslenzkri tungu. Þér ættuð
oftar að minnast á þetta efni
í blaðinu, með því ynnuð þér
gagn. Góða orðinu fagra, knött-
ur, eru menn að týna, og þá
fara orðin • knattleikir, knatt-
tré o. fl. — í stað kemur
bolti. boltaprik!! og fleiri úr-
þvætti.
Nú má snjókúlan ekki heita
snjókúla — nei bolti!! Kaup-
menn auglýsa bolta, kenr,-
arar kunna ekki að nefna knött!
Kennari, prófessor við háskóla
vorn, vill heldur vera á stof-
unni en í henni, samanber á-
varp hans fyrir ýmsa mennta-
menn. — Og þrjú blöðin, eðá
fleiri, smjatta á slettunni eða
þau kunna ekki við að leið
rétta prófessorinn, svona er
niðurlægingin ægileg. Þá þykir
lærðu mönnunum gómsæt sögn-
in að „gefa“, þegar hún á ekki
við, samanber, þeir gefa lýsing-
ar, kunna ekki sögnina að lýsa!
— Þeir gefa skýringar, gleyma
sögninni að skýra, þeir gefa fyr-
irskipanir, kunna ekki að skipa
fyrir! — Og svo kemur lærð-
asta stétt landsins“, læknastétt-
in og „gefur“ sprauturnar en
selur þær samt! — Að sprauta
eða dæla, dettur hinum lærð j
mönnum ekki í hug. Hver
tyggur í annan á dönsku.
Þetta er sorglegt, og því fagna
þeir, sem unna tungu vorfi, ef
einhver sýnir viðleitni, að þvo
af henni bletti.
Lesandi“.
Kvennasíðan þakkar kærlega
bréfið.
Er ekki lesandi þeldur svart-
sýnn?
Eg held að boltinn sé einmitt
nú að þoka fyrir knettinum.
Við tölum t. d. um handknatt-
leik og sundknattleiksmót, það
i er alveg fast í málinu, hand-
boltamót verkar eins og hlægi
leg ambaga.
Þannig mætti nefna mör,;
dæmi. Eg held að straumurinn
liggi nú í þá átt að málið skír-
ist, en ekki að við séum að
hrapa niður í málleysur og
glundroða. Auðvitað er sjálf-
sagt að Jeggja þeim straumi lið
eftir megni, en ég held að við
höfum minni ástæðu til svart-
sýni 1 þessu efni nú en oft fyrr.
Þau anna hvergi nærri eftir-
spuminni. Heimilin eru yfir-
full og enn stærri barnáhópur
er á biðlista ef ske kynta að
eitthvað losnaði.
Almehningur hefur með bví
ótvírætt látið í ljós skoðun
sína á dagheimilum og leikskól-
um, þó einstaka hjáróma rödd
kvaki á annan veg.
Það verða alltaf einhverjir til
að berjast hatrammt gegn
hverri framför.
Kunnið þið að skera steikina?
Páskamatur
Súpur:
Ostsúpa
Bninið hálfan bolla lauk í 2
matsk. feiti. HræriA, stöðugt i.
Stráið yfir 1 matsk. hveiti og
hrærið vel saman. Bæt út í Vi
bolla af fíntsöxuðu kjöti.
Tak pottinn af hitanum og
set yfir annan pott með sjóð-
andi vatni (eða í tvöfaldan
pott) og bætiðll. af mjólk. Hitið
súpuna þar til hún þykknar.
Bætið í % bolla rifnum osti og
dálitlu af mustarði. Látið ost-
inn bráðna í súpunni. Kryddið
með salti, pipar og papriku.
Berið fram með grænu salati
og franskbrauði.
Tómatsúpa
2Vz bolli tómatmauk.
y4bolli sneiddur laukur.
y2 bolli persille.
Vs tsk. pipar.
Vi tsk. salt.
y3 bolli soðið, saxað kjöt.
Blandið saman tómatmauki,
lauk og kryddi. Bætið í kjöt-
soði og hitið. Látið sítrónusneið
ofan á hvem disk, eða þeyttaa
rjóma, saltögn og saxað per-
sille.
Kóngasúpa
2Vi bolli karöflusneiðar.
1 líter. soðið vatn.
1 Vi tsk. salt.
1 bolli grænar bauir.
1 bolli asparges.
3 msk. saxaður graslaukur.
2 msk. smjör.
Vs tsk. pipar.
Sjóðið kartöflur í sjóðandi.
söltu vatni ca. 15 mín„ merjið
kartöflurnar gegnum sigti aftur
út í vatnið. Bæt í baunum,
asparges, graslauk, smjöri og
pipar. Hitið.
KjötréHír:
(heilt
Pottsteik
3—4 pd. nautak^öt
stykki, þétt).
V\ bolli hveiti, blandað ögr.
af salti og pipar.
44 bolli feiti.
1 sneiddur laukur.
1 bolli tómatsósa eða vatn.
Þerrið kjötstykkið með klút og
núið inn í það kryddaða hveit-
inu. Hitið feitina í djúpum
potti. Brúnið kjötið jafnt á all-
ar hliðar. Hellið vatninu eða
tómatsósunni yfir kjötið og bæt
ið lauknum í. Látið krauma en
ekki sjóða ea. 3 klst., eða þang-
að til kjötið er orðið meirt. Snú
ið kjötstykkinu við og við í pott
inum svo það soðni vel í gegn.
Bæt í meira vatni ef með þarf.
Látið kjötið á heitt fat. Hell-
ið vökvanum úr pottinum, og
veiðið fitubrákina ofan af og
notið vökvann í sósuna.
Brún sósa:
Blandið saman 4 msk. a£
smjöri og brúnið yfir hægunri
eldi. Hrær stöðugt í.
Takið af hitann, bæt í 2 boll-
um af vatni, mjólk eða græn-
metissafa.
Kryddið með salti og pipar
og söxuðum lauk, ef vill. Setjið
aftur á hita. Hrærið stöðugt í.
þangað til sósan er þykk og
jöfn. Berið Jram með soðnum
kartöflum og grænmetir
Nautafilet
1% kg. nautafilet.
2 msk. hveiti.
2 msk. smjör.
1 bolli kjötsoð.
1 Vi bolli soðhlaup.
% bolli rjómi.
Piparrót — pikles.
Kjötið er brúnað við mikinr.
hita, síðan steikt í ofni ca. 20
mín. Soðinu hellt yfir. Kraft-
urinn af steikinni er síðan soð-
inn með rjómanum. Kryddinu
blandað saman við. Framreitt
með rifinni piparrót, pikles,
grænmeti og frönskum kartöfl-
um.
Franskar kartöflur.
Kartöflusneiðar eru látnar
standa í ísköldu saltvatni ca. 20
mín. Síðan þerraðar vel á þurru
stykki. Steiktar í feiti þar til
þær eru harðar. Færðar upp á
Framhald á 5. síðu.