Þjóðviljinn - 12.05.1945, Síða 7

I
ÞJC3VILJINIÍ
7
Laugardagur 12. maí 1945.
Mikkjel Fönhus:
Hrakningar bjóraf jölskyldunnar
Það var einmitt við þennan hyl, sem Bragðarefur
hafði bygg't sér hús. Stóra tréð, sem hann hafði fellt’
hafði verið góður efniviður. í bakkanum við ána var
nógur leir, svo að hann átti hægt með að þétta húsið.
Húsið var orðið nógu stórt, til að búa í því. Hann hafði
lokið við sjálft bælið og gangurinn var til, þegar hann
byrjaði. Það var urðargjá.
Nú sat bragðarefur uppi á húsþaki sínu og var að
naga trjágrein, sem hann hafði borið þangað.
Þá varð hann allt í einu undrandi á svipinn og hugs -
andi — nærri því eins og maður. Hann starði og starði.
Hvað er þetta?
Þarna kom tré fljótandi. Á írénu sat annar bjór,
sem líka varð undrandi, starði og starði. Hvað var
þetta þarna á bakkanum?
Rétt fyrir framan bjórabælið var hringiða í hylnum.
Hún greip oft lauf og trjásmælki, sem kom niður ána,
sneri því í hring. ög sleppti ekki því, sem hún hafði
hremmt.
Og nú náði hringiðan í tréð, sem kom fljótandi og
kvenbjórinn sat á. En hún bara starði og starði. Og
Bragðarefur glápti á hana frá húsþakinu.
Þau voru ’tveir ferðalangar í landaleit, fjarri átthög-
um sínum og ættingjum. Og nú vildi svo einkennilega
til, að þau hittust.
Þau steyptu sér bæði í vatnið syntu hvor’t' á móti
öðru og ráku andlitin saman. Það var fyrsta kveðja
þeirra og forvitin rannsókn hvort á öðru.
Svo tóku þau til að synda, márga hringi um hylinn,
stöðugt samhliða. Þau ráku trýnin saman aftur og aftur.
Bæði voru gagntekin af sömu gleði: Þau voru ekki ein-
mana lengur.
2fítt M ÞETTA
Samgöngubætur og mannvirki nú- ]
tiímans kröfðust stundum mikilla
mannfórna.
Kunnugt er til dæmis, hve mik-
ið mannfallið var, þegar Panama-
skurðnrinn var grafinn, sökum
mýraköldu í.óhollu loftslagi. Óhollt
Ioft9lag varð líka flestum að bana,
sem lögðu járníbrautina frá Peru
upp Andesfjöllin. Þar létu sjö þúls
undir manna lifið á sjö árum.,
Hver metri, sem brautin hækkaði
frá sjávarm'áli á leiðinni upp fjöll
in kostaði tvö mannslíf.
Þeir, sem lögðu Kyrrahafsbraut
ina í Norður-Ameríku voru í
stöðugri lífshættu frá árásum Indí
ána og urðu alltaf að vinna „með
byssuna í annari hendinni en
skóflunni í hinni“, erns og það var
orðað.
Þegar járnbrautin frá Mombassa
í Afríku til Viktoríuvatnsins var
lögð, urðu verkamennirnir að
byggja sér virki á hverju bvöldi
og kynda ekl til varnar villidýr-
um. Venjulega var saknað tíu —
tólf manna eftir hverja árás, sem (
Ijónin gerðu.
Vinnan við. St. Gotthardsgöng-
in var heldur ekki áhaettulaus eða
heilnæm. Þar dóu átta hundruð
manns á sjö árum.
★
Það var orðatiltæki í Péturs-
borg, að hún væri ieist á manna-
beinum. Svo tíð voru dauðsföll-
in, meðan verið var að byggja
hana.
Helztu hallir, sem reistar voru
fyrr á tímum kröfðust líka sinna
fórna, til dæmis Versalahöllin og
önnur stórhýsi þar i grennd. Þar
múiu aðalega hermenn og ánauð-
ugir bændur, sem ekki fengu
kaup. Fjöldi þeirra var talinn
36 þúsundir. „Hverja nótt voru
fluttir þaðan vagnar, hlaðnir lík-
um“, segir madame Sevigné, sem
hcifur ritað margt merkilegt um
það tíinabil. Einkum vaf mann-
tjónið við vatnsleiðslurnar.
Þegar farið var að reisa „ský-
kljúfana“ í Amer'ku, varð það
orðatiltæki, að hver hæð kostaði
mannslíf.
PEARL.S. BUCK:
' ’ %
ÆTTJARÐARVINUR
- ' ■ — i/
þeirra valdi. drepa þeir ekki ein-
ungis auðmennina, heldur hver
aðra. Mikil verðmæti hljóta að
tyðileggjast, þegar þeir fara að
berjast um þau. En það verður
svo að vera“.
„Og hvað verður svo?“ spurði
I-wan.
„Þeir verða fyrir vonbrigðum,
þegar þeir sjá eyðiiegginguna og
þá verðum við að koma til sög-
unnar og kúga þá til að virða lög
og reglur“.
„Kúga“, sagði I-wan. „Eg hélt
að allir ættu að vera frjálsir“.
„Frjálsir“, endurlók En-lan í
bitrum tón. „Slíkt frelsi væri
brjálsemi. Við erum ekki frjálsir,
þú og ég. Við vinnum eftir skipu-
lagðri áætlun. Það eiga öreigarn-
ir að gera líka. — Eg veit um
mann“. —
„Hvern?“ spurði I-wan. Svona
höfðu þeir aldrei gengið langt í
írúnaði.
„Maður“, sagði En-lan. „Mikill
maður“.
„Hver?“ spurði I wan.
En-lan laut að honum og I-wan
fánn heitan andardrátt hans við
vanga sinn.
„Ohang Kai-shek“ sagði En-lan.
Þetta var foringi uppreisnar-
hersins.
„Þegar hann kemur inn í borg-.
ina“, hvíslaði En-lan alveg við
eyrað á I-wan. „Þá rennur upp
ný öld. Allt er undirbúið. Alls-
herjarverkfallið stendur í tuttugu
daga. A þeim tíma geta verka-
mennirnir komið saman og ráðið
ráðum 'sínum. Þeir eiga að taka
borgina innan frá En hann sæk-
ir utan frá. Þetta var skrifað á
blaðið, sem ég brenndi. Nú kem-
ur árangurinn af öllu starfi okk-
ar. Hann kemur allur í einu. Það
rís upp nýtt land — okkar land“.
Það fór um þá hrollur bæði af
kuldanum og geðshræringu þeirra.
Tunglið var að hverfa og múr-
inn kastaði skugga yfir trjágöng-
in. Þeir sátu í myrkri. En hvað
gerði það. Þeir tóku ekki eftir
því. Þeir horfðu inn í aðra veröld,
þar sem allt var bjart og fagurt
og ranglæti ekki framar til. I-wan
sá það allt í ancla. Her réttlætis-
ins nálgaðist.
I-wain háfði séð mvnd af Chiang
Kai-shek í einkennisbúningi bylt-
ingamanna. Hann minnti ofurlít-
ið á En-lan — sami hraustlegi
ibændagvipurinn og djarfa augna-
ráðið. Imyndunarafl I-wans varð
gagntekið af þeirri tilhugsun, að
hraustur og gbfuglyndur maður
væri foringi ungu byltingamann-
anna. Honum varð erfitt um andar
drátt og harin stóð snöggt á fæt-
ur.
„Mér þykir vænt um. • að þú
sagðir mér þetta. Nú skal ég gera
allt, sem ég get“.
En-lan svaraði engu. Hann reis
líka á fætur og þeir leiddust nið-
ur trjágöngin.
„Þú he'fur svo miúkar hent^ur",
sagði En-lan undrandi. „Ilefurðu
aldrei unnið neitt?“
„Nei“, svaraði I-wan. Hann
skammaðist sín, þegar hann kom
við vinnuharða hönd En-Ians og
sagði „En ég er nógu sterkur
samt“.
I-wan skildi við En-lan yið
skólahliðið og gekk 'heimleiðis.
Það var undarlegt, að hann hafði
farið til En-lans liryggur í huga
en nú var hann orðinn glaður.
En-Ian gaf honum alltaf þrek. Mér
hættir svo við að láta vonleysið
ná yfir!höndinni“, sagði I-wan við
sjiálfan sig, „En það gerir En-lan
aldrei. Hann hugsar um framtíð-
ina og starfið, sem bíður".
Og nú gat I-wan hugsað með
voákunnsemi til þeirra, sem áttu
bágt, án þess að verða örvinglaður.
„Veslingarnir“, sagði hann við
sjálfan sig. „Eg get vel unnt þeim
þess að fá að taka allt, sem hönd
á festir, að minnsta kosti allra
fyrst eftir að þeir hafa loksins feng
ið frelsið“.
Hann læddist inn um dyrnar á
múrnum, upp þrepin og inn í hús-
ið. Hann.gat ekki annað en hugs-
að til þess, hve undarleg sjón það
yrði, þegar lýðurinn réðist inn í
þetta skrauthýsi og léti greipar
sópa um alla dýrðiua.
„En hvað kemur mér það yið?“,
sagði hann við sjálfan sig. „Mér
hdfur aldrei þótt mikið í þetta
glingur varið“.
, Hann heyrði að einhver grét.
Það var I-ko, sem grét eins og
barn. I-wan sá Ijós í litla glugg-
a.num uppi yfir dyrum afa hans.
Áður en hann fékk ráðrúm til að
átta sig opnaðist hurðin innan úr
herbergi hans sjálfs og Peony kom
út.
„Eg hef beðið eftir þér“, sagði
hún lágt. Þú átt að koina inn til
afa þíns. I-ko hefur gert einhverja
vitleysu“.
I-wan gekk inn í stofu afa síns.
Þar var heitt og vont loft. Fjöl-
skyldan var þar öll. nema amma
han's. Móðir hans grét í hljóði.
Kringlótt andlit hennar var rautt
og þrútið. Kinnarnar titruðu. Afi
hans sat í hæginastólnum með
digran vindil milli fingranna. En
hann reykti ekki. I-ko stóð við
borðið, stiiddi niður höndum og
var niðurlútur. I-wan hafði heyrt
föður sinn tala hátt og reiðilega,
en hann þagnáði um leið og I-wan
opnaði dyrnar. •
Þau ' litu öll upp, þegar hann
kom inn, nema I-ko. Og nú tók
faðir hans til máls a'ftur:
„Og þú — Hvar hefur þú yérið,
I-wan? Það er komið miðnætti.
En hvernig ætti óg að vænta ein-
hvers betra af þér en eldri syni
'mlínum. Hvar varstu?“
„Hjá skólabróður minum“, svar
aði I-wan.
Þegar faðir hans leit af I-ko,
tó'k hann vasaklút og þurrkaði sér
um aiigun og nefið. I-wan fyrir-
1 leit hann og vorkenndi honum í
senn. Það \ „r hörmulegt, að sjá
ungan mann bera sig vesældar-
lega. Vissulega var T-ko landeyða,
en það var ekki eingöngu hans
sök. I-wan hélt áfram að tala við
föður sinn, til þess að draga eftir-
tekt hans frá I-ko.
„Það er tunglsljós", sagði hann.
„Kunningi minn, sem býr I háskól
anum fylgdi mér á Ieið“.
„Reyndu ekki að telja mér trú
um, að þú hafir ekki haft neitt
ánnað fyrir staifni". orgaði faðir
’hans.
„Við gengum úti dálitla stund.
Svo fór hann heim aftur“, sagði
I-wan rólega.
„Þér er óhætt að tríia því, sem
I-wan segir", sagði móðir hans
allt í einu. „I-wan segir satt. Hann
er góður drengur“.
„Þú segir alltaf, að synir þínir
séu góðir“, hrópaði faðirinn „Það
eru tveir mánuðir síðan mig grun-
aði, að Pkki væri a!lt með felldu'
í bankaimm. En þú sagðir: „I-ko
er svo góður drengur, hann ‘getur
ekki hafa gert neitt rangt. En
allir, vissu, hvað um var að vera
nema ég. Eg er hafður að háði
vegna sonar míns“
Iíann hermdi eltir skærri og
blíðri rödd konu sinnar, þegar hann
sagði þetta. Hún fór að gráta. I-ko
iaut höfði.
„I-ko“, kallaði afi hanis.
„Seztu!“.
I-ko settist þegjandi við bprð-
ið.
„Veiztu, hvað þú hefur gjört?“
spurði afi hans. .Aiér virðist þú
ekki skilja það til fulls“.
„Eg held, að það hafi ekki ver-
ið mjög hættulegt“, sagði I-ko
lágt en þrjózkulega
Faðir hans hrökk við: „Heldur
þú“ —
„Vertu rólegur“, sagði gamli
maðurinn. „Eg er að tala. I-ko, þú
hefur tekið mikla peninga, sem þú
áttir ekki“.
I-ko svaraði ekki samstundis en
að siðustu sagði hann önugur:
„Eg hélt að faðir minn réði bank
anum“.
I-wan sá, að faðir hans bærði
varirnar, án þess að segja orð.
Gamli maðurinn tók höndunum
um höfuð sér. „Veiztu, hverjir
eiga penirigana í bankanum? Aðrir
menn eiga þá. 'Ríkið á líka pen-
inga í bankanum. Allir treystu
föður þínum. Allir hlutu Iíka að
treysta syni hans“.
„Hvers vegna gerðirðu þettta,
I-'ko? þú hefur alltaf fengið nóg
peninga“, spurði I-wan undrandi.
Hann fann að L-ko gaf honum
illt auga, en hann svaraði engu.
„Hvers vegna gerðirðu þetta?“
spurði faðir hans. ,Við höfum öll
spurt þig 'þess. Og nú spyr I-wan
þig þess líka. Hef ég' nokkurn-
tíma neitað þér um peninga? Þú
þurftjr ekki annað én koma til
iriín og*biðja mig um þá“.
„Eg vil ekki biðja þig um
neitt", svaraði I-ko
Það varð þögn. Þau horfðu öll
á hann.'
I