Þjóðviljinn - 23.06.1945, Blaðsíða 2

þ.toðv iljinn
Frá stofnþingi Sanbands
fslenzkra sveitarfélaga
Laugardagur 23. júní 19i5_
REYKJAVÉKURMÓTH)
K.R. vann Víking
3:0
Eftirfarandi tillögur voru
ibomar fram á stofnþingi Sam-
bands íslenzkra sveitarfélaga.
sem haldið var í Reykjavík
11- 13. júní s.l. og hlutu þar
afgreiðslu þá er hér greinir.
1. ENDURSKOÐUN
ÚTSVARSLAGANNA:
Frá Jónasi Guðmundssyni
var samþykkt eftirfarandi tit-
laga: „Stofnþing Sambands ís-
lenzkra sveitarfélaga samþykk-
ir að skora á ríkisstjómina að
láta fara fram sem fyrst gagn-
gerða endurskoðun á löggjöf
þeirri, sem fjallar um tekju- |
stofna sveitarfélaganna.
Sérstaklega nauðsynlegt telur
þingið að útsvarslögin verði
rækilega endurskoðuð, og upp
í þau tekin m. a. nánari ákvæði
um reglur þær, er fylgja ber
við álagningu útsvara en nú eru
þar, og að tryggt verði að á
þennan aðaltekjustofn — út-
svörin — verði ekki gengið aí
öðrum aðilum, nema sveitarfé-
lögunum sé jafnframt séð fyrir
tekjum á annan hátt.
Þingið veitir stjórninni heim
ild til þess að skipa nefnd sveit
arstjómarmanna er starfi milli
þinga til þess að gera tillögur
um fast kerfi fyrir álagningu
útsvara, sérstaklega að því er
tekur til hreppsfélaganna og
felur þingið stjóminni að koma
þeim tillögum á framfæri þegar
endurskoðun útsvarslaganna fer
fram.
ir að beina þeirri áskorun til
væntanlegrar sambandsstjórnar
að hún athugi með hverjum
hætti sé tiltækilegt að komið
verði upp í landinu hæli fyrir
vandræðafólk það, sem nú er
á vegum sveitarstjórna heima
í hreppum og kaupstöðum en
hælisvist eða fast athvarf fæst
hvergi fyrir eins og saki'
standa.
Sérstaklega er stjóminni fal-
ið að athuga vel hvort ekki
væri rétt að sveitarfélögm
kæmu sér upp í félagi hæli fyr-
ir þetta fólk t. d. á þeim grund-
velli að hvert sveitarfélae
tryggði sér þar rúm fyrir einn
eða fleiri menn og stæði undir
stofnkostnaði hælisins að þeim
hluta. Stjómin skili áliti í mál-
inu á næsta landsþingi.
4. SAMSTARF SVEITARFÉ-
LAGA í MENNINGAR-
MÁLUM.
2. ENDURSKOÐUN SVEITAR-
STJÓRNARLAGANNA.
Frá Jónasi Guðmundssyni var
samþykkt eftirfarandi tillaga:
„Stofnþing Sambands íslenzkra
sveitarfélaga lýsir ánægju sinni
yfir því að hafjn er endurskoð-
un sveitarstjómarlaganna og
væntir þess, að því verki verð:
lokið sem fyrst.
Stofnþingið lýsir því yfir sem
sinni skoðun, að fyllilega get:
komið til álita að leggja sýsl-
urnar niður sem lið í sveitar- !
stjórnarkerfinu, en taka í þeirra
stað upp fjórðunga eða fylKi,
sem fengju meira vald í ákveðn
um málefnum sveitarfélaganna
en nú er hjá. sýslunefndum og
bæjarstjórnum, og væri fylkj ■
unum stjómað af fylkisþingum,
sem til væri kosið af sveitar-
félögum innan fylkigins, og
fylkisstjómum, er þingin veldu.
Stofnþingið væntir þess, að
þegar frumvarp til nýrra svei: ■
arstjómarlaga liggur fyrir.
verði samtökum sveitarstjórn-
armanna gefinn kostur á að at-
huga það og segja á því álit
sitt, áður en það kemur fyrir
AIþingi.“
Nefnd sú, sem kosin var í
tilefni af þeirri uppástungu
Ólafs B. Bjömssonar forseta
bæjarstjómar Akraness, að sér-
stakar nefndir yrðu starfandi i
hinum ýmsu sveitarfélögum á
landinu, til að eiga frumkvæði
að aukinni alhliða menninga>-
starfsemi hver á sínum stað.
lýsir yfir því: Að hún er hlynnt
því að til öflugrar starfsemi
verði stofnað í þessu efni, og
leggur því fram eftirfarandi til-
lögu:
„Þar sem sambandið hefur í
lögum sínum viðurkennt það
nauðsyn og skyldu sína að hafn
bætandi áhrif og afskipti af al-
hliða menningarmálum .hinna
ýmsu sveitarfélaga, beinir þing-
ið þeim eindregnu tilmælum
til stjómar sambandsins og full
trúaráðs að það athugi á hver.i
hátt megi bezt auka og tryggja
viðgang slíks starfs á hinuni
ýmsu stöðum, t. d. með skipun.
fastra nefnda eins og framsögu
<maður benti á, ogijeggi tillögur
sínar þar um fyrir næsta landí
þing.“
í þessum leik var ekki mikil
tilþrif að sjá, þó var síðari
hálfleikur betri en sá fyrri. Lá
þá yfirleitt á Víking og höfðu
K.R.-ingar mörg opin tækifærí
sem óskiljanlegt var hvemig
misnotuðust, og tókst þeim ekki
að setja mark fyrr en eftir voru
fáar mínútur; var það Hafliði.
Síðari hálfleikur var betri af
hálfu Vikings og náðu þeir ofí
áhlaupum sem engan árangu.'
báru þó. Hinsvegar höfðu K.R -
ingar yfirhöndina þó ekki væri
um nógu skipulagðan leik að
ræða, auk þess sem þeir léku
of hátt og langt: Mörkin setti
Hörður.
Lið Víkings var nokkuð sund-
urlaust, enda voru þeir með 3
nýja menn í forföllum annarra.
Vörnin var alltof opin og þriðja
markið kom vegna rangrar stað
setningar miðframvarðar. K.R.-
liðið virtist falla betur saman
en móti Val, þó ef ekki að
marka það vegna þess að mót-
staðan var veik.
Sigurður Jónsson er nú kom-
inn í mark K.R. og er það þeim
mikill styrkur.
Sennilega er það vegna vönt-
unar á boltum að notaður er
jafn slæmur bolti og í þessum
leik, en slæmur bolti getur hafc
mikil áhrif á leikinn, þarf ef
mögulegt er að bæta úr þessu.
Dómari var Guðmundur Sig-
urðsson.
F. H.
Hljómleikar Rögnvalds
Undir fyrirsögninni „Píanó-
hljómleikar Rögnvalds Sigur-
jónsson þjjóta mikið lof“, skrií-
dr. Glenn Dillard Gunn í
ar
Washington
5. ÝMSAR TILLÖGUR
3. STOFNUN HÆLIS FYRIR
VANDRÆÐAFÓLK.
Um það mál samþykkti þing-
ið eftirfarandi tillögu frá Jón-
asi Guðmundssyni:
„Stofnþing Sambands ís-
lenzkra sveitarfélaga samþykk-
Eftirtöldum tilögum var vís-
að til fulltrúaráðs og fram-
kvæmdarstjómar til athugun-
ar:
a. Tillögur frá fulltrúurn
Vestmannaeyjakaupstaðar og
oddvita Neshrepps utan Ennis.
Stofnþing Sambands ís-
lenzkra sveitarfélaga samþykk-
ir að fela fulltrúaráði og fraro-
kvæmdarstjórn að athuga cg
•^eSSja fyrir næsta landsþing
rökstutt álit sitt á því, hvort
ekki sé rétt:
1- Að allur kostnaður við lög-
gæzlu í landinu verði greidd-
ur úr ríkissjóði.
L Að öll laun kennara við
barna- og unglingaskóla verði
greidd úr ríkissjóði.
3- Að skemmtanaskattur
renni óskiptur til þess sveitar-
félags þar sem skemmtunin fer
fram.
4. Að lögum um ríkisstyrk
sjúkra manna og örkumla verði
breytt á þann hátt að sjúkling-
ar sem dvelja í heima’húsum
verði einnig fulls styrks að-
njótandi.
b. Tillaga frá Áma Guð-
mundssyni fultrúa Vestmanna-
eyja:
„Stofnþing Sambands ís-
lenzkra sveitarfélaga telur þess
brýna þörf, að bæjar- og sveit-
arfélög skapi sér nýja tekju-
stofna með víðtækum opinber-
um rekstri, þar sem við verðnr
komið, svo sem útgerð togara
,og vélbáta, verksmiðjurekstri
til hagnýtingar íslenzkra af-
urða o. s. frv. eftir því sem
bezt hentar á hverjum stað.
Felur þingið stjóm sambands
ins og fulltrúaráði að vinna að
framgangi þessara mála, með
því m. a. að aðstoða bæjar- og
sveitarfélögin með útvegun
teikninga, áætlana um stofn-
kostnað og rekstrarkostnað íyr
irtækja o. s. frv.“
c. Tillaga frá Axel V. Tuliní-
us, fulltrúa Hólshrepps:
„Stofnþing Sambands is-
lenzkra sveitarfélaga skorar j
fulltrúaráð og framkvæmdar-
stjórn að vinna að því við AI-
þingi og ríkisstjórn að ganga
ekki endanlega frá löggjöf um
framtíðartilhögun rafmagns-
mála landsins áður en umsagn -
ar og álits þeira um þau hefur
verið leitað.“
Framh. á 5. síðu.
„Times-Herald“
11. júní:
„Tónlistarlíf íslands hlýtur að
hafa náð talsvert háu stigi, úr
því að þar hefur skapazt annar
eins meistari í tækni og tón-
listartilþrifum og Rögnvaldur
Sigurjónsson, sem lék í gær-
kvöld í National Gallery.
Þessi ungi píanóleikari hefur
gífurlegt vald yfir nótnaborði
slaghörpunnar. Hann hefur'
geysikraftmikinn tón og á samí
yfir mikilli mýkt að búa. Hann
þekkir margar listastefnur og
virðist einkum geðfellt að leika
hina glæsilegu kafla Proko-
fieffs.
Efnisskráin var samin utan
um hina miklu H-moll sónötu
Liszts. Hver sá sem ræðst í að
leika þetta steigurmikla lista •
verk með þeim kjarki, skilningi
og tækni, sem það krefst, hlýtur
■að vekja virðingu kunnugra
manna, enda þótt á kunni að
greina um einstök atriði í með
ferðinni.
Þessi sónata hefur inni að
halda næstum hvert einasta
af vandasömustu atriðum píanó
leiks og virðist sjá fyrir flest •
ar músikstefnur nútímans. Um
leið er hún hámarkið í þeirri
list að fára með stef og um-
breyta þeim. Það er ekki hægt
að fullyrða að Sigurjónsson hafi
útskýrt fyllilega hinn mikla
boðskap þess verks. En hann
■hvikaði ekki frá neinu af erfið--
leikum þess og birti mikið af
hinni glóandi rómantík þess.
Hinar háðslegu mótsagnir i
skerzóinu fóru heldur ekki
framhjá honum.
Næstur Liszt að háðslegri
I andagift er Prokofieff, og er
hún áberandi í laginu „Sugges-
tion Diabolique", sem Sigurjóns
son lék af skapi og innblæstri.
Á undan Prokofieff lék hann
tvær prelúdíur eftir Debussy,
hina / loftkenndu „Bruyeres“ og
gamansömu „General Lavine"
Með Chopin sýndi Sigurjóns
son æsku sína og þær takmark
anir, sem skólagangan hefui
sett. Hann lék F-dúr Nocturne
með hlýjum, syngjandi tón og
fallegum stíl. En honum tóksu
miður með marzúrkana op. 7
nr. 5, op. 41 nr. 4 og op. 63 nr.
5. Ef til vill hefur hann ekki
heyrt hina slavnesku listamenn
Rachmaninoff og Horowitz
leika þessa gimstelna slavnesks
tónskáldskapar.
Hann virtist taka pedala-
bendingar hinna þýzku útgef-
enda alvarlega, þótt þær séu í
mótsögn við stíl Chopins í maz-
úrkum og völsum. Efnisskránui
lauk með tokkötu Schumanns.4 * * * * * * 11
í „Evening Star“ skrifar El-
ena de Sayn á þessa leið:
... „Leikur hans minnti á
hin meistaralegu tilþrif (virtuo •
sity) liðinna tíma.
Áheyrendur hrifust þegar
með af meðferð hans á tokkötu
og fúgu í D-moIl eftir Bach
(Tausig). Fmgur hans eru stál-
barðir, og hann hefur einbeitni
í flutningi og listrænt hugai'-
flug, sem augljósara varð í
hinni sjálfstæðu meðferð hans,
á H-moll sónötu Liszts, sem
hann lék í hinum rétta anda
Liszts' í henni kom í ljós drama
tísk ákefð og ástríðufullar upp-
hrópanir en þess á milli syngj-
andi mýkt, sem píanistinn let
í ljós í samræmi við tilgang
höfundiarins.
Þótt Rögnvaldur Sigurjóns-
son sé enn ungur að árum, flyt-
ur hann tónlist margra tíma af
miklum myndugleik. Þegar und
an eru teknar þrjár sónötur
eftir Scarlatti, G-moll, C-molI.
og D-moll, þar sem nokkuð
skorti á rósemi, sýndi hann mik
inn listarþroska. Hann lék hina
fjarrænu prelúdíu „Bruyeres1'
eftir Debussy, sem minnir á
ilmandi rósarunn, og hina víxl-
hrynjandi „General Lavine“ efi
ir sama höfund, og hina harð-
neskjulegu „Suggestion Diaboli-
que“ eftir Prokofieff. Skáru
þessi viðfangsefni sig frá hinm
yndislegu Noctume Chopins í
F-dúr ,(op. 15 nr. 1) og þremur
mazúrkum hans.
Það var einkennilegt að hitta
fyrir slavneskan hita í túlkun
Prokofieffs og Chopins hjá is-
lenzkum píanóleikara. Hljóm-
leikunum lauk með glæsilegri.
meðferð á hinni erfiðu tokkötu
Schumanns.“
Loks segir í grein eftir Betsy
Winter í „Daily News“, undir
fyrirsögninni „íslenzkur pían-
isti hrífur áheyrendur í Art
Gallery":
.... „Rögnvaldur Sigurjóns-
son hefur gott taumhald á stór-
kostlegu lífsfjöri sínu og ákefð.
Hann kann í framtíðinni að
verða talinn með hinum miklu
meisturum (virtuosi) slaghörp-
unnar, bví að í honum búa vold
ugir píanistahæfileikar.
Það þarf ekki neinn smáræð-
iskjark stil að ráðast í að leika
H-moll píanósónötu Liszts. því
að það er eitthvert erfiðasta
píanóverk, sem nokkurntíma
hefur verið samið, og gerir
feikna kröfur til tónmyndunar,
tónminnis og fingraleikni. Sig-
urjónsson þarf ekki að nota
nótur, og minni hans förlaðist
aðeins einu sinni, sem snöggv-
ast, á þeim þrjátíu mínútum
sem það tekur að leika þetta
verk. Þetta er næstum óheyrt
afrek, sem margir af mestu pí-
anóleikurum heimsins mynda
óska að geta leikið'eftir. Hinn
ungi Norðurlandabúi hefur und
ursamlega mikla tækni og
hraða, og hann notar dugnað
sinn til að ná úr píanóinu fögr-
um tónum, þó að margir leiki a
það hljóðfæri með slögunum
einum saman.
Tónverkin tvö eftir Proko-
fieff, gavotte opus 32 nr 3 og
„Suggestion Diabolique“ voru
leikin með þeim hrífandi brot-
hætta áslætti sem þeim hentar.
Nocturne Chopins í F-dúr hafði
syngjandi tón, en hann vantaðl
í mazúrkana þrjá. Efnisskránni
lauk með tokkötu Schumanns,
og vafrandi Ijósin í Art Gallery
vörpuðu réttri birtu á þá ofsa-
fengnu músik, sem lýsir stortrii
er yfir skellur.“