Þjóðviljinn - 23.06.1945, Blaðsíða 4

1*JÓÐVILJINN — Laugardagur 23. júní 1945
Laugardagur 23. júní 1945 — ÞJÓÐVILJINN
þlÓÐViLIINN
Ótgefan4i: Sameiningarflokfcíi alþýSu — Sóríalútaflokkurinn.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sig’trður Gu/hnundsaon.
Stjómmálari tstjórar: Einar Olgeirsson, Sigfús Sigurhjartarson.
Ritstjómarsknfstofa: Austurstrœti 1S, rími SS70.
Afgreiðsla og auglýsingar: Slcólavörðustíg 19, rími S18Í.
Áskriftarverð: í Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði.
Uti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja: Víldngsprent h.f., Garðastræti 17.
Einkastríð Alþýðublaðsins
Alþýðublaðinu er illa við stríðsyfirlýsingar, einkum ef þær skyldu
beinast gegn fasistaríkjum, — en þetta undarlega blað virðist þó sjálft
vera í stríði og því mjög hatrömu gegn einu af helztu stórveldum heims,
sem sé Sovétríkjunum, — ef dæma skal eftir hálfbrjáluðum leiðara þess
í gær um „þjónustu Ríkisútvarpsins við Rússa".
I>að eru undarlegir menn við Allþýðublaðið.
Ríkisútvarpið, hefur árum saman fhitt fréttir frá London og Berlín
og er nú að bæta við fréttum frá fleiri höfuðborgum heims, eftir því,
sem tiJ næst.
Fréttimar frá London hafa auðvitað allan stríðstímann verið vald-
ar af fréttaskoðun Breta — og auðvitað verið litaðar, stundum bein-
fínLs áróðursfréttir gegn lýðræðissinnum svo sem grísku fréttimar í vet-
ur eða litaðar Bretum í hag, svo sem í deilu þeirra við Fraikka í Sýr-
lamdi. Ekki sögðu menn þess vegna að Ríkisútvarpið væri í þjónustu
Rreta, — en útvarpið áieit rétt að lofa hlutstendum að hej-ra, hvernig
Lundúnaútvarpið segði frá heimsviðburðunum.
Ríkisútvarpið hefur allt stríðið flutt fréttir frá Berlín. Þessar fréttir
hafa verið mjög áberandi áróðurskenndar oft á tíðum, því þannig sagði
Berbnarútvarpið yfirleitt frá viðburðunum og vafalaust miklu verr en
hér var gert. Alþýðublaðið sá aldrei ástæðu til þess að hamast á móti
þessum Berífnarfréttum. Það mótmælti því ekki með einu orði að þær
væru fluttar. Engar fyrirsagnir birtust um að „Ríkisútvarpið væri í
þjónustu Þjóðverja“.
En nú er stríðinu lokið og rödd nazismans þögnuð. Útvarpið frá
höfuðborgum Evrópu fær nú áftur að njóta sán og Ríkisútvarpið reynir
að gera fréttaflutning sinn fjölbreyttari.
Og meðal annars birtast útvarpsfréttir frá Moskva. Það þykir nú
út í heimi ábka miklu varða hvað sagt er þar eins og í London og
New York — og íslendingar vilja gjarnan heyra fréttirnar frá öllum
þessum höfuðborgúm og fleiri. Þeir treysta sér sjálfir til að dæma hver
um sig hverju þeir trúi.
Enn það er þá, sem Alþýðublaðið fær kast:
Á að koma frétt frá Moskva í Ríkisútvarpinu? — Á að birta hlut-
lausa frásögn um staðrevndir þaðan? — Nei, — aldrei, — hrópar Al-
þýðublaðið. — Það má þvlja áróðursfregnir frá Berlín í tiu ár og taugar
Júdasanna eru í bezta lagi, — en ein frásögn um dóm yfir fasistum í
Moskva, — þá gengur hr. Júdas af göflunum!
Hatur þessara manna gegn lýðræðinu birtisft m. a. í þessu ofstæki.
Þeasir herrar, geta ekki hugsað sér það að fréttir frá t. d. Moskva og
Helsingfors hafi jafn-an rétt á við fréttir frá t. d. London og Stokkhólmi.
Þessir emræðissinnar vilja fá að ráða því h v;fð fólkið fær að heyra. Þeir
óttast dómgreind þess — og dóm þess — og umhverfast þess vegna, ef
það fær að heyra þó ekki séu nema frásagnir um viðburði t. d. úr
Moskvaútvatrpinu, jafnhliða öðrum útvarpsstöðvum.
En það er bezt fyrir þessa menn að venja sig við það í fcíma að
slíkt einræði og ofstæki geta þeir prófað á sínum eigin flokki og drépið
hann með þeim aðferðum, öf þeir vilja, — en íslenzku þjóðina skulu
þeir ekki fá tækifæri til að blinda og forheimskva.
Aíþýðuiblaðið getur háð sitt einkastríð gegn Sovétríkjunum, ef því
þóknast. Það getur vafaiaust fengið hermannlegar leiðbeiningar frá for-
manni Framsóknarflokksins, — honum þykir svo gaman að leika stríð
og panta vopn og ekki þarf að efast um stjórnlistina eftir afrekunum,
er hann ætlaði að hindra myndun ríkisstjórnarinnar í haust, að dæma.
En einkastríð Alþýðublaðsins er að vissu leyti þess einkamál. Því
er frjálst að gera sér það til skammar að vera afturhakissamasta blað
veraldar, eftn- að „Völkischer Beobachter“ hætti að koma út. — En
þegar það ætlar að fara að gera smánarblettinn, sem það sjálift er á
sínum flokki, að sm'ánanbielti á allri þjóðinni með því að heimta Rrkis-
útvarpið umskapað í þess mynd, þá er nóg komið.
Afþýðublaðsiklíkunni er bezt að gera sér ljóst, að einkastríð hennar
fyrir einræði og afturhaldi er ekki og verður ekki afsfcaða þjóðarinnar,
heldur þvert á móti. íslenzka þjóðin mun haida áfram baráttu sinni
fyrir lýðræði og framförum, og í þeirri baráttu þurrka af sér þann smán-
aiblett, semvaf Alþýðu'blaðinu er, á þann hátt sem Jýðræðiuu er eiginlegt.
Fangabúðir danðans
Brezka þjóðin er slegin hrolli og
viðbjóði. Undanfarna daga hefur
bún litið augum allar ógnir naz-
ismans, hún hefur séð hina lim-
lestu, pynduðu og sveltu líkami
•fórnardýra Hitlers, og ódauninn
úr sorphaugum nazismans, hefur
lagt að vitum hennar.
Fasisminn er í eðli sínu siðferði-
legt rotnunarástand. Hann hefur
breytt tugþúsundum Þjóðverja í
skrímsli og villidýr, sem í engu
Mkist mönnum. Allir Þjóðverjar,
sem lokað hafa augunum fyrir sið-
leysi því og glæpum, sem gerzt
hafa meðal þeirra bera hin saur-
ugu fingraför hans, ásamt þeim,
sem látið hafa forheimskast og af-
siðast af hinni óhrjálegu kenningu
um yfirburði vissra kynþátta.
Buchenwald, Belsen og Nord-
hausen. — í sambandi við það,
sem gerzt hefur á þessum stöðum
er ekki hægt að nota orð eins og
mannúðarleysi og grimmd. í þess-
um fangabúðum hefur verið sett
met, sem aldrei áður hefur verið
komizt nærri í sögu mannkynsins.
Engin mannleg orðabók hefur inni
að halda orð, sem geta lýst svo
afskræmilegri villimennsku og sið-
leysi, né öðru eins hruni mann-
legra vera niður í algeran skepnu-
skap og villidýrsæði.
í þessum fangabúðum, sem
Hitler byrjaði að koma á stofn
1933, voru karlar, konur og börn
svelt til bana og lamin þar til þau
voru aðeins blóðug kjötflykki.
Menn voru hengdir hundruðum
saman og dauðir menn og deyj-
andi brenndir í hrúgum. Húðinni
var flett af fórnardýrunum, til að
binda inn í hana eintök af „Mein
Kampf‘, eða skreyta með henni
lampaskerma á heimili fangabúða-
stjórans. Lýsnar juku kýn sitt og
fitnuðu, taugaveiki og . berklar
drápu þúsundir fanga.
Þessir fangar, sem áður höfðu
hæfileika til að hugsa, tala, brosa,
hlæja, elska og skemmta sér, héldu
dauðahaldi í lífið. En að lokum
örmögnuðust þeir, ekki aðeins lík-
amlega, heldur einnig andlega.
„Mannát var daglegur viðburð-
ur“, segir fréttaritari einn. „I>egar
fangi lézt, skáru aðrir fangar
stykki úr líkama hans. í fyrstu
\æru þeir barðir fyrir þetta at-
hæfi, en síðar komu fangaverðirn-
ir á fót verzlun með mannakjöt“.
— Og í þessum fangabúðum, þar
sem Hk voru hlutuð sundur, seld
og étin, fæddust börn. I Belsen
fæddust fimm til sjö börn á dag.
Sem betur fór dóu þau öll.
Allt, sem þarna gerðist, hefði
getað gerzt hér í Bretlandi, ef
þjöðin hefði brugðizt því hlut-
verki að rísa sem einn maður gegn
eyðendum heimsmenningarinnar,
og ef við hefðum ekki borið gæfu
til að ná hernaðarlegri samvinnu
við Sovétsamlbandið og berjast við
hlið rauða her.sins. Við vissum ekki
fyrr en nú frá hverju við höfum
bjargazt, og hve nærri við .vorum
h yl dýpi tortímingarin n ar.
Karlar, konur og börn voru höfð
í þessum fangalbúðum dauðans,
sjúkdómanna og mannakjötsáts-
ins, í Belsen, Buchenwaid og
Nordhausen. Þar voru Gyðingar
frá því nær öllum löndum Évrópu,
I erlendir þrælar, menn úr andstöðu-
liði hernumdu landanna, gislar,
stríðsfangar, nokkrir Bretar og
Bandaríkjamenn og margir Þjóð-
verjar. Voru það Þjóðverjar, sem
veitt höfðu nazistum mótspyrnu,
menn, sem ekki gátu þegjandi þol-
að það, sem fram fór. Nú eru þeir
dauðir eða deyjandi, bilaðir á
geðsmunum og hold þeirra sem á
líkþráum niönnum. Þetta voru
heiðarlegir Þjóðverjar, tákn þess,
sem Þýzkaland var, einu sinni, og
•eins og það verður, þegar búið er
að refsa hinum seku, og eftir
margra ára afplánun og skuida-
lúkningu, þegar saurblettir fasism-
ans hafa verið fullkomlega afmaðir.
Á þessum tíma á vel við að rifja
tætlur, sem voru á veggjum og
góifi klefans“. (17. des. 1934).
Hinn viðbjóðslegi sannleikur um
þessar fangabúðir hefur alltaf ver-
ið kunnur síðan 1933. En blöð
milljónamæringanna og brezka út-
varpið fluttu ekki þessar fréttir
inn á hvert brezkt heimili. Öðru
nær. í stað þess var að yfirlögðu
ráði, þagað um þær og rekinn læ-
víslegur áróður gegn þeim. „Það
eru aðeins Gyðingar, það eru að-
eins kommúnistar“, hvísluðu er-
indrekar Hitlfers í Bretlandi. Og
þessu eitri var dreift út með blöð-
um og úr ræðustólum.
★
,Árið 1933 var ég viðriðinn
fyrstu andnazisku samþykktina
Eftir WÍLLIAM RUST
/VVVSAA/VWVVVVA^VVVVVVVVVNAJVNr^iA^VWVVVVWWðAAAA^VVVVUV
upp sögu þessara fangabúða og
baráttunnar gegn þeim. — í þess-
um fangabúðum heifur vörðum og
pyndingarböðlum undanfarin 12
ár verið kennt að drýgja glæpi
sína með hinni alkunnu þýzku ná-
kvæmni, út í yztu æsar, og með
stuðning og samþykki yfirvald-
anna að baki sér.
Það er bezt að viðurkenna sann-
leikann, þó beizkur sé. Bretland
vissi um þessar fangabúðir, en
þagði og sneri sér undan. Þýzkir
andnazistar lýstu ógnun þeirra, og
fjöldi þekktra manna af ýmsum
þjóðum, bæði karlar og konur, vís-
indamenn, rithöfundar, lögfræðing-
ar og klerícar kölluðu okkur til
dáða, en við daufheyrðumst við
kalli þeirra. Og við trúðum ekki
Rússum, þegar þeir sögðu frá
manndrápsstöðinni í Maidanek.
Nú, þegar hermenn okkar, blaða-
menn og ljósmyndarar hafa séð
þetta með eigin augum og færa
fram sannanir, sem ekki er hægt
að véfengja, trúum við því loks-
ins og látum í ljós viðbjóð og hat-
ur.
Fyrsta nákvæma frásögnin um
óöld nazista birtist í: „Hin brúna
bók um ógnaröld Hitlers“, sem
gefin var út 1933, sama ár og naz-
istar komust með svikum og of-
beldi til valda. Þar voru lagðir
fram óhrekjandi vitnisburðir um
skipulögð ofbeldisverk og morð.
og skýrt frá þeirri staðreynd, að
þá þegar voru komnar upp 45
fangabúðir sem i voru geymdir
35—45000 þýzkir andnazistar. Og
dag eftir dag, mánuð eftir mánuð
hélt Daily Worker áfram svipuð-
um uppljóstrunum. Blaðið reyndi
að vekja samvizku þjóðarinnar. en
var næstum einstök rödd hróp-
anda í e.vðimörk afskiptaleysisins.
Hér fer á eftir frásögn, sem birt
var fyrir rúmlega fcíu árum síðan,
ein af mörgum hundruðum:
„Fangaverðirnir eru hraklegasta
manntegund. sem ég hef fyrirhitt.
Slíkan ruddahátt og illmennsku
og meðal þeirra hef ég aldrei vit-
að meðal manna. Karlfangamir
voru iðulega barðir, voru þeir þá
fluttir í sérstakan klefa. Daginn
eftir vorum við konurnar látnar
hreinsa bióðslettur, kjöt óg skinn-
sem gerð var hér á landi, var hún
gerð á fundi í Kingsley Hall. Blöð-
in þögðu um fundinn“. Svo segir
Hannen Swaffer frá í grein þar
sem rifjuð er upp saga þessarar
baráttu í Bretlandi. „Síðan sló
Fleet Steet (gata, sem fjöldi
brezkra blaða hefur skrifstofur
við) því föstu, iiæstum samhljóða,
að frásagnir um Gyðingaofsókn-
irnar væru bara Gyðingaáróður.
Og áður en langur tími var liðinn
voru blaðamenn af öllum tegund-
um, ásamt eigendumim, byrjaðir
að leggja lag sitt við Hitler og
klíku hans í Berlín eða von Ribb-
entrop og flokk hans í London, í
fyllstu vinsemd og bræðralagi.
í liði þessara manna voru
stjórnmálamenn okkar og iðju-
höldar, sem ferðuðust til Berlínar,
Núrnlberg, Berchtesgaden og
Múnchen, komu síðan heim og lof-
sungu foringjann og hina dásam-
Iegu „nýsköpun“ hans.
„Það er ánægjulegt fvrir mig að
hafa fengið tækifæri til að stofna
til persónulegs kunningsskapar
við yfirmann þessarar miklu þjóð-
ar“, sagði Sir John Simon árið
1935. Ári sáðar tilkynnti Lord
Londonderry: „Þýzkaland er nú
sameinað undir stjórn eins manns“.
..Ég fíyt yður virðulegan frið
(peace with honour). Ég hika ekki
við að segja, eftir þá persónulegu
kvnningu, sem ég hef haft af herra
Hitler, að ég held hann meini það
sem hann segir“. Svo mælti Mr.
Chamberlain eftir heimkomuna
frá Múnchen í nóvémbermanuði
1938.
Rélt fyrir stríðsbyrjun, í júlí ár-
ið 1939, tókst Lord Kemsley, eig-
andi 19 fréttablaða, á hendur sér-
staka ferð til Þýzkalands, þar sem
hann hitti Hitler. Hann fór þeim
erindagerðum að semja um skipti
á blaðagreinum við yfirmann naz-
istablaðanna, dr. Dietric'h.
En því er verið að rifja upp
þennan sneypulega kafla í sögu
Bretlands? Það er ekki gert til þess
að bera fram pólitískar ásakanir,
heldur til Jæss að við getum séð
villu okkar og lært til fulls þá
lexíu, sem við höfum orðið að
greiða háu verði. Annars er hætta
á að þegar viðbjóður sá og hroliur,
sem um oss fer nú, er liðinn hjá,
byrjum við að gleyma, og veitxim
ekki athygli þeirri kvöð, sem á oss
hvílir og oss ber að leysa af hendi.
Það er ekki nóg að eyða fasism-
anum, refsa glæpamönnunum og
ala þýzku þjóðina upp að nýju.
Við verðum að gera útlæga af
pólifcískum vettvangi þá menn sem
styrktu og hjálpuðu fasismanum,
þá sem hindruðu þjóðina frá að
kvnnast sannleikanum. Við verð-
um að verja og auka lýðræðið
meðal vor, hreinsa til í blaðaút-
gáfunni og öðrum fræðslutækjum
aimennings. Og við verðum að
borjast fvrir alþjóðlegu samstarfi
og jafnrétti alira manna. Það er
fyrst og fremst þetta, sem við eig-
um að læra af sögunni um Belsen,
BuehenwaJd og Nordhausen, og
það sem við eigum að kenna af-
komendum vorum.
3. þlng S.U. F.
Framh. af 3. síðu.
vinnuláfsins — við viljum
aukna vélanotkun, bættan skipa
kost, bæði til veiða og flutn-
inga o. s. frv>
En Framsóknarflokkurinn
styður það vissulega ekki, að
tæknin verði tekin í þjónustu
íslenzkra atvinnuvega. Það er
öðru nær. Framsókn hefur bar-
izt dyggilega og berst enn fyr-
ir því að viðhalda ríkjandi fram
leiðsluástandi í landbunaðinum,
þótt það sé orðið mörg hundruð
ára gamalt, og Framsóknar-
flokkurinn á þess vegna sök L
þeirri niðurlægingu, sem þessi
atvinnuvegur okkar er kominn
í. Framsóknarmenn þola líka
illa að heyra nefnda á nafn
samfærslu byggðarinnar, því að
hún táknar bætt menningarskil-
yrði, tækni, beíri afkomu og —
valdamissi Framsóknar.
Þingið vill láta gera ráðstaf-
anir til þess að koma í veg fyr-
ir að framleiðslan dragist sam-
an og fólk leiti frá framleiðsli* •
störfunum. Heppilegasta ráðstöí
unin til þess er að skapa fólkinu
sem að framleiðslunni vinnur,
viðunanleg lífskjör, og til þess
að svo sé, verður framleiðsl an
að bera sig. Tæknin eykur fram
JeiðsJuafköstin, meiri tækni þýð
ir því betri afkomu.
í lok hinnar pólitísku yfirlýs-
ingar er skorað á alla „þjóð-
lega og frjálslynda umbóta-
menn“ að taka nú höndum sam
an (auðvitað er það Framsókn-
ar- og Vísisafturhaldið, sem átt
er við) gegn núverandi rikis-
stjóm, því stefna hennar sé
„hættuJeg“. Slíkt er þeirra út-
gönguvers.
Skemmtiferð og happdrættí.
B. s. Sæbjörg mun verða í förum
n. k. óunnudag til ágóða fyrir björg
unarskútusjóð Norðlendinga. Farið
verður kringum Viðey og hefjast
ferðirnar strax eftir hádegi og verð-
ur íarið á tveggja tíma fresti. Far-
gjald verður ekkert, en öllum verð-
ur gert skylt að kaupa að minnsta
kosti 1 happdrættismiða, en happ-
drættið er vandaður bókaskápur
með 300 innbundnum bókum. Dreg-
ið 15. júlí n. k. —■ Slysavarnaíélag
íslands.
SAMGÖNGUMÁL
§.
—..Eyjapósiur =
Ástandið í samgöngumálum Vestmaunaeyinga. er nú, á
átinu 1945, með þeim hætti, að það getur tekið lengri tíma
að komast frá Reykjavík til Vestmannaeyja en að ferðast um-
hverfis hnöttinn.
LlTIL FORSAGA.
Vestmannaeyingar eru þannig
settir, svo sem aðrir eyjabúar, að
þeir eiga yfir sjó að sækja til ann-
arra st.aða. Þessi aðstaða hefur oft
verið erfið, bakað íbúunum marg-
vísleg óþægindi, volk og hrakn-
inga, og stundum liafa stórslys af
hlotizt, svo sem eins og er nær
þrjáttíu manns fórust af opnu skipi
við Klettsnef, í byrjun þessarar
aldar. Árið 1924 drukknuðu 8
menn, er voru að afgreiða „Gull-
foss“ fyrir innan Eiði, og fleiri slík
dænii mætti nefna. —
Góða lýsingu á Eyjaferðum,
eins og þær tíðkuðust í tíð opnu
skipanna, er að finna í hinni snilld-
arlegu bók Eyjólfs Guðmundsson-
ar, Pabbi og mamrna.
Eftir að vélbátarnir komu til
sögunnar, heldur ferðum upp að
Söndunum áfram, en þær ferðir
hafa jafnan verið háðar veðri og
sjó, þar sem öll- sti-andlengjan frá
Stokkseyri til Homafjarðar er
brimótt og hafnlaus með öllu.
Ferðir til Stókkseyrai- hafa og
jafnframt verið nokkuð tíðkaðar
á liðrium áratugum, en þar er. inn-
an skerja var, sem við með ís-
lenzku stórlæti verðum víst að
kalla höfn. En ferðir þangað em
mjög háðar sjó og veðri, svo sem
siðar skal frá sagt.
Aðrar safngönguleiðir Vest-
mannaeyinga við „fastalandið"
hafa verið ferðir póstskipanna, en
þau hafa (f.yrir stríðið) haft við-
komu í Eyjum á ferðum sínum til
og frá útlöndum. Þær ferðir voru
nokkuð vissar: „Lyra“ kom við í
Eyjum á leið til Reykjavfkur ann-
an hvern mánudag — og aftur frá
Reykjavík föstudag í sömu viku.
..GuIIfoss'4 kom þennan dag að ut-
an, ..Biúarfoss" hinn daginn á leið
út, o. s. frv. En hvernig var nú
aðbúð fólksins á þessum ferðum?
Skipin lögðust á yfcri höfnina,
þangað var farið á mótorbátum
eða uppskipunarbátum út í þau,
fólkið dregið upp í körfu eða varð
að klöngrast upp kaðalstiga — og
þótti Jirekvirki unnið, þegar kom-
ið var á skipsfjöl. En Jætta gekk
svona, þegar bezt var og blíðast
og allt lék í lyndi. Hitt var miklu
tíðara. a. m. k. yfir vetrartímann.
að ytri höfnin var ófær, vegna veð-
urs og sjógangs. Lögðust þá skipin
undir Heimaklett, norðan við eyna
og varð þá fólkið að fara inn fyrir
Klett — en sú ferð var oftast erf-
iðasti hluti leiðarinnar til Reykja-
víkur, og engan veginn hættulaus.
Þegar farþegarnir loks komust
á skipsfjöl, oft hrelldir og hraktir,
þá fyrst hófust vandræði þeirra.
Það var mjög sjaldgæít, að far-
þegar þessir fengi nokkurt rúm,
því skipin voru venjulega yfirfull
frá og til útlanda. Þá sjaldan hitt-
ist á lipra og hjálpfúsa yfirmenn,
sem eitthvað vildu fyrir fólkið
gera. gat það fengið að Jeggja sig:
í sölum skipsins og fékk lánuð
teppi — en hitt var víst algeng-
ara, að menn urðu að velja um
lestina og þilfarið. Ég varð t. d.
fyrir þeirri revnslu á íslenzku skipi,
ásamt stórum hópi íþróttamanna
og kvenna, að hýrast í sömu lest
ocf 150 hross, frá Reykjaink til
Vestvmnnaeyja — og vera neitað
um pláss í matsólwm skipsins, sem
þó voru auðir. Þetta var fyrir 10
árum. og ástandið var svipað, er
stríðið skall á. —
ÁSTANDTD NÚ. —
STOKKSE YRAR FERÐIR
HÖFUÐLAUSNIN.
Á stríðsárunum versnaði ástand-
ið til mnna. Viðkomur póstskip-
anna, að undanteknum strand-
ferðaskipunum, lögðust niður.
Ríkisskip hefur haldið uppi ferð-
um með vörur á skipum, sem eru
með öllu óhæf til mannaflutninga.
Stundum hefur ríkisstjói-nin hlut-
azt til um. að varðskipin fæTU
vikuiega milli, og hefur það rcynzt
sæmilega — þótt raunveruJega sé
þar ekki um nein farþegarúin að
ræða.
Yfir snmartímann er fólks-
straumurinn mestur frá og til Vest-
mannaevja og skiptir fólk það þús-
nndum, sem komast þarf ferða
sinna á tímabilinu maí—septem-
ber. Fjöldinn ailur af þessu fólki
er fluttur um Stokkseyri Einstakir
menn stunduðu þær ferðir fyrstu
stríðsárin. en sjaldnast reglu-
bundnar. En upp á síðlcastið ann-
ast sérstakmr bátur ferðir þessar,
með sérleyfi til allra flutninga og
st.vrk úr ríkissjóði og hefur fasta
áætlun tvisvar í viku. Bátur þessi
er að vísu byggður sem fiskibát-
ur. en ekki með mannflutninga
fyrir augum — en hann er eigi að
síður bezta' fleytan, sem stundað
hefur Jæssar ferðir — og bætir lír
brýnni Jxirf. En hversu ágætur sem
báturinn væri, og allt er snertir
rekstur ferðanna — þá getur bara
komið alvarlegt babb í bátinn,
þegar til kasta höfuðskepnanna
kemur. — í fyrsta Jagi er innsigl-
ing á Stokkseyri með þeim hætti,
að báturinn flýtur ekki inn (eða
út) nema kringum flóð, og getur
af þeim orsökum ekki verið um
fasta ,b urtferðartíma að ræða —
þeir eru á öllum tímum sólar-
hringsins, eftir sjávarföllum. Eru
að þessu mikil óþægindi. En ann-
að er þó verra. Það er ekki nærri
ailtaf sem hægt er að fara þessa
leið. þófct háflæði sé. því „leiði“.
getur tekið af, uni leið og nokkuð
brimar sjó, og verðui4 þá innsigl-
ingin ófær. Þetta gerist oft á
skömmum tíma. Stundum hefur
báturinn lagt af stuð úr Eyjum,
að fengnum upplýsingum um bezta
leiði á Stokkseyri — og síðan orðið
að leggja frá. er að Stokkseyrar-
sundi kom og halda með fanþeg-
ana tíl siimn hafnar. Jafnframt
hefur orðið að hætta við auglýst-
ar ferðir.
Næriækt dæmi: Miðvikudaginn
13. þ. m. var anglýst ferð til
Stokkseynar og til baka sama dag.
Þegar leggja skyldi af stað úr Eyj-
um, var komið brim á Stokkseyri
og báturinn fór vitanlega hvergi.
En Vestmannaeyingar, sem stadd-
ir voru í Reykjavík og ætluðu
heim með þessari ferð, fóru austur
að Sfcokkseyri um morguninn — og
jalfnvel kvöldið áður, til þess að ná
í bátinn. Þegar til Stokkseyrar
kom, var þar brim og enginn Eyja-
bátur — en hann var væntanlegur
þegar brimið lægði. Þá var að taka
því og fá sér húsrúm á Stokkseyri
og bíða bátsins.
Ég kom til Stokkseyrar föstu-
dagskvöldið 15. júní og ætlaði með
bátniim morguninn eftir. Þar hitti
ég marga sveitunga mina, sem
höfðu beðið eftir bátnum í 3 daga,
hald-andi sér uppi á hótcli staðar-
ins. — Báturinn kom ekki fyrr en
kvöldið cftir og þessir sömu menn
stigu á land í Vestmannaeyjum
kl. 4 að morgni 17. júní, um það
bil 4 sólarhringum frá. því þeir
lögðu af stað frá Reykjavík. Þetta
gerist um hásumarið — en ég hef
vitað menn vera allt upp í 8 daga
Jæssa sömu leið að haustinu. M.
ö. o.. fólk. sem býr við nýtízku
samgönguskilyrði gæti ferðast frá
einni heimsálfu til annarrar, rekið
Jiar sín erindi og haldið heim aft-
ur á svipuðum tíma og }>að tekur
mann (ef illa tekst til) að komast
frá Reykjavík til Vestmannae.yja
um bjartasta fcíma ársins. — Þessi
er okkar staða á öld tækninnar og
hraðans.
LAUSN ÞESSA
VANDRÆÐ AÁSTANDS.
Bæjarstjórn Vestmannaeyja hef-
ur aJgerlega vanrækt sína skyldu
í þessum efnum á undanförnum
árum. Hún hefur raunar á sínum
tiíma skipað svokallaða samgöngu-
málanefnd, sem aldrei þefur gert
neittí Á síðastliðnu ári voru þó
allir flokkar í bæja.rstjórninni
orðnir á eitt sátt.ir um það, a.ð
lausn málsins væri aðeins ein:
flugsamgöngur. Á vegum bæjar-
stjórnarinnar voru gerðar mæling-
ar og teiknaður flugvöllur — en
það virðist hafa verið ónýtt verk.
— A síðasta Jiingi voru svo sam-
þykkt lög um fjárveitingu til
byggingar flugvaJlar í Vestmanna-
eyjum, en ekkert gert í ]>ví máli
frekar, fyrr en núverandi flug-
málastjóri tók við störfum. Á hans
vegum hefur verið mælt fvrir flug-
velli og nú um þessar mundir fara
fram rannsóknir á jarðvegi vallar-
stæðisins. svo að skriður virðist nú
kominn á þetta mesta nauðsynja-
mál Eyjabúa.
Það væri mikils um vert, að
höfnin hér kæmist í það horf, að
póstskipin kæmu inn á hana og
legðust hér að bryggju — en )>að
er þó ekki lausnrn á samgöngu-
málum bæjarins. — Eina lausnin,
sem nokkur lausn er og í samrœmi
við þá tíma, er við lifum á, er eins
fuUkominn flugvöUur hér í Eyj-
um og kostur er á og fastar flug-
ferðir við aðra staði á landinu.
Þegar Vestmannaeyingar eiga
þess orðið kost að komast til
Reykjavíkur á hálfri klukkustund
Næturlæknir er í læknavarð-
stofunni Austurbæjarbarnaskólan-
um, sími 5030.
Næturvörður: er i Laugarvegs-
apóteki.
Næturakstur: Bifröst, sími 1508.
Útvarpið í dag:
19.25 Hljómplötur: Samsöngur
20.30 Útvarpstríóið: Einleikur og
tríó.
20.50 Upplestur: Sumarnótt á Sv:ði,
frásaga eftir Guðmund Bjöms
son landlækni (Gils Guð-
mundsson rithöfundur).
21.10 Kling-klank kvintettinn syng
ur.
21.30 Upplestur: Kvæði eftir Kol-
bein Högnason (höfundur lesb
21.45 Hljómplötur: Deanna Durbin
syngur.
22.05 Danslög.
Samþ. Sambands sveitar-
félaffa
Framhald af 2. síðu.
d. Tillaga frá fulltrúum Vest.-
mannaey j akaupstaðar:
„Stofnþing Sambands ís-
lenzkra sveitarfélaga samþykk-
ir að fela fulltrúaráði sínu og
framkvæmdarstjóm að hlutast
til um að hluti bæjar- og sveic-
arfélaga, af ágóða Áfengisverzl •
unar ríkisins verði 20% í stað
5% eins og nú er“.
e. Tillaga frá Axel V. Tulj-
níus, fulltrúa Hólshrepps og
Valdimar Bjömssyni fulltrúa
Kef lavíkurhrepps:
„Stofnþing Sambands ís-
lenzkra sveitarfélaga samþykk-
ir að fela fulltrúaráði og fram-
kvæmdarstjóm að hlutast tu
um að 20% af heildartekjun*
ríkisins af áfengis- og tóbaks-
sölu renni til allra bæjar og
sveitarsjóða á landinu. Skiptist
þessi fjárhæð eftir fólksfjölda
í hverju bæjar- og sveitarfé-
lagi.
f. Tillaga um meðlagsgreiðsi •
ur upphaflega fram borin af
Katrínu Pálsdóttur en breytt
samkvæmt tillögu frá Helga H
Eiríkssyni:
„Stofnþing Sambands ís-
lenzkra sveitarfélaga felur
stjóm sambandsins og fulltrúa-
ráði að taka til rækilegrar at-
hugunar, hvort ekki sé rétt, „ð
meðalmeðlög séu samræmd utn
land allt og miðað við meðal-
meðlög í Reykjavík“.
—- þá er ekki hætt við landauðn
hér. vegna samgönguvandræða og
þeirrar ómenningar, sem af þeim
stafar. —
Eg sé. mér til 'skelfingar. að
þessi skrif mín um samgöngumál
Vestmannaeyja nálgast að magni
til Jiá tegund blaðagreina, sem
merkur rithöfundur nefndi lang-
hunda. En við hverju er að búást
af mianni, sem býr við svo frum-
stæð sani'gönguskilyrði, -er ég hef
lýst hér að íraman.
Að lokum þetta: Vestmannaey-
ingar setja nú allt sitt traust á þá
rnenn. er fara með þessi mál í Iand-
inn. og ég vona að þessi póstur
skýri- heldur fyrir þeim en hitt,
hversu báglega itt af stærstu bæj-
arfélögum landsins er á vegi statt.
í þessum efnum.
GXMJhVki'LAil
^TI '(‘p l'fLf
Hrímfaxí
Til Austfjarðar um
miðja næstu viku. Tekið á
móti flutningi til Horna-
fjarðar, Djúpavogs, Fá
skrúðsfjarðar, Reyðarfjarð
ar, Eskifjarðar, Norðfjarð-
ar, Seyðisfjarðar, Borgar-
fjarðar og Vopnafjarðar á
mánudaginn.
Svcrrír
í áætlunarferð til Breiða
fjarðar á mánudag. Flutn-
ingi til Snæfellsnesshafna,
Gilsfjarðar og Flateyjar
veitt móttaka árdegis á
mánudag.
I. 0. G. T.
Samsæii
Þingstúka Reykjavíkur
gengst fyrir samsæti fyrir ;
fulltrúa stórstúkuþingsins
og aðra templara- n. k. '
sunnudagskvöld 24. júni !
kl. 8.30 í Góðtemplarahús- j
inu.
Ræður, kórsöngur, enn-
fremur verður sýnd kvik-
mynd frá síðasta stórstúku-
þingi og ferðalagi fulltrú-
anna um Þingeyjarsýslur.
Aðgöngumiðar frá kl. 3
e. h. sama dag í Góðtempl-
ara'húsinu.
Rokkrap sfilkar
óskast í síldverkun til
Siglufjarðar.
Upplýsingar í frystihús-
inu ísbjörninn við Tjörn-
ina.

Samúöarfeort
Slysavamafélags íslands
kaupa flestir.
Fást hjá slysavamadeildum
'um allt land, í Reykjavík af-
■greidd í síma 4897.
Ragnar Úlafsson
Hæstaréttarlögmaður
o g
löggiltur endurskoðandJ
Vonarstræti 12, sími 5999.
Skrifstofutími 9—12 og 1—5.
E.S. Grein þessi er send Þjóð-
viljanum frá Vestmannaevjum um
Stokkseyri til Reykjavíkur.
i. G.