Þjóðviljinn - 01.02.1946, Blaðsíða 6

ÞJÓ0VIL JINN
Jföstuaagur 1. fébrúar 1946.
Harry Söiberg:
Hesturinn úrsmiðsins
urinn horfði á Manga rólegur og öruggur, eins og
öllu væri óhætt, bara, ef Mangi var hjá honum.
„Stattu nú upp,“ sagði Úra-Mangi aftur- En hest-
urinn hreyfði sig ekki.
t>á tóku tveir menn sig til og reyndu að hjálpa
hestinum á fætur. En það var sama. Hann lá kyrr,
og rétti frá sér alla fætur.
„Þú verður að telja um fyrir honum, Mangi,“
sögðu þeir hlæjandi. Úra-Mangi laut niður að
hestinum og kallaði fast við eyrað á honum:
„Þú mátt til að brölta á fætur. Við verðum að
fara heim bráðum.“ Hann klappaði hestinum góð-
látlega.
Mennimir sóttu í sig veðrið og reyndu á ný
að reisa klárinn. Og í þetta sinn tókst það. En hann
riðaði á fótunum og virtist ætla að leggjast aftur.
„Það er synd og skömm,. að hafa svona hest
fyrir vagni,“ sagði kona, sem gekk fram hjá. Það
var kona læknisins. Hún gekk til Úra-Manga.
„Það ætti að kæra þig fyrir lögreglunni,“ sagði
hún reiðilega. En Úra-Mangi starði á hana og
hafði ekki hugmynd um, hvað hún átti við.
Þegar hestinum hafði verið beitt fyrir vagninn,
fór Úra-Mangi inn í búðina og keypti það, sem
hann hafði ætlað sér. Síðan settist hann upp á
vagninn og ók af stað, svo hægt, að smábarn hefði
getað fylgt honum eftir-
Börn og unglingar æptu á eftir honum.
Úra-Mangi átti heima í útjaðri sveitarinnar, þar
sem var svo gróðurlítið, að enginn vildi búa. Bæj-
arhúsin voru aðeins kytran, þar sem Mangi gamli
svaf, hesthús og hlaða. Veggimir voru svo lágir, að
þeir náðu Úra-Manga aðeins í öxl.
Gamli maðurinn átti svolítinn rúgakur, en hann
Spratt illa. Jarðvegurinn var svo vondur. Annað
Jóhannes V. Jensen:
GUÐRUN
Ilollendingur nokkur, að
nafni Brent, var árið 1583 gerð-
ur útlægur frá Helsingjaeyri á
Sjáiandi fyrir sakir, sera nú-
timamönnum koma undarlega
fyrir sjónir. Maðurinn hafði
hreinsa salemi sitt, sem var að
húsabaki, en samkvæmt lögum
mátti enginn vinna það verk
nema böðullinn, því að það
þótti ekki sóma heiðarlegum
mönnum. En þar eð þetta var
meira en eins manns verk í
stórum bæ, horfði oft til vand-
ræða. Að lokum var Hollend-
ingnum nóg boðið, svo að hann
tók til sinna ráða.
Hollendingurinn fékk af þessu
mikið ámæli. Borgarstjórinn
vísaði honum tafarlaust burt
úi bænum, en hann hlýddi ekki
og þóttist ekki hafa unnið sér
neitt til óhelgi. Kallaði borgar-
stjóri þá saman almennan fund,
stefndi Hollendingnum. þangað
og spurði þingheim allan hvort
maður, sem hefði gert sig sek-
an í annarri eins ósvinnu og
útlendingur þessi, væri ekki
réttrækur úr borginni.
Allir svöruðu einum munni,
að vissulega væri hann það.
Borgarstjóri sneri þá máli sínu
til Hollendingsins með niðrandi
háðsyrðum og bað hann að
hypja sig sem skjótast burt úr
bænum með hyski sitt. Og sá
maðurinn sér þá ekki annað
fært en hlýða.
Það hefur verið rannsákað
efnafræðilega, að 94% af vatni
eru í tómötum^
ótrúlegustu firrur í höfðinu
sem komu í ljós, þegar
minnst varði — eins og til
dsemis, þegar hún sagði við
frú Bruun: „Nú getið þér
fært mér kaffi í rúimið.“ Var
hún ekki alveg „stórkostleg“?
Sumt af þvi, sem Andreu datt
í hug að segja og benti á að
hún vaeri eitthvað rugluð í
ríminu, var frú Bruun ótæm-
andi uppspretta í kLmnisögur.
Andrea hafði eldrautt nef
og oddihvasst. Þar við bættist,
að hún var nærri því höku-
laus. Þess vegna var hún
líkust ál í framan. Hún var
alltaf í eldihúsinu. En í hvert
skipti, sem Guðrún kom inn
í stofuna, brást það ekki, að
hún sá Andreu hverfa hljóð-
laust yfir gólfáibreiðurnar og
bak við dyratjöld úr einni
stofunni í aðra, eins og þeg-
ar áll smýgur innan um
vatnsjurtir. Og Andrea hafði
hvítan, kringlóttan blett, sinn
í hvoru auga, alveg eins og
állinn-
Frú Bruun talaði í sífellu.
En hún talaði með fágaðri
rödd, lýtalausa dönsku, alveg
eins og hún er töluð á Kon-
unglega leibhúsinu. Þegar
heyrðist til hennar innan úr
annarri stofu og ekki var
hægt að greina orðaskil, var
ræða hennar líkust því, sem
vatn streymdi um flóðgátt
eða þytur hyrðist af kvarn-
arhjóli. Það var henni bók-
staflega nauðsyn að tala.
Guðrún var ágætur áheyr-
andi, ef til vill stundum
annars hugar,. þegar frú
Bruun var að segja henni
það, sem hún hafði heyrt áð-
ur, en alltaf sneri hún and-
litinu að frú Bruun og horfði
á hana, að því er virtist með
athygli. En það hindraði
ekki, að Guðrún gat hugsað
■um sitt af hverjú á meðan.
Hún hafði komizt í kynni
við frú Bruun smám saman,
þegar hún færði henni húsa-
leiguna. Það voru peningar,
sem erfitt var að sjá af, því
að þá voru laun Guðrúnar
sannarlega af skornum
skammti. En hún gat ekki
verið heima hjá sér. Ekki svo
að skilja, að hún væri ósátt
við fjölskyldu sína, heldur
var svo þröngt í búi og hús-
rými svo lítið, að Guðrún
hafði ekki vinnufrið þar.
Þess vegna fór hún að heim-
an.
Svo var það einú sinni,
þegar Guðrún kom með húsa-
léiguna, að frú Bruun horfði
á hana sinum tindrandi- aúg-
um og vildi ekki taka við
peningunum. Húnr bað Guð-
rúnu að Vera ekki áð borga
fyrir þessa herbergiskytru og
láta sem hún væri heima hj."
sér- Frúin var vandræðaleg,
þegar hún. sagði þetta, alveg
eins' og hún væri að biðja
Guðrúnu að gera *sér greiða.
Guðrún gat ekki neitað
þessu boði. Það bætti fjárhag
hennar svo ótrúlega, en hann
var slæmur um þær mundir.
Þetta var þriðja árið, sem
hún bjó ókeypis í herbeng-
inu. En það eyddi frá henni
tíma. Hún varð að endur-
gjalda með nærgætni. Þvf bar
ekki að neita, að hún var
ekki alveg óháð lengur og
einstöku sinnum sagði hún
við sjálfa sig í óstillingu, að
væri hún skemmtipersóna á
he'milinu, ætti hún blátt'á-
fram að fá laun fyrir það.
En það voru svo mörg
hlunnindi, sem fylgdu af-
stöðu hennar. Stundum hlust-
aði hún líka á útvarp hjá frú
Bruun á kvöldin, eða þær
spiluðu „bezious". Frú Bruun
lagði „ka.bal“ og þær réðu
krossgátur í sameiningu.
Guðrún var farin að hreiðra
um sig á þessu gamla, nota-
lega heimili, áður en hún
vissi. Vissar lifsvenjur lagði
hún þó aldrei niður- Það var
margt í fari hennar, sem frú
Bruun reyndi árangurslaust
að komast í kynni við.
Ein af lífsreglum Guðrúnar
var sú, að hún þáði aldrei
neinar góðgerðir hjá frú
Bruun, afiþakkaði alltaf að
borða miðdegismat eða
drekka te. Frú Bruun hélt því
fram, að hún hefði aldrei séð
Guðrúnu nærast á neinu op
sagði seinast, að hún mundi
yfirleitt ekki borða. Guðrún
hló að þessu, en hélt áfram
uppteknum hætti. Hún lét
ekki þoka sér hársbreidd,
hvað þetta snerti. Það var
einkamál hennar, hvað og
hvenær hún borðaði. Þar að
auki vildi hún ekki vera frú
Bruun háðari en hún þegar
var orðin. Hingað og ekki
lengrá. Ef til vill réði það
einhverju, þó að hún gerði
sér ekki grein fyrir því, að
hana langaði ekki sérlega í
þann mat, sem Andrea hafði
lotið yfir með eldrauða,
hvassa nefið.
Frú Bruun var þó ofurlít-
ið uhdrandi í hvert skipti,
sem Guðrún afþakkaði góð-
gerðir og jafnvel sælgæti.
Stúlkan var eitthvað sérvit-
ur. „Eg er líka sérvitur“,
sagði frú Bruun oft í „sam-
ræðum“ þeirra, þegar Guð-
rún þagði- Og Andrear Hún
var' í ráuh og’ sannleika sér-
vitúf, ” • ** • *
Þess.vegna voru þrjár sérr
vitrar konur samankomnar á
heimili frú Bruun, þegar
Guðrún var stödd þar.
III.
Ungmenni Kaupmanna-
hafnar flykkjast á reiðhjól-
um sínum úr öllum áttum
inn í miðborgina síðasta
stundarfjórðunginn fyrir
klukkan 9. Tíu þúsundir reið-
hjóla í hverri röð!
Ein fylkingin fer Norður-
brúargötu, yfir 'Lovísubrúna.
Þaðan sést út á Svörtutjörn,
þar sem villiendurnar sitja
með vatnsgljáa á sléttu fiðr-
inu og méfarnir sveima hægt
i loftinu. Reiðhjólastraumur-
inn liggur eins og renniiband
í verksmiðju eftir Friðriks-
borgargötu, framhjá Græna-
torgi, fimm- sex hjól sam-
hliða. Gatan er alveg lokuð,
eins og síldartorfa sé á ferð
yfir hana. Maður kemur frá
torginu og ætlar yfir götuna
með eplapoka 'á bakinu.
Hann gengur út á gangstétt-
ina, verður að snúa aftur
einu sinni — tvisvar. Þa verð
ur loksins skarð í torfuna-
Hann sætir lagi — og það er
ekið á hann. Eplin velta.
Önnur torfa streymir nið-
ur Vesturbrúargötu. Rautt
Ijós stöðvar hana við þvér-
götuna, þar sem Frelsisvarð-
inn stendur og turnar Ráð-
hússtorgsins blasa við i bak-
sýn. Reykur gýs upp ur
lægðinni framan við jám-
brautarstöðina. Það er að
koma lest út úr jarðgöngun-
um.
Friðriksborgargata gleypir
reiðhjólatorfuna, eins og gráð
ugt gin. Nú skiptir torfan sér.
Önnur áknan fer niður Strik
ið, en það sýgur hana að
sér, og hún dreifist inn í
búðirnar og upp á efri hæðir
húsanna-
Straumurinn, sem kemur
frá Kristjanshöfn og Sundby,
fer yfir Knippelsbro og breið-
ist þaðan út um göturnar i
miðbænum, framhjá minnis-
varða Níelsar Juels, sem
gnæfir í olympskri tign yfir
sporvagnastrauminn, og fram
hjá bankahúsunum inn á
Nýjatorg, þar sem mikilfeng-
leg bronzkona, stendur uppi
á háu húsþaki og heldur á
blysi Reiðhjólastraumurinn
flæðir nú til vinstri, meðfram
Skurðinum, Kristjánsborgar-
höll, Fisktorginu og Absa-
lonsstyttunni. Það sitja máf-
ar á hjálminum hans.
Og nú slær Ráðhúsklukkan
og sendir bömum borgarinn-
ar tóninn með móðurlegri
rodd heim á vinnustaðinn,