Þjóðviljinn - 26.11.1946, Blaðsíða 7

Þriðjudagur, 26. nóv. 1946.
ÞJÓÐVILJINN
Hitaveita Reykjavíkur
kvödd
Reisnbókarkorn
Framh. af 4. síðu
segja, að Reykjavíkurbaer hafi
sloppið vel.
Það er ekki nema eðlilegt, að
vissir ágallar hafi verið á reikn
ingsskilum þessum, sérstaklega
vegna þess, hve víðtæk þau
hafa verið, hve lengi verkið hef
ur staðið yfir og hve tíðum
stöðvunum verkið hefur orðið
fyrir. Það er ekki verið að setja
út á það, að endurskoðunin hafi
bent á þessa ágalla, því það
var skylda hennar, og ég vi!
taka fram, að samvinna hefur
verið ágæt milli firmans og end
urskoðunarinnar. Hitt munu
menn skilja af því, sem að ofan
greinir, að athugasemdir endur
skoðunarinnar eiga við eintómt
smælki miðað við allan stofn-
kostnaðinn.
Eg og firmað höfum unnið að j
þessu máli í 8 ár, og við erum ]
okkur þess meðvitandi, að ^ið
höfum unnið mikið og trúlega,
eftir því sem okkur var frek-
ast auðið. Við höfum í sam-
vinnu við stjórn bæjarins undir
forustu Bjarna borgarstjóra
Benediktssonar unnið bug á
ótrúlegum erfiðleikum, vegna
þess að við misstum aldrei
trúna á það, að hægt væri að
koma verkinu í framkvæmd. —
Mér hefur þótt rétt að ljúka
Framh. af 5. síðu.
sem sagt opinberlega yfirlýst
fimta herdeild Hitlers innan
tékkneska ríkisins og gerðu
fult samband við þýska fas-
ista þegar þeir tóku að kúga
landið eftir Múnchen. I
veislu í Mariansky Lanzny,
þar sem við vorum gestir,
mælti dr. Kúsjka þessi ein-
földu orð í borðræðu um við-
skipti Súdetaþjóðverja og
Tékka: ,,Við Tékkar vildum
alt vel — en þeir sviku okk-
ur,“ — og alt í einu beygð:
hinn virðulegi gráhærði öld-
ungur af sem hann stóð þar.
og tárin streymdu niður eft-
ir kinnunum á honum-
Frægð Þjóðverja
Eg ætla ekki að fara að
segja sögu Tékka hér, en of-
urlít'ð verður maður að vita
til að geta áttað sig á Tékkó-
slóvakíu 1946. Nú standa yfir
skuldaskil Tékka við þýska
þjóðflokkinn. Fögnuður yfir
frelsi undan þýska okinu set-
ur svip sinn á tékkneskt þjóð-
líf, og hér er ekki aðeins um
að ræða ok þýskra fasista á
síðustu árum, heldur þýska
starfi mínu við hitaveitu, ágemgni og yfiigung um ald-
Reykjavíkur með því að mót-jara^lr- ^au rr^i sem
mæla gagnrýni þeirri, er fram lein§st hafa set ð vfil hlu*
hefur komið, því að mér finnst
hún ósanngjörn og smámunaleg
bæði í garð firmans og stjórn
bæjarins. Eg vona að mér hafi
tekizt að sýna fram á þaðt að ég j Þess vott að þjóðin
og firmað getum kastað loka-
kveðju á hitaiveitu Reykjavíkur
með góðri samvizku óg hreinan
skjöld.
Kaj Langvad.
Þjóðviljanum er ánægia að
birta þessa grein hr. Kaj Lang
vads. Raunverulega staðfestir
hún að mestu gagnrýni Þjóð-
viljans í umræddu máli, en
hinsvegar segir Langvad, að það
sem aflaga hefur farið sé „ein-
tómt smælki" miðað við stofn-
kostnaðinn. Vafalaust getur
Langvad kvatt Hitaveitu Reykja
Tékka, Þýskaland og Aust-
urríki. eru nú liðin undir
lok í svip, en stund Tékka
runnin. Alt lif landsins ber
þekki
vitjunartíma sinn. Eignir
1 Þjóðverja og samstarfsmanna
þeirra í landinu, en þær
námu 80% af þjóðareignum.
hefur nú tékkneska ríkið tek-
ið upp. Og allir Þjóðverjar
búsettir innan tékkneskra
landamæra hafa verið flutt-
ir heim ins Reich. Þýsk
tunga og annað sem minnir
á Þjóðverja er bannfært í
landinu-
Einsog annarsstaðar, þó
einkum í Austurevrópu, voru
þýskir fasistar sam'bland af
náttúruskaða og pest, alt
bera niður í dag. Þeir gerðu
ekki skilsmun á gömlum né
úngum, körlum né konum.
Fólk þetta fluttu þeir sumt í
fángabúðir, sumt í lífláts-
stöðvar sínar í borginni, og
byrjuðu venjulega að skjóta
úr því klukkan var 5 á dag-
inn- Þannig skutu þeir eftir
skipan Heyderichs, Franks og
Dalueges 20 þúsund manns í
Praha einni, alsaklaust fó'k
sem ekkert hafði gert fyrlr
sér, nema gánga á götunni.
Þetta héldu þeir besta ráðið
til að hræða Tékka frá mót-
spyrnu.
Eitt staðarnafn hefur á
þessum árum borið nafn Þjóð
verja jafnvel enn víðar en
Belsen og Buchenwald, og
þetta er Lidice. Frægð þessa
staðar grundvallast á eyðíngu
hans. Heyderich, en n&fn
hans getur ekki vakið meiri
hroll í mönnum þó morð-
íngjatitlinum sé skeytt aít-
anvið, var drepinn vorið 1942.
Eftir þann atburð óx ógnar-
æði fasista í Tékkóslóvakíu
enn að mun. undir s+iórn
Franks og Dalueges. Saklaust
fólk var myrt í öllum áttum-
Samkvæmt tölum Þjóðverja
sjálfra, sem eru sannanlega
of lágar, létu þeir í P:’ain
einni myrða 462 menn í
hefndarskyni fyrir vig
10.
ár eru liðin síðan fólkið var
myrt og staðurinn sléttaður.
Mölin er lángt komin að gróa
upp- Rauði herinn hefur sett
staðnum minnismerki, og er
þar á rússnesku tjáð lotndng
mönnum þeim sem hér voru
ldflátnir. Skamt frá voru
nokkrar kindur að bíta. Kona
sem lifað hafði af hryðjuverk
in, en mist mann sinn og
börn, sýndi okkur albúm með
myndum af fólkinu sem verið
hafði í þorpinu. Eg gat ekki
haft augun af þessari fölu
dökkeygu alþýðukonu sem
lifað hafði slík stórtíðindi-
Hún sýndi okkur hvar kirkj-
an hafði staðið, en það sást
ekki móta fyrir grunni, auk-
in heldur vegg. Einna ein-
kennilegast þótti mér að
Þjóðverjar höfðu rifið upp
alla legsteina úr kirkjugarði
þorps'ns og mölvað þá í
smátt, grafið síðan gryfju og
kastað þar í niður brotunum.
Heim ins Reich
^ w j * | -q; V
Up bocginni
yæturlæknir er í læknavar
stofunni, Austurbæjarskólanu
V?
Næturakstur: Bifröst, — sími
1508. I
Útvarpið í dag: |
18.25 Veðurfregnir.
18.30 Dönskukennsla, 1. fiokkuri
19.00 Eenskukennsla, 2. fl.
19.25 Þingfréttir.
20.30 Erindi: Um skattamá i
hjóna (frú Sigríður Jónsdóttii’
•Magnússon).
20.55 Tónleikar: Fiðlusónata
í ’-moll eftir Grieg (plötur).
21.20 íslenzkir nútímahöfundar^
Hagalín les úr skáldritum sín
um.
21.45 Tónleikar: Kirkjutónlist
(plötur).
22.00 Létt lög (plötur).
22.30 Dagskrárlok.
Það er ekki undarlegt bó
Tékkar vilji losna við Þjóð-
verja úr landi sínu. Við feing-
um að sjá stöðvar þær fyrir
utan Karlovy Vary þar sem
þeim var safnað saman áður
en þeir voru sendir — heim
til Ríkisins. Alt þýskt fólk
var s'krifað upp, nema þeir
örfáu menn sem verið höfðu
trúir Tékkóslóvakíu og bar-
ist gegn fasismanum, síðan
var borði festur á handlegg
þess, og flutt síðan eft:'r á-
til brott-
búníngsstöðva, og þaðan af-
hent bandamönnum í hópum.
Brottflutningur þessara
tveggja miljón Þjóðverja úr
, Tékkóslóvakdu var hafinn á
| síðast liðnum vetri og er lok-
:ð nú í nóvemberbyrjun þeg
Athygli skal vakin á augl.
Birgis Halldórssonar um söng-
kennslu í blaðinu í dag.
ILI AVail liHdVCHU JLVCJ-rVJCt ---- “
víkur ,,með góðri samvizku og! matarkyns snögghvaif h\ ai
hreinan skjöld“ — enda hefur sem þe r komu, þeii átu upp
því aldrei verið haldið fram
Þjóðviljanum að Höjgaard &
búpening landsmanna, lögðu
hald á jarðarávöxt bænda og
Schultz hafi misnotað ,sér hið (korn, allur nothæfur varn-
fullkomna eftirlitsleysi bæjarins íngur fór í. scmu hít na, h\að
og nægir að benda á tilfærð um-j þá öll munaðarvara og skraut
mæii Sigfúsar Sigurhjartarson- J vara, nema það sem tókú uð
ar í Þjóðviljanum 9. þ. m.
Hinsvégar gerir Langvad
enga tiiraun til að hnekkja
meginásökun Þjóðviljans í þessu
máli: að eftirlitsleysi bæjaryfir-
valdanna með hitaveitufram-
kvæmdunum var þannig að það
er sígilt dæ.mi um, hvernig slíkt
á ekki að vera.
IHunið
Kafíisöluna
Haf narstræti 16
fela, og bjóðin stóð uopi í lok
hernámsins rúin innað skyrt-
unni.
En rán og gripdeildir var
þe m ekki nóg. Gef oss í dag
vort daglegt morð, var þeirra
Heyderichs. Aðfaranótt
júní 1912 settust þyskar her- flokkun
sveitir uffi þetta litla sveita-
þorp, Lidice, S.S.-menn óðu
inní hús manna, vöktu upp
fólkið og ráku það upp
úr rúmunum, röðuðu
öllum karlmönnum
og skutu þá, og auk bess
nokkrar k,onur, en afgánginn
af kvenfólkinu fluttu þeir í
fángabúðir. Börnin földu
þeir, þau sem þeir ekki
drápu, og hefur ekki tekist
að hafa upp á peim síðan
nema fáum. Elsti maðurinn
sem þeir skutu var 81 árs,
og imst hs.TMi i h.sta þeim
sem Þjóðverjar gáfu út sjalf-
ir yfir morðin. e:. • • i<lci fi m-
ast á lista þeirra börn þau und
ir f jórtán ára aldri, sem sann
I an r eru fyrir að þeir skutu;
fjórtán ára drengi hafa þeit
afturámóti bókfært sem
skotna. Að þessu starfi loknu
kveiktu þeir 1 þorpinu. brutu
síðan niður hvern vegg sem
uppi stóð, fóru að lokum með
valtara yfir grunn þorpsins
uns eftir var aðeins sléttur
flötur. Þessu næst sendu þeú
orð blöðum og útvarpi og
lýstu þessu frægðarverki a
til boða að kaupa sér smá-
vegis lífsgæði aukreitis, svo-
sem bjór. Allir sem intv*
þjónustu af hendi á stöovurii
þessum voru þýskir, eldá-
menn og steikarar, hjukrun—
arkonur og læknar. Við kom-
um í eldaskála mikinn setn
var útbúinn með öllum, nú-
tímaáhöldum slíkra yerÚ,—-
stöðva, og heilsuðu upp ?
hina þýsku bryta staðarinsy
Við vorum í fylgd tv.eggja
háttsettra tékkneskra herfoi -
íngja, þeirra sem aðalábyrgcj"
höfðu á útflutníngi Ljóði-
verja. Þeir mæltu vio íólk-3“
tveimueruyi jun pcb -PAIV^ cvar
ar ég er að gánga frá þess- a ÞYs a tun£u^_ Kww.. Fil
um minnisblöðum til prent-
unar.
1 aði með undirgefnu bresi. Eg
veit ekki hvað leynast kamv
Fólkinu var komið fyrir í
byggíngum sem Þjóðverjar
notuðu áður fyrir herforrngj.i
skóia, svo ekki var í kot vís-
að: hér fékk úrval þýskra
fas'sta mentun sina áður.
Skálar voru bjartir og reisu-
legir, með öllum nútímanauð
synjum, rennandi vatni, bað-
stofum, sjúkraskýlum og
samkomusölum- Fólkið fékk
að taka með sér sjötiu kíló
farángurs hver maður, og
eittihvað smávegis af reiðufé,
en séð fyrir bví ókeypis með ■
í brosi manna þegar í>cir
verða að beygja sig undrr
sjálfskapað orsakalögmál ancF '
spænis þeim sem þeir áður
sviku, smánuðu og fyririitrv-
og þráðu að undiroka og útr
rýma; munu þar ekki ai'af
ástir í andliti fólgnari
Mér sagði enski konsúliiniV
í Karlovy Vary að í dagfaiV-
létu Tékkar fólk þetta ekk>-
gjalda verka sinna. Þeldur
geingju þegjandi framhj^
því, — ég hef aldrei sé^"
Tékka gretta sig framaijí
Þjóðverja. aukin heldui me.f,
an það beið á brottbúníngs- (
stöðinni. nema hvað því stóði sagði hann.
..H.+++.H.4~H.++4“H.+++4-H.4"H"H.4"t++++4~H.++++++4
í Stúdentafélag Reykjavíkur 75 ara
1
+++++Í*
ára • i
bæn. Úr því klukkan var j hendur sér, og það með
þrjú á daginn sendu þeir íít
hermenn að sækja fólk á
stræti og gatnamót. Á seinni
misserum stríðsins sóttu þeir i
nafn þessa þorps væri ekki
framar til. Örlögin hafa hins-
vegar viljað svo til haga, að
frægð Þjóðverja og þetta
aítnælisíasna
þannig tugi manna á dag út tékkneska bæarnafn Lidice ..
á strætin í Praha. einn dag-
inn gripu þeir alla sem
geingu á þessu götuhorni,
annan daginn á hinu. E:ng-
inn vissi hvar þeir munda
.
eru tveir hlutir óaðskiljan-
legir-
Við vorum þarna á ferð
síðari hluta sunnudags í júlí. II
að Hótel Borg laugardaginn 30. nóv. næstkomandi
kl. 7.30 e. h.
Fjölbreytt skemmtiskrá.
Aðgöngumiðar verða seldir að Hótel Borg (suðui -
:: dyr) kl. 5—6 í dag og kl. 2—6 á morgun (miðvikuci.) £ -
Stjóin Stúdentaíélags Reykjavíims
Það var þrútið loft. Fjögur.;*, , n 1.,;..h..h.++++-H I 1 III I m i H-H 11111111 H-l-i-H