Þjóðviljinn - 01.08.1947, Blaðsíða 4

4
ÞJÓÐVIUINN
Föstudagur 1. ágúst 1947.
------ ,
þlÓÐVILJINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson, áb.
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason.
Ritstjórnarskrifstofur: Skólavörðust. 19. Símar 2270 og 7500
(eftir kl. 19.00 einnig 2184).
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 19, simi 2184.
Auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 6399.
Prentsmiðjusími 2184.
Askriftarverð: kr, 8.00 á mánuði. — Lausasöluverð 50 aur. eint.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
» __________________________________________________s
íslenzkur trúmanisti
Þau tíðindi sem gerðust á fundi norræna þingmannasam-
bandsins í fyrradag, þegar Finnur Jónsson gaf hinum nor-
rænu gestum sýnishorn af bandarískri ræðumennsku, varpa
skýru ljósi á það mikla djúp, sem nú er staðfest milli Al-
þýðuflokksins íslenzka og „bræðraflokka" hans á Norður-
löndum. Hina norrænu gesti setti hljóða, þegar íslenzkur
alþingismaður reis upp til að prédika trúmanismann, hinn
nýja fasisma, sem hefur sett slagorðið „vestrænn“ í stað
hinna „germönsku" prédikana Þjóðverja, og á að ,,útrýma“
vanþóknanlegum skoðunum, eins og Finnur Jónsson komst
að orði. Enginn erlendur þingmaður varð til að veita hin-
um íslenzka trúmanista lið; hins vegar risu upp tveir
erlendir sósíaldemókraíar, Oksvik og Sandler, og hnipptu
svo rækilega í hann, að hann sat sneyptur og þögull í
sæti sínu.
Skandinavísku þjóðirnar hlutu dýrkeypta reynslu í síö-
ustu styrjöld og þær hafa lært af. reynslu sinni. Hersveitir
nazista lögðu undir sig Danmörku, Noreg og Finnland, og
Svíþjóð var í úlfakreppu, þótt hún slyppi við hernám 1940
fyrir atbeina Ráðstjórnarríkjanna. Hin mikla styrjöld gegn
fasismanum varð því einnig styrjöld fyrir frelsi Norður-
landa, og íbúum Skandinavíu er fyllilega Ijóst, að þeir
eiga Ráðstjórnarríkjunum bróðurpartinn að þakka. Án tii-
lits tii stjórnmálaskoðana njóta Ráðstjórnarríkin nú meiri
vináttu og skilnings í Skandinavíu en nokkru sinni fyrr,
enda liefur þekking almennings um þau aldrei verið meiri.
Þetta á ekki sízt við um sósíaldemókrata Noregs og Sví-
þjóðar.
Og skandinavísku þjóðunum er ekki síður ljóst, að fram-
tíð þeirra og alls heimsins veltur á því, að Sameinuðu
þjóðunum takist að leysa hið mikla hlutverk sitt, þær
vita að yfirgangur og ásælni bandaríska auðvaldsins er
geigvænleg ógnun við frelsi þeirra. Þær hafa gert sér fylli-
lega ljóst, að „hin vestræna ríkjasamsteypa“, sem banda-
ríska auðvaldið er að reyna að mynda, leiðir til nýrrar
úlfúðar, nýs fasisma og nýrrar styrjaldar. Þetta á ekki
sízt við um sósíaldemókrata Noregs og Sviþjóðar.
Það var því ekki að undra, þótt hina norrænu gesti setti
hljóða, þegar íslenzkur sósíaldemókrati og fyrrverandi
ráðherra flokks síns tranaði sér fram í umræðum um fjar-
skylt mál, til að halda fram þveröfugum kenningum. Hann
talaði með yfirlæti um hina andlegu yfirburði vestrænna
þjóða, sem yrðu að kenna öðrum þjóðum hvernig þær ættu
að haga málefnum sínum; en þess háttar herraþjóðar-
kenningar eru skandinavísku þjóðunum vel kunnar. Hann
talaði um að útrýma ætti hugsjónum þeirra þjóða, sem
búa við vanþóknanlegt þjóðskipulag, og ekki hafa Norður-
lönd minni reynslu af slíkum kenningum. Margir fulltrú-
anna höfðu setið í fangabúðum vegna andstöðu sinnar við
þær kenningar, sem Finnur Jónsson taldi köllun sína að
prédika ýfir þeim.
En hversu illa sem ræður Finns Jónssonar komu við
hina erlendu gesti, má þó teljast fengur að hann túlkaði
innræti t pg samherja sinna. Það sakar ekki þó Norður-
landafulltrúarnir þekki skoðanir þeirra manna, sem gerðu
herstöðvasamninginn við Eandaríkin og sjái í hverju skyni
hann var gerður. Þegar hinir norrænu gestir yfirgefa land-
ið, vita þeir, að íslenzka þjóðin er útvörður Norðurlanda
_í vestri, en ráðamenn Alþýðuflokksins eru útverðir Banda-
íríkjanna í austri.
LOF SÉ REYKJA-
VÍKURLIÐINU
Úrvalslið okkar Reykvíkinga
á skilið mikið lof og þakklæti
fyrir frammistöðuna á Vellin-
um í fyrrakvöld. Leikur pilt-
anna í þetta sinn bar þess gleði
legan vott, að íslenzk knatt-
spyrna er alls ekki tóm vitleysa,
eins og svo margir kappleikir
hafa gefið til kynna uppá síð-
kastið.
1 þessu sambandi ætla ég að
minnast á upphringingu, sem ég
fékk í fyrradag. Sá sem
hringdi, er mikili áhugamaður
um knattspyrnu og þótti hon-
um sem ég hefði sýnt Frömmur
um mikla og ástæðulausa óvirð
ingu með skrifum mínum þá
um morguninn (Satt.að segja
fannst mér maöurinn þar gera
úlfalda úr mýflugu), og væri
mér nær að skammast yfir því,
hvernig valið hafði verið í
Reykjavíkurliðið, sem átti að
keppa síðastá leikinn við Norð-
menn. (En tilkynning um skip-
an þess hafði birzt í blöðunum
þennan morgun).
ic
STJÁNI I FRAM
Símhringjarinn hélt því t. d.
fram, að ekki gæti það komið
til af öðru en sérvizku og hlut-
drægni þeirra, sem völdu í liðið,
að Kristján Ólafsson hafði þar
ekki verið tekinn með. Eg var
satt að segja, á sama máli og
maðurinn, <jg þessvegna gladdi
það mig stórlega, þegar í Ijós
kom við byrjun leiks í fyrra-
kvöld, að Stjáni í Fram hafði
þrátt fyrir hina útgefnu tilk.
verið valinn í Reykjavíkurliðið.
Og'ekki olli hann áhorfendum
vonbrigðum. Stjáni sannaði það
enn einu sinni, að hann er einn
af okkar allra beztu knatt-
spyrnumönnum.
Það er vissulega undarlegt,
hversu þöglir knattspyrnugagn-
rýnendur eru tíðum um afrek
Stjána á Vellinum. Hann vinn-
ur sér til lofs í hverjum kapp-
leik.
*
„VESTAN KALDI.
SKÝJAГ.
„Alþýðublaðslesandi" skaut
til mín eftirfarandi klausu
í gærmorgun:
„Ég er einn af þeim hrað-
minnkandi hóp sem les Alþýðu
blaðið, og hef nú í tvo daga furð
að mig á dularfullu fyrirbrigði í
því. Við blaðhausinn á forsíðu
er að jafnaði getið þess, sem
ritstjórninni þylcir mest um
vert í hverju blaði. En þar eru
líka veðurfregnir. I dag stendur
þar: „Veðurhorfur. sunnan
kaldi og rigning öðru hvoru“.
En þar fyrir neðan stendur:
„Alþýðublaðið. Vestan kaldi.
Skýjað. Rignirí% öðru hyerju“.
Sama stóð þar í gær,
Mér flaug í hug hvort þetta
eigi að þýða pólitískar veður-
horfur Alþýðublaðsins. Víst er
um það að vestan kalda hefur
ekki vantað síðan blaðið tók að
þjóna Trumanlínunni. Og von
er þó þungskýjað sé yfir blaði
Verkalýðssamtökin í Tékkóslóvakíu eru nú orðin
])að sterkt afl í þjóðfélaginu að þau þurfa ekki
lengur að grípa til verkfallsvopnsins, sagði George
Burt, leiðtogi bifvélavirkjasambands Kanada, þeg-
ar hann kom heim eftir mánaðardvöl í Tékkóslóva-
kíu.
Verkalýðssamtökin gætu stöðvað hvað sem þeim
sýndist ef þeim biði svo við að horfa“, sagði hann,
„en öll ágreiningsefni eru fljótlega jöfnuð þegar
fulltrúar verkalýðssamtakanna ræða við stjórnar-
völdin.“ Verkalýðssamtökin eiga marga menn í
tékkneska þinginu.
Við heimkomu sína átti
Burt viðtal við Toronto Daily
Tribune. Iiann var á fundi
miðstjórnar Alþjóðasam-
bands verkalýðsins í Prag og
dvaldi í Tékkóslóvakíu á
annan mánuð.
Húsnæðisvandræðin í
Tékkóslóvakíu eru meiri en
í Kanada eða Bandaríkjun-
um sagði Burt, og bætti við:
,,Eg geri ráð fyrir að ýms-
um hér þætti súrt í brotið ef
þau væru leyst hér á sama
hátt og gert er í Tékkósló-
vakíu.
Þangað til byggt hefur ver-
ið nóg húsrými fyrir alla,
sagði hann, er húsnæði út-
hlutað þar eftir fjölskyldu-
stærð. Sá sem er einhleypur
en ræður yfir miklu húsnæði
er látinn þrengja að sér, en
stór fjölskylda, sem hefur
búið í þröngum húsakynnum
er flutt inn í íbúðina hans.
Það er til fólk í Tékkóslóva-
kíu, sagði hann, sem þykja
sem sífellt fer aftur, bæði að
innihaldi, kaupendatölu og áliti.
Rvík. 31.júlí ’47
Alþýðublaðslesandi“.
★
SKÁTAR OG
GJALDEYRIS-
VANDRÆÐIN
F. T. skrifar:
„Eg las það í einhverju blaði
fyrir skemmstu, að bráðlega
ætti að halda skátamót í Frakk-
landi og mundu þangað sækja
80 skátar héðan frá íslai.di. Nú
er ekki nema gott eitt um það
að segja að Island eigi þarna
fulltrúa, en 80 stykki! fyrr má
nú vera; og það í öllum þess-
um gjaldeyrisvandræðum.
Manni skilst að hver þeirra eigi
að fá 500 krónur. Það eru 40
þús. krónur í erlendum gjald-
eyri (NB fengið með löglegu
móti plús hitt). Væri ekki hægt
að láta 8 skáta nægja og
minnka þannig gjaldeyrisleyfið
niður í 4 þús. Því hvaða kom-
plex er þetta annars hjá okkur
að þurfa oftast að ríða út í
heim til þinga tiltölulega miklu
fjölmennari en aðara þjóðir.
Hafa menn hugleitt, að ef t. d.
Bandaríkjamenn sendu á um-
rætt mót sama skátafjölda og
við að tiltölu við fólksfjöida,
þá yrði sá liópur næstum tvö-
faldur íbúafjöldi Reykjavíluir-
bæjar. Bandaríkjaþjóð er
um þúsund sinnum fjöl-
mennari en við. Áttatíu
skátar hjá okkur verða um
áttatíu þúsund skátar hjá
Bandaríkjaþjóð.
Ættum við annars ekki „á
þessum erfiðu tímum fyrir þjóð-
félagið“ að stilla ögn í hóf
skátasendingum okkar til út-
landa ?
F. T.“
þetta harðir kostir, en meiri-
hlutinn telur þetta rétta að-
ferð þar til bætt hefur ver-
ið úr húsnæðisleysinu.
Burt, sem er ekki kommún-
isti, var mjög hrifinn af af-
stöðu almennings gagnvart
tékkneska Kommúnista-
flokknum. Hann kvað það
vera hlægilegan þvætting að
Evrópuþjóðirnar væru „kúg-
aðar“ af kommúnistum eða
„hræddar“ við þá og stefnu
þeirra.
,,Almenningur í Tékkósló-
vakíu lítur nákvæmlega sömu
augum á Kommúnistaflokk-
inn og meðlimi hans, eins og
almenningur hér í Kanada
lítur aðalflokkana hér.“
Fullkomin samvinna er
milli kommúnistanna og
sósíaldemókratanna, tveggja
aðalflokkanna, sagði hann, og
bætti við að allir, sem hanu
hefði rætt við, hefðu einhuga
verið fylgjandi framkvæmd
tveggja ára áætlunarinnar og
aukinni þjóðnýtingu til þess
að framleiða sem mest og
bæta þar með lífskjör fólks-
ins. (ALN)