Þjóðviljinn - 10.08.1947, Síða 5

ÞJÓÐVILJINN
Sunnudagm’ 10. ágúst 1947)
ÞJÓÐVILJINN
©
Jónas Árnason:
DYRASYNINGIN íORFIRISEY
Dag nokkurn, í vikunni sem
leið, fór ég að skoða dýrasýn-
inguna í Örfirisey.
Þegar ég kom inn úr hlið-
inu að þessari margumtöluðu
sýningu, varð fyrst fyrir mér
búr, sem hafði að geyma tvo
hrafna, tvo fálka og einn
smyril. Búr þetta er rekið sam-
an úr óhefluðum fjölum, en
utanum strengt vírnet. Frá-
gangur allur minnir á hænsna-
girðingu; og þó tel ég óvíst, að
nokkur hænsn, gædd ofurlít-
illi sjálfsvirðingu, mundu láta
bjóða sér slíkan aðbúnað. Þau
hlytu að minnsta kosti að
steinhætta að verpa í mótmæla
skyni.. Og inni í þessu búri
er fálkinn geymdur, sá fugl
íslenzkur, sem mest orð hefur
á sér fyrir glæsibrag, að ern-
inum einum undanskildum.
Það var líka auðséð á svip
fálkanna tveggja, þar sem þeir
sátu á kexkassafjölum uppi í
búrinu, að þeim þótti sér lítill
sómi ger með þessu ömurlega
sýnishorni af mannanna handa
verkum. Jafnvel hrafnarnir
Iétu í ljós óánægju yfir húsnæð
inu, þar sem lioppuðu um
neðst í búrinu, krunkuðu ámát-
lega og stönzuðu stöku sinn-
um til að kroppa í vængræksni
af hænu, hið eina, sem þarna
var matarkyns. — Þeir átu
fiðrið.
Hrafninn er einn sá fugl,
sem tapar því nær öllum sín-
um virðuleik, um leið og hann
snertir jörð með fótum og
leggur saman vængina. Þetta
varð ,mér ljóst, þegar ég stóð
fyrir framan búrið og horfði
á hrafnana. Hver gat trúað
því, að þarna væru hinir spak-
vitru f uglar þjóðsogunnar ?
Hver gat trúað því ,að þarna
væru hrafnarnir Huginn og
Muninn, sem Óðinn notaði á
sinni tíð, til að færa sér frétt-
ir úr víðri veröld. — Það er
ekki hægt að sjá neitt gáfu-
legt við hrafn á jafnsléttu. —
Hinsvegar getur enginn neitað
því, að hrafn í lofti virðist búa
ýfir geysimiklum vísdómi og
ennþá meiri reynslu. Hrafninn
er nefnilega orðinn heimsborg-
ari, um leið og hann þenur
vængina og tekur flugið.
Smyrillinn kúrði fremst í
búrinu og lét sig dreyma um
dásamlega klettasyllu í Dimmu
borgum í Mývatnssveit.
GENGIÐ I SKÁLA.
Eg gekk nú í skála þann,
sem Slysavarnafélagið hefur
látið reisa austast á eynni.
Þar- rak ég fyrst augun í
spjald, sem hafði að geyma á-
minningu til fólks um að gefa
dýrunum aðeins það, sem selt
væri í sérstökum pökkum þarna
í skálanum. Áminningin hófst
með stórum rauðum stöfum á
þessa leið: „Lifandi dýr deyja,
ef þau eru vanhirt ...“. —
(Hvergi var þess getið, hvað
koma myndi fyrir dauð dýr, ef
þau yrðu að sæta sömu með-
ferð). Mér finnst satt að segja,
að höfundur framangreindrar
setningar ætti ekki að skrifa
meira um líf og dauða. Setn-
ing sem þessi kemur mönnum
til að brosa. Menn brosa allt-
af þegar viðurkenndar stað-
reyndir eru bornar fyrir þá
sem flunkunýr vísdómur. „Dýr
in deyja, ef þau eru vanhirt ..“
Það var nóg; — af þeirri ein-
földu ástæðu, að það eru að-
eins lifandi dýr sem eiga eftir
að deyja, — öll önnur dýr eru
búin að því. Mönnum finnst
það kannske smámunasemi, að
vera að minnast á þetta, það
hafi svo lítið að segja. En sann
leikurinn er sá, að þetta hefur
ekki svo lítið að segja. Menn
geta varla borið virðingu fyrir
leiðbeiningum, sem koma þeim
til að brosa.
I litlu herbergi norður úr
aðalsal skálans voru nokkur
búr með skrautfuglum, í öll-
um regnbogans litum. Eg naut
þess að horfa á þá stundar-
korn. Við hlið mér stóð ljós-
hærður snáði, boraði upp í
nefið og hafði auðsýnilega
gleymt öllu nema fuglunum.
Þegar ég yfirgaf skrautfugl-
ana, var ljóshærði snáðinn að
vísu hættur að bora upp í nef-
ið, en hafði enn ekki rámkað
við sér. Snáði, sem gleymir sér
svona gersamlega við að horfa
á fugla, er áreiðanlega engin
ótukt.
Títi í horni í aðalsal skálans
sá ég fiskaker mikil. En þegar
þangað kom, reyndust þau fisk
laus, nema það innsta. Þar
voru nokkrar rauðsprettur og
einn steinbítur. Steinbíturinn
lá á botninum og horfði á mig
með fýlusvip, eins og hann
hefði ekkert fengið nema ó-
þverragrjót að éta upp á síð-
kastið.
LOFTBYSSAN ERFIÐA.
Þegar ég kom út úr skál-
anum og gekk fyrir vestur-
hornið, sá ég bragga, og yfir
dyrunum stóð „Skotbakki“. —
Maður um fertugt hvíldi ol-
boga á afgreiðsluborði i bragg-
anum og miðaði loftbyssu inn
að gaflvegg á hvítt spjald.
Lægra borð þarna fyrir innan
var hlaðið silfurfægðum verð-
launagripum. Piltur, um ferm-
ingu, sat á stól milli af-
greiðsluborðsins og verðlauna-
borðsins og las í bók. Þegar
hann lyfti bókinni augnablik,
sást, að á forsíðu bar liún
mynd af kúreka, sem þeysti
áfram á hraustlegum hesti, og
hélt á skammbyssu í hægri
hendi. Nafn bókarinnar var:
„Dularfulli riddarinn11.
Maðurinn hleypti af loftbyss
unni, en haglið stóð fast í
henni. Pilturinn lagði frá sér
bókina, stóð upp, tók byssuna
af manninum, fór um hana
snöggum handtökum, hleypt.i
af og haglið hljóp úr, og í
vegginn. Maðurinn tók byss-
una aftur og gaf sig allan að
því að miða. Pilturinn tók bók-
ina aftur og gaf sig að því að
lesa. Maðurinn hleypti af byss
unni og enn stóð haglið fast.
Maðurinn bölvaði. „Þetta er
voða fínt“, sagði lesandi hins
dularfulla riddara, án þess að
líta upp. „Nei, þetta er ekki
voða fínt“, sagði maðurinn, og
það var farið að fjúka í hann.
Pilturinn sýndi hina sömu stó-
isku ró; stóð upp, tók byssuna
af manninum, fór um hana
snöggum handtökum sem fyrr
— og fékk hana aftur mann-
inum. Enn miðaði maðurinn á
hvíta spjaldið og loks hljóp úr
haglið. Viðstaddir fullyrtu, að
það hefði hvergi komið nálægt
hvíta sjaldinu. „Pabbi, lom-
mér“, sagði lítill snáði, sem
stóð við lilið mannsins. „Nei“,
svaraði maðurinn, „þú kannt
ekki að skjóta“, — lagði frá
sér byssuna og leiddi son sinn
út.
SÆLJÓN FRÁ SUÐUR-
AMERlKU — LANDSELS-
KÓPAR ÚR BREIÐAFIRÐI.
Eg fór að dæmi þeirra feðga,
og piltur einn, á að gizka 16—
17 ára, varð mér samferða.
Samferðamaðurinn lét þess
getið, að hann væri oftsinnis
búinn að sjá dýrasýninguna;
— og nú skyldum við koma að
horfa á tvö sæljón frá Suður-
Ameríku og 6 landselskópa úr
Breiðafirði. Piltinum var mjög
umhugað um að sanna það
fyrir mér, að hann vissi allt,
sem vita þurfti um þessa sýn-
ingu. — Hann var reyndur
maður.
Við vorum nú komnir að
tveim stórum þróm, sem
steyptar höfðu verið niður í
jörðina. I þeim var sjór, — en
lítið borð upp á bakkana. Vegg
ur var á milli þrónna. Austan-
megin veggjarins lágu sæljón-
in frá Suður-Ameríku, inni í
stórum trékassa og steinsváfu.
Þótti mér það leitt, því ég hafði
heyrt miklar sögur af þessum
sæljónum. Meðal annars hafði
það verið fullyrt í mín eyru, að
þau lékju sér að því að gleypa
5 franskbrauð, heil; — og það
jafnvel þótt Are Waerland
væri á næstu grösum.
Landselskóparnir frá Breiða
firði voru aftur á móti hinir
fjörugustu og vöktu þeir mik-
inn fögnuð hjá stórum barna-
hóp, sem stóð og horfði á þá.
Kóparnir syntu í hringi á fullri
ferð; — ag sneri upp ljósleit-
ur kviðurinn. Eg spurði pilt-
inn, sem hafði verið hér áður,
hvort selir syntu yfirleitt á
bakinu; kvað hann já við því.
Það þótti mér skrítið.
Óneitanlega hlutu hinir sund
fráu selir að vekja virðingu
þess manns, sem aldrei hefur
komizt upp á lagið með annað
en einfalt bringusund, — busl,
sem í hæsta lagi hefur nægt til
að fleyta honum út að kaðli
í Sundhöllinni.
APARNIR.
“i'ar' ■‘U J&jULt&S*
Pilturinn, sem hafði verið
hér áður, vildi nú ólmur kynna
mig fyrir öpunum. Við geng-
um spölkorn norðvestur eftir
eynni að stóru búri, sem í raun-
inni líktist meir húsi en búri.
Gluggar voru þar fyrir allri
austurhliðinni, en glampi svo
mikill á rúðunum, að erfitt var
að greina það, sem inni var. Á
einum stað var þó burtu rúðan
og þar skildi ekkert að, menn
og apa, nema vírnet. Og aftur
rak ég augun í skrítna tilkynn-
ingu frá yfirvöldum dýrasýn-
ingarinnar. Á spjaldi einu,
þarna við opið, stóð eftii'far-
andi áletrun: „Sælgæti er eit-
ur í apana, gefið þeim ekki ann
að en gras og súrur“. — Og
þar fyrir neðan stóð: „Strang-
lega er bannað að gefa dýr-
unum annað fóður en það, sem
se!t er í sérstökum umbúðum
í skálanum". Samkvæmt þessu
áttu menn að ai’ka gegnum
breiður af hundasúrum og grasi
heim í skálann til að kaupa
innpakkaðar hundasúrur og
gras að gefa öpunum.
Pilturinn, sem hafði verið
hér áður, var mjög kumpán-
legur við apana og kallaði þá
alla sama nafninu. Hann kall-
aði þá „Johnny“. „Johnny vin-
ur“, sagði hann við einn ap-
ann, og gaf honum hundasúru.
Pilturinn vakti athygli mína
á apa einum, sem sat uppi í
grönnum trjábol og hélt á tí-
eyring í hendinni. „Nei, sérðu“,
sagði pilturinn, »„hann er að
éta 25 aura“. Eg reyndi að fá
hann til að viðurkenna, að það
væri ekki hærri upphæð en 10
aurar, sem apinn hélt á; — en
þýðingarlaust. „Jú, víst“, sagði
hann, „þetta eru 25 aurar“. —
Piltar á þessum aldri reyna
gjarnan að gera heiminn stór-
fenglegri í sínum augum, með
því að telja sér trú um, að 10
aurar séu 25 aurar. Það er
miklu stórfenglegra að sjá apa
éta 25 aura en 10 aura. -—
Annars hafði umræddur api
ekki gefið neina ástæðu til að
ætla, að hann mundi yfirleitt
nokkurntíma éta tíeyringinn.
ATHUGASEMD,
ÞÁ ÚT VAR GENGIÐ.
Eg skildi nú við piltinn, sem
hafði komið hér áður. Hann
ætlaði að horfa dálítið lengur
á apana. En að skilnaði benti
hann mér á refabúr spölkorn
þarna norðan við og ráðlagði
mér að líta á það í bakaleið-
inni; — hvað ég og gerði.
Á búrinu stóð: „íslenzkir
refir, veiddir í nágrenni Grinda
víkur og í Skaftáreldahrauni".
Hvergi varð ég húsráðenda,
var; og ekki gat ég af neinu
markað, að þeir væru heima —
nema ef vera skyldi af lykt-
inni.
Maðurinn, sem hafði orðið
fyrir hinni erfiðu reynslu af
loftbyssunni á „skotbakkan-
um“, var mér samferða út um
hlið sýningarinnar, ásamt syn-
inum. Hann sagði, um leið og*
hann leit um öxl yfir eyna:
„Og ég borgaði tíkall fyxjir
sjálfan mig og fimmkall fyrir
strákinn".
Það hefur verið sagt um
dýrasýninguna í Örfirisey, að
hún sé ekki samboðin þeim
göfuga málstað, sem lienni er
ætlað að styrkja. Eg tel þau
ummæli fyllilega réttmæt.
(Úr útvarpsþættinum „Heyrt
og séð“.) J.Á.
Framhald af 4. síðu.
kostað að gera við hann? Það
kostaði 45 ltrónur. Konur, sem
ég þekki, saumafróðar vel, telja
15 krónur hæfilega borgun fyr-
ir verk sem þetta.
Eg hlýt því að álíta, að hin
góða kona hafi sektað mig um
afgang uppliæðarinnar — 30
krónur — fyrir það afbrot, að
láta fyrirtæki hennar stytta
minn eina frakka. Framkoma
hennar styður þessa skoðun.
Það væri fróðlegt að vita,
hvort ekkert eftirlit sé með
verðlagi á sviði fataviðgerða.
Hinu er auðvitað ekki hægt að
hafa eftirlit með, að eigendur
fataviðgerðafyrirtækja sýni við
skiptamönnum almenna
kurteisi.
★
GARÐYRKJU-
RÁÐUN AUTUR
HRINGIR
Sigurður Sveinsson garðyrkju
ráðunautur bæjarins hringdi í
tilefni ummæla í Bæjarpóstinum
hér á dögunum um barnaleik-
völlinn, sem ekki er starfrækt-
ur.
Leikvellirnir hafa heyrt und-
ir Sigurð. Og það er almennt
viðurkennt, að hann hefur sýnt
lofsverðan áhuga á því, að bæta
aðbúnað og útbúnað leikvang-
anna, og væru þeir kannski
fleiri og betri ef hann mætti
ráða.
Sigurður kvað umræddan leik
völl starfræktan á sama hátt o^
sex aðra af völlum bæjarins.
Þar væri rólur, sölt og sandkass
ar og hann væri hafður opinn.
Hann sagði, að einungis við 5
af 12 leikvöllum bæjarins væru
gæzlukonur. Við hina sjö væri
ekki varðskýli. Auðvitað þyi'fti
að ltoma skýlum og salernum.
upp við alla veliina, en meðan
það væri ekki gert, yi'ði þetta
að vera svona.
★
SÖKIN ER
EKKI HANS
Sökin er sem sé ekki Sigurð-
ar, enda var gagnrýni hlutað-
eiganda ekki beint að honum
fyrst og fremst, heldur að þeirn,
sem þessum málum ráða.
En er nú til of mikils mælzt
að upp sé komið skýlum og sal.
ernum á þeim leikvöllum, sem
til eru, og að gæzlufólk sé
ráðið að þeim, svo smábörnin,
geti leikið sér þar örugg. j