Þjóðviljinn - 11.11.1947, Blaðsíða 5

í>riðjudagur 11. nóvember 1947
ÞJÓÐVILJINN
5
Framleiðslan tryggð án þess að lífskjör almennings séu ryrð
Hæða Liíðvíks Jósepssonar við 1. umræðu f járlaganna
Greiðslur vegna
ábyrgðarlaganna verða
minni en gefið hefur
verið í skyn
Þrátt fyrir allar ræður ríkis-
stjórnarinnar um vandræði af-
urðasölunnar þá liggur það nú
'fyrir að svo að segja öll fram-
leiðsla ársins er að fullu seld.
Nokkur hluti framleí&slunnar
hefur verið seldur undir ábyrgð
arverðinu, þ. e. megnið af salt-
fiskinum og nokkuð af frosna
fiskinum. Aðrar vörur hafa
selzt á hærra verði en búizt var
við.‘
Greiðslur þær sem ríkið þarf
að inna af hendi samkv. áb.-
lögunum með þessari fram-
leiðslu eru miklu lægri en gef-
ið hefur verið í skyn. Enn ligg-
ur ekki nákvæmlega fyrir hve
mikill saltfiskurinn reynist og
nokkuð er eftir af frosna fisk-
inum svo nákvæmlega verður
ekki sagt um hvað ríkið þarf
að greiða. En heildarupphæðin
getur ekki orðið meiri en 15—
16 millj. og þar á móti á að
vera til um 31/-> millj. í síldar-
kúfnum svonefnda, því eins og
kunnugt er voru teknar af
hverju síldarmáli sem veiddist
í sumar 4 krónur, og skyldi sú
upphæð samkv. ábyrgðarlögun
um ganga upp í tap ríkisins
vegna ábyrgðarinnar. Þannig
ætti ríkið í mesta lagi að þurfa
að greiða samkv. ábyrgðarlög-
unum um 12—13 millj. kr. Það
hefði ábyggilega verið hægt að
sleppa algjörlega við þenna
mismun, ef betur hefði verið
haldið á afurðasölunni. Það er
staðreynd að hagsmunir út-
flutningsins hafa alltaf verið
látnir víkja til hliðar fyrir kröf
um innflytjendanna — fyrir
kröfum heildsalanna.
Hagsmunir heildsalanna
látnir sitja í fyrirrúmi
Þannig hefur verið krafizt
nær eingöngu frjáls gjaldeyris
fyrir saltfiskinn og frysta fisk-
inn, þó að sumar viðskiptaþjóð-
irnar hafi af þeim sökum lækk-
að verðið nærri um helming fyr
ir vikið.
Innflutningsverzlunin hefur
krafizt hins frjálsa gjald-
eyris svo áfram yrði hægt að
haida gömlu viðskiptasambönd
unum og hefur í þessu efni
engu verið skej'tt um aðstöðu
og þörf útflutningsins. I þessu
efni er skemmst að minnast
yfirlýsingar, sem sjálfur nú-
verandi sjávarútvegsmálaráð-
lierra gaf í útvarpsræðu þar
sem hann ræddi viðskiptin við
Tékkóslóvakíu. Hann sagði
orðrétt:
..... Þessi stofnun (Við-
skiptaráð) sýndi bæði á árinu
1946 og meðan hún starfaði á
yfirstandandi ári, lítt verjandi
áhugaleysi á því að nota samn-
ingana við Tékkóslóvakíu til
vörukaupa, sem aftur leiddi til
þess, að varið var að óþörfu
bæði sterlingspundum og doll-
urum til kaupa á samskonar
vörum í öðrum löndum, sem
vel hefði mátt kaupa frá Tékk-
um, og bæta með því aðstöðu
okkar til að selja þeim íslenzk-
ar afurðir."
En þetta dæmi um Tékkósló-
vakíu er ekki það einasta og
það var heldur ekki aðeins við-
skiptaráð sem hér stóð í veg-
inum. Ríkisstjórnin sjálf og
bankarnir hafa staðið gegn
vöruskiptaverzlun þó að hag-
stæðu afurðaverði útflutnings-
ins væri með því stefnt í hættu.
Ábyrgð á fiskverði er
óumflýjanleg
En hvað er svo að segja um
12-—13 millj. króna greiðslu úr
ríkissjóði vegna ábyrgðarlag-
anna? Er það einhver óskapleg
ur hlutur, sem aldrei hefur
sézt áður? Vegna þessarar á-
byrgðar starfaði allur bátaút-
vegurinn af fullum krafti á
is.l. vertið. Hann færði í þjóðar-
búið gjaldeyri sem nam á ann-
að hundrað milljónir og sá
gjaldeyrir hefur ábyggilega
fært heildsölunum nokkra tugi
milljóna króna.
og tekur allan gjaldeyrinn og
ráðstafar honum, tryggi fast
verð fyrir aflann.
Hitt er annað mál að rétt er
að haga ábyrgðinni sem næst
því sem telja má líklegt að fá-
ist fyrir framleiðsluna og þó
má alls ekki hallast á fram-
leiðendur og launakjör þeirra
verða að vera hliðstæð annarra
stétta. Áhætta útvegsmanna og
sjómanna er nægileg vegna ó-
vissunnar um afla-magnið, þó
að afurðasalan á erlendum
markaði sé ekki einnig ein-
göngu þeirra áhætta. Þá á-
hættu og þann vanda á þjóðin
öll að hafa.
Ríkisstjómin hefur engv
ar tillögur til stuðnings
útgerðinni
Hér er ekki tími til að rekja
afurðasöluna í ár, en tækifæri
til þess gefst vonandi áður en
langt líður, og læt ég það því
bíða.
Afgreiðsla fjárlaga fyrir kom
andi ár er í rauninni ógerleg,
nema um leið sé ákveðið hvað
gera skuli í vandamálum dýr-
tíðarinnar og til tryggingar á
rekstri útgerðarinnar.
H-H+. .-4“H“M-H"»“H-4“H-H“l”M-H“H"M-H-4-M-M"H"t"H"H"M-i
Síðari hluti
H"I-H-i"b-H-4"I"H"I,il,,l"I"H"I"I-I-H"i"I"I"I"I"I"l"1 "I"l"l"I"I"l"l"l"I,4"l"l"I-l-l-t
Fyrir nokkrum dögum var
till. flutt á Alþingi um heimild
handa einka-bílaeigendum til
þess að fá að kaupa benzín utan
skömmtunarinnar. Þar bentu
þeir á' sem töluðu máli einka-
bílaeigenda, að ef þeir fengju
rétt til að eyða gjaldeyri fýrir
eina milljón í benzín gæti rík-
ið fengið 12 millj. kr. í gróða
af því.
Greiðslur rikissjóðs vegna á-
byrgðarlaganna til þess að
tryggja rekstur útgerðarinnar
verða sennilega svipaðar og
lúxusbíla-eigendur bjóða fram
til þess að tryggja sér ótrufl-
aða notkun á bílum sínum.
Það eru til peningar til slíkra
ráðstafana, en ef útvegsmenn
og sjómenn eiga í hlut þá eru
engir peningar til og þá ætla
forráðamenn stjórnarliðsins
æfir að verða. Það hefur verið
lögð mikil áherzla á að telja
mönnum trú um, að ríkisábyrgð
á fiskverði sé eitthvað óguðlegt
og stórhættulegt. Hér xer um
hinn mesta misskilning að ræða.
Ábyrgð á fiskverði er alveg ó-
umflýjanleg, ef ekki liggur
þegar fyrir fyrirframsala á
framleiðslunni. Launagreiðslur
sjómanna eru nú orðnar í því
formi að ómögulegt er að
komast hjá, að greiða aflann
allan út jafnóðum og hann
veiðist. Fast verð verður því
að liggja fyrir. Það er líka ofur
eðlilegt, að ríkið sem hef.ur í
sinum höndum afur.ðasöluna
Ríkisstjórnin hefur enn eng-
ar tillögur í dýrtíðarmálunum
og hún hefur engar tillögur til
stuðnings útgerðinni.
Fjárlagafrumvarpið óg ráð-
stafanir stjórnarinnar að und-
anförnu benda til að stjórnin
ætli að fara. svipaðar vand-
ræðaleiðir og hún hingað til
hefur gert. Niðurstöður á inn-
flutningi er leiða til atvinnu-
leysis og aukið og stækkað
embættisbákn en niðurskurður
á verklegum framkvæmdum,
það eru leiðir stjórnarinnar.
Og engin raunveruleg sam
vinna við þá, sem mestu
máli skipta, um lausn vanda-
málanna.
En hvað á að gera? spyrja
menn. Hvernig verður fram-
leiðslan tryggð — og hvernig
verður tryggt að lífskjör al-
mennings verði ekki skert?
Tillögur sósíalista í mál-
efnum útvegsins
Eg skal nú gera hér nokkra
grein fyrir þeim tillögum, sem
við sósíalistar viljum gera í
þessum málum, en tímans
vegna er ekki hægt að rekja
tillögur okkar nákvæmlega eða
láta þeim fylgja þá greinargerð
sem við vildum og sem við mun-
um gera þegar till. verða lagð
ar fram á Alþingi.
1. Ríkið ábyrgist bátaútveg-
inum að minnsta kosti jafnhátt
fiskverð á. næsta.ári og ábyrgzt
hefur 4?erið í ár. Sams konar
ábyrgð verði veitt hraðfrysti-
húsunum og útgerðinni tryggð
ir sölumöguleikar á aflanum.
Slík ábyrgð er óhjákvæmileg til
þess að tryggja rekstur útgerð
arinnar, en jafnhliða þarf svo
að gera sérstakar ráðstafanir
til þess að lækka reksturskostn
aðinn og bæta þannig afkomu
skilyrðin.
2. Vextir af öllum lánum út-
gerðarinnar lækkaðir niður í
2—2i/2%.
Vaxtabyrgðin liggur nú eins
og mara á útgerðinni og má
benda á að í ýmsum tilfellum
þurfa hraðfrystihús að greiða
Ys og upp í y2 í vexti á móti
vinnulaununum. Öll aðstaða er
til að lækka vextina. Bankarn-
ir hafa grætt meir en nokkru
sinni fyrr og nam gróði Lands
bankans t. d. á s.l. ári 14,2 ^
millj. króna.
3. Lánstími fastra lána út-
gerðarinnar og útgerðarfyrir-
tækja verði lengdur upp i 20—
30 ár miðað við nýjar eignir.
Meðallánstími útgerðarinnar er
nú alltof stuttur og hvíla af-
borganir því með of miklum
þunga á rekstrinum.
4. Til lækkunar á viðhalds-
kostnaði útgerðarinnar skal af-
numin reglan um %-álagn-
ingu viðgerðarverkstæðanna.
Samtök útvegsmanna fái vald
til að fylgjast nákvæmlega með
verðlagningu verkstæðanna.
Viðgei'ðarkostnaðurinn er ó-
hóflegur og er óhjákvæmilegt
að gera í'áðstafanir til að fyrir
hyggja slíkt..
5. Vátryggingargjöld vélbáta
verði lækkuð verulega, miðað
við að iðgjöld af nýjum bátum
séu eigi hærri en 4%.
Nú eru útgjöld víða 7% og
nær slíkt auðvitað engri átt á
nýjum bátum. Reynslan hefur
sýnt að þerman lið er hægt að
lækka. f
6. Veiðarfærakostnaður út-
gerðarinnar verði lækkaður m.
a. með því að ríkisv. veiti sam-
tökum útvegsmanna aðstöðu til
að hafa með höndum alla verzl-
un og innlenda framleiðslu
veiðafæra. Þessi till. þarf ekki
skýringar við. Það er kunnugt,
að verzlun með veiðarfæri er
þannig nú að ekki er viðunandi.
7. Olíuverðið sé lækkað m. a.
með því að ríkið taki að sér hin-
flutning á olíum og hafi með
höndum heildsölu þeiri'a. Sam-
tök útvegsmanna annist dreif-
ingu og hafi fulltrúa í stjórn
olíuverzlunar ríkisins.
8. Ráðstafanir séu gei’ðar til
að lækka verð á beitu.
9. Stuðningslán sé veitt öll-
um þeim útgerðarfyrirtækjum,
sem töpuðu á-síldinni í sumar.
Slíkt lán yrði veitt á svipaðan
hátt og gert var 1945.
10. Afborganir yfirstandandi
árs af stofnlánum útvegsina
vei’ði ekki innheimtar í ár.
Þá verði gerðar sérstakar
ráðstafanir til þess að búa bet-
ur að afurðasölunni en nú er.
Salan sé dregin úr höndum
pólitísku flokkanna og fengin
sem mest í hendur samtökum
þeirra sem að framleiðslunni
vinna.
Framhald á 7. síðu
TimimfaktfKruráðlierraim
skeytir skapf sínu
1 fjárlagaræðunni, sem Jó-
hann Þ. Jósefsson flutti á föstu
daginn ræddi hann um Lands-
smiðjuna og sagði m. a. þetta:
,,Það sem verst hefur farið
með fjárhag Landssmiðjunnar'
er bygging skipasmíðastöðvar-
innar, sem ráðist var í árið
1945 fyrir atbeina fyrrverandi
atvinnumálaráðherra Áka Jak-
obssonar.“
Það kemur engum á óvart
sem eitthvað þekkja til Jó-
hanns Þ. Jósefssonar þó það
komi fram að hann sé auðvirði
legur maður, en að hann væri
svona ómerkilegur liafa víst
ekki allir búizt við.
Hið rétta í þessu máli er
~það að Landssmiðjunni var alla
ráðherratið Áka Jakobssonar
stjórnað af sérstakri stjórnar-
nefnd, sem Vilhjálmur Þór
skipaði, en í henni voru:
Pálmi Loftsson forstjóri
Skipaútgerðar ríkisins, Fram-
sóknarmaður og var hann for-
maður,
Geir G. Zoéga vegamálastjóri,
Sjálfstæðismaður og
Emil Jónsson vitamálastjóri,
Alþýðuflokksmaður. Á meðan
Emil er ráðherra gegnir stjórn
arstarfi fyrir hann Axel Sveins
son staðgengill hans í vitamála
) st jórnarstarf inu.
j Þessi stjórnarnefnd ásamt
* fyrrverandi framkvæmdastjóra
hefur stjórnað öllum gerðum
Landssmiðjunnar. Áki Jakobs-
son hefur aldrei skipað þessari
stjórn eitt eða neitt. Þannig
var það þessi stjórn sem alveg
á eigin spýtur réðist í bygg-
ingu skipasmíðastöðvarinnar,
sem Jóhann te!ur byggða fyrir
atbeina Áka Jakobssonar.
Það eina sem Áki gerði var
það, að eftir að ljóst var orðið
að fyrrv. framkvæmdastjóri
réði ekki við það stóra verkefni
að stjórna Landssmiðjunni lét
Áki hann hætta og skipaði ung
an og efnilegan mann, Ólaf Sig-
urðsson skipaverkfræðing í
framkvæmdastjórastarfið.
Timinn réðist á Áka Jakobs-
son fyrir þetta, en Framsóknar-
ráðherrann, sem nú stjórnar
Landssmiðjunni hefur ekki
skipt um forstjóra og viður-
kennt þar með réttmæti þeirrar
ráðstöfunnar Áka að skipta um
forstjóra.