Þjóðviljinn - 25.04.1948, Blaðsíða 4

í
ÞJÖÐVILJ2N N
Suanudagur 25, apríl ItWð.
þJÓÐVILIINN
Útgefandl: Samelnlngarflokkur alþýðu — Sósíallstaflokkurlnn
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Slgurður Guðmundsson (áb.)
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason
BlaSamenn: AriK&rason, Magnús Torfi óiaísson, JónasÁmason
Rltstjórn, afgreiSsla, auglýsingar, prentsmiðja Skólavörðu-
stíg 19. — Simi 7600 (þrj&r línur)
Áskrfftaverð: kr. 10.00 & mánuði. — LausasöluverS 60 aur. elnt
PrentsmlSja ÞjóVviljans h. f.
SósíaUstaflokkurlnn. Þórseötu 1 — Sími 7610 (þrj&r linur)
BÆ JARPOSTIRIN Mj
S;-íl[lfc;"rrH II IIII
unni, Austurbæjarakólanum. —
Sími 5030. Næturvörður er í IkUtga
Nteturakáitur í nótt og aðra nót.t
annost HreyfUl. — Simi 6Ö33. Helgl
dagslæknir: Friðrik Einarsaon.
Efstasundi 65. — Sími 6565. Nsetur
vörður er í Reykjavikurapóteki.
— Síml 1760.
k eftir svikunum við alþýðuna koma
nú svikin við borgarastéttina
Þjóðin talar um Marshall-láruð og afhjúpánir Þjóð-
viljans inn skilyrði þess, — en stjómarblöðin þegja. Þessi
amerísku leppblöð standa afhjúpuð frammi fyrir þjóðinni,
soim að sök um að hafa ætlað að leyna þjóðina hættuleg-
ustu skilyrðunum fyrir Marshallaðstoðinni,
Islenzku þjóðinni hefur lengst af verið það ljóst að
þröngt myndi verða fyrir dynun um sjálfstæðan íslenzkan
atvinnurekstur, ef erlendu auðmagni væi’i 'hleypt hér imi í
landið og margháttuð löggjöf hefur verið sett til þess að
vernda íslenzk yfirráð yfir atviiumtækjunum.
Ein aðalmótbára þeirra, sem börðust gegn sambands-
íögimum 1918, var einmitt sú, að stórkostleg hætta væri
fólgin í þeim rétti, sem Danir og danskt auðmagn fengi tU
atviimurekstrar á íslandi. Það var mikil heppni að sú hætta
varð aldrei að meiri raun en þeirri, að danskir og íslenzkir
kaupmenn skyldu ;þá slá sér saman um að kaupa og gefa
út „danska Mogga“! —• En það er haria ólíklegt að Islend-
ingar sljfppu svo vel næst, ef Bandaríkjastjóm yrði nú selt
sjálfdæmi um hvaða atvinnurekstur hún teldi nauðsynlegt
að amerískir auðmenn stunduðu hér.
Svo er nú komið
„Fyrsta stjóni sem Alþýðu-
flokkurinn myndar á íslandi"
hefur ekki aðeins skapað hér
langvarandi vöruþurrð og svart
an markað og gefið falskar á-
vísanir út á neyzluvörur eins og
smjör, heldur hefur þessi stjóra
einnig bannað innflutning á er-
lendum blöðum og bókum og
dregið jámtjald forheimskunar
innar fyrir landið að svo mikla
leyti sem henni er unnt.
Jafnframt hefur þessai’i
stjórn tekizt að skapa hér þann-
ig andrúmsloft' að svo er nú kom
ið að borgari veigrar sér við
að skrifa undir nafni um síðasta
og stærsta hneykslið i menning
armálunum, til þess áð verða
ekki fyrir aðkasti áf stéttar-
bræðrum sínum.
Þótt það sé regla að birta
ekki bréf frá mönnum sem ekki
láta nafn síns getið, ætla ég að
gera undantekningu frá regl-
unni í þetta sinn, því bréf hans
gefur skemmtilega innsýn í
viðhorf frjálslyndra borgara nú.
„Broddborgara“ er velkomið að
senda fleiri bréf, þeim verður
ekki hent ólesnum í bréfakörf-
una.
Hér er bréfið.
★
Borgari — ekki fasisti
„Háttvirti bæjarpóstur! ■
Enda þótt ég sé allt annarar
stjómmálaskoðunar en þeirrar.
er haldið er fram í blaði yðar.
skrifa ég yður þetta bréf. Ástæð
an er sú, að þótt ég uni mér
fullvel í kapítalísku þjóðfélagi
í annað hús að venda en til
yðar með þessi orð.
★
Hlýtur að bresta uokkuð
á í þekkingu
Um ótvíræðan rétt þessa höf-
undar til hæsta styrks verður
ekki deilt, þegar jafnt andstæð-
ingar hans sem aðdáendur hafa
oft og opinberlega lýst hann
mikinn listamann, og erlendir
gagnrýnendur, sem mark er á
takandi, lofa bækur hans. Eg
tel ekki þungvæga þá fullyrð-
ingu hr. Ingimars Jónssonar,
að bækur þessa höfundar hafi
farið rýrnandi að kostum hver
af annarri upp á síðkastið.
Mann, sem jafnframt lætur við-
gangast að verk frú Elínborgar
Lárusdóttur séu metin til hærri
Framli. á 7. síðu.
<0
ea
En það er kaldhæðni öriagarma, að það skuli hafa
verið Benedikt Sveinsson, sem stóð bezt á verði gegn hætt-
nnni, sem íslandi stafaði af tvíbýlinu 1918, — en að nú
skuli það vera sonur hans, Bjarni sem svokallaður íslenzkur
utanrikisráðherra, sem berst fyrir þri að koma á tvíbýli við geri ég þær lcröfur, að þar ríki
Bandaríkjamenn í eins ríkum mæli og stjórn þeii’ra ákveður. frjálslyndi, ég er borgari, ekki
Það sýnir oss bezt hver þörf er á að herða sjálfstæðisbar-fasistl- En margt af því, sem
, . . . ., ,, , .gerzt hefur hér síðan þing vort
attu Islendmga, þegar symrrnr varðveita sinn dyrasta arf^ stjórn afsalaði að nokkn,
ekki betur en þetta. landsréttindum vorum hefur
mér blöskrað svo, að ég get
ekki lengur orða bundizt. Eg
set ekki nafn mitt undir bréfið,
af því að ég vil livorki verða
fyrir aðkasti af stéttarbiæðrum
mínum né heldur að þér hælist
um að geta birt nafn betri borg
Stefan Johann Stefansson, aumasti forsætisraðbena, ara^ sem leiti atlivarfs í dálkum
sem Island hefur haft, hefur sýnt það í ferli sínum og bezt blaðs ýðar. En þótt þér teljið
nú síðast, hvemig flokkur hans svíkur alþýðu íslands, og
ætíð því ver, sem meira liggur við.
Júpiter kom af veiðum í gær og
fór aftur á veiðar. Karlsefni og
Askur komu báðir af veiðum í gær
og lögðu af stað tií Englands.
Tveii' enskir togarár komu hingað
til að sækja vatn. Allmargir fær-
eyskir kútterar liggja nú í höfn-
inni.
Hjónaefni. Nýlega hafa opinber-
að trúlofun sína ungfrú Erna Þórð
ardóttir á Brekku í Norðurárdat
og Andrés Sverrisson frá Hvommi
í NorÖurárdal.
„Og ef oss nú sjálfum er ætlað að flá
það af, sem var hægast að bjarga,
þá sést hijr þó mark eftir syndina þá,
sem síðustu gripunum farga“.
Bjarni Benediktsson lallar nú í fótspor hans með því að
svíkja þá, sem treystu honum til þess að standa á verði
fyrir sig: atvinnurekenduma íslenzku borgarastéttina, sem
yrði smásaman ofurseld amerísku auðmagni ,ef „Marshall-
aðstoðin“ yrði þegin.
Eru ekki svik þessarar stjómar við þjóðina orðin henni
nægur dómsáfellir? Er ekki mælir hennar nú orðinn svo
fullur að Islendingar allra flokka og stétta geti tekið hönd-
um saman um að hrinda henni af stóli? Þegar bandanskt
f jármagn er komið í beztu fyrirtæki á íslandi og þau lúta
erlendri yfirstjóm, þarf íslenzka þjóðin ekki að vænta gnða.
íslendingar fá þá á ný aó búa við kjör mergsogmna ný-
lenduþjóða, verða hluti þess allsherjai' fátækrahverfis sem
auðkýfingar Bandaríkjanna eru nú að reyna að koma upp
nm alla Vesturevro’pu, til þess að Wall Street megi ríkja.
blað yðar sósíalistískt, get ég
ekki litið á það, samkvæmt mái-
efnaflutningi þess, öðruvísi en
sem borgaralega frjálslynt blað
— raimar hið eina, sem nú er
hér gefið út. Eg geri ráð fyrir.
að yður mislíki þessi skoðun, en
hún sættir mig líka við að skrifa
í blaðið.
★
Ekki í annað hús að
venda
„Eins og sæmir siðuðum borg-
ara ber ég virðingu fyrir llst og
játa skilyrðislausan rétt lista-
mannsins til að þjóna henni eft-
ir eigin vild. Því var það, er ég
las um hið hneykslanlega verk
úthlutunarnefndar að fella nið-
ur styrk til bezta rithöfundar
þjóðarinnar, Halldórs Kiljans
Laxness, að ég ákvað að stinga
niður penna, og mér virðist ekki
Fyrir tveLm áratugum gaf Hall-
dór Klljan Ijixness ALþýðuflokltn ■
um „AiþýöubökLna.“ „Ilun ber
írani inúistaö AlþýðnflolUtslns,
jafnaðarmanna, með óvenjuleffrí
mælsku og undaffift. . . . “ segir
Jakob Jóh. Smári í formálsoiðum.
Það er táknrænt fyrir þróun Al-
þýðúfl. að nú skuil séra Ingi-
mar ganga lengst í árásum á
Halldór og aðra sósíalista — og
meira að segja vera á inótl hiifund
arlaunmn til Jakobs Jóli. Smára.
SIÍIPAFEÉTTIR.
Foldin er í Reykjavík. Vatnu-
jökull er í Reykjavilc. Lingestroom
fór frá Sigiufirði síðdegis í gær til
Reykjavíkur. Reykjanes og Rifs-
nes eru i Englandi. Esja var út af
Portlandi kl. 9 í gærmorgun. Súðiu
var við Flatey í fyrradag. Herðu-
breið var í Reykjavík i gær.
Skjaldbreið kom til Reykjavíkur í
gærmorggn. Hvanney fór um há-
ifegi í gær til Hornafjarðar. Hfer-
móður er í Reykjavík. Hvassafell
er í London. Vigör er í Duplcirk.
Speedwell er á leið til Hólmavík-
ur. Eliza er á leið ti! Vopnafjarð-
ar. Sollund er á leið til Irming-
ham.
Leiksýnlng. Leikfélag Reykja-
vikur sýnir Eftirlitsmanninn kl. 8
í kvöld.
Næturlæknir er i iæknavarðstof-
— Ilvernlg ferðu að hafa eifnd á
þ\-í að ganga daglegu með nýjau
hatt?
•— En góða míu, það er alltaf
sami hatturinn. Eg VLgg bara á
honum á nóttuuni.
Fulltrúaráð iðnnemafélaganjoa í
Keykjavik og Hafnaríirði, heldur
fund í Baðstofu iðnaðai-manna
annað kvöid kl. 8.30 e. h. Fundar
efni: Hátíðahöldin 1. maí o. fl.
„ 'nma
Útvarplð í dag:
11.00 Morguntónleikar 14.00 Messa
i Frikirkjunni; fermlngarguðþjón-
usta (séra Arni Sigurðsson). 15.15
Miðdegisútvarp. 18.30 Barnatími
(Þorsteinn ö. Stephensen o. fl.).
19.30 Tónleikar: „Comes" — laga-
flokkur eftir Pureell 20.20 Samleik
ur á celló og ’píanó (ÞórhaJlur
Árnason og Frltz Woishappel). 20.
30 Erindi: Kappar og faerserkii;
siðara erindi (dr. Hans Kuhn. —
Helgi Hjörvar flytur). 21.00 Ein-
söngur: Guðmunda Eliasdóttir 21.
15 Erindi: Skáldkonan Charlotte
Bronte og skáldsagan „Jane Eyre"
(Vilhjálmur Þ. Gislason). 21.35
Tónletkar: Svíta nr. 2 eftir Grieg.
21.50 Úr skólalifinu (Helgi Eiiasson
fræðslumálastjóri). 22.05 Danslög.
Útvaiplð á morgun:
18.30 íslenzkukennsla. — 19.00
Þýzkukennsla. 19.30 Tónleikar:
Lög úr óperettum og tónftlmum
20.30 Útvarpshljómsveitin: Islenzk
olþýðulög. 20.46 Um daginn og veg
inn. (Jónas B. Jónsson, fræðslufuU
trúi). 21.05 Kinsöngur (frú Þóra
Briem). 21.20 Erindi: Nýjar
monntabrautir, III,: Verknám og
verkleg menning (dr. Matthías
Jónosson). 21.46 Tónleikar. 21.50
Lög og réttur. Spvjrningar og svór
(Ólafur Jóhannesson prófessor).
22.05 Búnaðarþættir: Gulrætui- og
fleira (Ragnar Ásgeirsson, iáðu-
nautur).
KBOSSGÁTA NB. 18.
Veðurhorfur í Uag: Suðvestur-
land til Vestfjarða: Suðvestangola
eða lcaldi. Skúrir eða él on bjart á
milli.
Lái’étt, skýrlng: 1, Umhyggju-
söm, 4, reita, 5, hæstur, 7, skemmd,
9, verkfæri, 10, forsogn, 11, beiðni,
13, grasblettur, 15, tveir eins, 16.
brotna.
Lóðrétt, skýrtag: 1, þegar, 2.
kenning, 3, öðlast, 4, óravegur, ‘o,
vopn. 7, sníkjudýr, 8, ílát, 12. sjáv-
argróður, 14, hljóm, 15 frumefni.
Lausn á krossgátu nr. 17. Lárétt,
ráðnlng: 1, Molla, 4, lá, 5, T. d. 7.
Ása, 9, lim, 10, fró, 11, ali, 13, al,
15, æt, 16, orður.
Lóðrétt, ráðuing: 1, Má, 2, lús, 3, at,
4, lalla, 6 ,drött, 7, áma, 8. áfi, 12,
láð, 14, Lo, 15, æi,