Þjóðviljinn - 10.11.1948, Blaðsíða 7

Miðvik udagur 10. nóv. 1948.
■----'J !0 f ----------------------
ÞJÖÐVILJINN
Jflm
Vömvelian
kaupir og selur allskonar gagn-
legar og eftirsóttar vörur. Borg
um við móttöku.
Vömvelian
Hverfisgötu 59. — Sími 6922.
Þvotiahús.
Tökum hlautþvott og frá
gangstauÓBlHjót afgreiðsla
ÞVOTTAHÚSIÐ EIMIK
Bröttugötu 3A. Sími 2428.
\ Fasteicrnasölumiðstöðm
Lækjargötu 10B, sími 6530,
annast sölu fasteigna, skipa
bifreiða o. fl.
Ennfremur allskonar trygging-
ar, svo sem líftryggingar, bruna
tryggingar o. fl. í umboði Sjó-
vátryggingaféiags Islands h.f.
Viðtalstími allá virka daga kl.
10—5, á öðrum tímum eftir
samkomulagi.
.!?• ■ ‘illllllíí
• - ..iii.uim- •
Martröð auðvaldsskipulagsins
mgar
Áki Jaköbssoii' og Kristjá.i
Eiríksson, , Jílajiparstíg 16, 3
liæð. — SimílsfSíi.
Ragnar Úlafsson
hæstaréttarlögmaður og löggilt-
ur endurskoðándi Vonarstræti
12. Sími 5990.
Bifreiðaraflagnir
Ari Guðmundssón. — Sími 6064
Hverfísgötu 94.
:•!? JJl' i
Uilarluskur
Kaupúm hréinar ullartuskur
Baldúrfegötu 30.
<;'
Húsgögn - Kárlmaimaíöt
Kauphró'cg s&jum ný og not-
uð húsg^n^kkrlmannaföt og
margt fliðúÁ1.
Sækjúm — sendum
SÖIl^SKÁLINN
Klapparstig.il. — Sími 2926.
Framhald af 5. síðu.
stundina sé okkur meiri þö:
annarra næringarefni. Eg sagði
áðan, að auoskipulag heimsins
sé í andarslitrum. Eg ,get alls
ekki séð, að auðskipulagið hafi
nokkur skilyrði til að vera við
líði úr þessu, nema tillölulega
fá ár. Eg get hugsað, að sú sé
einnig skoðun margra ykkar.
Og við vitum, að enginn hlutur
he.fur hraðað þeirri þróun eins
stórkostlega og rússneska hylt-
ingin og sú sósíalska þróun
&am risið hefur á grunni henn-
ar. En það væri háskalegt, að
þetta álit okkar leiddi til þeirr-
ar niðurstöðu, að við héldum
að hrun auðvaldsins só þegar
ráðið og okkar sé aðeins að bíða
þess, sem koma skuli. Þótt við
gætum sagt, að auðvaldið sé
dæmt til dauða án okkar að-
gerða, þá losnum við ekki und-
an samábyrgð þess, að hindra
eftir föngum þá tortímingu,
sem mannheimi er fyrirbúin í
fjörbrotum auðvaldsins, ef ekk-
ert er aðhafzt. Hrun auðvalds-
ins þarf alls ekki að vera sama
og sigur sósíalismans. Fjörbrot
auðvaldsins geta valdið algeru
hruni heimsmenningarinn ir,
svo að sá hluti mannkyns, sem
lifði af þá kjarnorkustyrjöld,
sem auðvaldið dreyrair- nú um,
stæði að henni lokinni á stigi
frummennskunnar að meiru
eða minna leyti. Og þó að við
þættumst geta reitt okkur á
það, að hin sósíölsku ríki heims
ins sósíaliskar hreyfingar ann-
arra landa væru, svo sterk, að
þau gætu hjargað sósíalisman-
um út úr hildarleik hinztu á-
takanna þá er það þó að
minnsta kosti á okkar áhyrgð
að gera þfð, sem í okkar valdi
stendur til að hindra það, að ís-
lenzk alþýða sé svelt mitt í alls-
nægtum og þjóðinni allri stefnt
i lífsháska sjálfrar eldlínunnar,
ef til heimsstyrjaldar kæmi
með áður óþekktum drápstækj-
um.
Rússland&fari einn sagði mór
það fyrir nokkrum árum, að
meðal alþýðu manna í Rúss-
landi hefði hann rekizt á undr-
un mikla ’yfir því, að alþýða i
svo um fyrir alþýðu manna
s óg raun hefur á orðið. Og
tvímælalaust verður þá eitt
stórkostlegasta viðfangsefnið
smáþjóðin í Atlanz-hafi, sem
barðizt af frábærum hetjuskap
og staðfestu við fáheyrða erfið-
leika fyrir sjálfstæði sínu í nær
sjö aldir, og leið svo fámennri
klíku föðurlandssvikara að af-
sala þessu sama sjálfstæði
tveim árum eftir að það var
heimt að fullu, til þess að er-
lent stórveldi gæti notað land-
ið sem herstöð. Hvernig mun
framtíðin skýra sálfræðilega þá
alþýðu, sem á örfáum árum
verður efnahagslega sjálfstæð
en mitt í efnahagssjálfstæði
sínu lætur taka einföldustu
nauðsynjarnar úr höndum sér
og hversdagslegastan munað,
sem hún hafði vart nokkru
sinni neitað sér um í sárustu
fátæktinni ?
Við ljóma þann, sem til okk-
ar leggur af dáðum rússnesku
alþýðunnar, ættum við að virða
fyrir okkur frammisúöðu ís-
lenzku alþýðunnar síðustu árin.
Það þarf þrek til að horfast í
augu við þær staðreyndir, sem
þá blasa við, en undan því meg-
um við ekki skjóta okkur. Eg
þarf ekki að bregða hér upp
myndum af hetjudáðum rúss-
nesku alþýðunnar og forustu-
manna hennar. Við, sem hér er-
um saman komin, þekkjum'þær
svo að við þá þekkingu verður
ekki bætt í mínum fáu orðum.
Við þekkjum þær og dáum, and
stæðingar okkar og fjendur
heimsmenningarinnar þekkja
þær líka og skjálfa fyrir þeim.
En hvar eru afrek íslenzku al-
þýðunnar hin síðari ár? Við
skulum horfast í augu við þá
skelfilegu staðreynd, að siðfet ði
legur slappleiki þjóðar okkar rm
á tímum er svo mikill, að telj-
ast verður með ódæmum. Og á
tveim síðustu árum hefur þjóð-
in sem heild umborið þvílik ó-
dæði og svo niðurlægjandi kúg-
unarárásir. af yf irvöldum sín-
um, að vafasamt er, að hún,
hafi nokkru sinni fyrr látið
hjóða sér þvilíkt án þess að
rísa sinhuga í gegn. Við getum
fundið skýringu á þessu fyrir-
Sízt af öllu vildi ég, að orð
mín væru ráðin á þá leið, að
ég vanmeti frábærlega unnið
starf, sem nokkur hluti alþýð-
unnar hefur innt af höndum á
eftir afreksmanninum, sem gæti
leyst þau af henni. Og þær
sögðu enn meira: Þær voru
idraumur tápmikilla æskumanna
| um að vinna það afrek að leysa
þessum sama tíma. Átakatím- úr álöSum °- hlJótó að launum
kóngsdótturina og ríkið með.
íslenzk þjóð hefur aldrei fyrr
verið í þvílíkum álagaham og
ar eins og þeir, sem'við nú lif-
um á, leiða í ljós kjarnann og
hreinsa hann. Síðustu atbiirðir
hafa sýnt, að íslenzk verkalýðs-
hreyfing hefur þegar eignazt
óbugandi forustulið á höfuð-
stöðvum íslenzks atvinnulífs,
forustulið, sem er þrungið af
eldmóði, fórnfýsi og starfsorku,
reiðubúið að halda uppi harátt-
unni, jafnt á undanhaldi sem í
sókn, þar til fengir.n er sigur
nú. En jafnframt gerir hún sór
það ljóst, að svo miklu leyti
sem hún gerir sér ljós-t ástand
sitt, að úr þeim álögum getur
enginn leyst hana nema hún
sjálf og hennar vöskustu synir
og dætur. I dag minnumst við
þjóða, er einnig voru í álögum,
j en hafa hrist þau af sér.
! Dáðir þeirra eru ekki til þess,
sameinaðrar alþýðu. En á slík-
um tímum, sem nú eru, er það !að aðrar ^ó8ir Seti varpað á
eklci aðeins afsakanlegt, heldur | Þær áhyggjum sínum. Þær eru
einnig sjálfsagt, og skylt, að ;tíl örvunar °§ eggjmmr og ó-
styrks þeim sem
bsrjast vill að sama mafki. En
frelsun hverrar þjóðar 'verður
að vera hennar eigið verk. Því
i
i aðeins höfum við leyfi til að
vænta þess, að í skauti ókom-
inna tíma getum við minnzt
valdatöku alþýðu á íslandi, að
forustuliði hennar takist að
safna henni undir merki frelsis-
baráttunnar og hún leggi fram
þá krafta sem til þess þarf að
varpa af sér því oki, sem sið-
spillt og úrkynjuð yfirstétt nú-
tímans hefur lagt henni á herð-
ar. Styrkjum þess heit að spara
ekki neitt, er í okkar valdi
stendur.
— Kaffisala
Munið Kaffisöluna í Hafnar-
stræti 16.
£ G G
Daglega ný egg soðin og
hrá.
Kafíistofan Hafnaróiræti 16.
MimiÍHiciaismúiti
S.I.B.S.
fást á eftirtöldum stöðum:
Listmunaverzlun KRON Gárða-
stræti 2 H1 jóðfæi averzlun Sig-
ríðar Helgadóttur, Lækjargötu,
Bókabúð Máls og menningar,
Laugaveg 19, Bókabúð Laugar-
ness, skrifstofu S.I.B.S. Hverf-
isgötu 7.3 og; .yijrzlun Þorvaldar
Bjarnasonar, Hafnarfirði.
við sósíalistar, sem vitum og i metanleQs
finnum, að við berum ábyrgð á j
forustunni í frelsisharáttu al- i
þýðunnar, spyrjum sjálfa okk-
ur, hvort við gerum allt, sem
í okkar valdi stendur og getur
staðið, til að rækja það starf.
Jafnvel þeir félaganna, sem eru
sér þess fullkomnlega meðvit-
andi, að þeir megi ekki bjóða
kroftum sínum meira en þeir
hafa gert, ættu samt að spyrja
sjálfa sig, hvort ekkert mu'ni
vera vanrækt; t. d. að leita sér
fræðslu um það í skóla hinna
reyndu forustumanna á alþjóða
vettvangi, hver séu hin réttu
vinnubrögð, hvort ekki muni
hægt að afkasta enn meiru, án
meira erfiðis, en með fullkomn-
ara skilningi á viðfangsefnun-
um og meiri kunnáttu í starf-
inu. Er það t. d. víst, að sósíal-
istarnir í verkalýðshreyfing
unni, sem hefur og hlýtur a<’
hafa raunverulega forustu >
frelsisbaráttu íslenzku alþýð-
unnar og íslenzku þjóðarinnar
hafi gert sór nægilega ljóst
hverjir eru hennar eðlilegusti
og sjálfsögðustu bandamenn
þeirri baráttu, og hafa þei:
gert nauðsynlegar ráðstafani?
til að stefnt sé að því markviss
og hiklaust, að það bandala:
geti orðið að véruleika fyrr c:
leinna ?
Öldum saman hefur íslenzk
þjóð lifað við svo mikla örbirg.
og armóð, að vafasamt er, il
við eigum nægilega ríkt ímynd
unarafl til þess að við getun
gert okkur það í hugarlund
hvílíkt ástand hún hefur haf
við að búa. En eitt var það
sem þjóðin varð aldrei örsnauc
af og ein kynslóðin gaf annarr:
öðrum löndum skuli ekki hafa, bæri> Því að skýringar eri. raun
gert byltingu, eins og alþýðan ^ verulega fyrir öllu, sem gerist
í Rússlandi, tekið landið og' ! tilverunni. En í skýringum
verksmiðjurnar í eigin hendur,! Þarf ekki að vera nein siðferði-
og rekið arðránsstéttina af hönd j leg réttlæting. Nokkurn hluta
um sér. Eg get hugsað mér, að alþýðunnar hafa auðþursarnir
með kynslóðum seinni' tima I heillað til halla sinna. og gert i arf allt til þessa dags. Þ,.<
muni það þykja merkilegt sál-j Þa óminnuga á tengslin við jvoru sögur; listrænar sögur og
fræðilegt rannsóknarefni. hvern' uppruna sinn og rök þeirrar til- táknrænar, margra tegunda op
ig auðvaldi síðustu áratuga,! veru- &em líf þeirra lýtur. En
eftir að árangrar sósíalska binlr eru þó fleiri, sem hafa
skipulagsins lágu fyrir sem gefizt upp og koðnað niður fyr-
staðreyndir, hefur tskizt að véla ir kveldriðu hamförum hinna
Hóðiti'ð’lmgaRsfdlisa
rikÉsstjérnaiinRar
Framhald af 8. síðu.
Geta menn nú reiknað dæmið
sjálfir. Hversu arðvænlegt fyr-
irtæki þetta verður fyrir ein-
staklinga og þá ekki síður fyrir
háttv. ríkisstjórn f. h. ríkis-
sjóðs. Það mundi að líkindum
verða svipuð afkoma hjá þessu
fyrirtæki og Laxness-Búkollu,
:em landfræg er orðin.
Venjulegir leikmenn líta nú
þannig á að ríkisstjórninni væri
nær að hugsa um sinn eigin bú-
skap og fjármál en að vera að
leita uppi vonlaus gjaldþrota
fyrirtæki, til að bæta við sinn
opinbera rekstur.
Ef hún auglýsti, mætti ef-
laust fá nóg slík fyrirtæki, sér-
staklega ef leigukjörin eða kaup
verðið yrði jafn hagkvæmt og
það, sem hér er á ferðinni.
Seudibílastöðisi
— Sími 5113 —
Notið sendiferðabíla, ^að.
" horgar sig.
brjáluðu auðvaldsafla. Þeir
þora vart nokkursstaðar nærri
að koma, þeir hafa breitt sæng
yfir höfuð sér, eins og Þórhall-
ur í Forsæludal meðan Grettir
háði glímuna við Glám, for-
dæðn dalsins, upp á líf og dauða
og s’k-reiddist þá fyrst á fætur,
þcgar Glámur var fallinn á bak
aftur, og fagnaði þá stórlega.
í mörgum biæbrigðum. Sú teg-
und sagna, sem náð mun hafo
almennastri útbreiðslu og vin
sældum, ao minnsta kosti á
tímabili, voru sögurnar um
kóngssynina og kóngsdæturnai
í álögum. Það eru ekki þær sög-
urnar, sem mest eru einkenn-
andi fyrir okkar þjóð, þær eru
alþjóðlegri í eðli en ýmsar aðr-
ar. En eigi að síður túlkuðu
þær raunhæft viðhorf islenzkr-
ar alþýðu til eigin ástands, —
hún var sjálf i álögum og hcií'
}) Friálsíbíóftadeild
Drengir og fullorðnir karl-
menn munið innanhúss-æfing
una í kvöld kl. 9 í iþrótta-
húsi Háskólans. Stjórnin.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUU'
Gitdaskálinn
Aðalstræti 9.
Opinn frá kl. 8 f. h. til kl.
It.30 e. h.
Góðar og ódýrar veitÍRgar.
íteynið morgunkaffið hjá
olckur.
timHiiieieiHiimiitmnisinsuiiuiim