Þjóðviljinn - 30.08.1950, Blaðsíða 3

t hins borgaralega \
Frelsi — jafnrétti —
bræðralag.
Frelsi, jafnrétti, bræðralag,
— letraði toorgarastéttin á
: skjölíl, sinn, er hún, með of-
ibeldi og blóðugri byltingu,
torauzt til valda í Frakklandi
árið 1789. Og þótt enganveginn
vérði sagt að öll þessi fögru
fyrirheit hafi verið uppfyllt,
enda ekki skilyrði fyrir hendi
til að það væri hægt, þá er
iþví ekki að neita að borgara-
stéttin veitti þjóðunum marg-
ar þýðingarmiklar réttarbætur.
Almenn mannréttindi eins og
rit- og prentfrelsi, skoðana- og
athafnafrelsi, tiltölulega al-
mennur kosningaréttur og kjör
gengi og jafnrétti fyrir lögun-
um, voru algerlega óþekkt fyr
irbirgði í tíð landeigendaðals
ins og klerkanna, sem réðu ríkj
um í mestum hluta heimsins
fyrir daga borgarastéttarinnar.
í>annig færði borgarastéttin
þjóðunum nýja menningu og
nýja, áður óþekkta, möguleika.
Hitt er svo annað mál að
allar þessar réttarbætur !hafa
sínar takmarkanir. Frumskil-
yrði þess að geta hagnýtt sér
mannréttindi borgaranna er
yfirráð yfir fjármagni. Enn
þann dag í dag, eftir alda langa
þróun þessara réttinda, þarf
maður ekki annað en að líta í
kring um sig til sjá hvernig
hagnýting þeirra er algerlega
í samræmi við fjárráð. Eða
ihvers virði er rit- og prent-
frelsið þeim sem ekki hefur
fé til að gefa út bækur og blöð ?
Eða myndi ekki skoðanafrelsið
vera nokkuð háð því hvað fólk
ið fær að heyra og lesa? Það
kostar offjár að bjóða fram til
þings, þannig að árangur verði
að, og sama er að segja um
jafnréttið fyrir lögunum. —
Á meðan að kapítaliska þjóð
félagið enn var í uppgangi
þurfti borgarastéttin á víðtæku
frelsi að halda til allra at-
hafna, og þurfti úm fram allt
að brjóta r.iður einokun aðals-
ins, sem alls staðar var henni
fjötur um fót. Mannréttindi
tborgarastéttarinnar, hið borg-
aralega, eða „vestræna lýð-
ræði“, er árangurinn af þeirri
frelsisbaráttu sem borgara-
stéttin einu sinni háði. Og
mannréttindin takmarkast eðli
lega af því hver það var sem
ifyrir þeim barðist, þótt þau
ÆSKlMflSSÍÐRíl
Málgagn ÆskulýSsfylk-
lngarlnnar ---- sambands
ungra sóaíallsta.
RITSTJÓRAR:
Páll Bergþórsson
ÓlafurJansson
afturhaldssöm, og því hæfir,
henni ekki lengur það tiltölu-
hafi nokkuð mótast einnig af
toaráttu verkalýðsins einkum
þó á seinni árum. Og það ber
að hafa í huga, að þrátt fyrir
allar sínar miklu takmarkanir
þá hefur hið „vestræna lýð-
ræði“ fært alþýðunni þýðingar
mikil ráttindi og möguleika. —
Gjdldþrot hins
„vesixæna lýðræðis".
Árin hafa liðið. Þjóðfélagið
hefur þróast og fjármagnið
hefur þegar lagt undir sig
heiminn. Uppgangur og út-
þensla kapítalismans heyrir
liðna tímanum til, og einnig
þörf iborgarastéttarinnar fyrir
frjálslega stjómarhætti. I stað
stöðugt aukinnar framleiðslu,
og þar með möguleika fyrir
betri lífskjörum meðan kapítal-
isminn var í uppgangi, leið-
ir einkaeign framleiðslutækj-
anna, og gróðasjónarmiðið nú
af sér offramleiðslu og kreppu,
með tilheyrandi aívinnuleysi og
eymd fyrir allan almenning.
í stað þess að áður var
borgarastéttin framfarasinnuð,
og kappkostaði stöðugt að efla
og auka atvinnulífið, vegna
þess að það jók gróða hennar,
verður hún nú að reyna að aftur í svörtustu miðaldir, til
Slvaxandi hluti reykvískra fyrfrvinna heimilisins liggi uppi
mæura úr verklýðsstáttinni þarf, á dívani, sitji á Skýlinu eða
nú að yfirgefa eldhúsin og \ vinnumiðlunarskrifstofu meðan
ganga til karlmannlegra verka \ konan þrælar úci í bæ svo heim-
úti í bæ. I ilið eigi fyrir máltíðunum.
Það er allt að færast í það; Margir menn, bæði þeir sem
gamla „normaia“ . ástand, að vinna verkamannavinnu að
staðaldri og þeir, sem stunda
lega frjálslega þjóðfélagsform . dóma og fcorið á þá að þeir séu.
sem hún valdi sér í upphafi. Til hlyantir hinni banafæróu lífs-
að stöðva þróunina þarf hún skoðun. Og réftarfærsian hefur
nú sjálf á einokunarfjöfrum einnig fært sig á stig Eannsókn
að hálda, og hennar eigin manni arréttarins, því ekki er nauoeyn
réttindi, með öllum síncun taii-(legt að ákæraadinn sanni fram-
mörkunum, eru orðln vcpn burð sinn, heldur verður hinn
gegn henni sjálfri í baráttu • ákærði að afsanna hann —.
verkalýðsins fyrir völdum, á-, Takist það ekki, er hann sak-
framhaldandi þróun og mann- ( felldur og dæmdyr. f •• ’•
sæmandi lifskjörum. j Og það sem meira er, verj-
Að vísu hefur borgarastéttin ! aadi hins dæmda er þá venju-
aldrei meira barið sér & brjóst, j lega dæmdur iíka, fyrir að sýna
og aldrei talað hærra um frels j réttinum þá móðgun að taka
isást sína en einmitt nú, og nú j vörnina að sér.
er allt sem hún gerir, gert til Síðast, ea ekki sízt, er svo
að vernda freísið!
halda framleiðslunni í skefjum
til að forðast offramleiðslu og
kreppu. Borgarastéttin er kom
in á leiðarenda. Völd hennar
yfir framleiðslutækjunum og
gróðasjónarmið eru orðin hem
ill á þróuninni. Hún er orðin
En í viða faríoiað framkvæma c-pin-
reyndinni eru blöð og bækur; berlegar pólitískar atvinnuoí-
bannaðar, ýmist með fjárhags-
legum aðgerðum, eða með beih
um stjórnarathöfnum, Kosn-
ingar gerðar að hreinum skrípa I skoðun. sinni, segja málpípur
leik, méð mútum, kosningasvik ^ hins „vestræna“ skoðanafrels-
um, eða hreinu oíbeldi. Jafn- is. —
réttið fyrir lögunum er óðum j Þannig hefur borgarastéttin
að hver-fa, en þess í stað er, í verki viðurkennt gjaidþrot
dómstólunum miskunnarlaust i sitt og þess þjóðfélagsforms
bsitt gegn stéttarandstæðing- j sem hún hafði valið sér, og
um, og dóm.unum síðan fram- j einu sinni hæfði henni. — Hún
fylgt með ofbeidi. Og nú veit sjálf að hún er á leiðar-
upp á síðkastið er jafnvel geng enda, ea freistar þess nú að
ið svo langt, að ieita verður ihaláa enn um skeið, völdum
sínum og forréttinaaaðstöðu
með einokun og ofbeldi, þ.e.
fasisma.
En til að róttlæta sjálfa sig
nám að vetri hafa orðið að
liggja upp á heimiium sínum
sumariangt. Þeir eru vegna at-
vinnuieysins, þessarar hugsjón-
ar íhaldsins, neyddir tii að
grípa boilaþurrk'una, uni léið og
móðirin fer til hins karlmann-
lega starfs. Já, gott fólk, þáttur
móðurinnar er ekki lítill, þegar
j hún vinnur bæði fyrir heimili
l og kapítali3ta (biessaðum vinnu
veitandanum, sem getur ekki
tekið pabba, því hann er dýrari
en mamma). Þannig hlynnir
blessað íhaldið að heimilunum.
íhaldsmenn, einkum heildsalar
og aðrir „sniðugiri* menn benda
okkur á, að þetta er þjóðfélag
freisis og frjálsrar samkeppni:
Rannsóknarréttarins kaþólska,
til að fá sögulegan samomburð.
Á ég þar við, að ákveðnar skoð
anir á þjóðfólagsmálum hafa
beinlínis verið bannfærðar í
ýmsum ríkjum kapítalismaas.
— Þar eru menn dregnir fyrir
sóknir-Sóu menn ekki á sömu j Qg þvf skyldi þá ekki móðirin
skcðim og borgarastéttin, .þé j fá að keppa við föðurinn á
skulu menn bara lifa af þeirri j v-;nnumarka3inutn-
Stór hluti af vinnufærri æsku
og margur faðirinn hefur ekki
aanað fyrir stafni en bíða eftir
átökum við auðmannastéttina,
átökum, sem háð verða fyrir
vinnu og hækkuðu kaupi, átök-
um, sem háð eru til að vinna
móðurina aftur inn á heimilið.
Alþýðuæskan í Reykjavík hefur
sumarlangt beðið eftir vinnu
og krafizt hennar hvað eftir
annað. Hún hefur gert það án
árangurs. Nú sér hún ekki
fram á- annað ráð en taka í
hornin á íhaldinu 'og snúa það
í augum alþýðunnar, Iýgur hún „niður,- Sú stund átaka rennur
upp hiaum furðulegustu sögum
um það hvernig alþýðan pinti
Framhald á 7. síðu. -
UPP» þegar verkalýðsfélögin
hefja baráttuna fyrir hækkuðu
kaupi og vinnu, í september.
Fimm ár eru liðin frá stríðslokum. Öll þau ár hefur mannlcy nið þráð frið. Sá liluti mannkynsins, sem býr við. þjóskipu-
lag auðvaldsins, hefur séð drauma sír-a uir. frið verða að cngu. f stað stríðsins áður þjakar nú kreppa alla Vestur-
Evrópu. Marshall„hjálpin“, sem sett var á laggirnar tll að flytja út bandaríslct atvinnuleysi og viðhalda aCiframkommum
auðvaldsleppum í Evrópu, hefur orsakað atvinnuleysi og eymd, sem hrjáir aiþýðu sér hvers lands, sem „hjálpin“
nær til. Atlandshafsbandalagið, sem Bandaríkin setiu á sÉofn til þess að geta notað það sem sölumiðstöð fyrir ónýtt
vopnaskran til atvinnuleysisríkjanna í Vestur-Evrápu, heÞur þýtt siauknar skaltaálögur fyrir bandaiagsríkin. —
Á sama tíma sem allt hefur verið á hraðri leið tii fjanl '.u í Voátur-Evrépu veg:n þrælatakanna, sem auðmenn Eanda-
ríkjanna hafa á leppum sínum í Evrópu, hafa vaxtamöguiel kar súsíalistísku ríkjanna í Austur-Evróþu verið notaðir tíl
fulls. Æskan er þar forréttindastéttin og fær að íeggja íra m kraftá sína til að gera hina björtu drauma um frið og
hagsæld að veruleika. — Myndin að ofan sýuir rúmensk b 3rn færa stjórn Aiþjóðasambaods lýðræðissinnaðrar æsk'u
árnaðaróskir,, er hún á fundi siaum í Búkarest nýlega samþykkti að gangast fyrir ihjálparstarfi í þágu baruauna iumi
;• ■■■■• --'■■ i-Á-■. ■ allan heim. _
Miðvikudagur 30. ágúst 1950.
ÞJÖÐVILJINN
Ihaldið leiðsr þræidom yfir ?
mæðurnar