Þjóðviljinn - 18.11.1951, Blaðsíða 5

Sunnudagur 18. nóvember 1951 — ÞJÓÐVTLJINN — (5
400 fereikfr r'
Láta einskis óíreistað til að hindra nýja styrjöld
Á annað hundraS brezkra rithöfunda komu saman til
fundar í London nýlega til að ræða friðarmálin.
Var fundurinn boöaður af mönnum er áttu frum-
kvæði að heimsfriðarávarpi rithöfunda, er þegar hefur
verið undirritað af 400 brezkum rithöfundum, þeirra á
meðal hinn heimskunni leikritahöfundur og ljóðaskáld
Sean O’Casey, leikritaskáldið Cristopher Fry, ljóðskáldjö
Sisgfried Sassoon, og skáldsagnahöfundarnir Compton
Mackenzie, Sheila Kay-Smith, L.A.G. Strong, Frank
Swinnerton, Naomi Michison og Walter Greenwood.
Fundurinn samþykkti að
senda ávarp þetta um allan
heim til undirskrifta og loks til
Sameinuðu þjóðanna. í ávarp-
inu er tekið fram að þeir sem
að því standa séu elcki á vegmn
stjórirmálahreyfinga né trúar-
hreyfinga, heldur sé ætlun
þeirra ,,sú ein að reyna að
hindra nýja styrjö!d.“
Ræðumenii fordæmdu stríðs^
stefnu Bandaríkjanna og þess
fólks í Bretlandi sem teldi vörn
friðarins Iiggja í napalrn- og
útþurrkunarárásum. Uppeldis-
fræðingurinn. frú Dora Russell
flutti skýrslu um rannsókn á
útvarpi brezka útvarpsins til
annarra landa, og sagðizt hafa
komizt að þeirri niðurstöðu að
BBC „ynni að því að glæða
hatur og sfríðsæsingar." Hún
benti á, að rauði þráður út-
varpssendinga BBC væri andúð
á Sovétríkjunum og kommún-
isma. ,,Ég efa að hægt væri að
finna nokkum útvarpstíma sem
fæli í sér ádeilu á Bandaríkin“,
sagði hún.
Bændurnir sigra
— á Sikiiey
Bændahreyfingin á Italíu
vann stórsigur um s. 1. má’i-
aðamót er 631 bóndi á Sikiley
voru sýknaðir af ákæru um að
taka á vald sitt óræktað land
og hefja þar ræktun.
Var öllum bændunum sleppt
því ekki tókst að f'nna nemn
lagastaf er réttlætt gæti fang-
eisun þeirra. Það voru 18 land-
herrar, er samtals „eiga“ 22
þúsund hektara lands á Sikiley,
sem heimtuðu fangelsun hinna
jarðnæðislausu bænda og hófu
sakarnál gegn þeim.

Ný skáldsaga efiir
Sjolokoff
Mikail Sjolokoff, hinn heims-
frægi rússneski rithöfundur,
skýrði gestum ler komu að
heimsækja hann til Donbyggða
svo frá að hann væri að leggja
síðustu hönd á nýja skáldsögu.
Heitir nýja sagan „Þeir
börðust fyrir ættjörðina“, og
hafa stakir kaflar birzt úr
henni í tímaritum.
Fyrri sögur Sjolokoffs, „Lygn
streymir Don“ og „Nýrækt“,
hafa verið þýddar á flest menn-
ingarmál og orðið mjög vin-
sælar. Fyrri hluti sögupnar
„Lygn streymir Don“ hefur
verið gefinn út á íslenzku.
ii m
Píus páfi XII., sem þau hundruð milljóna mairna, sem að-
Isyilast rómverskkaþólska trú telja óskeiliulan í siðgæðis- og
trúarefnum, hefur -teldð sig til og ítrekað kenningar kirkju
sinnar um ailt það, sem æxlun manna varðar.
Páfi sagði þingi kaþóiskra
fæðingarlækna í Róm um síð-
ustu mánaðamót, að hann hefði
þungar áhyggjur af úrbreiðslu
getnaðarvarna og lausungar yf-
irleitt.
Ferðasaga fró Litlu Asíu
HamarsffarSar árið 300
Fyrir viku gerðist sá fátíði atburður, að frétt, sem ísiand
varðar, birtist á forsíðu „Ncw York Times“ mikilvirkasta frétta-
blaði Bandaríkjanna.
Fréttaritari blaðsins í Toron-
to í Kanada hefur átt viðtal
við þýzkan prófessor þar í
borg, um grein, sem prófessor-
inn hefur ritað í brezka forn-
fræðitímaritið „Antiquity".
I „New York Times“ er það
kölluð uppgötvun prófessorsins,
Fritz Heichelheim, sem Krist-
ján Eidjárn fornmenjavörður
sýndi fram á fyrir nokkrum ár-
um, að R.ómvehjar munu haf-i
komið til Islands um árið 300.
Þessi ályktun er dregin af
fundi þriggja rómverskra Ppn-
inga frá árunum 270 til 305 í
Hamarsfirði í Suður-Múlasýslu.
Röksemdafærsla Heichelheims
fyrir því, að peningarnir muni
vera komnir til Islands með
Rómverja um sama leyti og
þeir voru slegnir, er sú sama
og Kristján Eldjárn setti ftam
í bók sinni „Gengið á reka“
árið 1948, en í „New York
Times“ eru þær kallaðar niður-
jnver noao við l
al rísa í Sassmtz, Þvzkalandi
150 unglinpar siunda þar sjóvinnunám við
góð skilyrði
I Sassnstz í Austur-Þýzkalandi er verið að byggja mikil fisk-
iðjuver og er gert ráð fyrir að bærinn verði að nokkrum árum
liðnum einn mesti útgerðarbær Þýzkalands.
Allar aðstæður til móttöku á fiski og vinnslu hafa verið
stórbættar enda hefur flotinn sem gerður er út frá Sassnitz
aukizt mjög hratt.
Hann áminnti kaþólska lækna
og ljósmæður, að lcirkjan bann-
aði skilyrðisiaust getnaðarvam-
ir, fóstureyðingar, jafnt þótt
um það sé að ræða að bjarga
lífi móðurinnar og undir öðr-
um kringumstæðum, vananir og
sæðingu.
Kaþólsk hjón, sem ekki vilja
„syndga“ með því að beita
getnaðarvörnum, en kæra sig
ekki heldur um alltof tíðar
barneignir, hafa reynt að sigla
bil beggja með þvi að njótast
einungis þá daga hvers mánað-
Á þingi brezkra striplinga í
London í haust var samþykkt
að gera. uppkast að fimm ára
áætlun um að breyta sambúð
þjóðanna til betri vegar með
því að kcnna þeim að umgang-
ast hver aðra einsog þœr komu
úr móðurlífi. Ræ’ðumenn lýstu
því. hvílík eindrægni ríkti með-
al Breta, Frakka, Þjóðverja og
manna af öðrum þjóðernum
þegar þeir væru komnir saman
allsnaktir í striplingabúðunum.
I Bretlandi eru nú 50.000 fé-
lagsbundnh' striplingar.
ar, sem líklegast er að kon-
an sé ófrjó. En nú hefur Píus
páfi lýst því skýlaust yfir, að
þau „syndgi“ með slíkri breytni.
Að leitast við að njóta unaðar
samfaranna en reyna um ]eið að
fyrirbyggja getnað segir Hans
Heilagleiki vera synd gegn
sjálfum kjarna hjónabandsins,
sem sé tímgunin.
Megi kona ekki eignast barn
heilsu sinnar vegna, segir páfi
að hún og maður hennar eigi
ekki um neitt annað að velja
en að neita sér um að njótast.
Allt annað væri ,,synd“.
Boðskapur páfa hefnr haft
þær afle'ðmgar í Bretlandi, að
radd'v evu uppi um að ckki
sé haégt að iáta kaþólska lækna
starrri víð opinber sjúkrahús og
ráðherrar hafa verið spurðir að
því á þingi, hvað þeir hyggj-
ist ger.\ til að auðvelda r’-.Mu
að skmta um lækna sína af
trúaráí'tfichrn.

Fœddi barn
sitt sofandi
Yvonne Pearce, 23 ára görnul
stúlka frá Twickenham í Eng-
landi, vaknáði við barnsgrát
nóttina eftir að hún hafði lagzt
inná fæðingarsjúkrahús til að
ala barn. Hljócin voru í frum-
burði hennar sjálfrar, sem hun
hafði fætt án þess að verðe
þess vör. Læknar seg.ia, að
slíkt sé fátítt. en gloðja frú
Pearce með því, að síðari fæð-
ingar hennar muni verða jafn
þjáningarlausar.
Flotinn telur nú 145 fiski-
báta með fimm manna áhöfn.
Hafa þeir allir verið byggðir
síðastiiðin tvö ár á 17 skipa-
smíðastöðvum. Á næstu árum
bætast við samkvæmt fimm ára
áætluninni 51 bátur, 24 m á
lengd, sem ætlað er að sækja á
dýpri mið en þeim sem fyrir
eru.
1 fiskiðjuverinu sem reist hef-
ur verið í Sassnitz eru 150
nemar við sjóvinnunám. Þeir

búa í heimavistarskóla, hafa
samkomuhús til afnota, bóka-
safn og íþróttavöll. Þetta er
tveggja ára nám, og eru þeir
á sjó tvo þriðju hluta bess
tíma. Niðursuðuverksrniðja fisk-
iðjuversins er þegar tekin til
notkunar,* og era 93% verka-
fólksins konur.
Við lok 5 ára áætlunarinnar
er gert ráð fyrir að við fisk-
iðjuverið í Sassnitz vinni 2900
starfsmenn.
stöður af rannsóknum Heiehel-
heims!
Túristar og innfæddir
Hinsvegar er rangt skýrt frá
flestum staðreyndum í sani-
bandi við fund peninganna. I
fréttinni í „New York Times“
segir, að peningarnir hafi fund-
izt fyrir ,,um fimm árum“ en
hið sanna er, að sá fyrsti
fannst 1905, annar 1923 og sá
þriðji 1933. Blaðið' segir, að
„túristar “hafi fundið fyrsta
peninginn, en „innfæddir" hina
tvo nokkru síðar. Fyrsta og
þriðja peninginn fann hins veg-
ar Jón Sigfússon bóndi á
Bragðavöllum en annan í rö’ð-
inni' brezkur ferðamaður.
Það sem prófessor Heichel-
heim leggur frumlegt til, er
skýring á því, hversvegna Róm-
verjar hafi skilið peningana eft-
ir. Hann segir, að einn þeirra
hafi verið sleginn i borginni
Cyzicus á strönd Marmara-
hafs í Litlu Asíu en hinir tveir
í Rómaborg. Af þessu dregur
hann þá ályktun, að þeir hafi
verið í eigu hermanns, sein
hafi farið viða í herþjónustu.
verið leystur úr henni og lagt
þá í sjóferð, sem hafi borið
hann til Islands. Um þetta levti
ríktu hinir svonefndu her-
mannakeisarar yfir Rómaveldi
og her þeirra var mestmegnis
germanskt málalið. Úr þeim
hóp var hermaðurinn, sem
lenti í Hamarsfirði, segir próf.
Heichelheim, vegna þess að það
var siður germana, er þeir
voru í vanda staddir, að graia
peninga í jörð. Var það fórn
til guðanna, sem vonast var
eftir að leystu þá vandkvæðin.
Germanski málaliðsmaðurinn,
sem lenti skipi sínu í Hamars-
firði um ári’ð 300, var siður en
svo hrifinn af að ílendast þar,
og gróf því peningana sína í
jörð í þeirri von, að það yrði
til þess að hann kæmist á brott
af Islandi. Svona nákvæmlega
þykist Heishelheim að minnsta
kosti geta lesið hug hans með
hjálp peninge.nna þriggja.
S K AI (
Ritstjóri: Guðmundur Arnlaugsson
1.3. nóv. 1951.
Á hverju þriðjudags- opr föstu-
dagskvöldi fer fram umferð i
haustmóti Taflfélajrs Reykjavíkur.
Þar tefla 26 skákmenn saman í
einum flokki og er meirihluti
þeirra úr yngri kynslóðinni. 1
hverri umferð er lccppendum rað-
að saman eftir þeirri reglu að þeir
eigist við, sem jafnir eru að vinn-
ingafjöida eða því sem næst, en
hafa þó eigi teflt saman áður á
mótlnu.
Þegar þetta er ritað er sex um-
ferðum lokið og standa leikar
þannig að efstur er Lát-us .Tohn-
sen skákmeistari Islands með 5’í'
vinning. Hann hefur unnið 5
skákir en gert jafntefli við Svein
Kristinsson. — Annar er Sveinn
Kristinsson með 5 vinninga. Síðan
koma 4 menn jafnir með 4 vinn-
inga hver: Axel Þorkelsson, Ing-
var Ásmundsson, Jón Kina.rsson
og Þórður Jörundsson. Skákin sem
hér fer á eftir var tefld 11. nóv.
á mótinu.
Spænskur leikur
Þ. Jörundsson — L. Lohnsen.
1 e2—el c7—c5
2 Rgl—f3 Rb8—cð
3 Bfl—b5 a7—a6
ð. Bbö—a4 R-8—fG
5 0—0 Bf8—e7
P Hfl—el 1>7—b5
7 Baí—1)3 0—0
8 c2—c3 d7—d.)
Þetta bragð .er kennt við Marshall
— taflmeistarann en ekki herfor-
ingjann og ráðherrann — en hann
beitti því fyrstur manna í frægri
skák gegn Capablanca 1618. Svart-
ur lætur peð en fær .sckn. Þess-
um leik hefur verið beitt síðan.
en þó eru menn ekki enn á eitt
sáttir um gæði hans.
9 elxdö RfGxdð
10 Rf3xe5 Rc6xe5
11 IIelxe.5 Rd5—fG
12 d2—d4 Be"—dO
13 He.T—el Rf8—r4
Nú er kóngsarmur hv’.ts i mikiili
hættu, svartur hótar fyrst og
fremst Dh4.
14 r2—R'3? -----
Þessi leikur leysir ekki af hendi
það hlutverk sem honum er æti-
að, en veikir hinsvesar kóngs-
stöðu hvíts geigvænlega.
14 ----- Kr4x1i2!
15 Kr1x1i2 — —
Betra var að srett.a sig við orð-
inn hlut og leika Ðh5.
15 ----- Dd8—h4t
16 Kh2—Rl Bd8xR3!
17 f2xg3 -----
Hvítur hefur sýnilega ráðið það
við sig að láta drottninguna. Aðr-
ir leikir eru torfimdnir. Mór dett-
ur í hug 17. Df3 Dh2f 18. Kfl
Bh3t 19. T\e2 Btr4 20. DxgA Dxf2t
21. Kd3 Dxel 22. Bh6 Dflt og
Df6.
17 Dli4xR3t
18 KrI—hl Be8—r4
Nú verður hvitur að láta drottn-
inauna til þess að forða sér frá
máti og er þá ekki að leikslokum
að spvrja.
19 Dxr4 Dxr4
20 Bd2 HaeS
21 Ra3 He2
22 Hxe2
22 Hxe2
23 Hdl
24 Rbl
25 Iígl
o
Dxe2
Dxe2
R5
Df3t
He8
hvítur gafst upp.
★
Ef til vill hafa einhverjir lesend-
ur skákdálksins gaman af að sjá
skák þeirra Cápablar.ca og Mar-
shalls til samanburðarl Capaj-
blanca hefur hvitt og fyrstu 11
leikirnir eru eins og í skákinni
hér á undan.
12 He5—el Be7—d6
13 h2—hl TTfG—g4!
Þennan djarfa riddara má ekki
drepa (14. hxg4 Dh4 15. Df3 Dh2t
16. Kfl Bxgl! og á að vinna).
Tartakower hefur bent á, að þrátt
fyrir al!t hefði hin rólega leið 13.
. .BV7 14. d4 Dd7 reynzt eins drjúg.
14 Ddl—f3! Dd8—h4
15 d2—d4 -----
Hér má benda á að hvorki He4
né I-IeS! ? duga betur en það verða
lesendur að skoða sjá’fir.
15------ Rg4xf 2!!
Nú er staðan orðin glæfraleg.
Eftir 16. Dxf2 vinnur svartur —
en ekki með Bg3 (16. Dxf2 Bg3?
17. Dxf7t!) — he'dur með 16....
Bh2t 17. Kfl Bg3 (Nú strandar
Dxf7 á Hxf7 skák!) Hér er held-
ur ekki rúm til að rekja hinar
flóknu leiðir, enda finnur Capa,-
blanca aðra leið út úr ógöngunum,
einfalda og snjalla.
Framhald á 6. siðu.