Þjóðviljinn - 04.12.1951, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 4. desember 1951 — ÞJÓÐVILJINN — (5
Smána samtök verkafýðsins
AB“klíkan og sendimenn atvinniirekenda láta Fnlltma-
ráð verkalýðsfélaganna leggja Messun sína yfir
atvinnukiigun íhaldsins
Liðskortur AB-klikunnar og hinir opinberu sendimenn at-
vinnurekenda í Fulltrúaráði verkalýðsfélaganna sameinuðust um
það á síðasta fulltrúaráðsfundi, að vísa frá tillögu Eðvarðs Sig-
urðssonar, ritara Dagsbrúnar, þar sem mótmælt var atvinnu-
ofsóknum íhaldsins gegn strætisvagnastjórunum sjö, og stjórn
fulltrúaráðsins falið að beita sér fyrir því að rétta hlut þeirra
með aðstoð Alþýðusambandsins og verkalýðsfélaganna.
Með þessari afstöðu hefur AB-klíkin gert ofsóknir íhaldsins
gegn stéttvísum meðlimum verkalýðssamtakanna að sínum
málstað. Er þessi afstaða í fullu samræmi við þá afstöðu sem
bæjarfulltrúar AB-klíkunnar tóku til málsins í bæjarstjórn.
Tillaga Eðvarðs var svo-
hljóðandi:
„Fundur í Fulltrúaráði
verkalýðsfélaganna í Keykja
vík, haldinn 27. nóv. 1951,
mótmælir eindregið þeirri
ráðstöfun forráðamanna
Strætisvagna Reykjavíkur,
að víkja að tilefnislausu 7
vagnstjórum úr starfi og
krefst þess að þeir verði
ráðnir að nýju í sín fyrri
störf.
Fundurinn fordæmir þá
menn, sem í sambandi við
uppsögn vagnstjóranna tóku
að sér njósnir um vinnufé-
laga sína fvrir atvinnurek-
andann, og hvetur öll verka-
lýðsfélög að Vera vel á
verði gegn slíkum starfsað-
ferðum.
Þar sem fundurinn telur
brottvikningu vagnstjóranna
ekki þeirra einkamál eða
saintaka þeirra, heldur varði
það verkalýðsstéttina alla og
samtök hennar, þá felur
fundurinn stjórn Fulltrúa-
ráðsins að beita sér fyrir
því að vagnstjórarnir nái
rétti sínum og leita til þess
samstarfs við stjórn Al-
þýðusambnndsins og einstök
verkalýðsfélög, ef hún telur
þess þörf“.
Mál allrar verkalýðsstéttar-
innar og samtakanna
Eðvarð rakti í stuttu en
skýru máli það sem gerzt hafði
í málinu frá byrjun. Hér væri
óumdeilanlega um atvinnuof-
sókn að ræða gegn mönnum,
sem staðið hefcu framarlega
í síðustu kjaradeilu vagnstjór-
anna við bæinn. Engin fækkun
hefði átt sér stað hjá strætis-
vögnunum, nýir menn hefðu
verið ráðnir ,í stað þeirra
brottreknu. Sérstakir trúnað-
armenn atvinnurekandans hefðu
verið ráðnir til að njósna um
vinnufélaga sína og á fram-
burði þeirra væri síðan lireins-
u-nin byggð. Þétta mál gæti
ekki verið einkamál vagnstjór-
anna sjö, þáð væri mál ailrar
verkalýðsstéttarinnar og bæri
henni skjdda til að beita öllum
áhrifum sínum til að rétta hlut
þeirra sem ofsóttir væru og
sviptir atvinnu og iífsmöguleik-
um vegna starfa sinna í þágu
samtakanna. Allt annað væri
óviðunandi og samtökunum ó-
samboðið. Enginn vissi hvar
næst yrði borið niður með póli-
tískar hreinsanir, ef slíkt yrði
liðið án alvarlegra afskipta af
hálfu verkaíýðssamtakanna. —
Eðvarð sagði að sér virtist að
stjórn Hrevfils hefði brugðizt
hlutverki sínu og skyldum gagn
vart hinum ofsóttu stétt.ar-
bræðrum. og væri það enn víta-
verðara þar sem almennur fund
ur í féiaginu hefði falið stjórn-
inni að beita öilum tiltækum
ráðum til að rétta hlut vagn-
stjóranna. og konm þeim aft.ur
í sín fyrri störf. Hér yrði því
að koma til sameiginlegra að-
gerða af hálfu verkalýðsfé-
laganna, fulltrúaráðsins og Al-
þýðusambandsins og kveða at-
vinnuofsóknirnar niður í fæð-
ingunni.
Vasaklútur Ihaldsins
Sæmundur Ólafsson kexverk-
smiðjuforstjóri, sem nú gegnir
formannsstörfum í fulltrúaráð-
inu fyrir náð íhaldsins, sagði
stjórn fulltrúaráðsins hafa
skrifað bréf til Hreyfils og
spurzt fyrir um málið, en
ekkert svar fengið frá stjórn-
inni! Þá taldi hann að stjórn
sín hefði einnig skrifað for-
stjóra strætisvagnanna og beð-
Ið hann um skýrslu, en hann
engu svarað. Þorsteinn Péturs-
son, starfsmaður fulltrúaráðs-
stjórnarinnar var ekki alveg
viss um að þetta væri rétt
hjá formanninum. Hann myndi
ekki hvort forstjóranum hefði
verið skrifað, en hélt þó helzt
ekki! — Taldi Sæmundur enga
ástæðu til aðgerða af hálfu
fulltrúaráðsins í málinu og ekk-
ert óvenjulegt við það þótt
menn væru reknir úr vinnu.
(Hafði hann kannski Esju í
huga). „Ég kenni í brjósti
ifm mannagreyin“ sagði at-
vinnurekandinn Sæmundur Öl-
afsson, ,,og vorkenni þeim hve
mikið hefur verið um þá talað
í bænum. En ég vil enga til-
lögu láta samþykkja, sem kom-
múnistar nota svo eftir á til
að skamma fulltrúaráðsstjórn-
ina fyrir að hafa ekki hrundið
í framkvæmd. Ég sé ekki annað
en bærinn hafi verið í sínum
fulla rétti þegar hann sagði
mönnur.um upp og hafi gert
það með löglegum fyrirvara",
sagði kexverksmiðjuforstjórinn,
með merkissvip atvinnurelcand-
ans á ásjónunni.
Betur gat Sæmundur Ólafs-
son ekki sannað að íhaldið
notar hann sem ómerkilegan
vasaklút til þess að þurrka á
óþverra sínum.
..Sá úrskurðaði" og
Ingimundur
Á eftir Sæmundi töluðu tveir
opinberir sendimenn íhaldsins í
verkalýðshreyfingunni, Frið-
leifur Friðleifsson, hinn úr-
skurðaði formaður Þróttar og
Ingimundur Gestsson, einn að-
aleigandi Landleiða h. f. Taldi
Friðleifur atvinnuofsóknir í-
hatdsins svo sjálfsagðar og
eðiilegar sem hugsazt gæti. At-
vinnurekendur ættu að ráða því
sjálfir hverja þeir hefðu í
vinnu og hver.ja ekki, það væri
alveg óviðkomandi verkalýðs-
samtökunum og móðgandi við
atvinnurekendur að liafa af-
skipti af slíku. — Það væri
beirra mál og sá réttur vernd-
aður í stjórnarskránni! Flutti
bessi yfirlýsti atvinnurekenda-
Vjónn frávísunartillögu á til-
lögu Eðvarðs. — Ræða Ingi-
mundar Gestssonar mátti heita
óskiljanleg. Þó komust menn
lielzt að þeirri niðurstöðu, að
meining Ingimundar væri, að
allur vandinn í sambandi við
málið stafaði af því að „viss
öfl og viss óviðkomandi blöð“
hefðu gert málstað vagnstjór-
anna að sínum og tekið svari
þeirra og deilt á atvinnuofsókn-
irnar!! Sagði Ingimundur að af
þessu stafaði hve málið væri
flókið og erfitt viðfangs! Taldi
þessi „vitringur“ íhaldsins að
hugsanlegt væri að húsbænd-
ur sínir hefðu hætt við að
flæma menniha úr starfi, ef
ekki hefði verið gerður hávaði
út af uppsögnunum. Þessvegna
væri nú eina ráðið að reyna
að skapa logn og rólegheit um
málið og sjá svo hvort nokk-
uð væri hægt að gera.
Eðvarð hrakti allar staðleys-
ur Sæmundar, Friðleifs og
Ingimundar og gerði Sæmundi
það tilboð að fara sjálfur með
stjórn fulltrúaráðsins í máljð,
þannig að þær árásir sem hann
virtist óttast á stjóm fulltrúa-
ráðsins ef engu fengist áorkað
hittu þá fleiri en hana. En allt
kom fyrir ekki. Afturhaldið sló
allt sameiginlega skjaldborg
um málstað atvinnukúgaranna
og fékk frávísunartillögu Frið-
leifs samþykkta með eins at-
kvæðis mun, 28:27 atkv., þegar
klukkan var orðin 12 á mið-
nætti og margir fulltrúar, sem
hefja vinnu að morgni voru
farnir af fundi. — Það voru
fulltrúar afturhaldsins í Hreyfli
sem réðu úrslitum í atkvæða-
greiðslunni!
Smánarblettur settur á
fulltrúaráðið
Með þessari afgreiðslu vagn-
stjóramálsins í fulltrúaráði
verkalýðsfélaganna hefur hin
svarta isamfyjking gengið jí
samábyrgð fyrir atvinnuofsókn-
um íhaldsins^ Hún hefur lagt
blessun sína yfir það, að með-
limir verkalýðsfélaganna séu
flæmdir úr störfum algjörlega
að tilefnislausu, og fyrir það
eitt að reynast hinum sameig-
inlega málstað stéttar sinnar
trúir í harðvítugri vinnudeilu
við bæjarstjórnaríhaldið. —
Hvernig lýst heiðarlegum verk-
lýðssinnum, sem hingað til hafa
fylgt Alþýðuflokknum að mál-
um í góðri trú og af gamalli
tryggð, á slíka samfylkingu
sæmundanna með svartasta í-
haldinu? Er hægt að sökkva
dýpra en að leggja blessun
sína yfir atvinnukúgun og of-
sóknir gegn atvinnuréttindum
meðlima stéttarfélaganna ? —
Flestir munu sammála um að
með þessari afstöðu AB-klík-
unnar hafi hún runnið skeiðið
á enda í samvinnu við aftur-
haldið og atvinnurekendur. Hún
kaupir þátttökuna í stjóm full-
trúaráðs verkalýðsfélaganna og
Alþýðusambandsins með íhald-
inu því verði að gerast samsek
um hvert óhæfuverkið öðru
verra og hefur nú síðast átt
sinn þátt í því að setja slíkan
smánai’blett á fulltrúaráð
verkalýðsfélaganna, sem seint
verður af því þveginn. Fyrir
þá frammistöðu mun AB-klíkan
hljóta verðskuldaða fyrirlitn-
ingu verkalýðsins almennt og
samtaka hans.
Haiidaríkin geta hafið árásarstríð frá ís-
landi þvert ofan í vilja þjððíiriniiar
Hætta á að stórfelldir hernaðarskattar
verði lagðir á Islendinga
Hér fer á eftir nýr Kafli úr
hinni stórmerku greiriargerð
Einars Olgeirssonar um lier-
námssamning ríkisstjórnar-
innar við Bandaríkin.
I nefndinni fékkst samning-
urinn ekki lesinn yfir grein
fyrir grein og athugaður
þannig.
Ég mun nú hér ræða í stuttu
máli forsendur samningsins og
nokkur atriði hans.
1. Ástæður til þess, að Island
sé gert að herstöð, eru taldar
þessar:
a. „tslendingar geta ekki
sjálfir varið land sitt.“ Það
liggur í augum uppi, að Is-
lendingar geta ekki varið land
sitt fyrir hernaðarárás stór-
veldis eins og t.d. Bandaríkj-
anna. Ef þetta er ástæðan til
að biðja um her hingað, þá
er þar með sagt, að alltaf verði
að vera lier á tslandi, meðan
hernaður sé hafður um hönd á
jörðunni.. Með þessum forsend-
um er beinlínis neitað rétti vor
íslendinga ti! að vera lausir við
erlendan her og ráða. einir
landi voru.
b. „Tvísýnt er um alþjóða-
mál“ —: er önnur höfnðágtæð-
an, sem færð er fram fyrir
nauðsyn á hernáminu i upphafi
samningsins. Það hefur verið
tvísýnt um alþjóðamál síðustu
aldirnar. Það er líklegt, að talið
verði tvísýnt um alþjóðamál,
meðan undirokaðar nýlendu-
þjóðir eru að varpa af sér oki
þeirra þjóða, sem arðrænt hafa
þær síðustu áratugi og aldir.
Sé því tvísýni í alþjóðamálum
næg ástæða til hernáms Islands,
þá mun langt þar til Banda-
ríkjastjórn finnst ekki nógu
tvísýnt í alþjóðamálum til að
viðhalda hernámi á íslandi.
Leiðir þá af forsendum samn-
ingsins, að þeir, sem liann gera,
hugsn. hann til langframa.
2. í 1. gr. er ákveðið. að ts-
land láti í té aðstöðu í landinv
með „varnir" fyrir augum. Það'
er í sífellu talað um varnir í
bessum samningi, en ekkert á-
kvæði til í honum, sem leggi
viðurlög, ef Bandarikin nota
aðstöðuna, sem þeim er látin
í té, til árásarstríðs. Ríkisstjórn
íslands áskilur sér engan rétt
til ráðstafana, ef Bandaríkin
misnota aðstöðu sína, ekkert
vald til að koma í veg fyrir
slíka misbeitingu. En það þýð-
ir, að ríkisstjói’n Islands tekur
á sig gagnvart öðrum ríkjum
ábyrgðina af því að láta Banda-
ríkjunum í té hernaðaraðstöðu
á tslandi, sem þau síðan geta
notað til árása á önnur lönd,
ef þeim býður svo við að horfa.
Þetta er stórhættulegt atriði,
sem jafnvel þeir, sem fylgjandi
væru samningnum, ættu að vera
reiðubúnir til að lagfæra, ef
þeir gera samninginn „bona
fide“, þ. e. í trú á yfirlýstan
tilgang hans, en ekki beinlínis
til að tryggja Bandaríkjunum
yfirráð á íslandi, eins og Banda-
ríkjastjórn og erindrekar henn-
ar á íslandi stefna að.
3. I 2. gr. er ákveðið, að ís-
lenzka ríkið skuli láta Banda-
ríkjunum í té landsvæði hér á
iandi, án þess að Bandaríkjun-
um beri skylda til að greiða
fyrir það. Mun tilætlunin, að
íslenzka ríkið greiði þær fjár-
fúlgur, sem hér kann að verða
um að ræða. Með þessari grein
samningsins er því verið að
leggja hernaðarútgjöld á herð-
ar íslenzka ríkisins og þó reynt
að dvlja það fyrir almenningi
eins og hægt er. Þessi útgjalda-
liður getur orðið gífurlega
þungur og bætist ofan á þær
drepandi siiatta- og tollabirð-
ar, sem þegar eru ’að sliga al-
menning.
4. t 7. gr. er bætt inn hættu-
legu álcvæði, sem getur orðið
Bandaríkjunum átylla til her-
setú hér á landi, þótt samningi
þessum væri sagt upp. Þar seg-
ir, að þótt þessum samningi
væri sagt upp, þá „skal sú að-
staða, sem veitt er með samn-
ingi þessum, látin í té á samr
hátt“, hvenær sem atburðh
verða, sem 5. og 6. gr. Norður-
Atlanzhafssamningsins tekur
til. Samkvæmt 5. og 6. gr
nefnds samnings er ísland að-
eins skyldugt til þáttt. í hern-
áðaraðgerðum, ef ráðizt hefur
verið á "eitt land bandalagsins
að dómi íslenzkra stjórnar-
valda. Samkvæmt þeim samn-
ingi er ísland laust allra mála.
ef stjórnarvöld þess álíta t. d.
viðkomandi lönd Atlanzhafs-
bandalagsins vera árásaraðil-
ann.
— En setjum nú svo, að Banda-
ríkin fremji slíka árás, — eftir
að þau væru farin hóðan út af
uppsögn þessa samnings, — en
litu sjálf svo á, að á þau væri
ráðizt, og gerðu þá kröfu til
hernaðaraðstöðu hér, þótt ís-
lenzk ríkisstjórn væri ,á annarri
skoðun um upptök styrjaldar-
innar. Þá stendur í þessari
grein, að aðstaðan skuli látia
í té, og Bandaríkin munu þá
standa fast á sínum skilningi,
eins og þau gerðu, er Island
deildi við þau um skilning
samningsins frá 1941. Með
þessu orðalagi er beinlínis verið
að gefa Bandaríkjunum slíka
átyllu. Til hins sama bendir
síðasta málsgreinin í 7. gr., um
viðhald mannvirkjanna, ef
samningurinn félli úr gildi. Vit-
að er, að ísland gæti vart né
vildi undir slíkum kringumstæð-
um viðhalda hernaðarmann-
virkjunum, — og þá skal
Bandaríkjunum heimilað að
annast viðhald iþeirra. Með öðr-
um orðum: Þessi samningur
skuldbindur Island, jafnvel þótt
honum væri sagt upp strax, til
að lofa Bandarikjunum að við-
halda flugvöllum, herskipa-
höfnum og öðrum hemaðar-
mannvirkjum á íslandi um
lengri tíma og nota þau í stríði,
jafnvel þótt íslenzk ríkisstjórn
áliti Bandaríkin hefja árááar-
stríð.
Öll ákvæði þessa „samnings"
miðast því við að tryggja
Bandaríkjunum langvarandi
hersetu í landinu og að gefa
þeim átyllu til áframhaldandi
hersetu eða nptkunar herstöðva
hér í sína þágu, jafnvel þótt
ísienzk stjórnarvöld álitu Banda
rikin hef ja árásarstríð eða vildu
vera laus við allar erlendar
herstöðvar í landinu. Með sam-
bykkt svona samnings er því
verið að binda liendur kjós-
enda landsins og komandi
stjórnarvalda þess og gefa
erlendu herveldi aðstöðu, sem
bað samkvæmt þessum samn-
ingi mundi nota í andstöðu við
vilja meiri hluta þjóðarinnar og
íslenzkra stjórnarvalda, ef þess-
ir aðilar væru annars sinnis en
Bandaríkjastjórn um hernaðar-
aðgerðir. Þessi ákvæði eru eins
lymskuleg og þau eru hættu-
leg.